Les Criminaliteit

Maatschappijleer: Samenvatting voor het PTA Criminaliteit

Welkom bij deze samenvatting van het onderwerp Criminaliteit. In deze les gaan we terugblikken op alle lessen die we deze periode hebben besteed aan dit onderwerp.
We gaan ons stapsgewijs voorbereiden op het PTA Criminaliteit.

Als je deze les hebt voltooit heb je de volgende leerdoelen bereikt:

Als je met deze les klaar bent, kan je:

  • Een onderscheid maken tussen een overtreding en een misdrijf.
  • Het gevolg van een overtreding en een misdrijf benoemen
  • Uitleggen wat een rechtstaat is aan de hand van een voorbeeld.
  • De rol van een OvJ omschrijven.
  • Uitleggen wat OvJ betekent.
  • De begrippen: Seponeren, schikken en vervolgen in een zin gebruiken.
  • Benoemen wie er in een rechtszaal zit en wat de functies zijn van de hoofdpersonen.
  • Uitleggen waarom iemand crimineel kan worden aan de hand van risicofactoren.
  • Een voorbeeld geven van sociale controle.
  • De drie hoofdstraffen benoemen.
  • Onderscheid uitleggen tussen preventie en repressie.

En je hebt het gevoel dat je:

  • Goed voorbereid bent op het komende PTA.


Deze les is bedoeld voor VMBO leerlingen. Jaar 3, niveau Kader

 

ROADTRIP!

Paragraaf 1: Wat is Criminaliteit?

Gedrag

We gaan deze samenvatting beginnen met de basis.

Wat is nu precies criminaliteit?
Laten we beginnen met een onderscheid te maken in gedrag. Er zijn in dit geval twee soorten gedrag. Zo is er asociaal en strafbaar gedrag.

  • Asociaal gedragen betekent dat je geen rekening houdt met anderen. Bijvoorbeeld niet aan de kant gaan als mensen erlangs willen of een grote mond hebben tegen mensen iets netjes aan je vragen. Of blijven zitten in de bus als er een oude zieke oma moet staan.  
  • Strafbaar gedragen is als je de wet overtreedt. Dit kan een heleboel dingen betekenen. Bijvoorbeeld midden in de nacht, keihard je muziek aanzetten terwijl je hier geen afspraak over hebt gemaakt met je buren. Je maakt je dan schuldig aan geluidsoverlast. Hier kan je een boete voor krijgen. Of als je iemand neersteekt. Dat is natuurlijk ook strafbaar.

Overtreding of Misdrijf

Als je iets strafbaars hebt gedaan, kennen we ook hier weer twee stappen.

  • Overtreding: Als je een overtreding hebt gemaakt dan heb je iets gedaan wat niet mag. Bijvoorbeeld geluidsoverlast plegen. Dat is niet zo handig. Maar het is ook niet zo erg dat je meteen de gevangenis in moet. Je krijgt meestal een boete. Een overteding noemen we dan ook een "minder ernstig strafbaar feit."
  • Misdrijf: Heb je een misdrijf gepleegd? Dan is er een groot probleem. Stel je hebt iemand neergestoken. Dan heb je je schuldig gemaakt aan een "ernstig strafbaar feit".   Als je een misdrijf hebt gepleegd dan ga je altijd kennis maken met de Officier van Justitie of de OvJ. Bij een misdrijf hoort dan ook meer dan een boete. De politie gaat je dan ook verhoren oftewel uitzoeken wat jouw rol is in dit misdrijf.  Je maakt kans op flinke straf, misschien wel een gevangenisstraf of een strafblad!

Een strafblad:

  • Als je een misdrijf hebt gepleegd krijg je een strafblad. Een strafblad is een registratie van jouw misdrijf. Als je later een verklaring omtrent gedrag (een VOG is een verklaring waar in staat dat je je goed gedragen hebt)  nodig hebt voor een baan, dan kan het zijn dat je deze niet krijgt.

Definities

Definitie van criminaliteit:

  • Alle overtredingen van de wetsregels.

 

De rechtstaat heeft twee voorwaarden:

  1. De burgers moeten zich aan de wet houden.
  2. De overheid moet zich aan de wet houden.

 

Samenvatting Paragraaf 1

Paragraaf 2: Waarom worden mensen crimineel?

