Je lijf gaat je hele leven mee, daar wil je dus zo goed mogelijk voor zorgen. Maar hoe doe je dat? Als je volgens de schijf van Vijf eet, neem je genoeg van alle producten die gezondheidswinst opleveren, plus alle benodigde voedingsstoffen om fit voor de dag te komen. De Schijf van vijf bestaat uit 5 vakken vol goede producten om uit te kiezen. Kies elke dag genoeg uit ieder vak en varieer volop, dan krijgt je lijf wat het nodig heeft.
In onderstaande afbeelding staat een filmpje. Open het filmpje door op de pijl te klikken
Lukt het nier: Klik op onderstaand link of kopieer de link in je adresblak
Gezonde voeding : een optelsom van alle voedingsstoffen
De schijf van 5 is een hulpmiddel dat je kan gebruiken om gezond en gevarieerd te eten.
Op deze schijf zijn 5 categorieën met voedsel die elk gezonde voedingsstoffen bevatten:
Groente en fruit: deze categorie helpt je om onder andere belangrijke vitamine binnen te krijgen.
Aardappels, brood, rijst en pasta: Deze producten helpen je om onder andere koolhydraten, eiwitten, vezels en mineralen binnen te krijgen.
Zuivel, vis, vlees en vervangers: Deze producten helpen je om onder andere eiwitten, visvetzuren, ijzer en calcium binnen te krijgen.
Boter en oliën: Deze categorie helpt je om onder andere en vetzuren binnen te krijgen, want je lichaam kan deze vetzuren zelf niet maken.
Water: Water helpt je om je vochtbalans gezond te houden.
Opdracht:
Welke voedingsstoffen zitten in de volgende producten?
Kies voor bouwstoffen, brandstoffen of hulpstoffen (beschermstoffen).
Vijf groepen
Gezond eten Oefenmodule 2
Opdracht 1 t/m 2
Opdracht 1
Ieder land heeft zo zijn eigen eetgewoontes.
Niet alleen wat je eet, ook hoe je eet is afhankelijk van je cultuur en de omgeving waar je eet.
Tafelmanieren verschillen per land. In Aziatische landen eten ze vaak met stokjes, in sommige landen is slurpen en boeren netjes en Amerika breekt alle records en organiseert zelfs wereldkampioenschappen hotdog eten.
Kijk naar de ‘regels’ in onderstaand filmpje.
Wat weet jij van tafelmanieren?
Bekijk het volgende filmpje.
Niet alleen wat je eet, ook hoe je eet is afhankelijk van je cultuur en de omgeving waar je eet.
Voeding heb je nodig om je lichaam in stand te houden. Maar voeding heeft ook een sociale functie.
Erwtensoep en stamppot zijn echte Nederlandse gerechten, maar zijn dat niet altijd geweest.
Zelfs de aardappel komt eigenlijk niet uit Nederland. Die is hier pas gekomen na de ontdekking van Amerika in de 16e eeuw. Daar groeide de aardappel namelijk al wel.
Onze eetgewoonten veranderen steeds. De afgelopen eeuw zijn er veel nieuwe gerechten en producten in de Nederlandse keuken in gebruik genomen en komen er nog steeds meer bij.
Die producten zijn vaak uit het buitenland naar Nederland gekomen.
We hebben ze leren kennen tijdens een vakantie in het buitenland.
Of ze zijn bijvoorbeeld door iemand die in het buitenland is geboren in Nederland geïntroduceerd.
Er staan tegenwoordig verschillende gerechten uit andere landen op onze menukaart.
Er zijn veel restaurants en eetgelegenheden waar je pizza, roti en kousenband, shoarma, kebab, couscous, tandoori kip, saté of taco kunt eten of halen.
Video: Smaken verschillen
Of je iets lekker vindt, wordt niet alleen bepaald door de geur, kleur en smaak van voedsel.
Ook wat je gewend bent speelt een belangrijke rol.
Opdracht 3 t/m 7
Opdracht 3
De opdrachten 3 t/m 7 ga je uitwerken in een Word document
Dit Word document kun je inleveren op de elo.
Voor de 4de jaars: Vak: Mens en Gezondheid 2018-2020
Voor de 3de jaars: Vak Mens en Gezondheid/Omgeving
Neem de vragen over in je Word document en beantwoord ze
In de schijf van vijf vind je voedingsmiddelen met veel dezelfde voedingsstoffen bij elkaar geplaatst.
