Het is belangrijk dat je als beroepskracht MZ goed kunt luisteren.
Luisteren is een belangrijke, dagelijks voorkomende vaardigheid, zowel in het contact met je cliënten als met collega’s.
Toch is niet in iedere situatie in de maatschappelijke zorg dezelfde luisterstijl nodig. De ene keer is actief luisteren nodig, omdat de cliënt ergens mee zit, een andere keer is gewoon goed luisteren voldoende; je luistert bijvoorbeeld naar gewoon wat gebabbel van een cliënt.
Weet je het nog?
Luisteren
Luisteren is het bewust en doelgericht waarnemen, begrijpen, selecteren en verwerken van informatie. Belangrijke luistervaardigheden zijn: aandachtgevend gedrag, vragen stellen, samenvatten en ordenen.
Luisterhouding
Een juiste luisterhouding is zó luisteren, dat je verbaal en non-verbaal aandacht geeft aan wat de ander te zeggen heeft. Op die manier moedig je hem aan om verder te praten. Een juiste luisterhouding geeft de cliënt het gevoel dat je hem hoort, waardeert en begrijpt.
Alledaags luisteren
Alledaagse gesprekjes met cliënten voer je de hele dag door en zijn enorm belangrijk voor het opbouwen van een vertrouwensrelatie. Nodig de ander uit om iets over zichzelf te vertellen. Dat is een goed vertrekpunt bij een alledaags gesprek. Verder is het belangrijk de verbinding te zoeken en het initiatief te laten wisselen tussen jou en de ander.
Actief luisteren
Actief luisteren is een manier van luisteren waarbij je in je reactie het gevoel of de behoefte van de ander verwoordt. Je geeft geen mening, geen advies, je komt niet met een oplossing of analyse. Actief luisteren is onder andere belangrijk wanneer de ander je iets belangrijks of emotioneels vertelt. Door actief te luisteren voelt de ander zich geaccepteerd in zijn gevoelens.
Luistervaardigheden
Luistervaardigheden;
In het volgende filmpje, krijg je 7 luistervaardigheden te horen.
Opdracht tijdens het filmpje;
Schrijf voor jezelf de 7 luistervaardigheden op.
In het filmpje wordt gesproken over LSD. En nee, het is geen drugs waar over gesproken wordt!
Om doelgericht en bewust te luisteren, pas je de LSD methode toe.
Luisteren en horen
Luisteren en/of horen;
De meeste mensen gebruiken de woorden ‘luisteren’ en ‘horen’ door elkaar. Als jij dat ook doet, ben je dus niet de enige. Toch heeft luisteren een veel bredere betekenis dan horen. Voor horen gebruik je alleen je oren, voor luisteren gebruik je al je zintuigen...
Als je luistert, neem je de boodschap in je op.
Je luistert niet alleen naar de woorden, maar probeert ook te begrijpen wat de ander zegt.
Je luistert ook naar hoe iemand iets zegt (non-verbale communicatie) en vraagt je bovendien af wat iemand bedoelt te zeggen.
Belangrijke luistervaardigheden zijn: aandachtgevend gedrag, vragen stellen, samenvatten en ordenen.
Onjuiste luisterhouding
Onjuiste luisterhouding;
Uit een slechte luisterhouding spreekt weinig interesse voor wat de ander zegt. Misschien heb je die interesse wél, maar op deze manier luisteren ziet eruit als desinteresse. Precies die desinteresse merkt de spreker op.
Een onjuiste luisterhouding werkt blokkerend en zal de spreker afremmen in zijn praten. Je stimuleert de spreker niet, hij krijgt het gevoel dat hij tegen stoelen en banken praat. De spreker houdt daarom verder maar zijn mond of valt boos uit tegen jou als luisteraar.
Vormen van luisteren
Vormen van luisteren;
Niet luisteren;
Veel vormen van niet-luisteren hebben te maken met het te veel met jezelf bezig zijn. Deze valkuil is wel te verklaren. Mensen zijn in staat om 300 woorden per minuut te begrijpen, maar in een gesprek gebruikt de spreker maar zo’n 100 tot 140 woorden per minuut. Als luisteraar heb je dus aandacht en tijd over. Als het verhaal van de ander je niet zo boeit, zullen je hersenen dus al snel op zoek gaan naar andere zaken waar ze mee bezig kunnen zijn.
Onverschillig luisteren;
Als je onverschillig luistert, interesseert het je eigenlijk niet wat de ander te vertellen heeft. Je doet geen moeite je te verdiepen in de ander en toont geen betrokkenheid.
Ongeïteresseerd luisteren;
Als je luistert met te weinig interesse, heb je er veel moeite mee je aandacht gericht te houden op wat de spreker vertelt. Je bent snel afgeleid en dwaalt regelmatig met je gedachten af. Bij ongeïnteresseerd luisteren let je niet op, waardoor je hele stukken van het verhaal mist.