Risicofactoren waarom mensen crimineel worden

Er zijn een aantal redenen (ook wel factoren genoemd) die wij besproken hebben in de les waarom mensen crimineel kunnen worden. Ik noem er vijf.

  1. Slechte opvoeding: Er is weining aandacht voor een kind dat opgroeit. Soms moeten kinderen zelf uitzoeken wat er wel en niet mag. Dat kan soms zorgen dat een kind wel eens iets stouts doet zonder dat er thuis controle op is.
  2. Groepsdruk van vrienden: Vrienden die anderen onder druk zetten om de wet te overtreden. Soms als nieuwe groepsleden er bij willen horen zijn ze makkelijk over te halen om iets te doen wat niet mag. Zo zou het kunnen zijn dat jij erbij gaat horen omdat je 'stoer' bent.
  3. Alcohol of drugs: Middelen die jouw beoordeling beinvloeden of je remmen wegnemen. Daarmee bedoelen we dat als je dronken of stoned bent, je minder goed nadenkt over de gevolgen van jouw acties. Je zou dan makkelijker iets stoms kunnen doen zoals vernielen of beschadigen van andermans spullen. Voor de 'grap'.
  4. Schooluitval of spijbelen: Geloof het of niet, maar naar school gaan is goed voor je! Als je niet spijbelt dan kun je leren dat sommige dingen waar jij nog niet van weet, niet mogen! En spijbelen is ook verboden. Dus als je spijbelt dan heb je de al wet overtreden. Voor sommigen is dan op een andere manier de wet overtreden makkelijker.
  5. Psychische stoornissen: Sommige jongeren hebben last van bepaalde psychische stoornissen die soms kunnen zorgen dat ze zich niet in kunnen houden. Of dat ze niet zo goed weten wat goed of fout is. Of er zijn mensen die zich niet eens kunnen herinneren dat ze iets gedaan hebben dat niet mag.

Maatschappelijke omstandigheden waarom mensen crimineel worden

Er zijn naast de persoonlijke factoren, ook maatschappelijke omstandigheden waarom mensen crimineel kunnen worden. 

  • Minder sociale controle: In jouw omgeving zijn er mensen die op je letten. Of niets geks doet of dat het wel goed met je gaat. Maar dat is nu veel minder dan vroeger. Toen waren er buren, kerkgenoten, clubs en de wijkagent die af en toe een beetje op je lette. Tegenwoordig laat iedereen elkaar maar een beetje hun eigen ding doen. Dat is wel zo fijn voor sommigen.
  • Er zijn minder strenge normen: Het lijkt soms niet zo voor jou, maar er zijn veel minder strenge normen dan vroeger. Vroeger was bijvoorbeeld de leraar veel strenger! Straf krijgen op school zorgde normaal ook voor straf thuis. Een leraar mocht je een klap geven met de lineaal als je ongehoorzaam was. Jongens en meisjes mochten vaak niet eens samen zijn zonder dat er een volwassene bij was om de boel een beetje in de gaten te houden. Kan jij je dat nog voorstellen? 

Samenvatting Paragraaf 2

Paragraaf 3: De wetenschap over criminaliteit.

Theorieën

De wetenschap heeft nagedacht over hoe criminaliteit of crimineel gedrag kan ontstaan. 
Ze hebben hier diverse theorieen over. Een theorie is een ander woord voor een verzameling van bedenksels, stellingen en mogelijke verklaringen van iets dat ze hebben onderzocht.

We bespreken vijf theorieen. 

  1. De persoonlijkheidstheorie: Heeft voornamelijk te maken met hoe Sigmund Freud over de mens dacht. Hij stelde dat een mens maar twee dingen wil. Seks en geweld. Als ons geweten, onze zelfcontrole niet zo goed werkt en we kunnen ons niet inhouden dan ben je eerder in staat om geweld te plegen of een andere misdaad. 
  2. De bindingstheorie: Heeft te maken met de mensen om ons heen. Als we veel vrienden en familie hebben die een beetje op ons let, dan ga je minder snel iets stoms doen. Als er niemand op je let of niemand  hebt die voor je zorgt dan is er weinig sociale controle. 
  3. De aangeleerd-gedrag-theorie: Heeft te maken met welke normen, waarden en gewoontes jou aangeleerd zijn. Door je ouders, omgeving, vrienden of school. Leer je thuis dat stelen helemaal niet zo erg is of dat je altij de 'eerste klap uit moet delen' dan is de kans dat je dat dan ook gaat doen best groot. 
  4. De ettiketteringstheorie: Als je een plakkertje of etiketje krijgt waarop staat dat jij alleen maar kan mislukken. Oftewel: Iedereen om je heen denkt dat jij vast de criminaliteit ingaat, dan is de kans groot dat je daarvoor kiest. Als je bijvoorbeeld in een hele slechte wijk bent opgegroeid of als je ouders in de gevangenis zitten. 
  5.  De gelegenheidstheorie: Heeft te maken met, je raadt het al, gelegenheid. Omdat de mogelijkheid er is om een misdaad te plegen en de pakkans is laag of helemaal weg, dan durven mensen eerder een misdrijf te plegen.  