Wat is de belangrijkste voedingsstof van brood?
koolhydraten
vetten
Wat is de belangrijkste voedingsstof van boter en olie?
eiwitten
vetten
In groente en fruit zitten veel ...
vitaminen en mineralen.
vetten en koolhydraten.
Vlees en melk bevatten veel ...
koolhydraten.
eiwitten.
Frisdrank bevat veel water.
Is water een voedingsstof of een voedingsmiddel?
voedingsstof
voedingsmiddel
Welk voedingsmiddel bevat veel koolhydraten?
aardappels
leverworst
Welk voedingsmiddel bevat veel vetten?
tuinkers
leverworst
Welk voedingsmiddel bevat veel vitamines?
geitenmelk
fruitsap
Opdracht 4
Neem over en vul in.
a. Beschermende stoffen zijn ............................................................... deze heb je nodig om.................................................
b. Energierijke stoffen zijn......................................................................deze heb je nodig om.................................................
c. Bouwstoffen zijn.................................................................................deze heb je nodig voor................................................
d.
Opdracht 5, Opdracht 6 en Opdracht 7
Bronnenboek Tekstbron 2.8 Dagmenu
De grootte van het de vakken van de schijf van vijf geven aan hoeveel je per dag nodig hebt.
bv Groente en Fruit vak is groot.............veel van eten Het vak van de Vetten en oliën is klein ...........minder van eten
Om precies te weten welke porties je iedere dag nodig hebt kun je kijken op de website van het voedingscentrum
Zo kan bv een vrouw van 18 jaar of een man van 80 jaar een eigen dagmenu maken.
Opdracht 6
Maak nu je eigen dagmenu;
Zie voor info
Bronnenboek Tekstbron 2.8
Opdracht 7
Nu je weet de hoeveelheden die je per dag moet eten om gezond te blijven.
Ga nu voor jezelf een menu samenstellen
Bronnenboek : Tekstbron 2.12
Voor het samenstellen van een maaltijd bestaan vaste spelregels
Opdracht : Werk een hoofdmaaltijd uit bestaande uit 5 gangen:
- 2 voorgerechten, hoofdgerecht, 2 nagerechten
Gebruik bij deze opdracht de informatie die staat
Energie
Opdracht 8 t/m 11
Opdracht 8:
Op de verpakking van een voedingsmiddel kun je precies zien wat er in het voedingsmiddel zit. Je kunt zien welke voedingsstoffen in het voedingsmiddel zitten en hoeveel energie het bevat. Deze informatie noem je productinformatie.
Voedingswaarde:
De informatie wordt vermeld per 100 gram of 100 ml van het voedingsmiddel.
Energie:
Op de verpakking staat hoeveel energie (in cal of joules) het product per 100 gram of 100 ml levert.
Voedingsstoffen:
Op de verpakking staat hoeveel eiwitten, vetten en koolhydraten in het voedingsmiddel zitten.
Ook de hoeveelheid mineralen en vitaminen staan op het pak vermeld.
ADH Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid:
De ADH is de hoeveelheid die aangeeft hoeveel je dagelijks ongeveer van een bepaalde voedingsstof nodig hebt.
Je ziet dit vaak staan bij vitamines en mineralen.
E-nummers:
Op het etiket staat welke additieven (E-nummers) er aan het voedingsmiddel zijn toegevoegd.
Voorbeelden van additieven zijn kleurstoffen en conserveermiddelen.
Energiebehoefte
Je energiebehoefte is de hoeveelheid energie uit voedsel die je dagelijks nodig hebt.
De energiebehoefte is onder andere afhankelijk van geslacht, leeftijd, lichaamsgrootte en de mate van lichamelijke inspanning.
Mannen verbruiken bij dezelfde hoeveelheid inspanning meer energie dan vrouwen.
Dat komt omdat ze verhoudingsgewijs meer spierweefsel hebben.
De energiebehoefte van ouderen is meestal kleiner dan de energiebehoefte van jongeren.
energiebehoefte per dag
joules
kcal
jongens 9 - 13
7140 - 9240
1700 - 2200
jongens 14 - 18
8820 - 12180
2100 - 2900
meisjes 9 - 13
6930 - 8820
1650 - 2100
meisjes 14 - 18
7140 - 9240
1700 - 2200
Vroeger was de eenheid van energie calorie. 1 calorie is de hoeveelheid warmte die nodig is om 1 gram water 1 graad Celsius in temperatuur te laten stijgen. 1 kilocalorie (kcal) is 1000 calorieën. Dat is dus de hoeveelheid warmte die nodig is om 1 liter water 1 graad Celsius te verwarmen. Maar tegenwoordig gebruiken we de calorie niet meer in de wetenschap. Joule (J) is de wetenschappelijke eenheid van energie.
