SOCO; De aspecten van communicatie

SOCO; De aspecten van communicatie

De aspecten van communicatie

Wat weet je na deze wikiwijs?

Concrete lesdoelen;

  • De student kan het verschil benoemen tussen interne en externe ruis
  • De student kan het verschil benoemen tussen coderen en decoderen
  • De student kan een twee verschillende communicatieproblemen benoemen
  • De student kan vier verschillende zones binnen communicatie benoemen
  • De student heeft geoefend d.m.v. een aantal werkvormen met de vier verschillende zones binnen communicatie
  • De student kan de betekenis van ‘stopwoordjes’ benoemen
  • De student kan de twee principes van communicatiepatronen benoemen
  • De student kan benoemen welke lichamelijke beperkingen kunnen zorgen voor communicatiestoornissen

TAMN - Kenji Pocorni veel succes morgen in de halve finale... | Facebook

 

Hoe dichtbij mag de ander komen? De verschillende zones...

Afstandszones | Relatiebemiddeling IndiviDuo

Communicatie hangt ook samen met de afstand die je tot elkaar bewaart. De afstand die mensen ten opzichte van elkaar bewaren, bepaalt in belangrijke mate met wie je contact hebt. De verschillende zones waarin mensen contact zoeken zijn:

  • intieme zone

  • persoonlijke zone

  • sociale zone

  • publieke zone

 

 

 

 

Verschillende zones (uitleg)

Intieme zone

 

Intieme zone;

Lichaamstaal; afstand en nabijheid​

 

Op deze afstand ben je zo dicht bij de ander, dat je hem kunt voelen en ruiken. Mensen komen alleen zo dichtbij elkaar als ze elkaar mogen en elkaar vertrouwen. Of als dat noodzakelijk is, bijvoorbeeld tijdens bepaalde beroepssituaties in de maatschappelijke zorg.

Reactie van de mens; Wanneer je iemands intieme zone betreedt, reageert hij daar fysiek op,doordat;

  • adrenalinepijl stijgt
  • de zweetproductie komt op gang
  • het hart gaat sneller slaan, zodat er meer bloed naar de spieren en de hersenen stroomt

 

Beroepskracht MZ;

Om iemand toe te laten in deze intieme zone moet je dus voldoende om hem geven of hem genoeg vertrouwen. Het is belangrijk om als beroepskracht MZ stil te staan bij het belang van vertrouwen wanneer je de intieme zone van de cliënt binnendringt, bijvoorbeeld tijdens de persoonlijke verzorging.

De cliënt zal zich vrijwel zeker niet op zijn gemak voelen. Je helpt de cliënt door hem goed te informeren over de zorg die je gaat verlenen en rekening te houden met de emoties die dat (onbewust) oproept. Ook is het belangrijk dat je waar mogelijk rekening houdt met zijn privacy, bijvoorbeeld door gordijnen te sluiten, de deur dicht te doen, enzovoort.

 

Tot 45 cm..

 

Tijd voor een activerende werkvorm;

"de massage trein".

Zie bijgeleverde bijlage

Persoonlijke zone

Persoonlijke zone;

De persoonlijke zone is de ruimte waarin mensen persoonlijk contact hebben. Het is de afstand waarop we persoonlijke gesprekken voeren. Je kunt de ander goed zien en goed verstaan zonder stemverheffing.

Op korte afstand kun je bovendien de hand van de ander pakken en vasthouden. Wanneer je bij een ander aanklopt om steun, raad of begrip, en deze persoon blijft buiten je persoonlijke zone, dan ervaar je die ander vaak als afstandelijk. De ander heeft misschien wel alle aandacht voor je, maar het komt niet zo over.

 

Beroepskracht MZ;

Een te grote afstand kan bij een cliënt als afwijzing, zakelijk en ongeïnteresseerd overkomen.

 

45 tot 120 cm

 

Activerende werkvorm;

“Negeren VS Begroeten als beste vriend”

Zie bijgeleverde bijlage.

Sociale zone

Sociale zone;

Op deze afstand kan men elkaar nog wel goed zien, maar aanraken is er niet meer bij. Deze afstand ‘kies’ je tijdens een zakelijk gesprek, in een winkel of aan een loket.

