Platentektoniek

Platentektoniek

Welkom bij de les!

Beste Leerling,

Fijn dat je aan de slag wilt gaan met met deze Wikiwijzer. Het is de bedoeling dat deze jou op weg helpt richting toets. Door middel van deze Wikiwijzer help ik jullie door de stof heen die we de afgelopen weken hebben besproken, of nog gaan bespreken. Het is de bedoeling dat je naast de wikiwijzer, ook het handboek (De wereld van max), gebruikt. Hier staan de begrippen in die je moet leren. Deze begrippen komen allemaal terug in de Wikiwijzer. Naast het oefenen met opdrachten, en het uitleggen van begrippen zit er ook nog een kennisclip in waarin ik de stof voor de toets nog eens samenvat. Aan het einde van de wikiwijzer heb je de mogelijkheid om een oefentoets te maken over de behandelde onderwerpen.

Heel veel succes met oefenen en leren,

Mr. de Bode (Vakdocent aardrijksunde)

Tijdens deze wikiwijs werken we aan de volgende leerdoelen:

Aan het einde van deze wikiwijs pagina...

- Weet je dat de aardkorst uit aardplaten bestaat

- Begrijp je hoe aardplaten bewegen.

- Ken je de gevolgen van bewegingen van de aardkorst.

- Weet je hoe een vulkaan werkt.

- Ken je de verschillen tussen een kegel en schild vulkaan.

- Weet je hoe een geiser werkt.

- Begrijp je hoe en waar aardbevingen ontstaan.

- Weet je wat gevolgen zijn van aardbevingen.

Spelletje

Beste leerlingen,

Allereerst gaan we een klein spelletje doen. We doen dit door middel van een kruiswoordpuzzel. Hier kan je alvast je begrippen testen. Je mag je boek nu nog gebruiken. 

Veel succes!!

Bewegende aardplaten (Paragraaf 2)

De aardkorst

De buitenste laag van de aarde is de aardkorst. Deze aardkorst is 10-40km dik. De aardkorst is dus niet op alle plekken even dik.  

- Oceanische plaat > dun > aardkorst is 10km dik. > deze aardplaat is dus licht.

- Continentale plaat > dik > aardkorst is 40km dik > deze aardplaat is dus zwaar.

(De continentale plaat is de plaat waar de werelddelen en de gebergten op liggen!)

De aarkorst is niet een geheel. Hij bestaat uit verschillende aardplaten. Wij onderscheiden twee verschillende soorten aardplaten. (De Wereld van, 2018)

De aardplaten drijven verschillende kanten op. Ze doen dit doordat er vloeibaar gesteente drijft onder de aardkorst. Dit vloeibaar gesteente noemen we magma.

Er zijn verschillende aardplaten. Sommige zijn groot en andere klein. Nederland ligt midden op de Euraziatiache plaat. Dit is een grote aardplaat. Maar er zijn ook kleinere platen zoals, de Filipijnse plaat of de Nazcaplaat. (De Wereld van, 2018)

Nederland op de Evenaar

Dat de aardplaten bewegen kunnen we zien in de afgelopen miljoenen jaren. Verschillende werelddelen liggen nu op plekken waar ze vroeger niet lagen. Een voorbeeld hiervan is Afrika. Afrika lag vroeger vast aan aan Zuid-Amerika. Tegenwoordig ligt hier de Atlantische Oceaan tussen.

Nederland is ook een behoorlijk eind verschoven vergeleken met miljoenen jaren geleden. Toen lag Nederland rond de evenaar (0 graden lijn). Tegenwoordig ligt Nederland veel noordelijker. Op dit moment ligt Nederland rond de 53 graden Noorderbreedte. (De Wereld van, 2018)

Plaatgrenzen

Aardplaten bewegen in verschillende richtingen. In dit hoofdstuk onderscheidden we drie manieren:

