Keerpunten

Keerpunten

3.3. Keerpunten in de oorlog

Door de inmenging van de VS en de Sovjet-unie in de oorlog, kregen de asmogendheden er twee geduchte tegenstanders bij. Toch was het lange tijd onduidelijk wie aan het langste eind zou trekken. Enkele sleutelmomenten van de strijd worden beschouwd als kantelpunten die de geallieerden definitief de overmacht schonken. In de stille Oceaan rechtte de VS de rug tijdens de slag van Midway, die de Japanse vloot danig verzwakte. Er was de slag om Groot-Brittanië, waarbij de Duitsers er niet in slaagden het eiland te veroveren. In Noord-Afrika leden de asmogendheden verliezen door Operatie Toorts en de slag bij El-Alamein. Operatie Barbarossa valt stil aan de poorten van Moskou en bij de slag om Stalingrad krijgen de Duitse legers een heftige weerslag.

3.3.1.Slag bij Midway

Nadat de Verenigde Staten op 7 december 1941 door de aanval op Pearl Harbor (zie boven) direct betrokken raakten bij de gevechtshandelingen van de Tweede Wereldoorlog, begon de strijd met het Japanse Keizerrijk om de heerschappij over de Grote Oceaan. De Japanners rukten geleidelijk op en veroverden een gebied dat zich uitstrekte van Birma tot de Solomonseilanden. Na een luchtaanval op Japans grondgebied in april 1942 vonden de Japanners het noodzakelijk om hun greep op het noordelijke en centrale deel van de Grote Oceaan te verstevigen. Daartoe werd een aanval ingezet op het Amerikaanse eiland Midway.

Onderschrift

Na de grote successen van de Japanse Keizerlijke Marine stond alleen het geïsoleerde Midway, door Amerikaanse soldaten bewoond, een invasie van Hawaï in de weg. De Amerikaanse marine was dus genoodzaakt de aanval op Midway af te slaan en daarmee ook de aangenomen onoverwinnelijkheid van de Japanse Keizerlijke Marine te ontkrachten.

De belangrijkste reden voor het succes van de VS was dat de Amerikanen de communicatiecode van de Japanse marine hadden gekraakt en zich dus konden voorbereiden. Japan leed een belangrijke strategische en morele nederlaag.

 

De slag bij Midway

3.3.2. De slag om Groot-Brittanië

Door het ‘mirakel van Duinkerken’ (zie boven) bleef een groot deel van het Britse leger gespaard en kon het vluchten naar Engeland. De Duitsers namen zich voor om Engeland te dwingen tot een vredesbestand door uitputting en gebrek een grondstoffen of om het eiland te bezetten en zo tot overgave te dwingen.

GB wilde een economische blokkade aan Duitsland opleggen zowel als dat Duitsland dat wilde opleggen aan GB. Dit deden ze door handelsschepen van elkaar onder vuur te nemen. Dit leidde tot de langst durende veldslag in de geschiedenis van WOII, de slag om de Atlantische oceaan, die voor een groot gedeelte bestond uit een duikbotenoorlog. Voor het bepalen van de positionering van de duikboten was de evolutie van de radar belangrijk, maar vooral het breken van de Enigma-code hielp in de eerste jaren om de geallieerden het voordeel te schenken.

 

De duikbotenoorlog

De Enigma-code was een erg ingewikkelde code die gemaakt werd door een machine en ervoor zorgde dat de geallieerden de communicatie van de asmogendheden niet konden ontcijferen als ze onderschept werd. Een team van gespecialiseerde wiskundigen, waaronder Alan Turing, sloeg erin om deze code te breken. Zijn team ontwierp daarvoor een machine die de voorloper is van de hedendaagse computer. Dit was doorslaggevend in de duikbotenoorlog (zie vorige paragraaf), de campagne in N-Afrika (zie onder) en de landing in Normandië (zie onder). Het bespaarde (naar schatting!) 14 miljoen levens en zorgde ervoor dat de oorlog twee jaar eerder afgelopen was. De gedecodeerde informatie moest op zijn beurt top Secret blijven, en werd daarom onder de geallieerden verspreid onder de naam Ultra.

 

Trailer van 'The imitation game', een film over het breken van de enigmacode

De werkelijke slag om GB speelde zich voornamelijk in de lucht af, boven het kanaal. Verscheidene elementen gaven GB een beslissend voordeel:

  1. Ze vochten boven hun land en konden dus steeds terugkeren om te landen en te tanken. Gestrande piloten landen boven hun ‘eigen’ gebied
  2. Ze hadden een uitgebreid en efficiënt radarnetwerk dat de binnenkomende Duitse vliegtuigen in kaart kon brengen waarop de piloten konden richten.

 

De luchtslag boven het kanaal

Toch konden ze niet voorkomen dat Duitse bommenwerpers tijdens nachtelijke bombardementen de Britse steden tot puin herleidden. Deze intense reeks Duitse bombardementen tussen september ’40 en mei ’41 wordt the Blitz genoemd, en kostte het leven aan meer dan 40.000 burgers.