Wanneer iemand zich in jouw sociale zone bevindt, is het moeilijk om net te doen of hij er niet is. Soms ontstaat er dan een gesprekje, zoals in een wachtkamer of treincoupé. Als je echter geen contact wenst, ga je naar buiten zitten kijken, doe je je ogen dicht, lees je een boekje of tijdschrift of bent bezig met je telefoon.

Beroepkracht MZ;

Dit is voor een beroepskracht soms aan de orde als men bijvoorbeeld een gesprek gaat voeren over het ondersteuningsplan. Of met externe hulpverleningsinstanties, families of andere vormen van netwerken.

 

120 tot 360 cm

 

Publieke zone

Publieke zone;

Lichaamstaal; afstand en nabijheid

 

Dit is de afstand die mensen innemen bij openbare gelegenheden, denk aan de afstand tussen speler en toeschouwer bij een voorstelling op straat of in het theater, of tussen spreker en toehoorders bij een lezing of presentatie.

Deze grote sociale afstand maakt interactie moeilijk, omdat het de aanwezigen niet goed mogelijk is om kleinere gebaren en gezichtsuitdrukkingen waar te nemen.

360 cm en meer..

 

Belangrijk is...

Als beroepskracht MZ is het belangrijk in je communicatie rekening te houden met de context/ situatie ervan. Als je iets wilt bespreken of wilt vragen is het nodig je af te vragen wat een geschikte plek en wat een geschikt moment is.

Vooral bij de cliënten die je tegen gaat komen in het werkveld, moet je in kunnen schatten wat de juiste zone is en de daarbij horende communicatie!

Oefenvragen

Communicatiestijl en communicatiepatronen

Mensen communiceren allemaal op een eigen manier. Je hebt een eigen communicatiestijl. In je communicatiestijl komt tot uiting wie je bent, hoe je bent en wat je belangrijk vindt en wat niet.

Uiteraard ben je als mens in staat om je communicatiestijl te veranderen! Dat veranderd je karakter en persoonlijkheid uiteraard niet.

Beroepskracht MZ;

Communiceren is een belangrijk onderdeel van je werk in het werkveld!

Communiceren met effect

Communicatiestijl

Veel mensen hebben/gebruiken  'stop woordjes'.

Voorbeelden zijn;

  • ‘dus’ – vaak gebruikt om een gevolg aan te geven, terwijl daar geen sprake van is

  • ‘of zo’ – als afsluiting van een zin (de spreker geeft onbewust aan dat hij onzeker is)

  • ‘zeg maar’ – vaak te pas en te onpas gebruikt

  • ‘nou ja’ – vooral gebruikt om verder te gaan met een onderbroken verhaal en om de aandacht weer terug te pakken

Het blijkt dat vooral vrouwen stopwoordjes gebruiken. Het voordeel van stopwoordjes is dat je een soort van pauze inlast. Je kunt even nadenken over wat je verder nog gaat zeggen. Maar stopwoordjes hebben ook een belangrijk nadeel: ze verzwakken de boodschap. Vergelijk maar eens de zin: ‘Ik wil salarisverhoging hebben’ met: ‘Eh... eigenlijk wil ik, zeg maar, salarisverhoging hebben.’

Let er dus op dat je niet steeds stop woordjes gebruikt!

 

Communicatiepatronen

 

Voorbeelden van communicatiepatronen;

  • ‘Bij jou is het altijd hetzelfde, het is nooit goed.’

  • ‘Ja, dat zeg je nou iedere keer, maar dat is gewoon niet waar. Alleen…’

  • ‘Gaan we weer, het is altijd hetzelfde liedje.’

Bij communicatiepatronen zien we twee principes terug;

-> Gedrag roept tegengesteld gedrag op. Als er een praat, ‘moet’ de ander luisteren. Als er een leidt, moet de ander volgen. Waar de een aanvalt, moet de ander zichzelf verdedigen. Vaak zien we hierbij dat dit effect zich in de loop der tijd versterkt. Praters worden nóg grotere praters, luisteraars worden nog betere luisteraars. De reden is dat wie luistert, zichzelf steeds meer als luisteraar gaat zien, en ook zo door de ander wordt gezien. Mensen hebben, zonder dat ze daarover praten, over en weer verwachtingen van elkaar. Ze verwachten dat de ander het initiatief neemt, ze verwachten van zichzelf dat ze een afwachtende houding hebben, enzovoort.
 

