Deze NLT module bestaat uit een serie van lessen en heeft als onderwerp “De ruimte reis naar Mars”. In de module worden leerlingen gestimuleerd om kennis en vaardigheden vanuit verschillende vakken (wiskunde, natuurkunde, aardrijkskunde en biologie) te koppelen en toe te passen in een actueel maatschappelijke uitdaging. In vier lessen gaan we een ruimtereis naar Mars plannen aan de hand van verschillende vakken.
Lesdoelen/ leerdoelen:
De coördinaten van een punt bepalen in een 3D-omgeving.
Afstanden berekenen in een 3D-omgeving.
Uitleggen hoe een GPS-systeem werkt.
Je kan uitleggen welke beweging de planeten maken t.o.v. elkaar en t.o.v. de zon.
Je kent de begrippen Aphelion en Perihelion.
Je kan uitrekenen wat de kleinst- en de grootst-mogelijke afstand is tussen de Aarde en Mars.
Je kan uitleggen wat de meest optimale route is voor een reis van Aarde naar Mars.
Je kent de snelheid van radiosignalen (lichtsnelheid)
Je kan m.b.v. de lichtsnelheid uitrekenen hoe lang een radiosignaal er over doet om vanuit Mars de Aarde te bereiken.
Je weet wat er bedoelt wordt met een Mars-Zon-conjunctie en kan uitleggen welke gevolgen dit heeft voor de communicatie tussen Aarde en Mars.
De leerling kan doelgericht informatie op internet zoeken, beoordelen, selecteren en verwerken
De leerling kan uitleggen hoe de samenstelling van Mars eruit ziet aan de hand van de begrippen kern, mantel korst, platentektoniek.
De leerling kan het klimaat beschrijven aan de hand van de samenstelling van de atmosfeer, temperatuurskenmerken en weerkundige fenomenen.
De leerling kan de fysische geografische kenmerken beschrijven van Mars aan de hand van het aanwezig landschap .
De leerlingen kan aan het eind een kort vergelijking maken tussen Mars en Aarde waarin de belangrijkste kenmerken naar voren komen.
De leerling leert over stevigheid en beweging
De leerling kan het fotosyntheseproces in cellen met chloroplasten beschrijven;
De leerling kan assimilatieprocessen in planten en dieren beschrijven en toelichten dat deze processen leiden tot de aanmaak van bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen en enzymen;
De leerling leert over het belang van het beschermen van je huid tegen astronomische stralingen
Paragraaf 1 - Reis naar Mars (Wiskunde)
In vier lessen gaan we een ruimtereis naar Mars plannen aan de hand van verschillende vakken. In deze eerste les gaan we kijken hoe we wiskunde kunnen gebruiken als we onze reis gaan maken.
Lesdoelen:
Aan het einde van deze les kun je:
De coördinaten van een punt bepalen in een 3D-omgeving.
Afstanden berekenen in een 3D-omgeving.
Uitleggen hoe een GPS-systeem werkt.
Werkwijze
De opgaven zijn duidelijk genummerd. Soms staat er een artikel voor de opgave, zorg dan dat je dit artikel eerst gelezen hebt.
Wiskunde in de ruimtevaart
Artikel 1: Katherine Johnson, vrouw achter de eerste maanlanding, overleden
De baanbrekende Amerikaanse NASA-medewerker Katherine Johnson is overleden, op 101-jarige leeftijd. Als briljante wiskundige was ze betrokken bij de vroege ruimtemissies van ruimtevaartorganisatie NASA. Ze maakte ook berekeningen voor de Apollo 11-missie in 1969, toen Neil Armstrong als eerste mens voet zette op de maan.
Johnsons verhaal werd in 2016 verfilmd in de voor een Oscar genomineerde film Hidden Figures. Een jaar eerder kreeg ze uit handen van president Obama de Presidential Medal of Freedom, de hoogste onderscheiding voor een Amerikaanse staatsburger.
De Afro-Amerikaanse Johnson, die in 1919 in de staat West-Virginia werd geboren, was hyperintelligent. Ze studeerde op haar achttiende summa cum laude af in wiskunde en Frans. Haar NASA-loopbaan baarde veel opzien. In die tijd was het in de VS ongebruikelijk dat vrouwen, en zeker zwarte vrouwen, zo'n carrière konden opbouwen.
