Waarom hamsteren?

Waarom hamsteren?

Introductie

Premier Rutte:'Hamsteren is niet nodig en niet sociaal'

Over deze quest...

In de supermarkten zijn de schappen met wc-papier leeg. Mensen zijn massaal aan het hamsteren? Maar waarom? Dat is de grote vraag.

Begeleiding Heb je een vraag, ik help je graag! 

 

 

Tijdbesteding

Mate van vrijheid

 

Progress Monitor

Met deze quest werk je aan: Economie (onderbouw) - Markt - Vraag en aanbod

Leerspier

Centraal in deze quest staat logisch redeneren: je gaat grond en methodisch nadenken en probeert van daaruit relevantie en betekenis te beschrijven

 

Routeplanner

Planning

Tijd Onderdelen

1. Motivatiemotor

2. Vraag en aanbod

Seesaw: Een Pages document met jouw eigen antwoorden op de 6 opdrachten uit dit blok

3. Hamsteren

Seesaw: 3 redenen waarom je niet zou moeten hamsteren met toelichting

4. OPTIONEEL Gedragseconomie

 

6. Show

  • Seesaw: Een Numbers document met jouw eigen antwoorden op de 5 opdrachten in deze show.

8. Terugkijker

  • Seesaw: terugkijker

 

Motivatiemotor

Passie uitoefenen

Naar een doel streven

Nieuwsgierigheid

Iets totaal nieuws leren
"Gedragseconomie is echt mijn ding."   "Ik wil anderen verder helpen." "Wat als niemand zou hamsteren?" "Ik wil weten waarom mensen hamsteren."

 

Zet in Seesaw welke van deze vier pijlers jou het meest motiveert om deze quest tot een goed einde te brengen en waarom. Plaats je blog in het mapje Economie en geef het de naam: MM Hamsteren

Verderkijker

Deze economie quest stelt als vraag: Waarom hamsteren?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn er een aantal onderwerpen waarover je kennis moet verzamelen:

Vraag & aanbod; hoe zit dat?

Hamsteren

OPTIONEEL Achtergrond informatie over gedragseconomie

Reis(blog)

Deze quest gaat over hamsteren. Iets wat zich wel vaker voor heeft gedaan. Maar nu tijdens de Corona crisis weer stevig de kop op heeft gestoken! Hoe zit dat economisch? Zoals jullie inmiddels wel weten bekijken we hiervoor altijd 3 stappen. 1. Kiezen, 2. Goed samenwerken en 3. Verdelen. En net als in alle situaties is het bij het verdelen van belang dat stukjes van de oplossingen komen van de overheid, van de markt en van onszelf. Het is immers altijd en, en, en!

Vraag en aanbod

In dit blok wordt de algemene basisstof van vraag en aanbod binnen de economie uitgelegd. Aan het einde van dit blok post je in Seesaw.

 

Seesaw: Een Pages document met jouw eigen antwoorden op 6 opdrachten uit dit blok

Een consument is een vrager van producten.

Welke producten worden gevraagd hangt af van de behoeften van de consument.
De behoeften worden bepaald door persoonlijke factoren, zoals
- gezinssamenstelling
- beroep
- opleiding
- inkomen.

Daarnaast hangt de vraag af van: de prijs van het product.
Meestal geldt dat als de prijs stijgt, de vraag af zal nemen.

Beantwoord de volgende vragen.

Vraaglijn berekenen en tekenen

Bedrijven (producenten) zijn de aanbieders van producten.

Om te kunnen blijven bestaan is het nodig dat bedrijven winst maken.
De bedrijven zullen alleen producten aanbieden als de verkoopprijs hoger is dan de inkoopprijs.

Soms kan een bedrijf de prijs van een product helemaal zelf vaststellen, maar vaker zal hij bij het vaststellen rekening houden met zijn concurrenten.
Zijn er heel veel concurrenten, dan heeft de aanbieder zelf weinig invloed op de prijs.

Hoeveel producten een bedrijf aanbiedt hangt dan af van de prijs.
Meestal geldt dat als de prijs stijgt, de ondernemer meer producten zal aanbieden.

Beantwoord de volgende vragen.

Aanbodlijn berekenen en tekenen

Van veel producten wordt de prijs bepaald door de vraag naar het product en het aanbod van het product.

In de grafiek hiernaast zie je een vraaglijn en een aanbodlijn.
De aanbodlijn geeft aan hoeveel bedrijven bij verschillende prijzen willen aanbieden.
De vraaglijn geeft aan hoeveel consumenten bij verschillende prijzen willen kopen.

Er is één prijs waarbij vraag en aanbod aan elkaar gelijk zijn.
Je noemt dit de evenwichtsprijs.
Bij de evenwichtsprijs hoort de evenwichts-hoeveelheid.