  • Platen bewegen uit elkaar: Deze vorm van beweging komt vooral voor in de oceaan. Aardplaten bewegen hier uit elkaar. Op de grens van deze aardplaten komt magma omhoog. Deze hete magma komt in aanraking met het koude oceaanwater. Het magma begint hier te stollen. Zo blijven de aardplaten aangroeien. > In de oceaan.
  • Platen bewegen naar elkaar toe: Hier ontstaat een botsing tussen twee aardplaten. Als deze platen botsten ontstaan er aardbevingen of vulkanen. Als twee continentale platen botsen ontstaan er gebergten. > Bij de Himalaya. Als een oceaanplaat tegen een continentplaat aan botst duik de lichtere oceaanplaat onder de zwaardere continentplaat. Hoe dieper die oceaanplaat zakt, hoe heter het wordt. De plaat gaat dan smelten en er komt magma omhoog. > Hier zien we vaak vulkanen
  • Platen bewegen langs elkaar: Als twee platen langs elkaar schuiven ontstaan er aardbevingen. We zien hier ook vaak een breuk in het landschap. > San-Andreasbreuk. (De Wereld van, 2018)

Vulkanen (Paragraaf 3)

De uitbarsting van een vulkaan.

Als een vulkaan uitbarst komt er magma naar buiten uit de krater. Als deze magma uit de vulkaan stroomt noemen we het lava.

  • In de vulkaan: Magma
  • Buiten de vulkaan: Lava

De lava koelt buiten de vulkaan weer af en veranderd in gesteente. Naast magma komt er bij een uitbarsting ook as uit een vulkaan. (De Wereld van, 2018)

Twee soorten vulkanen

We onderscheidde twee soorten vulkanen:

  1. Kegelvulkaan
  2. Schildvulkaan

Hieronder zie je de kenmerken van beide vulkanen:

Kegelvulkaan:

  • Kegelvulkanen hebben steille hellingen.
  • Kegelvulkanen komen het meest voor op plekken waar aardplaten naar elkaar toe bewegen.
  • Een kegelvulkaan barst vaak explosief (hard) uit.
  • Vaak komt er veel as en lava uit de vulkaan. Deze laagjes lava zorgen ervoor dat de vulkaan steeds hoger wordt. Zo ontstaat er een kegel.
  • Het magma is vaak taai.

Schildvulkaan:

  • Schildvulkanen hebben flauwe hellingen.
  • Schildvulkanen komen voor op plekken waar aardplaten uit elkaar bewegen.
  • Schildvulkanen kunnen ook midden op aardplaten voor komen. > Hawaii
  • Schildvulkanen barsten rustig uit. Hierdoor kan de lava ver wegstromen en ontstaan de flauwe hellingen.
  • Het magma heeft een hele hoge temperatuur. (De Wereld van, 2018)

 

Geisers

In de buurt van sommige vulkanen kom je geisers tegen. Dit zijn bronnen die heet water en stoom hoog de lucht in spuiten. Een geiser spuit op de volgende manier:

  1. Magma in de aardkorst verhit het grondwater.
  2. Als het grondwater kookt, ontstaat er steeds meer stoom.
  3. Water en stoom spuiten hoog de lucht in.
  4. Het afgekoelde water stroomt weer terug in de grond.

In de buurt van vulkanen kun je ook nog heetwater-bronnen, hete modderbronnen of gasbronnen tegen komen (De Wereld van, 2018).

Aardbevingen (Paragraaf 4)

Trillende aarde

Aardplaten liggen niet stil. Ze bewegen. Wanneer een aardplaat sneller beweegt dan normaal trilt de aarde. Zo'n trilling noemen we een aardbeving. De plaats van het aardoppervlak recht boven de aardbeving is het epicentrum. Aardbevingen komen vooral bij de volgende plaatgrenzen voor:

  • Waar platen uit elkaar bewegen.
  • Waar platen langs elkaar bewegen.
  • Waar platen botsen.

Er wonen veel mensen in gebieden waar aardbevingen voorkomen. Een zeer bekend gebied met veel aardbevingen is de ring of fire. Deze loop vanaf Nieuw-Zeeland langs Japan en Rusland richting Zuid-Amerika. In dit gebied wonen veel mensen.

Voor arme landen is een aardbeving een groot probleem. In deze landen hebben ze niet het geld om sterke gebouwen te bouwen. Hierdoor is er na een aardbeving vaak veel schade. > Haiti (2010), Nepal (2015) (De Wereld van, 2018).

