In deze kennisbank staat informatie welke je nodig hebt voor het project "Wat geloof jij?".
Voor elk onderdeel van het project vind je hier een aparte kennisbank pagina. Deze kun je ook gebruiken voor jouw voorbereiding op de kennistoets aan het eind van dit project!
Het onderdeel "Algemeen" heb je voor de losse onderdelen van het project misschien niet nodig. Dit is wel een onderdeel van de kennistoets en goed om dat te gebruiken voor de inleiding van jullie website.
Algemeen
In totaal bestaat de wereldbevolking uit ongeveer 7,8 miljard mensen, zij wonen verdeeld over de 5 werelddelen. Niet iedereen is religieus, wat betekent dat er mensen zijn die niets geloven. Het grootste deel van de bijna 8 miljard mensen op aarde gelooft wel iets. Er zijn veel verschillende wereldreligies, zo’n 20 totaal, met eigen stromingen binnen de religie. Een goed voorbeeld van een religie met verschillende stromingen is het Christendom. Binnen het Christendom zijn 4 hoofdstromingen te vinden. Alle stromingen zijn gebaseerd op het evangelie en het leven van Jezus zoals beschreven in het Nieuwe testament in de Bijbel. Er zijn door de loop van tijd binnen het Christendom afsplitsingen gekomen, omdat men het onderling niet eens was over de wijze waarop men met de Bijbel en de teksten in de Bijbel omgingen.
Hieronder vind je een overzicht van de religies met het aantal volgelingen van deze religie.
Religie
Aantal volgelingen
Christendom
(o.a. Rooms-Katholicisme en Protestantisme)
2,2 miljard volgelingen
Islam
(o.a. Soennisme en Shi’isme)
1,8 miljard volgelingen
Hindoeïsme
900 miljoen volgelingen
Boeddhisme
376miljoen volgelingen
Jodendom
14 miljoen volgelingen
Bron: Wikipedia
In Nederland komen ook alle 5 de religies terug. Er zijn wel duidelijke verschillen tussen regio’s. Het zuiden van Nederland is vooral Rooms-Katholiek en boven de rivieren (Maas/Waal) zijn de meeste Protestanten te vinden. De andere religies vind je verspreid door het hele land.
Bijzonder in Nederland is dat in 2017 ongeveer 51% van de Nederlandse bevolking geen geregistreerd volgeling was van een religie. Hieronder vind je een overzicht van een aantal religies in Nederland met het percentage (%) volgelingen in ons land. (in de tabel wordt gesproken over gezindte, dit betekent geloof of gemeenschap)
Bron CBS
Onderdelen
De Hunen
Hunebedden zijn sporen van de eerste boeren in Noord-Nederland. Deze naam is bedacht door mensen die dachten dat deze bouwwerken gemaakt waren door ‘Hunen’, een oud woord voor reuzen. Ze zijn rond 3000 v.C. gebouwd door boeren die we hunebedbouwers noemen.
Hunebedden waren grafkamers, gemaakt van grote stenen die tijdens de ijstijd met het schuivende ijs vanuit Noord-Europa in Noord-Nederland waren terechtgekomen. De hunebedden waren oorspronkelijk met zand bedekt waardoor ze eruit zagen als langwerpige heuvels. Daarvan zijn tegenwoordig meestal alleen nog de kale, op elkaar gestapelde stenen te zien. Rondom de heuvel stond een krans van kleinere stenen en in het midden van één lange zijden was een ingang. De kamer bij binnenkomst was ongeveer een meter diep in de grond uitgegraven en had een vloer van kleine stenen. In de hunebedden werden de lichamen van doden met veel zorg neergelegd. Elke dode kreeg potten met voedsel en drinken, werktuigen en sieraden mee. Uit deze grafgiften kunnen we opmaken dat de mensen toen geloofden in een hiernamaals, een leven na de dood.
Door de bouw van deze grafkamers en de zorgvuldige begrafenis, weten we dat deze mensen hun voorouders vereerden. Ze gebruikten dezelfde grafkamer van vader op zoon en van moeder op dochter. Zo bleef er een band bestaan tussen de gestorvenen en hun nakomelingen. Een hunebed werd ook gebouwd als indrukwekkend monument om de herinnering aan voorouders te bewaren.