Rassenscheiding
Tegelijkertijd kregen zij en andere zwarte vrouwen bij NASA, een bolwerk van witte mannen, wel te maken met de rassenscheiding die op dat moment in delen van de VS gebruikelijk was. Ze moesten op een andere plek werken en lunchen dan hun witte collega's. Ook mochten ze niet naar hetzelfde toilet. Later zei Johnson in een tv-interview dat ze geen last had van de discriminatie, omdat ze vooral bezig was om zo goed mogelijk haar werk te doen.
Astronauten hechtten veel waarde aan de berekeningen van Johnson. Zo zei John Glenn, die in 1962 als eerste Amerikaan in een baan om de aarde kwam: "Ik ga niet de ruimte in voordat Katherine de baanberekeningen heeft uitgevoerd."
In een reactie op haar overlijden roemt NASA Johnson om haar intelligentie en om "het doorbreken van raciale en sociale grenzen".
Katherine Johnson werd bekend door haar enorme talent voor wiskunde. Zoek op internet meer informatie over Katherine Johnson. In welke terreinen van de wiskunde was zij gespecialiseerd?
Analytische meetkunde
Eén van de terreinen van wiskunde die gebruikt worden in de ruimtevaart, is analytische meetkunde. Onderdeel hiervan is het gebruik van het Cartesisch coördinatenstelsel.
Opgave 2
In onderstaand assenstelsel zijn de punten A, B, C en D getekend. Geef de coördinaten van elk van die punten.
Opgave 3
Bereken in dezelfde afbeelding de afstand AD. Rond je antwoord af op één decimaal. (Tip: gebruik de stelling van Pythagoras.)
Het assenstelsel zoals dat in opgave 2 en 3 gebruikt wordt, heeft twee dimensies. Dit stelsel kan echter uitgebreid worden naar drie dimensies, zodat het ook bruikbaar is in de ruimte. Hierdoor wordt er een derde as geïntroduceerd, namelijk de z-as. Een punt in dit assenstelsel geven wij aan met de coördinaten op volgorde (x,y,z).
In onderstaand assenstelsel met drie dimensies zijn de punten P, Q en R getekend, met bijbehorende coördinaten.
Opgave 4
Geef de afstand tussen de punten P en R.
Opgave 5
Bereken de afstanden PQ en QR. (Tip: gebruik de (uitgebreide) stelling van Pythagoras.)
GPS-systemen
Bekijk onderstaande video van Willem Wever – Hoe werkt GPS?:
Opgave 6
Onderstaande afbeelding (zie ook werkblad) is getekend op schaal
1 : 5∙108
Satelliet A geeft een afstand van 32.000 km aan, satelliet B een afstand van 20.000 km. Geef op je werkblad aan op welke plek op aarde de GPS-ontvanger zich bevindt.
In een assenstelsel met twee dimensies wordt een situatie uit de ruimte weergegeven. Satelliet A bevindt zich op plaats (-3,2) en heeft een afstand van 5 tot de GPS-ontvanger. Satelliet B bevindt zich op plaats (5,5) en heeft afstand 4, terwijl satelliet C zich op plaats (1,-2) bevindt met een afstand van 7. Wat zijn de coördinaten van de GPS-ontvanger?
Opgave 8
In de ruimte zijn er vanzelfsprekend drie dimensies in plaats van twee. Als we alle punten willen hebben op een afstand van 1 km van een satelliet, tekenen we dan geen cirkel. Wat voor vorm gebruiken we dan?
Einde van Les 1 (Wiskunde)
Paragraaf 2 - Reis naar Mars (Natuurkunde)
DEEL 1: DE BEWEGING VAN DE PLANETEN
Leerdoelen:
Je kan uitleggen welke beweging de planeten maken t.o.v. elkaar en t.o.v. de zon.
Je kent de begrippen Aphelion en Perihelion.
Je kan uitrekenen wat de kleinst- en de grootst-mogelijke afstand is tussen de Aarde en Mars.
Je kan uitleggen wat de meest optimale route is voor een reis van Aarde naar Mars.
OPGAVE 1
Planeten zoals de Aarde en Mars staan niet stil. In ons model van het zonnestelsel staat de zon in het midden en draaien de planeten in ellipsvormige banen om de zon heen. Dit noemen we een heliocentrisch wereldbeeld. Helio betekend ‘zon’ en centrisch betekend ‘in het midden’. Niet alle planeten hebben dezelfde baansnelheid. Bekijk de video.
a. Zoek op internet de omlooptijd van de 4 binnenste planeten, neem de tabel over en vul deze in.