Samenvatting paragraaf 3

Paragraaf 4: Justitie

Opgepakt... En nu?

Je bent opgepakt. En nu?

Je bent een verdachte, oftewel de politie verdenkt je van een strafbaar feit. Wat gaat er nu gebeuren? Er zijn een aantal dingen die een politieagent mag doen. Let op! De politie heeft dus de mogelijkheid om dit te doen, het hoeft niet.

De politie kan:

Je fouilleren: Hij mag overal aan je kleding voelen of jij niet iets hebt verstopt. Een wapen, drugs, vuurwerk enzovoort. De politie zorgt wel dat de mannen door mannen worden gefouilleerd en de vrouwen door vrouwen. Zodoende krijg je geen ongemakkelijke situaties.

Je arresteren: Hij mag je oppakken en meenemen naar het politiebureau om verder onderzoek te doen.

Huiszoeking doen: De naam zegt het al, hij mag je huis doorzoeken.  Als er een twijfel bestaat dat jij iets in je huis verstopt wat bij de wet verboden is, dan mag een politieagent overal in huis zoeken naar deze spullen. Hij heeft hier wel eerst toestemming voor nodig van de onderzoeksrechter of een officier van de politie.  

Ok, dus je bent gearresteerd...

Je bent gearresteerd. Wat gebeurt er dan? 

  • De politie maakt een proces-verbaal op. Een proces-verbaal is een verslag waarin het misdrijf staat en wie en waarom hij of zij verdacht is. 
  • Ben je onder de 18 dan ga je gewoonlijk naar Bureau HALT. Bureau HALT is eigenlijk een afkorting voor Bureau Het Alternatief. Daar krijg je meestal een taakstraf. Sommigen van jullie kennen dit. Je gaat hier bijvoorbeeld naar toe als je gepakt bent met vuurwerk afsteken. 

Maar niet iedereen is onder de 18. Ben je volwassen dan legt de politie jouw zaak voor aan de Officier van Justitie (De OvJ). Die kan ook weer 3 acties ondernemen. 

  1. Seponeren: Er is onvoldoende bewijs of het misdrijf kan niet aan deze persoon gelinkt worden. Misschien is het onwettig of op een andere manier kan de OvJ er niks mee. We stoppen ermee, de verdachte mag naar huis. 
  2. Schikken: Het misdrijf valt wel mee of er zijn andere 'verzachtende' omstandigheden. De OvJ besluit het op te lossen met een boete. Of hij doet in elk geval een voorstel voor een boete. Gaan de verdachte en de OvJ samen akkoord dan hebben ze een 'deal'. Er is geschikt.  
  3. Vervolgen: Gaat de verdachte niet akkoord met de schikking of beslist de OvJ dat het niet kan worden opgelost met een schikking dan kiest de OvJ om te gaan vervolgen. Oftewel er komt een vervolg. Dat vervolg is in dit geval een rechtszaak waarin de rechter maar moet uitzoeken wat er met de verdachte moet gebeuren. 
     

Samenvatting paragraaf 4

Paragraaf 5: De rechtbank

Schuldig of onschuldig?

De Officier van Justitie heeft besloten om je te vervolgen. En nu? 

 

Je krijgt als eerst een dagvaarding. Dit is een mooi woord voor een brief waarin staat dat je voor de rechter moet komen. Er staat in waarom, wanneer en hoelaat je moet komen.

 

De rechtbank

Wie zit waar in de rechtbank?

