Inleiding
Hitler was uit op revanche voor de Eerste Wereldoorlog. De oorlog moest worden overgedaan, maar nu zou Duitsland overwinnen en de heerschappij in Europa veroveren. Vanaf het begin had Hitler een agressieve buitenlandse politiek gevoerd. De eerste jaren hadden de West-Europese regeringen hem laten begaan. Vooral de Engelsen hoopten hem zo milder te stemmen. Maar het had Hitler alleen maar brutaler gemaakt. Toen Duitsland Polen aanviel, was de maat vol, Engeland en Frankrijk verklaarden Duitsland de oorlog.
De Tweede Wereldoorlog begon met spectaculaire Duitse successen. Nadat de Duitsers Polen onder de voet hadden gelopen, viel ze in het voorjaar van 1940 Nederland, België en Frankrijk aan. Honderden tanks rukten snel op, terwijl de luchtmacht paniek zaaide en de communicatielijnen uitschakelde. Tegen deze blitzkrieg (bliksemoorlog/verrassingsaanval) waren de Fransen en Engelsen niet opgewassen. Wat Duitsland in 4 jaar Eerste Wereldoorlog niet was gelukt, Frankrijk verslaan, lukte nu in 5 weken.
De bevolking van Nederland was verbijsterd. Nederland was tot dan toe net als in de Eerste Wereldoorlog strikt neutraal gebleven en de Nederlanders hadden gehoopt dat ze daardoor opnieuw buiten de oorlog zouden blijven. De verbijstering groeide toen het leger kansloos bleek. Na een verwoestend bombardement op Rotterdam gaf Nederland zich over. De regering, inclusief Koningin Wilhelmina, vluchten naar het buitenland. Seyss-Inquart nam de leiding in Nederland over, door Hitler benoemde rijkscommissaris. De bezetting in Nederland was begonnen.
In het begin merkten de Nederlanders weinig van de Duitse bezetting, maar na een tijdje veranderde de Duitse houding. Nederlandse wetten golden niet meer en de democratie werd afgeschaft. De Duisters verboden de politieke partijen. Andere organisaties, zoals vakbonden en omroepen, werden gelijkgeschakeld. Dat betekende dat ze precies moesten doen wat de nazi's zeiden. De Duisters stelden ook censuur in: de kranten en de radio brachten alleen nog berichten die de Duitsers eerst hadden gelezen en goedgekeurd. Het was verboden om naar buitenlandse radiozenders te luisteren. De Duisters dwongen mannen uit Nederland en de andere bezette landen om in Duistland te gaan wereken.
Tijdens de bezettingsjaren zijn er Nederlanders die vrijwillig met de Duitsers meewerken: collaborateurs. Zij steunen en helpen de nazi’s en keren zich daarmee tegen de Nederlandse overheid. Zij worden door veel Nederlanders als ‘landverraders’ genoemd. Maar er zijn ook veel mensen en organisaties die zich verzetten tegen de Duisters.
In deze Webquest leer je hoe de mensen in Nederland geleefd hebben tijdens de Duitse bezetting van Nederland.
Opdracht
Tijdens de bezetting gaat het leven in Nederland gewoon door voor de niet vervolgde groepen. Mensen gaan nog steeds naar hun werk, naar het theater, naar de sportclub of naar het zwembad. Maar langzaam veranderen er dingen in Nederland. Zo is de pers niet meer vrij en worden dagelijkse levensbehoeften steeds schaarser. Ook voert de bezetter allerlei beperkende maatregelen in zoals het persoonsbewijs en de avondklok. De bezetting wordt steeds duidelijker merkbaar.
De opdracht
- Opdracht 1: filmpje
- Opdracht 2: gaat over de collaborateurs
- Opdracht 3: gaat over het verzet
- Opdracht 4: over de Joden
Deze opdrachten helpen je om de eindopdracht te maken. De eind opdracht is:
Schrijf een verhaal over een persoon in de periode van de Duitse bezetting. Schrijf ongeveer 1 A4tje vol over hoe hij of zij geleefd heeft.
Ga naar Verwerking voor de opdrachten
Verwerking
Op deze pagina staan de opdrachten. De opdrachten helpt je om de eindopdracht te maken.
Door deze opdrachten krijg je meer kennis over de Duitse bezetting. Zo leer je bijvoorbeeld waarom sommige Nederlanders met de Duitsers gingen samenwerken (collaborateurs), Wat voor verzetsacties waren er en hoe de Joden behandeld werden in Nederland.
Bekijk de bronnen voor links naar websites met informatie over het onderwerp.
Ga naar de filmopdracht
Film opdracht
Bekijk het filmpje: Nederland in de Tweede Wereldoorlog.