Planeet
Omlooptijd
Mercurius
Venus
Aarde
Mars
b. Wat valt je op als je naar deze gegevens kijkt?
OPGAVE 2
Doordat de planeten niet dezelfde omlooptijd hebben is de afstand tussen de Aarde en Mars niet constant. Lees Artikel 1 en Artikel 2 en bekijk het filmpje. Daarna kun je de onderstaande vragen beantwoorden.
a. Hoe ziet de omloopbaan van een planeet eruit?
b. Geef in je eigen woorden aan wat er bedoeld wordt met de termen; Aphelion en Perihelion.
c. Leg uit wat de groots mogelijk afstand is tussen de Aarde en Mars.
-Leg uit wat de kleinst mogelijk afstand is tussen de Aarde en Mars.
-Maak een situatieschets en maak in je uitleg gebruik van de woorden Perihelion en Aphelion.
d. De planeet Mars staat in zijn Perihelion op een afstand van 206,7 miljoen km van de zon en in zijn Aphelion op een afstand van 249,2 miljoen km. Gebruik de gegevens uit Artikel 1 over de Aarde om uit te rekenen wat de grootst mogelijke afstand is tussen de Aarde en Mars én wat de kleinst mogelijke afstand is tussen Aarde en Mars. Laat je berekeningen duidelijk zien.
ARTIKEL 1 - Het aphelium en perihelium van een planeet
Het perihelium is het punt dat het dichtst bij de zon gelegen is in de baan van een planeet of ander object dat zich in een baan om de zon bevindt. Objecten met een elliptische baan hebben behalve een perihelium ook een aphelium, het punt waar de baan de grootste afstand tot de zon bereikt.
De Aarde heeft een elliptische baan en heeft dus een perihelium en een aphelium. Voor de Aarde valt het perihelium meestal tussen 2 en 5 januari. Hierdoor zijn de winters op het noordelijk halfrond relatief iets warmer en de zomers iets koeler dan op het zuidelijk halfrond, wanneer men overige factoren buiten beschouwing laat.
Zoek op wat de afstand is tot de zon in het Aphelium.
Zoek op wat de afstand is tot de zon in het Perihelium.
ARTIKEL 2
Mars komt voor het eerst sinds 15 jaar het dichtst mogelijk bij de Aarde te staan (en dat is deze keer extra de moeite!)
18/06/2018 om 16:19 door mrra | Bron: EIGEN BERICHTGEVING
Mars zal voor het eerst in vijftien jaar het dichtst mogelijk bij de aarde staan. Dat spektakel hoef je niet te missen, want dankzij een maansverduistering in dezelfde nacht zal de rode planeet ook met het blote oog goed zichtbaar zijn vanuit Nederland. Dat bevestigt Francis Meeus van volkssterrenwacht Mira aan Het Nieuwsblad Online.
De Aarde draait rond de zon en Mars doet dat natuurlijk ook. De rode planeet reist op haar eigen baan, en die is heel wat langer dan die van de Aarde, aangezien Mars verder weg staat van de zon. Onze planeet maakt ongeveer twee tripjes rond de zon, terwijl Mars er maar één kan ondernemen.
Maar op 27 juli dit jaar gebeurt er iets speciaals. Francis Meeus van de volksterrenwacht Mira legt het uit: “Op dat moment bevindt Mars zich het dichtst mogelijk bij de Aarde. Korter kan de afstand tussen de twee planeten niet zijn. Dan zijn we ‘maar’ 54,52 miljoen kilometer van elkaar verwijderd. Een speciaal moment, want het is al van 2003 geleden dat de planeten nog in die verhouding tot elkaar stonden.”
OPGAVE 3
In de vorige opdrachten hebben we gezien dat Aarde en Mars niet altijd dezelfde positie hebben ten opzichte van elkaar. Een reis naar Mars zal vanuit de ene positie een stuk makkelijker zijn dan vanuit de andere positie. We noemen het ideale moment om te vertrekken het lanceervenster.
Een lanceervenster wil zeggen dat er een specifiek tijdsbestek is waarin de lancering moet plaatsvinden. De periodes waarin Mars met zo min mogelijk energie te bereiken is, komen met intervallen van 2,135 jaar. Dat zijn ongeveer 26 maanden of 780 dagen. Dit is een gevolg van de baan en de omlooptijd van Mars in verhouding tot die van de Aarde. De duur van het lanceervenster is meestal ongeveer een maand.
