Stoffen; de wereld om ons heen bestaat uit stoffen; wij bestaan uit stoffen, al ons eten en drinken bestaat uit stoffen. Miljoenen soorten stoffen; vaste stoffen, vloeistoffen, gassen; van heel eenvoudige stoffen zoals water tot super ingewikkeld zoals eiwitten in alle levende wezens.
En al die stoffen hebben hun eigen unieke combinatie van eigenschappen, net zoals jijzelf.
Aan die stofeigenschappen kan je stoffen dus herkennen én je kan ze gebruiken; bijv. om verschillende stoffen van elkaar te scheiden (vandaar de naam SCHEIkunde).
Scheikunde gaat dus over stoffen; . . .
► welke eigenschappen ze hebben ► hoe ze gebouwd zijn ► en hoe ze met elkaar reageren
In deze quest maak je (voor het eerst ?) kennis met stoffen, hun stofeigenschappen en de 'vorm' (of "fase") waarin stoffen kunnen voorkomen
Voorbereiding & Planning
...
Uitvoering
...
► STOFEIGENSCHAPPEN
Stofeigenschappen: de basis
Onderzoeken & ontdekken
► Begin eerst eens met het rustig bekijken van onderstaande video...
► Elke stof kan je dus herkennen aan een unieke combinatie van verschillende stofeigenschappen. Er zijn heel veel verschillende soorten stofeigenschappen waaraan we een stof kunnen herkennen.
Hieronder de meest voorkomende eigenschappen nog even onder elkaar...
Geur & smaak
Kleur & glans
Fase (bij kamertemperatuur)
Kookpunt
Smeltpunt
Dichtheid
Oplosbaarheid in water
Soortelijke warmte (warmtecapaciteit)
Oplosvermogen
Geleidbaarheid (warmte / elektriciteit)
Magnetisch
Vervormbaarheid
Brandbaarheid
Corrosiegevoeligheid
- Je zal zien dat je de vetgedrukte stofeigenschappen het meest zal tegenkomen in de scheikunde
- De 'gekleurde' eigenschappen zijn de stofconstanten
- O ja, als je sommige van deze stofeigenschappen nog niet begrijpt, zoek ze dan 'ns op ...
Stofconstanten: DICHTHEID
De stofconstante DICHTHEIDheb je al kunnen ontdekken in het filmpje (vanaf 6:10 min.) bij "... de basis".
In het filmpje hieronder wordt het nog een keer uitgelegd én wordt uitgelegd hoe je met de dichtheid kan rekenen en daarmee bijvoorbeeld kan bepalen welke onbekende stof je hebt.
Stofconstanten: OPLOSBAARHEID
► Een andere stofconstante die veel gebruikt wordt in de scheikunde is de OPLOSBAARHEID.
De oplosbaarheid kan je definiëren als:
de maximalehoeveelheid (gram) van een stof
die je in 1 kilogram van een oplosmiddel kan oplossen.
Verder is hierbij belangrijk:
de "eenheid" van oplosbaarheid is dus gr(stof)/ Kg(oplosmiddel)
"oplossen" betekent dat je de (vaste) stof NIET meer apart ziet; de deeltjes van de opgeloste stof zitten tussen de deeltjes van het oplosmiddel in
in de praktijk gebruiken we bijna altijd WATER als oplosmiddel. En omdat de dichtheid van water (ongeveer) 1 kg/L is wordt de oplosbaarheid in water ook in gr(stof)/ L(water) uitgedrukt.
► Overmaat & ondermaat:
als je meer stof toevoegt aan een hoeveelheid water dan wat maximaal kan oplossen zie je 'de rest' als vaste stof op de bodem blijven liggen. Dit noem je dan de "overmaat".
als je minder stof toevoegt dan je maximaal zou kunnen oplossen noem je het verschil de "ondermaat"
► Oplosbaarheid en temperatuur:
De oplosbaarheid van een stof hangt af van de temperatuur van het oplosmiddel:
de oplosbaarheid van een vaste stofwordt groterals de temperatuur van het oplosmiddel verhoogd wordt; je kan dan dus méér van de stof oplossen in hetzelfde volume
bij gassen is het juist andersom; de oplosbaarheid van gassen is lagerals de temperatuur van het oplosmiddel hoger is; bij een hittegolf zie je dan soms ook opeens dode vissen omdat er minder zuurstof in het water is opgelost dan normaal
Stofeigenschappen: OEFENINGEN
Oefenen
Om het werken en rekenen met stofeigenschappen & _constanten te oefenen staan hieronder een aantal opgaven/vragen.
2 opgaven over stofeigenschappen
3 opgaven over DICHTHEID
3 opgaven over OPLOSBAARHEID
(scroll dus telkens door totdat je ze alle 8 hebt gemaakt)
Maak een screenshot van elke gemaakte oefening en post deze bij elkaar in Seesaw.
Oefenen: STOFEIGENSCHAPPEN
Als je een opdracht gemaakt hebt kan je jezelf controleren door op de knop [CONTROLEER] te klikken; je ziet dan meteen of je de stof begrepen hebt of waar 't goed is om nog even extra te bestuderen.
Oefenen: DICHTHEID
Als je een opdracht gemaakt hebt kan je jezelf controleren door op de knop [CONTROLEER] te klikken; je ziet dan meteen of je de stof begrepen hebt of waar 't goed is om nog even extra te bestuderen.
