Soorten teksten

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

verschillende soorten informerende, overtuigende en opiniërende teksten herkennen;
aangeven wat het verschil is tussen een betoog en een beschouwing;
aangeven wat ik in de inleiding, het middenstuk en het slot van een betoog schrijf;
zelf een gedocumenteerde uiteenzetting, beschouwing en/of betoog of een recensie schrijven.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Uiteenzetting		Bekijk de video en lees de informatie over de uiteenzetting.
★ Aan de slag 1 + 2		Beantwoord de vragen over een tekst en schrijf zelf een uiteenzetting. Beoordeel elkaars werk.
Betoog		Lees hoe ik een betoog opbouw, welke structuur ik gebruik en hoe ik de tekst indeel.
★ Aan de slag 3		Schrijf een betoog. Beoordeel elkaars werk.
Beschouwing		Bestudeer het bouwplan en lees de uitleg over een beschouwing.
★ Aan de slag 4		Vul een bouwplan in. Schrijf een inleiding en slot.
Recensie		Lees de uitleg over recensies en de tips om zelf een recensie te schrijven.
★ Aan de slag 5		Beoordeel enkele boek-, film- of muziekrecensies. Schrijf zelf een recensie.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Samenvattend		Hier vind ik de Kennisbank die hoort bij deze opdracht.
Eindopdracht		Maak een keuze uit drie onderwerpen en schrijf zelf een beschouwing.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Tijd
Voor deze opdracht staan ongeveer 6 SLU.

Aan de slag

Informerende teksten: Uiteenzetting

Een informerende tekst schrijf je om verslag te doen van je werkzaamheden of over iets wat er gebeurd is, om iets uit te leggen of om instructies te geven. Voor je schoolexamen moet je een gedocumenteerde uiteenzetting kunnen schrijven.
Op deze tekstsoort gaan we hier dan ook uitgebreid in.

Bekijk de video.

Een uiteenzetting is een tekst waarmee je iemand anders over iets informeert.
Het is een objectieve tekst waarmee je feiten en uitleg geeft over een onderwerp.

In een uiteenzetting geef je niet je mening. Je geeft feiten die waar en controleerbaar zijn. Meningen van anderen breng je neutraal, zonder je eigen mening erover te geven.

Een uiteenzetting heeft een vaste opbouw. In de inleiding introduceer je je onderwerp, in het middenstuk werk je dat uit en in het slot kom je met een samenvatting of conclusie.

Veel gebruikte tekststructuren voor een uiteenzetting zijn de

verklaringstructuur
verleden/heden/toekomststructuur
vraag – antwoordstructuur

Belangrijk bij het schrijven van een uiteenzetting is dat je:

je eerst afvraagt wat de lezer al van het onderwerp weet;
zorgt voor goede, betrouwbare informatie;
objectief uitlegt;
komt met voldoende goede voorbeelden.

Maak altijd eerst een Bouwplan voordat je de tekst gaat schrijven.

Gebruik het document 'Van bouwplan tot tekst' als richtlijn bij schrijven van de netversie.

★ Aan de slag 1

Uiteenzetting

Lees de tekst. Beantwoord daarna de vragen.

Nederlandse van 14 op de catwalk. Is dat niet te jong?

Tijdens de modeweek van Milaan liep een veertienjarig model uit Nederland mee. Roos Abels besteeg de catwalk voor Prada en Giamba. Hoe jong mag een model zijn?

Het model uit Purmerend 'liep' hier voor het grote Italiaanse modehuis Prada en ook voor Giamba, de nieuwe lijn van modeontwerper Giambattista Valli.

Het slanke meisje trok de aandacht. Ze opende niet alleen de Pradashow, maar nam ook de sluiting voor haar rekening. Zij wordt meteen genoemd als model van de toekomst. In Milaan liep ook het Nederlandse topmodel Lara Stone mee.
Abels trok meteen de aandacht van de internationale pers. Niet alleen omdat Prada een reputatie heeft in het spotten van jong talent, vaak meisjes van dezelfde leeftijd als de Nederlandse, maar ook vanwege de vraag of hier sprake was van kinderarbeid. Is veertien jaar niet te jong om te worden ondergedompeld in de jachtige modewereld met zijn vele uitwassen?