Passief luisteren;
Wanneer je alleen naar iemands woorden luistert en helemaal niet let op de non-verbale communicatie, dan luister je passief. Je hoort alleen aan wat de ander zegt, maar je spant je niet in om de boodschap achter die woorden te begrijpen. Als passieve luisteraar zit je lui achterover in je stoel. Je let niet op en luistert met te weinig aandacht.
Ongeduldig luisteren;
Wanneer je geen tijd hebt, is de kans groot dat jouw ongeduld doorwerkt in de manier waarop je luistert. Sommige mensen hebben echter altijd iets ongeduldigs over zich, ze zijn gehaast en gespannen. Je kunt je wel voorstellen dat ongeduldig luisteren de spreker niet aanmoedigt tot het vertellen van een persoonlijk verhaal.
Oordelend luisteren
Oordelend luisteren;
Eens kijken wat je al weet, zonder dat de lesstof behandeld is. Lees de vragen goed en denk goed na voordat je antwoord geeft.
Zo kom je erachter of er belangrijke informatie al opgeslagen is in je lange termijn geheugen.
Eenmaal daar...dan blijft het daar!
Ik - gericht luisteren
Ik-gericht luisteren;
Als je een ik-gerichte luisteraar bent, richt je je niet op de persoon met wie je in gesprek bent, maar richt je je aandacht op jezelf. Je stelt je eigen behoefte centraal en bent meer bezig met jezelf dan met de ander. Er zijn drie manieren van ik-gericht luisteren.
- egocentrisch luisteren
- autobiografisch luisteren
- te selectief luisteren
Even uitgebreider nu!
Als je egocentrisch bent, is er in je denken en voelen geen ruimte voor anderen.
Bij egocentrisch luisteren ga je voorbij aan verschillen in referentiekader, zoals verschillen in denkbeelden, gewoonten of waarden en normen. Bijvoorbeeld: als de ander iets moeilijk, lelijk of grappig vindt, kleur je dat in naar jouw opvattingen. Je gaat te veel van jezelf uit, en verplaatst je te weinig in de spreker.
Hoe uit zich dat dan?
Omdat egocentrische luisteraars zo vol zijn van zichzelf, zijn ze vaak moeilijk te corrigeren. Als de spreker de egocentrische luisteraar corrigeert, accepteert hij dat niet zomaar. Hij is en blijft overtuigd van zijn eigen gelijk en blijft zoeken naar bevestiging van zijn eigen gelijk. Soms gaat dit zo ver dat hij woorden verdraait.
Wanneer je het luisteren aangrijpt om je eigen verhaal kwijt te kunnen, noemen we dat autobiografisch luisteren. Iedereen doet dit weleens, maar sommige mensen luisteren (bijna) altijd op deze manier: ze grijpen ieder verhaal van wie dan ook aan om over zichzelf te beginnen. Deze mensen zijn vaak niet erg geliefd. Als je zo iemand in gezelschap tegenkomt, mijd je hem als het even kan. Je hebt er geen zin in te luisteren naar iemand die helemaal vol is van zichzelf en jou verveelt met zijn ellenlange monoloog, waarin alleen hij aan het woord is en jij alleen maar mag luisteren.
Als je te selectief luistert, luister je niet naar de hele boodschap, maar pik je er alleen bepaalde dingen uit. Soms luister je met opzet selectief, bijvoorbeeld wanneer het onderwerp je niet boeit. Zodra de ander dan over iets begint, wat je wél interesseert, spring je daar op in.
Hoe uit zich dat dan?
Het kan ook zijn dat je onbewust selectief luistert. Je hebt dan niet in de gaten dat je het verhaal van de ander eenvoudiger of spannender maakt of gewoon verkeerd interpreteert. Vaak ben je dan meer bezig met wat jij met het verhaal kan doen, bijvoorbeeld roddelen of sterke verhalen aan anderen vertellen, dan met luisteren.
Belang van luisteren
Wat is het belang van luisteren?
Mensen die goed kunnen luisteren begrijpen zichzelf, andere mensen en situaties beter. Als je goed kunt luisteren, ben je in staat je te verplaatsen in het referentiekader van de ander, je bent in staat de wereld te bekijken zoals de ander de wereld bekijkt.
Als persoonlijk begeleider één zeer belangrijke compententie die je dient te bezitten, luisteren! De cliënt wil vaak zijn verhaal kwijt. Maar in zijn/haar verhaal zitten, vaker als jij denkt, allerlei belangrijke boodschappen verborgen, die jij als persoonlijk begeleider op moet pikken. Deze 'boodschappen' helpen je jouw cliënt beter te begrijpen en verder te helpen/ondersteunen.
