Tekstdoel en tekstsoort

Een schrijver heeft met zijn tekst een bepaald doel voor ogen.
Het doel bepaalt met de tekstsoort gedeeltelijk de inhoud van de tekst.
We onderscheiden de volgende schrijfdoelen met bijbehorende tekstsoorten.

Amuseren

Een schrijver van een amuserende tekst wil jou vermaken. Hij speelt in op je gevoelens en zal je willen ontroeren of aan het lachen proberen te maken. Amuserende teksten zijn bijna altijd fictie, maar ook bijvoorbeeld een column zal vaak naast informerend en overtuigend ook amuserend willen zijn.

Informeren/uiteenzetten

Veel teksten willen je informeren. De schrijver wil dan kennis met je delen. Als de tekst je ook iets wil leren, spreken we van een uiteenzetting. De eigen mening van de schrijver zal hierbij geen rol spelen.

Beschouwen/opiniëren

Een speciale vorm van informeren is beschouwen/opiniëren. In een beschouwing wordt een onderwerp op verschillende manieren bekeken. Welke meningen zijn erover, wat voor een oplossingen zijn er, wat zijn de voor- en nadelen van de oplossingen?

Overtuigen

In een betogende test wil de schrijver dat jij zijn standpunt gaat delen. Hij zal argumenten voor zijn standpunt geven. Bijvoorbeeld dat Zwarte Piet wel of niet moet blijven in zijn huidige verschijningsvorm.

Activeren

Als een schrijver wil dat je iets gaat doen, spreken we van activeren. Als je bijvoorbeeld iemand nomineert voor de Ice Bucket Challenge dan wil je dat hij een emmer ijswater over je hoofd giet en dat hij een donatie doet aan de ALS Association.

In het schema hieronder zie je bij ieder tekstdoel enkele tekstsoorten:

Tekstdoel	Tekstsoort
Amuseren	roman, strip, kort verhaal, mop, gedicht, toneelstuk, lied/cabarettekst, cursiefje
Informeren, uiteenzetten	uiteenzetting, gebruiksaanwijzing/handleiding, studieboek, nieuwsbericht, notulen, uitnodiging
Beschouwen, opiniëren	recensie, discussiestuk, beschouwing
Overtuigen of betogen	ingezonden brief, commentaar van de redactie, column, toespraak verkiezingsbijeenkomst
Activeren	reclamefolder, advertentie, uitnodiging, affiche

Tekstdoel

Tekstsoort

Amuseren

roman, strip, kort verhaal, mop, gedicht, toneelstuk, lied/cabarettekst, cursiefje

Informeren, uiteenzetten

uiteenzetting, gebruiksaanwijzing/handleiding, studieboek, nieuwsbericht, notulen, uitnodiging

Beschouwen, opiniëren

recensie, discussiestuk, beschouwing

Overtuigen of betogen

ingezonden brief, commentaar van de redactie, column, toespraak verkiezingsbijeenkomst

Activeren

reclamefolder, advertentie, uitnodiging, affiche

Colofon

Het arrangement Tekstdoel en tekstsoort is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur: VO-content
Laatst gewijzigd: 2020-11-24 16:52:31
Licentie: Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting: De Kennisbanken bevatten de theorie bij de opdrachten.
Leerinhoud en doelen: Nederlands;
Eindgebruiker: leerling/student
Moeilijkheidsgraad: gemiddeld