School missen
Abels' managementbureau, het Italiaanse Brave Models, wijst die vraag van de hand.
Directeur Bruno Pauletta: 'Als een meisje van haar ouders en school toestemming krijgt om een of twee dagen les te missen, dan vinden wij dat geen groot probleem. Wij zien dat als iets heel anders dan fulltime modellenwerk.'
Roos werkte volgens Pauletta slechts een paar dagen voor Prada. 'En zo'n show duurde hooguit een kwartier. Trainingen hoefde ze niet te doen en haar make-up werd in hooguit anderhalf uur gedaan. Ieder modellenbureau ter wereld heeft kinderen in de leeftijd van vijftien tot en met zeventien jaar onder contract.'

Steeds meer weerstand
In de modewereld bestaat steeds meer weerstand tegen al te jeugdige modellen.
In Amerika schrijft The Council of Fashion Designers of America (CFDA) voor dat alleen modellen die minstens zestien jaar oud zijn, kleding mogen showen tijdens de New Yorkse modeweek.
In Engeland hebben de leden van de Association of Model Agents (AMA) zich gecommitteerd aan dezelfde belofte.
Voor de Milaanse modeweek, die van 17 tot 23 september plaatsvond, zijn er echter geen beperkende regels.

Renate Peters-Huisman, directeur van RPH Modelmanagement uit Amsterdam neemt liever geen modellen aan van onder de zestien jaar. 'Ik kan uit ervaring vertellen dat de meeste meisjes in dit vak sterker in hun schoenen staan op zestienjarige leeftijd dan wanneer ze veertien jaar zijn. Als ze zestien jaar zijn, hebben ze vaak nog maar één jaar school en kunnen ze hun carrière langzaam opbouwen. Alhoewel een bedrijf als Prada met jongere modellen blijft werken, zijn veel andere bureaus juist op zoek naar oudere modellen.'
Dat veel modellen al jong beginnen, werd in 2012 nog eens onderstreept door een onderzoek van The Model Alliance onder 85 modellen. Ruim de helft gaf aan vóór haar zestiende te zijn begonnen met een modellencarrière.

Bron: Volkskrant - Nederlandse van veertien op de catwalk. Is dat niet te jong?

Maak de oefening.

★ Aan de slag 2

Schrijf een uiteenzetting

Kies een van de volgende onderwerpen. Zoek informatie.
Bedenk een hoofdgedachte en kies daarbij een passende tekststructuur.
Maak een bouwplan en bedenk minimaal drie deelonderwerpen.
Schrijf een uiteenzetting van 500 à 600 woorden.

Keuzeonderwerp 1

Alles is aan mode onderhevig. Zelfs de dood.
Vroeger was het voor iedereen duidelijk hoe en waar hij begraven zou worden.
Tegenwoordig staan de zaken rondom een begrafenis niet meer onomstotelijk vast.

Wat gebeurt er als iemand dood gaat?
Wat zijn de wettelijke voorschriften?
Wat is de rol van de uitvaartmaatschappij?
Zijn er nieuwe trends?

Bekijk de volgende video.

Keuzeonderwerp 2

In Nederland worden jaarlijks veel overvallen gepleegd op banken, tankstations, geldtransporten, maar ook op winkels, restaurants en gezinnen.

Om hoeveel overvallen gaat het precies?
Hoeveel misdadigers zijn er bij betrokken?
Is er een ontwikkeling in aantal, soort, buit en slachtoffers?
Welke methodes worden toegepast?
Welke verklaringen zijn er?
Wat kan er gedaan worden om overvallen te voorkomen?
Heb jij overvallen meegemaakt?

Bekijk de volgende video.

Keuzeonderwerp 3

Huiselijk geweld is de meest voorkomende vorm van geweld. Ruim 40% van de bevolking is ooit slachtoffer geweest.
Een vrouw is gemiddeld twintig keer slachtoffer voordat ze naar de politie stapt. Afgelopen jaren zijn er landelijke publiekscampagnes tegen huiselijk geweld gevoerd.
De campagnes richtten zich op slachtoffers, omstanders en plegers van huiselijk geweld en riepen op om hulp in te schakelen bij huiselijk geweld.