Andere vormen van aardbevingen

Wanneer er een aardbeving in een oceaan is heeft dat grote gevolgen. Als de aarde trilt kan er een hele grote golf ontstaan. Hierdoor ontstaan snelle golven. Wanneer deze bij de kust komen worden de golven hoger. Op het land veroorzaakt hij dan veel schade. Zo'n grote golf noem je een Tsunami.

Op het plaatje kun je dit zien:

1. Een aardbeving in de zee.

2. Ontstaan van hoge golven

3. Ontstaan van een hele hoge golf, die op het land klapt en veel schade aanbrengt.

In Nederland komen er ook ichte aardbevingen voor. Deze aardbevingen ontstaan niet door het verschuiven van aardplaten. Deze ontstaan omdat er in Groningen gas uit de grond wordt gepompt. Als dit gebeurd wordt de bodem zwakker. Zo ontstaan er aardbevingen in Nederland (De Wereld van, 2018).

Kennisclip

Beste Leerlingen,

Om alle stof nog eens rustig door te nemen is er de mogelijkheid om de kennisclip te bekijken op youtube. Ik behandel hierin alle stof die we de afgelopen weken hebben besproken. Het gaat dan om de volgende paragraven van hoofdstuk 2:

2) Bewegende platen (Handboek blz. 40-41)

3) Vulkanen (Handboek blz. 42-43)

4) Aardbevingen (Handboek blz. 44-45)

Veel succes met kijken!!

Kennisclip AK (Hoofdstuk 2, Paragraaf 2-4)

Begrippen

Beste leerlingen,

Voordat je verder gaat naar de toets kan je hieronder nog 1x je begrippen kennis toetsen. Veel succes!

Eindtoets Hoofdstuk 2 (2-4)

Beste Leerlingen,

Jullie zijn aan het einde gekomen van de Wikiwijs pagina. Jullie hebben als het goed is de Wikiwijs pagina goed bestuudeerd. We zijn nu op het moment gekomen waarop we dat gaan toetsen. De toets is hieronder te vinden op Microsoft Forms. Het zijn tien vragen. Maak deze vragen rustig en kalm. Je krijgt voor de toets een cijfer. Deze telt niet mee op je rapport maar geeft je wel een beeld waar je staat.

De meeste vragen zijn meerkeuze vragen. Op de echte toets zal dit niet zo zijn!

Veel succes!

 

Beste leerlingen,

Jullie hebben de toets zojuist gemaakt. Het heeft je een beeld gegeven van waar je staat. Voor sommige zal het meegevallen zijn en voor andere juist tegen. Toch wil ik jullie op het volgende wijzen.

Als je voor de toets een onvoldoende heb gescoord is het niet direct een probleem. Je weet nu alleen dat je de stof nog niet helemaal onder de knie hebt. Als dit het geval is, kun je kijken onder het kopje 'extra oefeningen'. Hier wordt de stof nogmaals eenvoudig uitgelegd en kan je verschillende opdrachten maken. Ook krijg je feedback bij de oefeningen.  Zo kan je jezelf verbeteren en op de eindtoets beter scoren.

Als je voor de toets net een voldoende gescoord heb maar er nog niet helemaal gerust op ben kun je kijken bij het kopje ''oefenen'. Hier wordt de stof nog eens uitgelegd door middel van gemiddelde oefeningen.

Als je voor de toets een ruime voldoende heb gescoord betekend it dat je de stof al goed begrijpt. Toch is er altijd ruimte voor verbetering. Bovendien kan je jezelf uitdagen. In dit geval kan je kijken onder het kopje 'verdiepende oefeningen'. Hier worden nog wat extra moeilijke opdrachten aan je gevraagd. Durf jij de uitdaging aan.

Extra Oefenen

Beste leerling,

je bent onder dit kopje terecht gekomen omdat je de stof nog niet helemaal onder de knie hebt. Dit is de kans om je kennis op te krikken. Je kan kiezen tussen de drie verschillende paragraven.