Van een product waarvan de prijs wordt bepaald door vraag en aanbod is de prijs vaak de evenwichtsprijs.

Maak de sleepoefening.

In de economie wordt met een markt het geheel van vraag en aanbod bedoeld.
Je hebt markten waar je naartoe kunt gaan, zoals een veiling of een ruilbeurs, maar ook winkel. En je hebt markten die je niet kunt bezoeken, bijvoorbeeld de arbeidsmarkt.

Een markt waar je naartoe kunt gaan, wordt ook wel een concrete markt genoemd.
Een markt die je niet kunt bezoeken noem je ook wel een abstracte markt.

Op sommige markten is het aantal aanbieders heel groot. Er zijn bijvoorbeeld duizenden boeren die groenten aanbieden. Op andere markten zijn het aantal aanbieders juist klein. Als je een computer wilt kopen, heb je de keuze uit maar een paar merken.

Op sommige markten is het product dat wordt aangeboden homogeen. Het maakt niet uit van welke producent het product komt. Een voorbeeld van een homogeen product is suiker.

Op andere markten worden juist heterogene producten verhandeld. Merkkleding is een heterogeen product.

Beantwoord de vragen.

Vraag- en aanbodlijnen
Vraag- en aanbodlijnen
 

Post nu:

Seesaw: Een Pages document met jouw eigen antwoorden op 6 opdrachten uit dit blok en de juiste nummer/letter combinatie van de laatste opdracht.

Hamsteren

Gedragseconomie

Wc-papier op? 'Limited edition wc-papier' wordt aangeboden op Marktplaats!

Daar waar vroeger concertkaartjes voor torenhoge prijzen aangeboden werden op Marktplaats, is dat nu het geval met het schaarse wc-papier. Prijzen variëren van 299 tot 50.000 euro voor een voordeelpak. Wie biedt?!

Marktplaats blijkt niet de enige site waarop rare aanbiedingen verschijnen voor wc-papier. Ook een zoekopdracht op bol.com levert als resultaat: 24 rollen wc-papier voor 225 euro, een dik halfuur later is die prijs zelfs gestegen naar 300 euro.

Op Twitter liet Bol.com eerder al weten op te treden tegen dit soort adverteerders. Het bedrijf reageert steeds met hetzelfde statement, omdat meer mensen zich zorgen lijken te maken over dit soort aanbieders. Dat bevestigt een woordvoerster van de verkoopsite. ,,Wij zijn een platform en kunnen geen prijzen bepalen. We handhaven natuurlijk wel. Deze advertentie zal dan ook snel verdwijnen van de site.”

‘We zien inderdaad dat sommige verkooppartners misbruik maken van de omstandigheden. Hier treden we uiteraard tegen op. Dit hebben we de afgelopen tijd al gedaan en dit blijven we binnen de mogelijkheden ook doen.’

Gewild toiletpapier

Waarom lijkt juist het toiletpapier ineens zo gewild? Massapsycholoog Hans van de Sande legt uit dat mensen graag voorraden aanleggen. ,,Als we merken dat wc-papier de winkels uitvliegt, zijn we bang achter het net te vissen. Dus ontstaat er een hype en koopt iedereen toiletpapier.’’

Van de Sande vergelijkt mensen met eekhoorns. ,,Net als eekhoorns hebben wij de neiging voorraden aan te leggen. We vinden het prettig om voldoende spullen te hebben. Dat doen we bijvoorbeeld met geld in de vorm van een bankrekening en dat doen we nu met belangrijke dagelijkse behoeften zoals wc-papier. Het is ons instinct. Als we via foto’s en filmpjes in de media merken dat er veel van een bepaald product wordt verkocht, willen we dat ook. In ons jargon heet dat de paniek van het verkrijgen.’’

Hamsteren is vooruitdenken

Volgens David A. Savage, hoogleraar gedragseconomie aan de University of Newcastle (VK), is het idee achter hamsteren volkomen logisch. 'Jezelf voorbereiden op een periode van isolatie zit ingebakken in ons overlevingsmechanisme'. Mensen denken vooruit in tijden van nood. Vroeger betekende dat genoeg besjes verzamelen, in de moderne tijd betekent dat je slag slaan in de supermarkt. Daarnaast speelt kuddegedrag volgens Savage een grote rol: hamsteren omdat de ander het doet.

Maar jezelf voorbereiden is iets anders dan 500 blikken bonen en 200 toiletrollen inslaan. Een survival kit is handig, maar je hoeft het niet te overdrijven. Sterker nog, hoe meer jij overdrijft, hoe moeilijker het wordt voor de buurman om spullen in te slaan.