Oefenen: OPLOSBAARHEID
Als je een opdracht gemaakt hebt kan je jezelf controleren door op de knop [CONTROLEER] te klikken; je ziet dan meteen of je de stof begrepen hebt of waar 't goed is om nog even extra te bestuderen.
► FASEN & FASEOVERGANGEN
Fasen: FASEN & FASE-OVERGANGEN
Onderzoeken & ontdekken
In de introductie heb je al kunnen lezen dat elke stof in drie fasen (vormen) kan voorkomen: als vaste stof, als vloeistof en als gas. De overgang van de ene naar de andere fase (bijv. van ijs naar vloeibaar water) wordt een faseovergang genoemd
In het filmpje hieronder wordt het schema van de faseovergangen nog een keer kort samengevat.
Fasen: SMELT- & KOOKPUNT
Misschien heb je ook al ontdekt dat de temperatuur waarbij een vaste stof begint te smelten -het smeltpunt- voor elke stof uniek is. En dat geldt ook voor het kookpunt. Je kan onderstaande video bekijken om ook dat stukje scheikunde nog ‘ns goed uitgelegd te krijgen.
Fasen: CELSIUS en KELVIN
In de Natuur- & Scheikunde wordt de temperatuur niet (altijd) in graden Celsius gegeven maar vooral in graden Kelvin. Gelukkig is het best makkelijk om °C om te rekenen in graden Kelvin en omgekeerd.
Bekijk hiervoor eerst eens rustig de onderstaande video en bestudeer daarna ook de voorbeelden in de link daaronder.
► Klik hier voor aantal voorbeelden van de smelt- & kookpunten en de fasen van verschillende stoffen.
Fasen: OEFENINGEN
Oefenen
Om de stof van dit stuk te oefenen staan hieronder een zogenaamde ‘simulatie’ (= nabootsing of model van de werkelijkheid) en een aantal oefeningen/opdrachten.
Maak een screenshot van elke gemaakte oefening en post deze bij elkaar in Seesaw.
Simulatie
In de simulatie kan je zie hoe de fase van verschillende stoffen verandert als je de temperatuur verhoogt of verlaagt en wat er dan met (de moleculen van) de stof gebeurt.
Klik op de link en probeer gerust de verschillende mogelijkheden uit. Let daarbij goed op de verschillen tussen water en de andere stoffen
Hieronder staan de vragen/opdrachten over de stof die je in dit blok onderzocht hebt. Als je een opdracht gemaakt hebt kan je jezelf controleren door op de knop [CONTROLEER] te klikken; je ziet dan meteen of je de stof begrepen hebt of waar 't goed is om nog even extra te bestuderen.
Maak een screenshot van elke gemaakte oefening en post deze bij elkaar in Seesaw
► BOUW van stoffen
Deeltjes
In de vorige twee 'blokken' heb je ontdekt / geleerd dat elke stof een unieke combinatie van stofeigenschappen heeft én dat elke stof in drie verschillende fasen kan voorkomen.
De fasen en veel van de stofeigenschappen kan je al (beter) begrijpen als je kijkt naar hóe stoffen zijn 'opgebouwd'. Alle stoffen bestaan namelijk uit ...
... héééééééél erg KLEINE DEELTJES ...
► Zo is de FASE afhankelijk van hoever de deeltjes van elkaar af zitten en of de deeltjes wel of niet 'door elkaar heen bewegen.
vast (s)
vloeibaar (l)
gas of damp (g)
deeltjes...
- DICHT op elkaar
- bewegen NIET
stof heeft EIGEN vorm
VAST volume
deeltjes:
- DICHT op elkaar
- bewegen WEL
stof VOLGT vorm van
de omgeving
VAST volume
deeltjes:
- VER uit elkaar
- bewegen WEL
stof VULT de omgeving
GEEN vast volume
► En ook de DICHTHEID van een stof wordt bepaalt door hoe dicht de deeltjes op elkaar zitten
► De OPLOSBAARHEID hangt dan weer af hoe makkelijk de deeltjes van de ene stof tussen de deeltjes van de andere stof kunnen bewegen
ontdek / leer je wat deze deeltjes dan precies zijn.
Terugkijker (reflectie)
Lever in Seesaw een Pages document (1 à 2 kantjes) in waarin je op verschillende manieren terugkijkt op deze quest;
scheikunde
wat heb je van scheikunde geleerd (theorie)?
welke onderwerpen vond je makkelijk te begrijpen en welke moeilijk? en kan je uitleggen waarom?
de quest zelf
hoe heb je de quest aangepakt?
hoe heb je wekelijks/dagelijks gepland en werkte dat wel/niet; waarom?
wat zou je de volgende quest anders doen? en waarom?
wat vond je wel/niet leuk om te doen/leren etc.? en waarom?
heeft je motivatiemotor gewerkt? en waarom wel/niet?
het resultaat
op welk niveau (kader/mavo of havo/vwo) wil je dat ik deze quest beoordeel.
hoe is de show ontvangen, welke feedback -en van wie- heb je gekregen?
ben je trots op je resultaat? en waarom wel/niet?
heb je voor jezelf gepresteerd op dat niveau dat je voor ogen had? leg 'ns uit?
Probeer deze dingen niet te 'letterlijk' te beantwoorden maar in een soort 'vertel-vorm'. Het is misschien wel handig om het in bovenstaande onderverdeling in te delen.
Het arrangement Eigenschappen en fasen van stoffen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Seesaw een Pages document (1 à 2 kantjes) in waarin je op verschillende manieren terugkijkt op deze quest;