-> Gedrag is gericht op samenwerking of op het bereiken van eigen doelen – en dat roept eenzelfde gedrag op. ‘Samengedrag’ roept in dit geval dus ‘samengedrag’ op. Dit principe herken je ongetwijfeld. Als iemand aardig tegen je is, zal je zelf ook aardig reageren. Andersom, als iemand onaardig is, dan zal je zelf ook geneigd zijn onaardig te zijn.

Communicatieproblemen

In de communicatie gaat nogal eens iets mis. Die ervaring zal je zelf ook hebben. Je snapt niet wat een ander bedoelt of het lukt je niet iets uit te leggen. Je wordt gekwetst door wat een ander zegt of hebt moeite de ander te verstaan vanwege alle herrie.

 

Wat is een communicatieprobleem nu eigenlijk precies?

                                                                                                                    communicatie problemen by turngirl97 on emaze

 

Bij communicatieproblemen lukt het de zender niet de boodschap goed over te dragen en/of de ontvanger lukt het niet de boodschap te begrijpen zoals de zender hem bedoeld heeft.

Problemen bij effectieve communicatie zijn o.a.;

  • verschil in achtergrond en gewoonten

  • het verkeerd vertalen van de boodschap

  • het verkeerd begrijpen van de boodschap

  • communicatiestoornissen

  • ruis

Interne communicatie problematiek ... en nu?

 

We zullen eens gaan oefenen.

Opdracht; Casuïstiek oefenen....

Problemen door verschil in achtergrond en gewoonten

Het taalgebruik van mensen geeft vaak een aanwijzing over met wie je te maken hebt. Heel gemakkelijk beoordeel je de ander ook op grond van zijn taal- en woordgebruik. Je plaatst die persoon in een hokje.

Helemaal onterecht is dat niet.

In het communicatiegedrag komt de achtergrond van iemand naar voren. De onderwerpen waarover iemand praat en de manier waarop hij praat, zeggen iets over wie hij is, welke achtergrond hij heeft, wat hij denkt en voelt. Iemands communicatiegedrag wordt namelijk sterk beïnvloed door zijn referentiekader.

Maar wat is nu eigenlijk een referentiekader?

Referentiekader

Het geheel van;

  • -> denkbeelden
  • -> overtuigingen
  • -> gewoonten
  • -> normen en waarden

Dit bouwt iemand op in zijn/haar leven en vanuit dat oogpunt interpreteert en beoordeelt diegen de wereld om zich heen.

Ooit gehoord van een referentiekader? Dit is de rugzak van onze aangeleerde (geconditioneerde) ervaringen. Deze rugzak hebben we nodig om betekenis te geven aan onze ervaringen. In de beginjaren, als je geboren wordt, is deze rugzak nog relatief leeg. Je gaat dan het leven in en doet allemaal nieuwe ervaringen op. Deze ervaring stop je in je rugzak. In deze rugzak kunnen alleen ervaringen gestopt worden die je nog niet hebt gehad. Ervaringen die overeenkomen met wat er al in de rugzak zit, komen er niet nog eens bij. Op een gegeven moment kom je op een leeftijd waarbij de rugzak bijna geheel gevuld is. Ervaringen die we dan nog meemaken komen veelal overeen met de ervaringen uit de rugzak. Elke ervaring wegen we op een gegeven moment af tegenover de ervaringen in de rugzak. En als deze overeenkomt dan komt deze ervaring onbewust tevoorschijn uit de rugzak. De ervaring uit de rugzak haalt dan op hoe we destijds gereageerd hebben en op basis van de eerdere evaluatie of we ons resultaat (willen = krijgen) geeft de ervaring uit de rugzak dan aan hoe we moeten reageren'.

Weet je nog wat we gedaan hebben de vorige keer? Denk eens goed na?

Door verschil in referentiekader van de ene persoon en de ander persoon, kan het op relatieniveau misgaan qua communicatie! Dit zie je vaak in discussies.