Hamsteren is op zich niks nieuws. In Amerika is het een veelvoorkomend verschijnsel als er een orkaan op komst is bijvoorbeeld. Maar wat 'coronahamsteren' anders maakt dan 'stormhamsteren' is de onzekerheid over het verloop van het virus. Niemand weet of de situatie de komende weken verslechtert, en dus slaan mensen extra veel in. Waarschijnlijk veel meer dan ze daadwerkelijk nodig hebben.

Hamsteren drijft de prijzen op en zorgt voor tekorten

Dat mensen iets extra's inslaan is dus logisch, maar als het hamsteren extreme vormen aanneemt, heb je een grote kans dat de prijzen enorm oplopen. In Nederland zagen we dat al gebeuren toen mensen op Marktplaats desinfecterende handgel tegen woekerprijzen aanboden.

En twee apothekers in Amsterdam verkochten stofkapjes van de GAMMA voor 15 euro per stuk. De belachelijke prijs daargelaten, helpen stofkapjes ook helemaal niet tegen het coronavirus. 

Hierom hamsteren mensen wc-papier bij een crisis

Maak deze opdracht
Maak deze opdracht
 

Post nu:

Seesaw: de 3 redenen waarom je niet zou moeten hamsteren. Geef bij elke reden een korte toelichting. En de juiste cijfer lettercombinatie van opdracht 2.

 

OPTIONEEL Gedragseconomie

Mensen handelen zeker niet altijd rationeel maar veeleer subjectief. Subjectief betekent dat mensen zijn begrensd in geheugen, kennisverwerking, rekenkundige capaciteiten, wilskracht en informatieverwerking. Desondanks bleef de rationele mens het uitgangspunt van de meeste economische theorieën. 

Mensen beseffen dat zij beperkt zijn in hun rationaliteit. Dit lossen ze op door simpele oplossingen te bedenken om met die beperking om te gaan. Een veel voorkomende oplossing is dat mensen kiezen voor de keuze die ze de vorige keer ook gemaakt hebben of die de meeste mensen maken. Zij kiezen dan voor datgene wat hen het meest vertrouwd voorkomt. Maar dit leidt vaak tot systematische fouten, omdat mensen allemaal hetzelfde doen. Omdat mensen allemaal dezelfde soort fouten maken of vereenvoudigingen aanbrengen bij het maken van (economische) keuzes, ontstaan er systematisch irrationele uitkomsten.

Wat leert de gedragseconomie ons over hoe we met het virus omgaan? Veel.

Daniel Kahneman leert ons, in zijn boek Ons feilbare denken, over systeem 1 en systeem 2 denken. Systeem 1 staat voor een snelle en intuïtieve manier van denken en oordelen. In systeem 2 valt het bedachtzame reflecteren. De meeste beslissingen nemen we op de automatische piloot, oftewel systeem 1. Best handig ook.Kahneman laat echter zien dat we systematische fouten maken wanneer we systeem 1 gebruiken, terwijl eigenlijk systeem 2 nodig was. Hoe werkt dat bij Corona?
Stel, je staat in de supermarkt. Je hebt genoeg wc-papier en paracetamol in huis voor een maand. Je loopt langs het schap. Er ligt nog één rol of één doosje. Systeem 1 pakt de rol. Systeem 2 laat hem liggen. Systeem 1 wint (te vaak).

Op Twitter is het ook feest voor Kahneman’s theorie. Hordes amateurvirologen lezen iets, denken snel “hé dat klinkt logisch”, zetten hun systeem 2 uit, en delen de barre onzin met hun volgers. Ook een ander fenomeen komt hier langs. De bevestigingsfout. We zoeken via systeem 1 naar informatie die onze standpunten bevestigt en zullen informatie die deze standpunten tegenspreekt negeren. “Zie je wel, die en die zegt het ook, dus dan moet het wel kloppen.”

Het Kahneman-feest wordt afgesloten met de begrensde wilskracht van systeem 1. Dat zien we bij mensen die toch massaal naar de bouwmarkt of het strand gaan. Systeem 2 is dan toch echt volledig afgekoppeld.

En niet te vergeten de self-serving-bias: we zijn geneigd onszelf beter te achten dan we eigenlijk zijn. Negentig procent van de mensen vindt zichzelf bijvoorbeeld een betere chauffeur dan gemiddeld. Bij Corona is dit vooral zichtbaar bij de 17 miljoen amateurvirologen en -statistici, die we al eerder zagen bij systeem 1 en 2. Ze lezen iets op Facebook of Twitter. En hoppekee. Niet alleen zorgt systeem 1 voor impulsiviteit, ook overschatten mensen hun eigen vermogen informatie op waarde te schatten.
Dan is er ook nog het kuddegedrag. Ik wil eigenlijk helemaal geen wc-papier kopen, maar als mijn buurvrouw het doet, moet ik wel.