Beantwoord de vragen over dit filmpje.
1: Wanneer geeft het Nederlandse leger zich over (gebeurtenis)?
2: Wanneer begint de Tweede Wereldoorlog?
3: Noem 4 Europese landen die Hitler had veroverd.
4: Naar welke land vlucht Koningin Wilhelmina?
5: Tegen welke groep treden de Duitsers hard op ?
6: Noem 4 plekken waar het verboden was voor joden.
7: Hoe wordt een Joodse wijk met hekken eromheen genoemd?
8: Hoe worden de mensen die lid zijn van de NSB ook wel genoemd?
9: Wat gebeurd er op 25 februari 1941?
10: Waar verstoppen mensen hun radio?
11: Hoeveel gulden/euro krijg je als je een jood verraad?
12: Niet alleen joden maar ook Nederlanders tussen de 18-35 jaar gingen onderduiken. Waarom gingen zij onderduiken?
13: Waardoor ontstaat de Hongerwinter?
14: wat gebeurt er op 4 mei?
Ga naar opdracht collaboratie
Collaborateurs
Vragen over Collaboratie
De antwoorden werk je uit op Word.
1. Collaborateurs werden in de volksmond ‘landverraders’ genoemd. Waarom was dat zo?
2. Door wie werd de NSB opgericht?
3. Waarom werden mensen lid van de NSB? Geef meerdere redenen.
4. Wat is de Jeugdstorm en waarom heeft de NSB die groep opgericht?
5. In november 1932 wordt de WA (Weerbaarheidsafdeling) van de NSB opgericht. Waar is de WA voor bedoeld?
6. Tijdens de bezettingsjaren waren er Nederlanders die de Duitse bezetter steunden. Hoe steunden zij de Duisters? Geeft 3 voorbeelden.
Ga naar opdracht het verzet
Het verzet
Vragen over het verzet
De antwoorden werk je uit Word.
1. Wat hebben Marie Blommaart en Frits gedaan voor het verzet?
2. Noem 5 personen en geef in je eigen woorden aan wat deze personen hebben gedaan.
Neem de tabel over in Word.
|
Naam van de persoon
|
Verzetsactie, geef in eigenwoorden aan deze persoon heeft gedaan
|
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
4.
|
|
|
5.
|
|
3. Wat kon je met een voedselbon doen?
4. Wat kon er met je gebeuren als je werd opgepakt?
5. Wat hield de Februaristaking in?
6. Wat was de gevolg van de spoorwegstaking van 1944?
Ga naar opdracht Joden in Nederland
Joden in Nederland
Vragen over Joden in Nederland
De antwoorden werk je uit in Word.
1. Wat wordt er bedoelt met de holocaust?
2. Wat betekent antisemitisme?
3. Ook in Nederland wilden de nazi’s de joden uitroeien. Welke rol speelden daarbij de Hollandsche Schouwburg en Kamp Westerbork?
4. Wat wordt er bedoelt met een ariërverklaring?
5. Noem 5 anti-Joodse maatregelen in Nederland. Geef daarbij korte beschrijving in je eigen woorden.
Neem de tabel over in Word.
|
Anti-Joodse matregelen
|
Beschrijving in eigen woorden
|
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
4.
|
|
|
5.
|
|
6. Wat zijn getto’s en waarom was dat belangrijk voor de Duisters?
7. Bekijk de afbeelding. Wat valt je op?
Ga naar de eindopdracht
Eindopdracht
Je gaat een verhaal schrijven over een persoon in de periode van de Duitse bezetting van Nederland. Het verhaal moet minstens 1 A4tje zijn. Het verhaal schrijf je in je eigen woorden. Je kiest een persoon uit de periode van de Duitse bezetting en vervolgens ga je schrijven hoe die persoon geleefd heeft. Hieronder vind je een aantal voorbeelden:
- Nederlandse jong of meisje (scholier)
- NSB’er,collaborateur
- Joodse jongen of meisje (tussen de 12 – 18 jaar)
- Joodse vader of moeder
- Verzetsstrijder
- Soldaat voor het Duitse leger
- Tramchauffeur
- Winkelier
- Boer
Geef je keuze aan bij de docent en ook als je andere suggesties hebt.
Opbouw van je verhaal:
Beschrijf hoe de Tweede Wereldoorlog is begonnen
Hoe was de situatie in die periode?
Wat is je naam?
Hoe oud ben je?
Heb je vrouw of kinderen?
In wat voor gezin ben je opgegroeid?
Wat doe je voor werk?
Wat zijn je hobby’s?
Werk je met de Duitsers mee? Of zit je bij het verzet?
Wat doe je om te overleven?