Hoe is de toename van het aantal meldingen te verklaren?
Hoe kun je er als politie mee omgaan?
Zijn er wel voldoende agenten om achter ieder gordijn te kijken?
Hoe kan zo’n situatie in een gezin tien jaar lang bestaan?
Waar kunnen slachtoffers van huiselijk geweld terecht?

Bekijk de volgende video.

Beoordeling

Klaar? Wissel je tekst met een klasgenoot en beoordeel elkaars werk.
Let daarbij op de volgende punten:

Heeft de tekst een passende en pakkende titel?
Heeft de tekst een duidelijk indeling in inleiding, middenstuk en slot en staan er witregels tussen de delen?
Wordt in de inleiding duidelijk wat het onderwerp is en is de inleiding aantrekkelijk voor de lezer?
Worden er in het middenstuk minimaal drie deelonderwerpen besproken?
Zijn de alinea’s goed opgebouwd?
Zijn de tekstverbanden duidelijk herkenbaar door het gebruik van verbindingswoorden?
Is er een duidelijk slot en is er een uitsmijter gebruikt?
Is duidelijk welke tekstsoort is gebruikt?
Past de toon bij de tekstsoort en het publiek?
Is de tekst aantrekkelijk geschreven?
Worden er veel taal- en stijlfouten gemaakt?
Is de tekst overzichtelijk vormgegeven?

Schrijf na bestudering van het commentaar van je klasgenoot de definitieve versie.

Overtuigende teksten: Betoog

Een overtuigende tekst schijf je om iemand te overtuigen van jouw standpunt. Naast feiten spelen argumenten een belangrijke rol in zo’n tekst.

Voor je schoolexamen moet je een gedocumenteerd betoog kunnen schrijven. Deze tekstsoort zullen we hier dan ook uitgebreid behandelen.

Een betoog is niet de enige tekstsoort die overtuigend is, bijvoorbeeld een column of een weblog kunnen ook overtuigende teksten zijn.

Betoog

In een betoog probeert een schrijver zijn lezer te overtuigen van zijn mening.
Door middel van argumenten zal hij zijn standpunt onderbouwen.
Deze argumenten kunnen zowel feitelijk als niet-feitelijk zijn.
De hoofdgedachte van een betoog is de mening die schrijver heeft over een bepaald onderwerp.

Voorbeelden:

Catalonië moet onafhankelijk worden.
Supporters van Ajax hebben recht op kwaliteit.
Ilja Leonard Pfeijffer schreef de mooiste zin van het jaar.

Bij een betoog zal je in de inleiding een stelling over je onderwerp formuleren (= standpunt). Je standpunt kun je ook als een vraag formuleren.

In het middenstuk kom je met argumenten voor de stelling.
Behandel ieder hoofdargument in een nieuwe alinea. Voorbeelden en feiten verlevendigen je betoog.
Denk na over mogelijke tegenargumenten en weerleg ze in je betoog.
Hiermee versterk je je betoog.

In het slot herhaal je nadrukkelijk je stelling met je belangrijkste argumenten en geef je een korte samenvatting.
Als je nadelen hebt genoemd, kom je met een afweging en een conclusie.
In een betoog gebruikt men vaak de argumentatiestructuur en de voor- en nadelenstructuur.

	Onderschikkende argumentatie	Argumentatie met voor- en nadelen
Inleiding	vraag/stelling over onderwerp	vraag/stelling over onderwerp
Middenstuk	argument met ondersteuning 1	voordeel 1
	argument met ondersteuning 2	voordeel 2
	tegenargument met weerlegging	nadeel
Slot	conclusie	afweging en conclusie

Maak altijd eerst een Bouwplan voordat je de tekst gaat schrijven.

★ Aan de slag 3

Schrijf een betoog

Kies een van de volgende onderwerpen. Zoek informatie.
Bedenk een hoofdgedachte en kies daarbij een passende tekststructuur.
Maak een bouwplan voor een betoog en bedenk minimaal drie (tegen)argumenten.
Schrijf een betoog van 500 à 600 woorden.