WEER IN BALANS

Gelukkig kent de gedragseconomie niet alleen problemen, maar ook oplossingen.
Allerlei overheidsmaatregelen zijn gericht op het vermijden van kuddegedrag of andere gedragseconomische fenomenen zoals hierboven opgetekend. Niet voor niets roept Mark Rutte in zijn speech op om niet te hamsteren of om 1,5 meter afstand te houden. In noodgevallen kan de overheid steviger te werk gaan en samenscholingsverboden afkondigen of mensen nog drastischer ophokken.

Maar het is niet alleen de overheid van wie alle heil te verwachten is. De markt draagt ook zijn steentje bij. Zo zien we dat veel winkels zelf allerlei maatregelen nemen die niet verplicht zijn. Ook zijn er allerlei producten die ontwikkeld worden (denk aan online materiaal), die verhinderen dat mensen toch in de verleiding komen fysiek contact te zoeken.

En als laatste schakel zitten we er zelf ook bij. Mensen leggen zichzelf allerlei beperkingen op, zoals niet afspreken met vrienden, terwijl dat strikt genomen wel zou mogen. Gelukkig maar. Gedrag begint bij onszelf en naar de markt of de overheid wijzen is te makkelijk. We zullen het samen moeten doen.

Super stoer als je deze doet! Post:

Seesaw:  De juiste cijfer lettercombinatie van opdracht 3.

Show

Omzet handzeep en wc-papier nog steeds hoog (CBS 31-3-2020)

De omzet van handzeep en toiletpapier daalde ten opzichte van week 11 met 30 procent, maar bleef wel flink hoger dan in 2019. De omzet van handzeep lag ruim 3 keer hoger ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. De omzet van toiletpapier verdubbelde bijna in de derde week van maart in vergelijking met dezelfde week in 2019.

De omzet van farmaceutische producten zoals zelfzorgmedicijnen nam in week 12 af met 20 procent ten opzichte van de week ervoor maar lag nog wel 135 procent hoger dan in dezelfde week een jaar eerder.

Toelichting bij de cijfers in de tabel

De cijfers geven niet de omzet weer maar het indexcijfer van de omzet. Om de ontwikkeling van verschillende grootheden, zoals hier de omzet, goed te kunnen vergelijken wordt gebruik gemaakt van indexcijfers.Een indexcijfer is een verhoudingsgetal waarmee de grootte van een bepaald verschijnsel wordt uitgedrukt ten opzichte van datzelfde verschijnsel in een andere periode (hier dus omzet in maanden in 2019 en omzet in maanden in 2020). De periode waarmee we alle andere periodes vergelijken noemen we het basisjaar (hier 2019). Dit basisjaar krijgt het indexcijfer 100 (wordt op 100% gesteld). Daardoor geldt dat: een indexcijfer boven de 100 duidelijk maakt dat er een procentuele stijging is ten opzichte van het basisjaar (hier dus stijging van de omzet). Een indexcijfer onder de 100 duidelijk maakt dat er een procentuele daling is ten opzichte van het basisjaar (zou daling van de omzet betekenen).

De opdracht voor de show:

Kies 1 van de 3 bovenstaande productgroepen (dus of zeep of farm.prod. of wc-papier).

1. Teken een globale vraag- en aanbodlijn voor dit product.

2. Teken de verschuiving van de vraaglijn door de corona crisis en geef hierop een toelichting.

3. Is er ook een verschuiving van de aanbodlijn? Zo ja teken die ook en geef hierop ook een toelichting.

4. Maak een staafdiagram met de omzet van de weken 8 t/m 12 en zet jaar 2019 naast jaar 2020. Leg uit wat het diagram laat zien.

5. Door welk gedrag zijn de economische bewegingen die jij hebt getekend in de opdrachten 2 t/m 5 ontstaan? Welke maatregelen kunnen of zijn er genomen om weer balans te brengen? (denk hierbij aan ons model van de Economie, zie hieronder!)

 

Post nu:

Seesaw: Een Numbers document met jouw eigen antwoorden op de 5 opdrachten in deze show.

Terugkijker

Plaats in Seesaw een reflective journal (in het mapje Economie met als naam TK Hamsteren) met daarin antwoord op de volgende vragen:

  • Heeft je motivatiemotor gewerkt, waarom wel/niet?
  • Heb je gepresteerd op het niveau dat je voor ogen had?
  • Wat vond je moeilijk? Wat heb je toen gedaan?

  • Deze economie quest kent drie kernonderwerpen: vraag/aanbod, hamsteren en gedragseconomie. Kun je deze drie onderwerpen nu omschrijven en er in een gesprek over meepraten?

  • Hoe ben je uitgekomen met de geplande tijd?