Context van het verhaal moet kloppen en gebruik bij je verhaal afbeeldingen of tekeningen.
Lever de opdracht via de mail in.
Bronnen
In de bronnen staan de links naar verschillende websites die jullie nodig hebben om de Webquest te maken. Op de websites kan je ook de zoekfunctie gebruiken naar je onderwerpen (voor extra informatie). Je mag ook zelf naar andere sites zoeken voor informatie. In de onderstaande bronnen vind je de antwoorden op de vragen.
https://www.tweedewereldoorlog.nl/kennis/themas/alomvattend-karakter-conflict/collaboratie/
https://www.verzetsmuseum.org/jongeren
https://cbg.nl/kennis/themas/de-tweede-wereldoorlog/
https://schooltv.nl/video/verzet-in-oorlog-je-nek-uitsteken-om-de-duitse-bezetter-te-saboteren/#q=het%20verzet
https://www.historischnieuwsblad.nl/10-grote-nederlandse-verzetshelden/
https://www.tweedewereldoorlog.nl/kennis/themas/alomvattend-karakter-conflict/verzet/
https://schooltv.nl/zoekresultaten/?q=het+verzet
https://www.verzetsmuseum.org/museum/nl/verzetsmuseum-junior
https://www.verzetsmuseum.org/museum/nl/tweede-wereldoorlog/themas/levensverhalen
https://www.verzetsmuseum.org/museum/nl/kinderen/over-de-oorlog/thema-s-wo2-verzet/verzet
https://kampwesterbork.nl/jodenvervolging/anti-joodse-maatregelen
https://www.tweedewereldoorlog.nl/nieuwsvantoen/amsterdamse-joden-opgeroepen-transport-naar-westerbork/
https://www.tweedewereldoorlog.nl/kennis/themas/systematische-uitsluiting-terreur-en-genocide/uitsluiting-joden/
https://www.verzetsmuseum.org/jongeren/jodenvervolging
Beoordeling
Beoordelingsformulier voor het verhaal
|
Onderdelen
|
0nvoldoende
|
Voldoende
|
goed
|
opmerking
|
|
Lay-out, hoe ziet het werk eruit? Plaatsjes, tekeningen lettertype, verzorging
|
|
|
|
|
|
Eigenwoorden gebruikt
|
|
|
|
|
|
Spelling
|
|
|
|
|
|
Goed gebruik gemaakt van de bronnen
|
|
|
|
|
|
Juiste context
|
|
|
|
|
|
Gebruikt begrippen
|
|
|
|
|
|
Creativiteit
|
|
|
|
|
|
Opbouw van het verhaal: inleiding, middenstuk en een slot
|
|
|
|
|
Afsluiting
Door deze opdrachten heb je geleerd hoe de verschillende personen tijdens de Duitse bezetting hebben geleefd in Nederland: collaborateurs, verzetsstrijders en de Joden.
Ik hoop dat jullie het een leuke en interessante ervaring vonden, om op deze manier iets te leren over de Duitse bezetting.
Leerkracht
Leerkracht
|
Titel
|
Duitse bezetting van Nederland
|
|
Onderwerp
|
Duitse Bezetting
|
|
Schooltype
|
Voortgezet onderwijs
|
|
Klas
|
2 kader gemengd
|
|
Vakgebied
|
Geschiedenis
|
|
Uitvoering
|
individueel
|
|
Opbrengsten
|
Verhaal schrijven
|
|
Tijdinvestering
|
3x 50 min
|
|
Leerpunten
|
- De leerling kan na deze les omgaan met Webquest
- Na deze opdracht kan de leerling goed samenvatten
- Leerling kan met deze opdracht zijn creativiteit laten zien
- De leerling kan na deze opdracht de geleerde kennis toepassen in zijn verhaal
- De leerling weet na deze les wie de leider van de NSB is
- De leerling kan na deze les minstens 2 voorbeelden noemen van hoe de collaborateurs de Duitsers hielpen
- De leerling kan na deze les minstens 4 verzetsactie noemen
- De leerling kan na deze les uitleggen waarom er voedselbon werd gebruikt
- De leerling kan na deze les uitleggen wat de gevolgen waren van de spoorwegstaking
- De leerling kan na deze les minstens 3 Anti-Joodse maatregelen benoemen
- De leerling weet na deze opdracht wat getto betekent
- De leerling weet na deze les wat antisemitisme betekent
|
|
Extra materiaal die nodig zijn
|
Kleurpotloden, Als de leerlingen dingen willen tekenen voor hun eindopdracht.
|
|
Ontwerper
|
Berho
|
|
Tips
|
Gebruik socrative (quiz) om de leerstof te toetsen
|