Energiebehoefte en gewicht
Klik op onderstaande link KB: Energie en gewicht
In de deze tekst heb je gezien hoe je de BMI kunt berekenen.
Open een Word document
Dit Word document kun je inleveren op de elo.
Voor de 4de jaars: Vak: Mens en Gezondheid 2018-2020
Voor de 3de jaars: Vak Mens en Gezondheid/Omgeving
Neem onderstaande vragen over in het document en geef antwoord op de gestelde vragen
Het Word document kun je inleveren op de elo
Vragen
Wat betekent de afkorting BMI?
Gebruik de formule om je eigen BMI uit te rekenen.
Is er bij jou sprake van ondergewicht of overgewicht?
In 2006 besloot de organisatie van Madrid Fashion Week om modellen met een BMI van minder dan 18 te bannen van de catwalk. Mensen met een BMI van 18 hebben ondergewicht.
Toch hebben modellen vaak een nog lagere BMI.
Waarom hebben modellen vaak een lage BMI?
Joyce is model. Zij is 1,75 m lang.
Reken met de formule voor de BMI uit hoeveel zij minimaal moet wegen om op de catwalk in Madrid toegelaten te worden.
Opdracht 12 t/m 15
Opdracht 12
Energiebehoefte
De hoeveelheid energie die iemand per dag nodig heeft, hangt af van zijn/haar gewicht en de die dag geleverde inspanning. De geleverde inspanning wordt gegeven met de inspanningsindex.
Om de energiebehoefte in kilocaloriën uit te rekenen, kun je gebruik maken van de volgende vuistregel:
Energiebalans
Eet je teveel of te weinig? Of precies genoeg? Als je niet méér eet dan je nodig hebt, kom je ook niet aan.
Je energiebehoefte is dan in balans. Als je te weinig eet dan je nodig hebt, dan val je af.
Eet je te veel dan kom je aan.
Of je energiebehoefte in balans is, heb je grotendeels zelf in de hand.
Jij bepaalt immers zelf hoeveel je eet en hoe actief je bent.
Als je actief bent dan verbrand je je brandstoffen.
Als je niet zo actief bent, gebruik je minder energie dan als je wel actief bent.
Bewegen is dus belangrijk.
Beweeg jij wel genoeg? Test het zelf! beweegtest
Opdracht 14
Vet: Broodnodig of vermijden?
Vet wordt vaak gezien als dikmaker en in verband gebracht met overgewicht, Overgewicht wordt echter niet alleen veroorzaakt door vet. Ook door koolydraten, eiwitten en alcohol.
Ook mensen die op hun gewicht letten, hebben (gezonde) vetten nodig
Vet is een belangrijke leverancier van vitamine A, D en K
Niet alle vetten zijn hetzelfde. Door goede vetten te kiezen verlaag je het risico op hart - en vaatziekten
Vetten zijn opgebouw uit vetzuren.
We kennen onverzadige- en verzadigde vetzuren.
Onverzadigde vetzuren verlagen het cholesterol gehalte van het bloed.
Een hoog cholesterolgehalte van het bloed vergroot de kans op hart- en vaatziekten.
We kennen goed en slecht cholesterol
Slecht cholesterol = LDL -cholesterol plakt vast aan de binnen kant van het bloedvat
Goed cholesterol = HDL - cholestrol neemt het cholesterol uit het bloed en brengt het naar de lever waar het wordt afgebroken
Essentiële vetzuren zijn meervoudige onverzadigde vetzuren die niet door ons lichaam gemaakt kunnen worden. Deze moeten daarom in de voeding voorkomen. bv Linolzuur
Deze vetzuren spelen een rol bij de groei en de hersenfunctie en het zenuwstelsel
Vitamines en mineralen zijn beschermende stoffen.
Als je niet voldoende beschermende stoffen binnnen krijgt, krijg je een gebreksziekte.