In de provincie Drenthe zijn ongeveer 50 hunebedden bewaard gebleven. De grootste, van 21 meter lang, staat in Borger. De zwaarste steen hiervan weegt 25 duizend kilo. Als je die zonder hulp van dieren wilt verslepen, heb je meer dan 170 mensen nodig. Maar ook met de trekkracht van runderen zal dat een hele organisatie geweest zijn. Hiervoor moesten ze toch veel mensen bij elkaar brengen en zorgen voor voldoende voedsel. Dat organiseren konden de hunebedbouwers blijkbaar goed. Door deze bouwwerken weten we dat de cultuur van de hunebedbouwers behoorlijk ontwikkeld was.
Archeologen staan vaak voor raadsels. De hunebedbouwers leefden in de buurt van veengebieden. Daar kwam niemand, omdat je in de zachte bodem weg kon zakken. Niet logisch om in dit soort gebieden te leven in die tijd. Langs de rand van deze veengebieden zijn vreemde voorwerpen gevonden. Voorbeelden hiervan zijn: potten, half afgemaakte bijlen en mooi geslepen bijlen die nog niet gebruikt waren. Waarom hebben mensen die spullen daar achtergelaten?
Mensen gingen waarschijnlijk in goden geloven omdat ze veel onbegrijpelijke dingen meemaakten in hun leven. Soms werd iemand ziek of mislukte de oogst. Er waren ook indrukwekkende natuurkrachten en natuurverschijnselen, zoals de wind en het onweer. Mensen geloofden dat alle dingen in de natuur een ziel hadden, een werkende kracht, een machtige god. Ze stelden deze god soms ook voor als een persoon. Dit geloof noemen we ook wel een natuurgodsdienst. Gebeurtenissen die vervelend waren voor de mensen was voor hen het werk van een boze god. Met speciale rituelen, zo geloofden zij, konden ze de god weer gunstig stemmen. Dit gebeurde met rituelen zoals dansen en het offeren van voedsel of dieren. De mensen probeerden hiermee de levensomstandigheden positief te veranderen.
De Grieken
Verhalen in het Grieks.
Volgens de Grieken was iedereen die geen Grieks sprak een barbaar. Deze persoon kon je gemakkelijk herkennen aan ‘te veel eten en drinken’, geen gastvrijheid, een verwijfd uiterlijk en voorliefde voor onverdunde wijn en slechte muziek. (volgens Aeschylos, een Griekse toneelschrijver) De Grieken vonden zichzelf heel wat, waardoor een vreemdeling in de ogen van de Grieken al snel tot barbaar betiteld werd.
De Grieken voelden zich één volk, ondanks de politieke versnippering die er was in Hellas (het toenmalige Griekenland). Deze verbondenheid van de Grieken kwam vooral omdat zij dezelfde taal spraken en hetzelfde schrift hadden. Naast dezelfde taal en hetzelfde schrift zorgde de verhalen die van generatie op generatie over gingen tot de Griekse beschaving. Deze verschillende mythen (godenverhalen), sagen (heldenverhalen) en legenden (wonderlijke verhalen) hadden allemaal een bepaalde eigenheid. In deze verhalen waren de goden heel menselijk. De goden maakten net als ‘gewone’ mensen ook ruzie, werden verliefd, waren woedend, erg vrolijk, uitgelaten, wraakzuchtig of jaloers. Door deze menselijke eigenschappen van de goden was het eenvoudig om de verhalen van generatie op generatie over te brengen.
De goden bij Olympus
Olympische goden
De Grieken geloofden allemaal in dezelfde goden. De oppergod was Zeus, hij heerste over hemel en aarde. Ze geloofden dat Zeus met zijn familie samen woonde in een paleis op de Olympus, een berg in Noord-Griekenland. Zeus had twee broers Poseidon en Hades. Poseidon heerste over de zeeën en oceanen, Hades over het dodenrijk. Zeus kreeg kinderen met zijn zus Hera en ook met andere vrouwen en godinnen.
Godenverhalen
Grieken vertelden elkaar veel godenverhalen om natuurverschijnselen die niet te begrijpen waren te verklaren. Ook andere gebeurtenissen werden toegeschreven aan de goden. Hierbij kun je echt aan allerlei dingen denken, bijvoorbeeld een ziekte of verloren veldslag.