Paragraaf 2: Bewegende platen

Paragraaf 3: Vulkanen

Paragraaf 4: Aardbevingen

Oefenen

Beste leerling,

Je bent onder dit kopje beland omdat je de stof voor een groot deel al onder de knie heb, maar er toch nog niet zeker van bent dat dit goed komt op de eindtoets. Hier kan je je kennis bijspijkeren door het maken van gemiddelde vragen en oefeningen.

Paragraaf 2: Bewegende platen

Paragraaf 3: Vulkanen

Paragraaf 4: Aardbevingen

Verdiepende oefeningen

Beste leerling,

Als je hier terecht bent gekomen betekend dit dat je al over de belangrijkste kennis van het hoofdstuk beschikt. Toch is er altijd ruimte voor verbetering. Maak de oefeningen zodat je met meer kennis richting de eindtoets gaat.

Paragraaf 2: Bewegende platen

Paragraaf 3: Vulkanen

Paragraaf 4: Aardbevingen

Feedback

Beste leerlingen,

Tenslotte wil ik jullie nog wat vragen stellen over de afgelopen weken. Je mag hier eerlijk feedback opgeven. Bekijke de vragen goed. De antwoorden die je geeft zijn anoniem. Alvast bedankt voor het invullen.

De site is te vinden als je op onderstaande link drukt. 

https://www.exitticket.nl/ticket/e0u1vcoa

Bronnenlijst

Ven, M., & van de Ven, M. (2016). De wereld van (2018de editie). Malmberg.

Wikipedia bijdragers. (2009, 29 juni). Aardkern [Foto]. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Aardkern#/media/Bestand:Opbouw_der_aarde_schematis

Mentink, P. (2010, 3 januari). Het Pangea [Foto]. Meppeler Courant. https://meppelercourant.nl/artikel/1073056/pangea.html?harvest_referrer=https%3A%2F%2Fwww.bing.com%2F

Mantzmedia. (2013). Endogene processen [Foto]. WeetjesAardrijksunde. http://weetjesaardrijkskunde.blogspot.com/p/de-tektonische-platen.html

Bergen. (z.d.). [Foto]. Wordpress. https://bergen289.wordpress.com/vulkanen/

Mayon Vulcano. (z.d.). [Foto]. bestphilippinesplace. http://bestphilippinesplace.blogspot.com/2010/10/mayon-volcano.html

Hayes, G. (2010). Hawaiian Shield Vulcanoes [Foto]. Geotripper images. http://geotripperimages.com/Volcanism/shields.html

Old Faithful Geyser. (z.d.). [Foto]. Detroit Free Press. https://eu.freep.com/story/travel/news/2019/09/16/old-faithful-geyser-yellowstone-men-walk-it-now-face-charges/2344528001/

Waar komen aardbevingen voor? (z.d.). [Foto]. Waar komen aardbevingen voor? http://aardbevingen.areinders.nl/html/waar_komen_aardbevingen_voor_.html

tsunami. (2017). [Foto]. Thinglink. https://www.thinglink.com/scene/878592666474905601

  • Het arrangement Platentektoniek is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    David De Bode
    Laatst gewijzigd
    2021-02-16 14:39:11
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Beste Leerlingen, De afgelopen weken hebben wij ons als klas bezig gehouden met de bewegingen die onze planeet maakt. We hebben gezien dat de aarde niet bestaat uit 1 geheel. De aarde is opgedeeld in aardplaten. Deze aardplaten bewegen alle kanten op. Dit noemen we met een moeilijk woord de platentektoniek. Nu de toets er aan komt geef ik jullie de kans te werken met dit arrangement. Het is de bedoeling dat je deze pagina naast het boek legt. Zo kunnen je met beide oefenen en werken. Tijdens deze pagina kun je animaties bekijken, begrippen leren en oefenen met verschillende vragen. Daarnaast geef ik in de kennisklip nog een samenvatting van de besproken stof. Veel succes met het bestuderen van deze pagina!
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Bronnen

    Bron Type
    Kennisclip AK (Hoofdstuk 2, Paragraaf 2-4)
    https://youtu.be/5xwR-UgRzGc     		Video

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van