Hoi, welkom bij deze wikiwijs over platentektoniek. In de lessen voor de vakantie hebben we het hier ook al over gehad, dit is dus allemaal herhaling. Maak de opdrachten en lees de stukjes uitleg, heb je nog vragen stel ze dan in de teams-meeting.
De lagen van de aarde
uitleg lagen van de aarde
De aarde is opgedeeld in vier delen.
-Aardkorst
-Aardmantel
-buitenkern
-binnenkern
Hoe dieper je in de aarde komt hoe warmer het wordt.
De aardkorst bestaat uit veel verschillende platen, deze platen samen vormen de buitenste schil van de aarde (tussen 8 en 40 kilometer dik). Op de korst leven wij, daar is je huis gebouwd en zit je nu op je kamer deze les te volgen.
Onder de aardkorst ligt de mantel, dit is de grootste laag onder de aardkorst. De mantel bestaat uit gesmolten gesteenten en gassen. Op de mantel ‘’drijven’’ de verschillende aardplaten.
Het binnenste van de aarde heet de kern. De kern bestaat uit vaste en vloeibare metalen, zoals ijzer en nikkel.
convectie
Het gesteente in de mantel is gesmolten en heeft een beetje een stroperige structuur, dit gesmolten gesteente beweegt en dat noemen we convectie. Door die convectie bewegen de aardplaten, de platen drijven op de mantel waar die convectie plaats vind.
In stappen uitgelegd werkt convectie zo:
1.De kern smelt het gesteente in de mantel
2.Het gesmolten gesteente stijgt op richting de aardkorst (want warmte stijgt!)
3.Het gesmolten gesteente koelt steeds meer af hoe dichter het bij de aardkorst komt.
4.Het gesteente daalt weer af richting de kern en de stappen beginnen opnieuw…
Je kunt de convectiestromen vergelijken met wat er in een lavalamp gebeurt. Onder in de lavalamp zit een soort van kaarsvet, dit wordt opgewarmt door de lamp die er onder zit. Dit kaarsvet gaat smelten en op een gegeven moment wordt het zo warm dat er een bubbel opstijgt. De bubbel stijgt tot boven in de lavalamp en zal daar langzaam afkoelen. Als het genoeg is afgekoelt zal de bubbel weer dalen naar beneden in de lamp. Beneden in de lamp zal het kaarsvet weer opnieuw opgewarmt worden en het hele verhaal begint weer opnieuw.
lavalamp
vraag convectie
platentektoniek
'
De manier waarop het binnenste van de aarde werkt heeft een grote invloed op vulkanisme en aardbevingen. Dit komt vooral omdat de korst is verdeeld in verschillende aardplaten, deze aardplaten drijven op het binnenste van de aarde.
Als je goed op de kaart kijkt zie je dat er vooral vulkanen en aardbevingen voorkomen bij plaatgrenzen!
Er zijn twee soorten platen. Je hebt de oceanische korst (daar is zee), deze is gemaakt van basalt. Je hebt ook de continentale korst (daar is land) en deze is gemaakt van graniet. Basalt is een stuk zwaarder dan graniet. Dit zorgt ervoor dat als deze twee platen elkaar door beweging in platentektoniek tegenkomen zal de oceanische plaat altijd onder de continentale plaat schuiven. Dit noem je subductie.
Op dit plaatje zie je subductie, je ziet dat de oceanische plaat onder de continentale plaat duikt. Je ziet ook een dieper punt ontstaan, dit noemen we een trog.
Kijk dit filmpje over de Marianentrog, het diepste punt op aarde!
Alle platen op de aarde bewegen. Er zijn drie verschillende soorten bewegingen.
1. De convergente plaatbeweging, bij deze beweging bewegen de platen naar elkaar toe, ze botsen dus recht tegen elkaar aan. Er kunnen dan twee dingen gebeuren:
- Er kan subductie ontstaan, dit komt doordat de oceanische plaat (basalt) zwaarder is dan de continentale plaat (graniet). Bij de subductie zal de oceanische plaat onder de continentale plaat duiken.
- Er kan ook een gebergte vormen. De platen botsen tegen elkaar aan en het gesteente moet ergens heen, dat is dus omhoog en langzaam maar zeker zal dat steeds een beetje hoger gaan en er ontaan bergen.
2. De divergente plaatbeweging, bij deze plaatbeweging bewegen de platen van elkaar af. Je kunt dit het beste zien bij een mid-oceanische rug. De platen bewegen uit elkaar en er komt dus magma omhoog uit de kier die ontstaat. Waar dit omhoog komt ontstaat die mid-oceanische rug. Vaak is er ook veel vulkanische actie te vinden.
3 De transforme plaatbeweging, hierbij bewegen de platen langs elkaar. Bij het langs elkaar bewegen komen die platen vaak aan elkaar vast te zitten, wanneer de platen dan weer los schieten ontstaat er een aardbeving. Er zijn dus redelijk vaak aardbevingen te vinden bij een transforme plaatbeweging.
vragen platentektoniek
Test: vragen over platentektoniek
0%
Er komen nu een aantal vragen over platentektoniek, beantwoord ze zo goed als je kan!
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het arrangement Actieve aarde platentektoniek is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Jordy Spelt
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2021-01-18 12:54:22
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
vragen over platentektoniek
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
platen samen vormen de buitenste schil van de aarde (tussen 8 en 40 kilometer dik). Op de korst leven wij, daar is je huis gebouwd en zit je nu op je kamer deze les te volgen.
de grootste l
'
r is zee), deze is gemaakt van basalt. Je hebt ook de continentale korst (daar is land) en deze is gemaakt van graniet. Basalt is een stuk zwaarder dan graniet. Dit zorgt ervoor dat als deze twee platen elkaar door beweging in platentektoniek tegenkomen zal de oceanische plaat altijd onder de continentale plaat schuiven. Dit noem je subductie.
e platen van elkaar af. Je kunt dit het beste zien bij een mid-oceanische rug. De platen bewegen uit elkaar en er komt dus magma omhoog uit de kier die ontstaat. Waar dit omhoog komt ontstaat die mid-oceanische rug. Vaak is er ook veel vulkanische actie te vinden.