Zoek op internet aan welke vitaminen er een gebrek is bij de volgende aandoeningen:
Beri-Beri
Scheurbuik
Nachtblindheid
Engelse ziekte
Beantwoord daarna de volgende vraag
Klik op onderstaande afbeelding en lees de informatie goed door.
Probeer daarna onderstaande vragen over Vitamine te maken
Lekker eten is gezellig en als het dan ook nog gezond eten is, is het prima.
Maar helaas is lekker eten niet altijd gezond.
Sommige voedingsmiddelen bevatten veel meer vetten of koolhydraten dan je nodig hebt.
En dat kan er toe leiden dat je te dik wordt.
Doe voor je aan de opdracht begint de eettest op eettest
Ben je tevreden met de uitkomst?
Deze opdracht hoef je niet te maken op papier maar ..........
Mocht er iemand advies aan jouw vragen over eetstoornissen. Ben jij dan in staat om zonder je boek te gebruiken antwoord te geven op onderstaande vragen??
a. Wat zijn de signalen voor het hebben van een eetstoornis? Noem er 10
b. Wat is Anorexia?
c. Wat is Boulimia?
d. Hoe kun je iemand helpen die een eetstoornis heeft?
e. Wat zijn de gevolgen voor de gezondheid van een eetstoornis?
Voedselbederf
Opdracht 19 t/m 20
Lees : Bronnenboek Tekstbron 2.7
Wist jij dat bacteriën en schimmels zeer nuttig kunnen zijn bij het bereiden van voedsel? Nee?
Misschien wist je dan wel dat bacteriën en schimmels voedselvergiftiging kunnen veroorzaken en er voor kunnen zorgen dat sommige voedingsmiddelen bederven.
Bacteriën en schimmels kunnen zowel nuttig als lastig zijn.
Hoe dat precies zit ga je in deze opdracht leren.
Je leert meteen ook hoe je voedsel goed kunt bewaren en hoe je hygiënisch werkt in de keuken.
Christendom
In het christendom mag eigenlijk alles gegeten worden.
Vroeger hield men wel op vrijdag visdag. Op die dag werd er geen vlees gegeten.
Op feestdagen worden er wel speciale dingen gegeten.
Katholieken kennen ook een vastenperiode. Dit is tussen carnaval en Pasen in.
Carnaval is het feest van de vastenavond gevolgd door Aswoensdag.
Dit is dan het begin van de vasten die 40 dagen duurt.
Islam
De Koran is het boek van de islam. In de Koran staan onder andere ook voedingsvoorschriften.
Volgens de islamitische wetten zijn voedingsmiddelen onder te verdelen in halal en haram.
Halal betekent letterlijk: toegestaan, wettelijk of rein.
Halal is bijvoorbeeld vlees van dieren dat geslacht is volgens de islamitische wetten.
Haram betekent: niet toegestaan, niet wettelijk of onrein.
Haram zijn bijvoorbeeld producten op basis van bloed, varkensvlees en het vlees van dieren die aan een natuurlijke dood zijn gestorven (niet geslacht) of die niet in naam van Allah werden geslacht.
Ramadan is de vastenmaand waarbij moslims niets eten en drinken tussen zonsopgang en zonsondergang.
De ramadan wordt afgesloten met het Suikerfeest.
Kijk goed naar onderstaande video op de site van SchoolTV.
Welke regels rondom voeding tijdens de ramadan, komen in de video aan bod?
Jodendom
Joden houden zich ook aan de voorschriften in verband met voedsel.
Ze eten koosjer. Dat wil zeggen, ze eten alleen dingen die volgens de bijbel en de tradities toegestaan zijn.
Zo is het verboden bloed te eten of te drinken. Melk- en vleesproducten worden nooit samen opgediend.
De dieren die niet gegeten mogen worden staan in de bijbel.
Daar horen bijvoorbeeld varkens, konijnen, paling en zeevruchten bij.
De dieren die wel gegeten mogen worden moeten door een speciaal daarvoor opgeleide slachter geslacht worden. In de joodse keuken zijn speciale pannen voor zuivel- en voor vleesproducten.
Producten die bereid zijn volgens de joodse spijswetten en daarop gecontroleerd door rabbijnen krijgen het 'Koosjer-certificaat'.
Hindoeïsme
Hindoestanen geloven in reïncarnatie waarbij je na de dood weer op aarde terugkeert in een ander lichaam. Dit kan een mensenlichaam zijn, maar ook een dier of zelfs een plant.