Illustratie via rechtspraak.nl
  1. De rechter: De rechter beslist aan het einde van de rechtzaak of iemand schuldig is.
  2. De griffier: De griffier schrijft alles op wat er gezegd wordt.
  3. De verdachte: De verdachte is degene waar alles om draait. Schuldig of onschuldig?
  4. De advocaat: Dit is de advocaat van de verdachte. Hij verdedigt hem of haar.
  5. De officier van justitie: De OvJ zegt wat de verdachte heeft gedaan volgens hem. En hij zegt tegen de rechter welke straf volgens hem passend is.
  6. Een slachtoffer: Als de verdachte een ander iets heeft aangedaan dan kan hier een slachtoffer plaatsnemen
  7. Een getuige: Als iemand het misdrijf heeft gezien, kan hij worden opgeroepen als getuige. Hij vertelt dan tegen de rechter wat hij heeft gezien.
  8. De parketpolitie: Zorgt ervoor dat de verdachte naar de zitting komt en dat er niks geks kan gebeuren.
  9. De bode: Zorgt dat alles netjes verloopt en geeft bijvoorbeeld dingen aan de rechter of zorgt dat het publiek zich netjes gedraagt.
  10. De pers: Soms is er echt iets heel ergs gebeurd. Dan kan het zijn dat het in de krant of op televisie komt. De pers schrijft er dan een stukje over of vertelt iets op het journaal.

De rechter doet uitspraak

Voor de rechter een uitspraak doet, zijn er 3 zaken waar een rechter rekening mee houdt. 

  1. Gaat het om een strafbaar feit? Is het wel strafbaar wat deze verdachte heeft gedaan. Soms lijkt iets strafbaar maar het kan zijn dat er niks over in de wet staat. Als je bijvoorbeeld als een van de eersten een website gehackt hebt en er stond nog niet in de wet dat dat niet mag, dan is het niet strafbaar! 
  2. Heeft de verdachte het wel gedaan? Dit is natuurlijk mega belangrijk. Is voor 100% zeker dat de verdachte wel degene is die een misdrijf heeft gepleegd? Of was het zijn tweelingbroer? Of misschien toch iemand anders. Hier is bewijs of een bekentenis voor nodig. Als een politieagent heeft gezien wat je hebt gedaan is dat vaak voldoende bewijs. 
  3. Is de verdachte wel strafbaar? Kan de rechter deze verachte wel straffen? Misschien heeft de verdachte wel een stoornis en kan hij er niets aan doen. In dat geval kan een verdachte ontoerekeningsvatbaar verklaart worden en kan de rechter besluiten om de verdachte op te laten nemen in een TBS Kliniek. 

Een terbeschikkingsstellings kliniek is een plaats waar mensen die een misdrijf hebben gepleegd kunnen worden opgenomen. Ze worden dan behandeld voor hun stoornis en komen pas vrij als ze genezen zijn of geen gevaar meer vormen voor hun omgeving. 

Samenvatting paragraaf 5

Paragraaf 6: De politiek

Straffen

Als de rechter kiest om jou straf te geven als je een misdrijf hebt gepleegd dan kan hij of zij kiezen uit een aantal opties. Er zijn 3 hoofdstraffen

  • Een boete: Als je een boete krijgt dan moet je geld betalen. Soms een klein bedrag maar het kan ook enorm zijn! Als we de wet er op na kijken dan kan dat varieren van 3.00 euro tot en met 870.000 euro.
  • Een taakstraf: Spreekt een beetje voor zich. Maar als je iets strafbaars gedaan hebt, dan kiest een rechter er soms voor om je te laten werken. Dan is het dubbel straf. Het kost tijd en je krijgt er niets voor! 
  • Een gevangenisstraf: En soms moet je een tijdje achter slot en grendel. Dit is wel vaak bij hele erge misdrijven of mensen die heel vaak op de zelfde manier in de fout gaan. 

Buiten deze hoofdstraffen zijn er ook andere soorten bijkomende straffen of maatregelen. Bijvoorbeeld een rijontzegging van een aantal dagen of weken als je teveel hebt gedronken. Of de rechter verplicht je om een schadevergoeding te betalen aan een slachtoffer.

 

Wat vindt de politiek?

Met 100.000 tot 200.000 straffen per jaar is het af en toe wel handig om met elkaar na te denken over de straffen en of ze wel goed zijn. Bijvoorbeeld, helpen ze wel? Heeft het wel zin om iemand een bepaalde straf te geven of maak je het alleen maar erger?