Referentiekader en cultuurverschillen, komen uiteraard ook voor. Als twee mensen uit een verschillende cultuur komen, kan het soms moeilijk zijn om op gelijk niveau te communiceren.

Beroepskracht MZ;

Als beroepskracht MZ zal je iets van het andere land en de andere cultuur moeten weten om de cliënt of je collega te begrijpen. Om inzicht te krijgen in verschillende gewoonten en gebruiken en hiermee vervolgens te kunnen omgaan, zijn inlevingsvermogen én tolerantie (verdraagzaamheid) een noodzaak.

Huidskleur: de smalle basis onder een ogenschijnlijk groot verschil - NEMO Kennislink

Problemen bij het vertalen van de boodschap oftewel; Coderen

Coderen en decoderen Les 2 by heidi kasper

Bij mondelinge communicatie moet je als zender je boodschap altijd omzetten in woorden, gebaren enzovoort.

Dit omzetten van de boodschap noemen we coderen!

Coderen wil letterlijk zeggen: het omzetten van gegevens. Je voelt of denkt iets en dat zet je om in woorden en gedrag. Uiteraard gaat het erom dat je je boodschap zo verwoordt of tot uiting brengt, dat wat je bedoelt op de goede wijze overkomt.

Bij de codering van de boodschap kun je als zender verschillende fouten maken, waardoor je boodschap niet goed overkomt.

Fouten zijn o.a.;

  • Je gebruikt woorden waarvan de ontvanger de betekenis niet kent

  • Je gebruikt heel persoonlijke woorden. Veel woorden zijn minder duidelijk dan je in eerste instantie denkt. Wat is een ‘goede’ collega? Wat is ‘kwaliteit’? Wat is ‘nogal druk’ gedrag?

  • De intonatie van je stem zorgt voor onduidelijkheid. Bij alles wat je zegt, speelt de toon waarop je het zegt een grote rol

Beroepskracht MZ;

In de maatschappelijke zorg vraagt het coderen van boodschappen aan cliënten vaak bijzondere aandacht. Cliënten die een verstandelijke beperking hebben, hebben ook een communicatieve beperking. Voorbeeld: Je kunt wel zeggen dat jullie over een kwartiertje gaan eten, omdat de aardappels nog niet gaar zijn, maar de cliënt begrijpt die boodschap niet.

Het is nodig dat je je boodschap in eenvoudige woorden vertaalt, anders begrijpt de cliënt deze niet. Maar ook dan zijn er cliënten die je boodschap niet begrijpen. Andersom kan het net zo moeilijk zijn. Als een cliënt jou iets duidelijk wil maken, moet hij de verstandelijke vermogen hebben om zijn boodschap te coderen.

Problemen bij het begrijpen van de boodschap oftewel; Decoderen

Basics over communicatie - ppt download

Net zoals je als zender de boodschap moet omzetten, moet je dat ook als ontvanger doen. In de rol van ontvanger vang je de (verbale en non-verbale) signalen van de zender op en zet je deze om in een betekenis.

Dit proces noemen we decoderen!

Net zoals bij het coderen het nodige mis kan gaan, kan dat ook bij het decoderen gebeuren. De boodschap komt dan niet goed over.

Fouten die je als ontvanger kunt maken:

  • Je geeft een andere (emotionele) betekenis aan de woorden van de zender, bijvoorbeeld omdat de zender en jij een verschillend referentiekader hebben

  • Je geeft een eigen invulling aan de woorden van de zender. Je interpreteert de woorden van de zender verkeerd, bijvoorbeeld omdat je over te weinig informatie beschikt of omdat je je laat leiden door je stemming en gevoelens van dat moment

Hoe groter het verschil in referentiekader tussen zender en ontvanger, hoe eerder sprake is van communicatieproblemen.

Problemen door communicatiestoornissen, en dan?

Als je communiceert stellen je zintuigen je in staat boodschappen op te nemen.

Met je ogen kun je signalen, gebaren en dergelijke waarnemen en met je oren kun je luisteren. Behalve je zintuigen, spelen ook je hersenen een belangrijke rol. En dan zijn er ook nog je spraakorganen die goed moeten functioneren: je tong, lippen, neusholte, stembanden.