Bij deze zo min mogelijk energie kostende banen, is de verhouding tussen de twee planeten zodanig, dat het traject half rond de Zon gaat.
Klik hier om een simulatie van de meest ideale baan te zien.
a. Bekijk de simulatie goed, neem de tekening zoals hieronder te zien is over en geef de volgende dingen in de tekening aan:
Startpositie van de Aarde bij vertrek.
Startpositie van Mars bij vertrek.
Positie van Aarde bij aankomst.
Positie van Mars bij aankomst.
Meest optimale route van Aarde naar Mars
b. Hoe lang duurt de reis naar Mars via deze route? (bekijk de simulatie nogmaals)
c. Deze route is niet de kortste route. Waarom is dit wel de route die de minste energie kost?
d. Denk je dat de reis terug van Mars naar de Aarde net zoveel energie kost als de heenreis? Leg uit waarom wel/niet.
DEEL 2: COMMUNICATIE TUSSEN AARDE EN MARS
Leerdoelen:
Je kent de snelheid van radiosignalen (lichtsnelheid)
Je kan m.b.v. de lichtsnelheid uitrekenen hoe lang een radiosignaal er over doet om vanuit Mars de Aarde te bereiken.
Je weet wat er bedoelt wordt met een Mars-Zon-conjunctie en kan uitleggen welke gevolgen dit heeft voor de communicatie tussen Aarde en Mars.
OPGAVE 4
De snelste en makkelijkste manier om te communiceren tussen Aarde en Mars is aan de hand van radiogolven. Radiogolven zijn elektromagnetische golven die reizen met de snelheid van het licht. Een grotere snelheid dan de lichtsnelheid bestaat er niet.
Lees Artikel 3 en bekijk de video
ARTIKEL 3 - Voortplanting van elektromagnetische golven
Onderwerp: Elektrisch veld en magnetisch veld
Aan het eind van de 19e eeuw deed Maxwell een van de belangrijkste ontdekkingen in de geschiedenis van de natuurkunde. Door te rekenen aan de elektrische en magnetische velden, kwam hij erachter dat er een specifieke golfsnelheid nodig is om een elektromagnetische golf in stand te houden. Een snelheid van maar liefst 300.000 km/s.
Klinkt dat bekend? Juist! Dit is precies de snelheid van het licht die men al jarenlang kende. Na de ontdekking van Maxwell kon men dan ook niet anders dan concluderen dat zichtbaar licht uit elektromagnetische golven bestaat-- en deel uitmaakt van de grote familie die we nu kennen als het elektromagnetisch spectrum.
a. Hoe groot is de snelheid waarmee een radiogolf zich voortplant? (de lichtsnelheid)
b. Kijk terug naar je antwoorden van opgave 2.
- Hoe lang doet een radiosignaal er minimaal over om van Aarde naar Mars te gaan?
- Hoe lang doet een radiosignaal er maximaal over om van Aarde naar Mars te gaan?
Laat duidelijk je berekening zien.
OPGAVE 5
Soms is communicatie tussen Aarde en Mars helemaal niet mogelijk. Lees Artikel 4 en bekijk de video.
ARTIKEL 4
Communicatie met Mars wordt binnenkort wekenlang verstoord
In april zal Mars een paar weken achter de zon staan. Credit: NASA/JPL-Caltech
Volgende maand zal het radioverkeer tussen de aarde en Mars voor enkele weken verstoord zijn. Mars bevindt zich dan, vanaf de aarde gezien, exact achter de zon. Om problemen te voorkomen zal het radioverkeer tussen de twee planeten wekenlang vrijwel stilgelegd worden. Een dergelijke planetaire uitlijning, dat een Mars-Zon-conjunctie genoemd wordt, komt iedere 26 maanden voor.
Toch maakt het Amerikaanse ruimte-agentschap NASA zich weinig zorgen. Ze hebben inmiddels behoorlijk wat ervaring opgebouwd met dergelijke conjuncties. Voor Mars Odyssey, die sinds 2001 in omloop is rond de Rode Planeet, is het alweer de zesde. Het grootste verschil met de vorige conjunctie is de aanwezigheid van de Marsrover Curiosity. Odyssey en de Mars Reconnaissance Orbiter vormen het doorgeefluik voor de signalen die afkomstig zijn van (en bestemd zijn voor) Curiosity en die andere Marsrover, Opportunity.