Eerst is het goed om na te denken waarom we eigenlijk straffen. Hier zijn wel een paar redenen voor te bedenken. Bijvoorbeeld:

  • Om een lesje te leren. Jij doet wat stoms en daarvoor krijg je straf. Misschien doe je het dan de volgende keer niet meer!
  • Om de wereld een beetje veiliger te maken. Als er een engerd in de gevangenis zit, lopen er minder op straat.
  • Omdat het wel zo eerlijk is voor de slachtoffers. Als iemand jou, je familie of je vrienden kwaad heeft aangedaan is het wel zo eerlijk dat iemand er straf voor krijgt. Met een moeilijk woord noemen we dat genoegdoening.

 

 

De politiek heeft zoals je weet een "links" en een "rechts". 
Ook over straffen zijn er linkse en rechtse opvattingen. 
 

  • Een voornamelijk linkse opvatting is dat de politiek meer moet doen om criminaliteit voorkomen. Dit noemen we preventie.

Hoe kan je nu criminaliteit voorkomen? Door bijvoorbeeld de sociale controle te verbeteren. Als er meer mensen op elkaar letten dan kunnen minder mensen stiekem misdrijven plegen. En als je een beetje je buren helpt dan hoeven ze bijvoorbeeld niet te stelen als ze geen geld hebben om eten te kopen.

 

  • Een voornamelijk rechtse opvatting is dat de politiek voor de criminaliteit harder moet aanpakken. We noemen dit repressie.  In grote lijnen bedoelen we hiermee: Zwaarder, sneller en harder straffen. Zwaardere straffen schrikken criminelen af het goed is. 

Samenvatting paragraaf 6

Extra opdracht voor BB

Oefening BB

Check deze film

De rechtspraak nog een keer uitgelegd

Extra opdracht voor GL

Lees dit nieuwsbericht

Maak met de klas de mindmap

Je gaat met de klas aan de slag. Je maakt een mindmap. 
Een mindmap is een middel om samen de voor en nadelen te bekijken van een onderwerp. 
In dit geval gaat het om preventief fouilleren. 

Je hebt in de vorige pagina het nieuwsbericht gelezen. Ben je voor? Of ben je tegen? 
Laat aan je argumenten zien waarom jij voor of tegen bent. 

Maak deze mindmap met de klas.

Even checken!

Quizlet leren

Maak deze Quizlet en kijk of je alles nog weet.

Eindtoets

Maak deze toets serieus. Op de volgende pagina kan je de antwoorden zien. Je kunt 20 punten halen. 11 punten is een 5,5

Antwoorden toets

 

  1. B
  2. B
  3. C
  4. D
  5. C
  6. D
  7. A
  8. D
  9. C
  10. B
  11. C
  12. B
  13. D
  14. C
  15. A
  16. C
  17. A
  18. A
  19. C
  20. D, Als je hier een ander antwoord had dan mag je mij uitleggen wie deze mensen zijn :)

Geef Meneer Rosier een cijfer

  • Het arrangement Les Criminaliteit is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Peter Rosier
    Laatst gewijzigd
    2021-01-12 18:35:36
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les is bedoeld om jouw kennis weer op te frissen over het onderwerp Criminaliteit. Doorloop deze les voorafgaand aan jouw PTA voor Maatschappijleer. Ik wens je veel plezier met deze les. Meneer Rosier.
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    criminaliteit pta toets, pta maatschappijleer

    Bronnen

    Bron Type
    Video
    https://www.youtube.com/watch?v=RCCogwE43NM
    https://www.youtube.com/watch?v=RCCogwE43NM     		Video
    https://youtu.be/rmOr1l7SatQ
    https://youtu.be/rmOr1l7SatQ     		Video

    https://www.youtube.com/watch?v=Lj4W6dtfE_c     		Video
    https://youtu.be/LWZkl6AivKM
    https://youtu.be/LWZkl6AivKM     		Video
    https://www.youtube.com/watch?v=6SE9RfjTX3g
    https://www.youtube.com/watch?v=6SE9RfjTX3g     		Video
    https://youtu.be/m344InPWU70
    https://youtu.be/m344InPWU70     		Video
    De rechtspraak nog een keer uitgelegd
    https://www.youtube.com/watch?v=-OivXN3ttmY&ab_channel=ProDemosDenHaag     		Video
    Maak deze mindmap met de klas.
    https://www.mindmeister.com/1492998868     		Link

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van