Goed of effectief luisteren begint met het aannemen van de juiste luisterhouding. Zonder een goede luisterhouding zal een cliënt of collega niet het idee hebben dat je naar hem luistert. Een goede luisterhouding is dus een voorwaarde om goed te kunnen luisteren.
Maar wat is het dan, een juiste luisterhouding?
Een juiste luisterhouding is zó luisteren, dat je verbaal en non-verbaal aandacht geeft aan wat de ander te zeggen heeft. Daardoor moedig je de ander aan om verder te praten. Een juiste luisterhouding geeft de cliënt het gevoel dat je hem hoort, waardeert en begrijpt.
Activiteiten van de luisteraar
Activiteiten van een luisteraar;
De competenties die jij als luisteraar dient te bezitten, lees je in onderstaande;
- waarnemen en opnemen van informatie
- zich verplaatsen in de ander
- interpreteren van informatie
- selecteren van informatie
- informatie beoordelen
- voorbereiden van een reactie
Opdracht;
Ga na deze les naar het boek; communicatie MZ van ThiemeMeulenhoff.
Bij thema 2, 2.4 vindt je de inhoud van deze les terug. Maak voor jezelf een samenvatting, waarin je de bovengenoemde competenties koppelt aan de activiteiten die erbij horen.
"Luisteren is een intensieve bezigheid. Als luisteraar moet je hard werken. Luisteren is ook ingewikkeld, want een aantal van deze activiteiten moet je ook nog eens op hetzelfde moment verrichten. Voor luisteren heb je een bepaalde snelheid van denken nodig. Door te luisteren train je je hersenen als het ware continu. Misschien is dat maar goed ook!"!
Luisterdoel en luisterstrategie
Luisterdoelen;
Als persoonlijk begeleider ga je in de toekomst, eerst tijdens je stage en daarna in het werkveld als gediplomeerde, veel in gesprek met clienten en collega's. Achter elk gesprek, zit een doel, een luisterdoel. Dit luisterdoel is dan ook je vertrekpunt aan het begin van een gesprek.Soms stel je bewust of soms ook onbewust vast wat je je wilt weten van je gesprekspartner (cliënt en/of collega).
Maar wat is dan nou belangrijk?
Is het belangrijk om exact te weten waar een gesprek over gaat? Of is het nodig om woord voor woord het gesprek in je op te nemen?
Het doel van het gesprek en de manier waarop je gaat luisteren, hangt af van het luisterdoel in het gesprek.
Er bestaan allerlei soorten luisterstrategieën. En naar aanleiding van het luisterdoel, pas je een luisterstrategie aan.
Soorten luisterstrategieën;
gericht luisteren
kritisch luisteren
intensief luisteren
globaal luisteren
empatisch luisteren (ook wel actief luisteren)
Soorten luisterdoelen;
je wilt iets te weten komen
je luistert om je een mening te vormen
je wilt zo veel mogelijk informatie in je opnemen omdat je die informatie nodig hebt
je volgt alleen de grote lijn van een gesprek
je wilt de ander begrijpen en steunen
Een kijken of je de luisterstrategieën kunt koppelen aan de luisterdoelen.................................
Luistervaardigheden
Luistervaardigheden;
Wanneer je goed naar een ander luistert, breng je een aantal vaardigheden in de praktijk.
Aandachtgevend gedrag
Aandachtgevend gedrag;
In de toekomst ga je als persoonlijk begeleider aandachtig en actief in gesprek met je cliënt (of collega). Je bent gericht op het verhaal van je cliënt. Deze staat ten allertijde centraal!
Belangrijk is,in contact met je cliënt, dat je de volledige aandacht geeft aan hem/haar en dat zij/hij dat ook kan merken aan jou.
Cliënten lijken er altijd 'voelsprieten' voor te hebben en merken gauw genoeg of je interesse, houding en aandacht oprecht is.
Zodra cliënten merken dat je aandachtig naar ze luistert, ga je merken dat ze zich veel eerder openstellen en je in vertrouwen gaan nemen.
Je kunt op verschillende manieren, met je gedrag, aandacht geven.Bij aandachtgevend gedrag gaat het zowel om verbaal als non-verbaal aandachtgevend gedrag;
- Non-verbaal aandachtgevend gedrag vertoon je als je oogcontact maakt, een ontspannen lichaamshouding hebt, bevestigende gebaren maakt, denk aan: knikken met je hoofd. Bij oogcontact gaat het om natuurlijk oogcontact. Het is niet de bedoeling dat je de ander continu aankijkt. Non-verbaal aandachtgevend gedragis vaak ook bedoeld ter bemoediging. Iemand bemoedigen houdt letterlijk in: hem of haar moed geven. Even de hand van iemand vastpakken, een aai over de bol geven; dit zijn twee voorbeelden van bemoedigende gebaren
- Bij verbaal aandachtgevend gedrag gaat het om kleine aanmoedigingen, zoals: ‘hmm’, ‘ja’, ‘oké.’ De timing van dit soort aanmoedigingen is heel belangrijk. Wanneer je ze lukraak maakt, te vroeg of te laat, leiden ze de spreker af. De kans is dan groot dat ze de spreker irriteren. Je geeft de spreker het gevoel dat je hem opjaagt
Stilte inbouwen in een gesprek is ook belangrijk..Hoe moeilijk soms ook.