In april zal het radioverkeer dus een paar weken op een laag pitje komen te staan. Wat gebeurt er dan met de gegevens die verzameld worden door de armada aan Mars-rovers en – satellieten? Die worden opgeslagen in het geheugen van de MRO: deze kan in totaal 52 Gb aan gegevens tijdelijk opslaan.
a. Leg uit wat er bedoeld wordt met een Mars-Zon-conjunctie. Maak hierbij ook een situatieschets.
b. Wat heeft een Mars-Zon-conjunctie voor invloed op de communicatie tussen Aarde en Mars?
c. Hoe vaak komt een Mars-Zon-conjunctie voor?
Einde Les 2 (Natuurkunde)
Paragraaf 3 - Planeet Mars (Aardrijkskunde)
Leerdoelen:
De leerling kan doelgericht informatie op internet zoeken, beoordelen, selecteren en verwerken
De leerling kan uitleggen hoe de samenstelling van Mars eruit ziet aan de hand van de begrippen kern, mantel korst, platentektoniek.
De leerling kan het klimaat beschrijven aan de hand van de samenstelling van de atmosfeer, temperatuurskenmerken en weerkundige fenomenen.
De leerling kan de fysische geografische kenmerken beschrijven van Mars aan de hand van het aanwezig landschap .
De leerlingen kan aan het eind een kort vergelijking maken tussen Mars en Aarde waarin de belangrijkste kenmerken naar voren komen.
Kenmerken van Planeet Mars (opdracht 1 - minionderzoek)
Voordat men naar een ander land wil verhuizen is het altijd van belang om een beetje onderzoek te doen. Denk maar aan hoe de omgeving eruit ziet, het klimaat. Uiteindelijk ga je het ook vergelijken met je huidige woonlocatie, wat verschilt er? Met Mars gaan je zelf een stap verder, want je verhuist mogelijk permanent naar een totaal ander planeet.
Je gaat aan de slag om de belangrijkste kenmerken van Mars in beeld te krijgen. Hiervoor ga je kijken onderzoek doen naar de volgende aspecten:
Onderdeel A: Samenstelling van Mars (kern, mantel, korst, platentektoniek)
Onderdeel B: Klimaat van Mars (samenstelling atmosfeer, temperatuur kenmerken en bijzondere weerfenomenen)
Onderdeel D: Vergelijk planeet Mars met Planeet Aarde. Dus wat zijn de grootste overeenkomsten en verschillen. Dit mag in een lopend verhaal, maar ook in een tabel.
Hiervoor maak je gebruik van bronnen op het internet, aantal mogelijk bronnen dat je kunt gebruiken hiervoor zijn:
Belangrijk zijn drietal zaken met betrekking tot de bronnen:
Verwoord het altijd in je eigen woorden, dus niet kopiëren en plakken.
Gebruik meerdere bronnen voor je informatie, niet alles van 1 site afhalen. Dus weet kritische over je informatie!
Verwerk de bronnen netjes aan het eind in een bronvermelding.
Kenmerken van Planeet Mars (opdracht 2 - Vestigingsplaats)
Met behulp van Google Earth Pro is het mogelijk om Mars in beeld te krijgen:
Open Google Earth Pro op de computer
Klik op het planeet icon op de bovenste menu (planeet met een ring) en selecteer mars
Je hebt nu een overzicht over heel de planeet.
Aan de hand van Google Mars en het onderzoek van opdracht 1 maak je het volgende:
Je creëert een natuurkundig kaart van Planeet Mars met daarin een aantal van de belangrijkste kenmerken. Denk maar aan hoogte, gebergte etc. .
Maak hierbij ook een legenda, waarin je aangeeft wat bepaalde kleuren en symbolen mogelijk inhouden.
Plaats op de kaart een vlag op de locatie waar je denkt dat de mens zich het best kan vestigen.
Leg met behulp van een kort geschreven tekst uit waarom juist daar. Maak gebruik van je onderzoeksgegevens uit opdracht A en internetbronnen.
Hoe ziet jullie onderzoeksverslag er uiteindelijk uit:
Inleiding
Onderdeel A: Samenstelling van Mars
Onderdeel B: Klimaat van Mars
Onderdeel C: Fysische Geografische eigenschappen
Onderdeel D: Vergelijk planeet Mars met Planeet Aarde.