Andersom kan een dier een gereïncarneerd mens zijn.
Hindoestanen zien alle levende wezens als een deel van God; doden van een levend wezen betekent dus het beschadigen van deze God.
In de praktijk komt het erop neer dat vooral veel oudere hindoes vegetariër zijn.
Zij eten dus geen vlees of vis. Niet-vegetarische hindoes eten geen rund- of kalfsvlees, want juist de koe wordt als een heilig dier beschouwd.
Het christendom, het boeddhisme, de islam, het hindoeïsme en de joodse godsdienst zijn wereldgodsdiensten.
Elke godsdienst schrijft wel enkele wetten voor omtrent het eten.
Hieronder lees je over de invloed op het eten van de genoemde godsdiensten.
Lees de informatie door en maak dan de oefening.
Voedingsgewoonte (Veganisme)
Bij de stap over godsdiensten heb je al gemerkt, dat mensen die hindoeïstisch zijn vaak vegetarisch eten.
Er zijn echter nog meer redenen, waarom mensen vegetarisch eten.
Maar wat is dat eigenlijk, vegetarisch eten?
Vegetariërs eten geen vlees, gevogelte en vis.
Vegetariërs eten of drinken wel eieren, melk en melkproducten, zoals kaas.
Sommige mensen die zich vegetarisch noemen, eten wel vis.
Ongeveer vier procent van de Nederlandse bevolking eet elke dag vegetarisch.
Daarnaast is er een groeiende groep parttime vegetariërs of 'flex'vegetariërs, die een of meer dagen per week geen vlees eten.
Er is ook nog een groep mensen die veganistisch leven. Veganisten eten helemaal geen producten van dierlijke oorsprong, dus ook geen melk, melkproducten of eieren,honing. Veganisten gaan nog een stukje verder dan vegetariërs, ze drinken bijvoorbeeld geen melk en dragen geen leren schoenen en geen wollen truien
Met vlees krijg je belangrijke voedingsstoffen binnen. Missen vegetariërs die dan?...Nee!
Vegetariërs en zelfs veganisten kunnen heel gezond eten als ze vleesvervangers eten, zoals noten, tofu, tempé en peulvruchten.
In diverse Westerse landen neemt het aantal vegetariërs toe.
Bekijk het volgende filmpje over vleesvervangers.
Maak nu de volgende opdracht.
Afronding
Begrippenlijst
Vasten
Gedeeltelijk of helemaal niet eten en drinken in een bepaalde periode.
Ramadan
Islamitische maand. In deze maand vasten de moslims overdag. Tussen zonsopkomst en zonsondergang wordt niet gegeten en gedronken. Ook zijn er andere leefregels, zoals niet roken, van kracht.
Suikerfeest
Viering van het einde van de ramadan. Tijdens het Suikerfeest worden veel zoete lekkernijen gegeten. Ook geven mensen cadeaus en voedsel aan mensen die het minder goed hebben.
Halal
Voedingsmiddelen die volgens de islamitische wetten zijn toegestaan.
Haram
Voedingsmiddelen die volgens de islamitische wetten niet zijn toegestaan.
Koosjer
Voedingsmiddelen die volgens de joodse wetten, bijbel en tradities zijn toegestaan.
Vegetarisch
Het niet eten van vlees, vis en gevogelte.
Veganistisch
Het niet gebruiken van producten van dierlijke oorsprong. Dus het niet eten van vlees, melk(producten), eieren. Maar ook het niet dragen van leer, zijde en wol.
Reïncarnatie
Reïncarnatie betekent dat je na je dood terugkomt op aarde in een ander lichaam. Dit kan een mensenlichaam zijn, maar ook een dier of zelfs een plant.
Het arrangement Voeding Examentraining Z&W Lj 3&4 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Oefening
Oefening
Oefenen
Energie
Energiebehoefte
Vitamine en mineralen
Verpakking
Energiebehoefte berekenen
Vetten
Vitamine
Mineralen
Conserveren
Hygiëne
Wat staat er op het etiket
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Erwtensoep en stamppot zijn echte Nederlandse gerechten, maar zijn dat niet altijd geweest.
Opdracht 3
Christendom
Islam
Jodendom
Hindoeïsme
Het christendom, het boeddhisme, de islam, het hindoeïsme en de joodse godsdienst zijn wereldgodsdiensten.