Merk je dat de spreker moeite heeft met een stilte, geef dan aan welk doel je hebt met de stilte. Zeg bijvoorbeeld: ‘Neem even rustig de tijd om erover na te denken.’
Een aantal andere belangrijke zaken
Een aantal andere belangrijke zaken;
Vragen stellen;
Door vragen te stellen laat je zien dat je aandacht hebt voor de ander en zijn verhaal. Maar de ene vraag is de andere niet. Er zijn goede vragen en slechte vragen, maar wat een goede en wat een slechte vraag is, is meestal op voorhand niet te zeggen. Vragen moeten aansluiten op het verhaal van de spreker. Maar dit geldt niet altijd. Een vraag kan ook bedoeld zijn om de spreker weer op het juiste ‘vertelpad’ te krijgen, bijvoorbeeld als hij te veel details vertelt. Meer hierover in schoolweek 9..
Samenvatten en ordenen;
Als luisteraar help je de spreker wanneer je van tijd tot tijd op een rijtje zet wat hij tot dan toe verteld heeft. Door de kern weer te geven van wat jullie tot dan toe besproken hebben, breng je ordening aan in het gesprek. Op deze manier help je de spreker.
Analyseren;
Soms is het nodig het verhaal van de ander te analyseren. Analyserenhoudt in: ontleden, ontrafelen, uitpluizen, onderzoeken. Het betekent dus dat je als luisteraar dieper op een bepaald punt ingaat, bijvoorbeeld om oorzaken te achterhalen of om verbanden te leggen.
Bij analyseren is het belangrijk je af te vragen wiens behoefte centraal staat. Als persoonlijk begeleider MZ wil je ergens dieper op ingaan, maar wil de cliënt dat ook? Wil de cliënt niet, dan kun je beter ophouden met analyseren.
Analyseren kan inhouden dat je als luisteraar vragen stelt aan de ander.
Huiswerk voor schoolweek 9
Huiswerk voor schoolweek 9;
Als voorbereiding op volgende week, lees je van het boek; Communicatie MZ van ThiemeMeulenhoff, thema 2, 2. 4 (luisteren en luisterhouding) helemaal door. Je maakt de bijbehorende opdrachten van niveau 3 en niveau 4. Vanaf het thema; 'gevoelsreflectie' t/m 'aandachtspunten effectief luisteren' maak je een samenvatting voor jezelf.
In schoolweek 9 gaan daar ( 'gevoelsreflectie' t/m 'aandachtspunten effectief luisteren' ) evaluatie (toets) vragen over gesteld worden tijdens de les.
Het arrangement SOCO; Luisteren "luisteren en luisterhouding" schoolweek 8 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Tosca van Erp
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-10-30 13:23:27
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Het is belangrijk dat je als beroepskracht MZ goed kunt luisteren.
Luisteren is een belangrijke, dagelijks voorkomende vaardigheid, zowel in het contact met je cliënten als met collega’s.
Toch is niet in iedere situatie in de maatschappelijke zorg dezelfde luisterstijl nodig. De ene keer is actief luisteren nodig, omdat de cliënt ergens mee zit, een andere keer is gewoon goed luisteren voldoende; je luistert bijvoorbeeld naar gewoon wat gebabbel van een cliënt.
Deze wikiwijs gaat over de verschillende manieren van luisteren.
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
4 uur en 0 minuten
SOCO; Luisteren "luisteren en luisterhouding" schoolweek 8
nl
Tosca van Erp
2020-10-30 13:23:27
Het is belangrijk dat je als beroepskracht MZ goed kunt luisteren.
Luisteren is een belangrijke, dagelijks voorkomende vaardigheid, zowel in het contact met je cliënten als met collega’s.
Toch is niet in iedere situatie in de maatschappelijke zorg dezelfde luisterstijl nodig. De ene keer is actief luisteren nodig, omdat de cliënt ergens mee zit, een andere keer is gewoon goed luisteren voldoende; je luistert bijvoorbeeld naar gewoon wat gebabbel van een cliënt.
Deze wikiwijs gaat over de verschillende manieren van luisteren.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Instaptoets Luisteren (luisteren en luisterhouding)
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