De Grieken wisten voor elke gebeurtenis wel een oorzaak bij één van de goden te vinden. Als er donder en bliksem was, dan zou Zeus kwaad zijn. Helios zorgde elke dag voor het opkomen van de zon in het oosten door met zijn zonnewagen van oost naar west te rijden.
Om de goden gunstig te stemmen, brachten de Grieken ook offers. Om de goden te eren, werden er tempels gebouwd en organiseerden ze sportwedstrijden. Zo probeerden de Grieken het leven te ‘sturen’.
Wanneer ze echt niet wisten wat ze konden doen in een bepaalde situatie konden ze naar een orakel gaan. Hier kregen ze, via een priester of priesteres boodschappen van de goden door. Het bekendste orakel is die van Delphi. (zie foto hiernaast) Rijken, vorsten, maar ook de ‘gewone’ mensen reisden soms dagen om het heiligdom te bezoeken en antwoord van de goden te krijgen op de vragen die zij hadden.
De Romeinen
Veel culturen door elkaar
Forum in Rome
In Rome op het forum, het centrale plein, kwamen handelaren en kooplieden bij elkaar. Hier hoorde je allerlei verschillende talen gesproken worden. Je kan wel spreken van één van de eerste multiculturele samenleving. Ondanks de verschillende talen, voelden de romeinen zich wel verbonden met elkaar. Zij hadden allemaal dezelfde wetten, spraken de officiële bestuurstaal Latijn en kregen ook allemaal de kans om actief te zijn in het bestuur van het Romeinse rijk.
Goden voor alles
Net als de Grieken, hadden de Romeinen ook veel verschillende goden in hun religie. Anders dan de Grieken, geloofden de Romeinen dat de goden overal waren. Zo waren er huisgoden, zij waren verantwoordelijk voor de bescherming van de familie en dat er voldoende voedsel was. In de huizen was vaak een klein altaar te vinden waar de familie met een kleine ceremonie offers bracht aan de familiegoden.
Alle beroepen hadden een eigen beschermer in de vorm van een god. Voor deze goden werden ook aparte offer ceremonies gehouden voor geluk en voorspoed. Offers die gebracht werden waren bijvoorbeeld munten, beeldjes, vruchten en geslachte dieren.
Goddelijke keizers
In het Romeinse rijk waren er ook officiële staatsgoden. Zo beschermden de oppergod Jupiter en zijn vrouw
Jupiter en Juno
Juno de Romeinse staat. Er werden grote tempels voor hen gebouwd en er werden grote festivals georganiseerd om hen te vereren. In de tempels werd de toekomst door priesters voorspeld door het bestuderen van de ingewanden van gedode offerdieren. Bij een oorlog werd er voor een tempel van Mars een geit geofferd en aan de hand van de grootte van de lever bepaald of de oorlog een positief einde zou hebben.
De zittende keizer was de opperpriester van de staatsgodsdienst, ook wel de pontifex maximus genoemd. Veel keizers deden enorm veel moeite om te bewijzen dat zij een afstammeling waren van goden en lieten zich als god vereren. De liefdesgod Venus zou een voorouder van de familie van Caesar zijn.
Verdraagzaamheid
Romeinen mochten eigen goden aanbidden, zolang je de staatsgoden en de keizer maar eerde. In het Romeinse rijk ontstond toen een godsdienstige verdraagzaamheid. Hierdoor konden de romeinen ook goden van andere volkeren overnemen. Zo werd bijvoorbeeld de Griekse god Apollo overgenomen door de romeinen. Een aantal Griekse goden werden onder een romeinse naam vereerd, Poseidon werd Neptunus bijvoorbeeld. Ook uit het oude Egypte werden goden overgenomen. Isis, die als moedergodin veel door vrouwen werd vereerd en Mithras was vooral populair onder de soldaten. Hij was de zonnegod uit Perzië.
Het arrangement Kennisbank Wereldreligies is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Volgens de Grieken was iedereen die geen Grieks sprak een barbaar. Deze persoon kon je gemakkelijk herkennen aan ‘te veel eten en drinken’, geen gastvrijheid, een verwijfd uiterlijk en voorliefde voor onverdunde wijn en slechte muziek. (volgens Aeschylos, een Griekse toneelschrijver) De Grieken vonden zichzelf heel wat, waardoor een vreemdeling in de ogen van de Grieken al snel tot barbaar betiteld werd.