The Blitz was een verwoestende reeks bombardementen die de Duitsers uitvoerden op Londen.
The Blitz was een verwoestende reeks bombardementen die de Duitsers uitvoerden op Londen.

3.3.3.Het verlies in Noord-Afrika

Operatie Toorts was de landing van de geallieerden op de kusten van Algerije en Marokko, op dat moment gebieden die in handen waren van Vichy-Frankrijk (zie boven). Al snel gaven de Fransen over en schaarden de Afrikaans-Franse legers zich aan de zijde van de geallieerden, waardoor de Duitsers op hun beurt Vichy-Frankrijk bezetten.

Een propagandafilmpje van de geallieerden over het succes van Operatie Toorts

Erg belangrijk was ook de overwinning van Montgomery tegen Rommel in de slag om El-Alamein in Egypte. Rommel wilde het strategisch belangrijke suezkanaal bereiken en de olievelden van het midden-oosten innemen. Beide geniale krijgsheren vochten lang voor het overwicht, maar dat kantelde uiteindelijk in het voordeel van de Britten, onder andere door het breken van de Enigma-code (zie boven), waardoor Montgomery gewaarschuwd werd voor de troepenbewegingen van Rommel. De felbevochten strijd in de woestijn stond bol van afleidingsmanoeuvres en werd, door een totale afwezigheid van burgerslachtoffers, beschouwd als een erg propere oorlog. Het belang van deze overwinningen kan moeilijk overschat worden, gezien de geallieerden vanuit N-Afrika een eerste stap konden zetten naar het Europese vastenland, namelijk via hun inval in Sicilië. (Zie ook atlaskaart 130)

De slag bij El Alamein

3.3.4.De slag om Stalingrad

Tijdens operatie Barbarossa (zie boven) werd het al snel duidelijk dat Hitler nood had aan olie. De snelle opmars van de Duitsers viel stil en na een moeizame strijd rond Moskou, verlegde hij zijn aandacht naar het Westen, de olievelden van de Kaukasus. Onderweg zou hij in de slag om Stalingrad het Russische leger een zware strategische, maar ook morele slag toebrengen.

Maar er waren verschillende zaken die de Duitse opmars in Rusland parten speelden.

  1. Om te beginnen pasten de Russen de tactiek van de verschroeide aarde toe. Ze vernietigden alles wat ze achterlieten. Hierdoor ontstonden er erg lange verbindingslijnen tussen Duitsland en de SU, die communicatie en bevoorrading bemoeilijkten.
  2. De Russische winter was hard en de Duitsers waren niet voldoende voorbereid om de weersomstandigheden te verdragen. Plus, het materiaal vroor vast, wegen werden onberijdbaar etc...
  3. De Russen vochten in hun thuisland en konden dus eenvoudiger versterkingen aanbrengen of moegestreden troepen wisselen. Dit zorgde ervoor dat de Russen beter uitgerust konden vechten.
  4. Door hevige en langdurige bombardementen was Stalingrad en het omliggende gebied een ruïne. De Duitsers konden het overwicht van hun tanks niet uitbuiten door het steenpuin, en het werd dus vooral een ‘straatoorlog’.

 

De slag om stalingrad

Uiteindelijk waren het de Russen die aan het langste eind trokken en het Duitse leger begonnen terug te drijven. De overwinning van de Russen was erg belangrijk voor de moraal van het Rusissche volk dat stand had gehouden en een grote slag gewonnen had. Ook de leider van de Sovjet-Unie, Jozef Stalin, kon de overwinning gebruiken om zijn macht in de verf te zetten en zijn alleenheerschappij te consolideren. Vanaf dat moment zouden de Russen stelselmatig beginnen oprukken, onder andere door enorme financiële en materiële steun van de Amerikanen.

  • Het arrangement Keerpunten is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    jef schokkaert
    Laatst gewijzigd
    19-06-2020 15:28:30
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

    Bronnen

    Bron Type
    De slag bij Midway
    https://youtu.be/Vlkb0P2qL2k     		Video
    De duikbotenoorlog
    https://youtu.be/cFSLRuve4qI     		Video
    Trailer van 'The imitation game', een film over het breken van de enigmacode
    https://www.youtube.com/watch?v=nuPZUUED5uk     		Video
    De luchtslag boven het kanaal
    https://youtu.be/Cxutmye72kA     		Video
    Een propagandafilmpje van de geallieerden over het succes van Operatie Toorts
    https://youtu.be/tmhbnQmgsig     		Video
    De slag bij El Alamein
    https://youtu.be/pjhOf4PzLJU     		Video
    De slag om stalingrad
    https://youtu.be/t3fi3ycMrhw     		Video

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    schokkaert, jef. (z.d.).

    2. DE TWEEDE WERELDOORLOG

    https://maken.wikiwijs.nl/145779/2__DE_TWEEDE_WERELDOORLOG

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van