Natuurkundig Kaart van Mars
Kort tekst met waar de mens zich moet vestigen en waarom.
Eind van les 3 (Aardrijkskunde)
Paragraaf 4 - Verblijf op Mars (Biologie)
Leerdoelen:
De leerling leert over stevigheid en beweging
De leerling kan het fotosyntheseproces in cellen met chloroplasten beschrijven;
De leerling kan assimilatieprocessen in planten en dieren beschrijven en toelichten dat deze processen leiden tot de aanmaak van bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen en enzymen;
De leerling leert over het belang van het beschermen van je huid tegen astronomische stralingen.
Intro
Vroeger fantaseerde wij over het leven op Mars. Nu komt de realiteit steeds dichterbij en staat er zelfs een datum vast voor de eerste ruimtereis naar Mars. De reis naar Mars is al een hele opgave. Maar overleven op Mars wordt een grotere uitdaging. Er wordt volop onderzocht door wiskundigen, natuurkundigen, scheikundigen, aardrijkskundigen, biologen, astrobiologen en ruimtevaartonderzoekers naar, hoe de mens een gezond bestaan op Mars kan leiden.
Theoretisch is het mogelijk, er staan wel enkele obstakels in de weg.
Opdracht 1
Welke obstakels zijn er voor een goed leven op Mars?
Opdracht 2
Bedenk voor elke obstakel een oplossing.
Bekijk Ted talk:
Zwaartekracht
Iedereen kent de beelden van astronauten die terugkeren op aarde na een bezoek aan het Internationale Ruimtestation. Ze moeten uit hun capsule worden gedragen. Hun botten zijn zo zwak geworden dat ze letterlijk niet meer op eigen benen kunnen staan.
Ons lijf is erop gebouwd om rechtop te staan en weerstand te bieden aan de zwaartekracht. De zwaartekracht op Mars is veel minder. In een constante wisselwerking tussen afbraak en opbouw worden botten en spieren op peil gehouden. Maar als er geen zwaartekracht meer is waartegen het lichaam verzet moet bieden, wordt er minder bot gegenereerd.
Opdracht 3
Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat er meer bot geregenereerd wordt? En hoe kunnen we voorkomen dat onze botten en spieren zwak worden?
Onderzoek hiervoor:
Hoe botten worden aangemaakt. En welke bouwstoffen hiervoor nodig zijn.
Wat er op medische vlak al bestaat om botgroei te stimuleren.
Hoe spieren op gebouwd zijn en hoe je spieren kan behouden.
Wat is osteoporose?
Water en zuurstof
Het lucht atmosfeer van Mars bestaat uit 96% koolstofdioxide. Om te leven heeft de mens water en zuurstof nodig. Gelukkig is er water op Mars, vloeibaar water zelfs. Het hele kleine beetje water in de atmosfeer vriest soms vast op de bodem. In de ochtendzon verdampt het even.
Verder is al het water bevroren. Er ligt ijs op de ontoegankelijke polen, de Marsbodem bevat water in de vorm van permafrost, zoals op de vlaktes van Siberië, en eerdere missies hebben ijslagen op grote diepte aangetoond.
Opdracht 4
Welke stoffen zijn nodig voor het ontkiemen van zaadjes en de groei van planten? Leg ook de stofwisselingsproces die bij planten voorkomt. Verwerk woorden zoals fotosynthese en chloroplasten en thylakoid.
Opdracht 5
Waarom is heb belangrijk dat de mens op Mars aan landbouw doet? Verwerk in jouw antwoord de woorden fotosynthese, verbranding, assimilatie, voedingsstoffen en de functies die bij deze voedingsstoffen horen.
Stralingen
In de ijle atmosfeer op Mars zit nauwelijks ozon. De ozonlaag op aarde houdt een groot deel van het ultraviolette zonlicht tegen, maar op Mars heeft deze straling vrij spel. Ook het hoogenergetische UV-c, dat het aardoppervlak niet bereikt, komt er doorheen. Dit licht doodt al het organisch materiaal en is zeer kankerverwekkend.
Opdracht 6
Door UV-strallingen kan de mens kanker krijgen. Hieronder een afbeelding van het ontstaan van kanker.
In welke huidlaag ontstaat kanker? In welke huidlaag vindt uitzaaiing van kanker plaats?
Het arrangement NLT - Ruimtereis naar Mars is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Marko Divkovic
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-10-28 15:07:07
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