Geheugentraining Tip #8: Zintuigen

 

Wanneer bij iemand sprake is van onvermogen om adequaat informatie te geven en/of te begrijpen als gevolg van een orgaan- of lichaamsfunctie die ontbreekt, afwijkingen vertoont of beschadigd is, spreken we van een communicatiestoornis.

Pin op Kleuters/peuters: mijn lichaam.

Een communicatiestoornis is bijvoorbeeld het gevolg van hersenletsel of doofheid.

 

Zintuiglijke beperkingen;

In onze samenleving wordt het sterkst een beroep gedaan op oren en ogen. Informatie komt van alle kanten op je af. Vanaf het moment dat je wakker wordt tot het moment dat je gaat slapen (maar ook nog daarna als het nodig is) gebruik je je ogen en oren om informatie tot je te nemen. Stel je maar eens voor wat er allemaal aan je voorbij zou gaan als je niet meer kon horen en zien!

Blind of Doof??? | blind | doof | gebarentaal | Max Trans LGBTQ

 

Ook al gebruik je vooral je ogen en oren, je mag de andere zintuigen in de communicatie niet vergeten. De mate waarin je zintuigen goed functioneren, bepaalt mede wat je aan informatie kunt ontvangen. Als een of meer van je zintuigen gebrekkig functioneren, leidt dat gemakkelijk tot communicatieproblemen. Je kunt als ontvanger de informatie niet opnemen. Je hoort niet wat een ander zegt, je ziet niet welke gebaren hij maakt, wat de blik in zijn ogen is, enzovoort.

Bij doofheid is er ook een probleem bij het geven van informatie. Wie vanaf de geboorte doof is, zal slechts met moeite kunnen leren praten. Wie doof is, hoort immers de eigen stem niet.

 

Lichamelijke beperkingen en hersenletsel;

Lichamelijke beperkingen kunnen voor communicatieproblemen zorgen. Meestal is er vooral een probleem bij het zenden van informatie.

Bijvoorbeeld:

-> een spastische cliënt

-> hersenletsel

-> afasie (stoornis in het taalgebruik en taalbegrip)

 

Verstandelijke beperkingen;

Ook een verstandelijke beperking kan de oorzaak zijn van communicatiestoornissen. Sommige cliënten met een ernstige verstandelijke beperking leren nauwelijks spreken.

Beroepskracht MZ;

Het is belangrijk dat je in de communicatie aansluit bij de mogelijkheden van de cliënt. Communicatiestoornissen zijn niet te verhelpen, maar communicatieproblemen vaak wel!

Problemen bij ruis

Begrip ruis;

Ruis omvat alle factoren in zender, ontvanger en omgeving die de communicatie bemoeilijken of verstoren.

Externe ruis;

 

externe ruis: Dit is een 'stoorzender' die optreedt van buitenaf, bijvoorbeeld door geluidsoverlast. | Stoorzender, Communicatie

 

Alle factoren die de communicatie van buitenaf verstoren worden externe ruis genoemd. Het gaat hier dus om achtergrondgeluiden, een krakende telefoonlijn, een druppende kraan, maar het kan ook een pukkel in iemands hals zijn die jouw aandacht als ontvanger afleidt, of een slechte adem.

Interne Ruis;

Alle vormen van ruis die met de zender of ontvanger zelf te maken hebben, noemen we; interne ruis.

Basics over communicatie - ppt download

Eind evaluatie kennistoets

  • Het arrangement SOCO; De aspecten van communicatie is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Tosca van Erp
    Laatst gewijzigd
    2021-10-13 08:30:55
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Als beroepskracht MZ communiceer je de hele dag door met cliënten, familie, collega’s, leidinggevenden en anderen die betrokken zijn bij de cliëntgroep. Met elk gedrag dat je vertoont breng je informatie over. Je communiceert bewust en onbewust. Wat straal jij uit? Hoe kom jij over? Soms denk je daar zelf heel anders over dan de mensen om je heen. Deze leereenheid gaat over alles wat te maken heeft met communicatie.
    Leerniveau
    MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    1 uur 0 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Oefenen...

    Eind evaluatie toets

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van