Inbrengen Neus-Maagsonde
Inbrengen en controle ligging neus-maagsonde (Versie 3)(Vilans 18-3-2020)
Het inbrengen van de neus-maagsonde brengt risico's mee. Er bestaat altijd een kans dat een neus-maagsonde via de luchtwegen in de longen wordt geplaatst of door beweging of hoesten in de longen terechtkomt. Controleer bij het inbrengen en voor elke handeling aan de neus-maagsonde de ligging van de neus-maagsonde.
Door een verkeerd geplaatste neus-maagsonde kan voeding in de longen komen (aspiratie van voeding) en daar luchtwegontstekingen veroorzaken. Hierdoor kunnen levensbedreigende situaties ontstaan.
Aandachtspunten bij het inbrengen zijn:
- bepalen van de juiste lengte van het in te brengen deel van de neus-maagsonde
- wijze van inbrengen:
- controle neusgaten
- positie van het hoofd
- nat maken van de neus-maagsonde
- fixatie van de ingebrachte neus-maagsonde
- controle van de ligging van een (op)nieuw ingebrachte neus-maagsonde
- controle van de ligging van de neus-maagsonde bij elke handeling aan de sonde
Naast bovengenoemde methodes blijft goede observatie na plaatsing en tijdens toediening van de voeding nodig.
Presentatie Inbrengen Neus-Maagsonde
Soorten Sondes/materialen
Neus-maagsondes (Versie 4)(Vilans)
Neus-maagsondes zijn flexibele slangen, met aan de 'mondzijde' (of proximale einde) een aansluitingsmogelijkheid voor een toedieningssysteem, een spuit of een trechter. Aan de uitstroomzijde (of distale einde) bevinden zich één of meerdere uitstroomopeningen. Op de sonde is een aantal markeringen aangebracht die als oriëntatiepunt kunnen dienen bij het inbrengen. Gebruik bij voorkeur een neus-maagsonde met centimetermarkering.
Veel sondes hebben een voerdraad of een verzwaarde tip aan de uitstroomzijde om het inbrengen te vergemakkelijken.
Attentie:
- Bij zuigelingen worden geen neus-maagsondes met voerdraad gebruikt omdat een voerdraad de slokdarm kan beschadigen.
- Een voerdraad mag niet gebruikt worden om een verstopte sonde doorgankelijk te maken.
De neus-maagsondes hebben meestal een radiopaquelijn, waardoor controle van de ligging door middel van röntgendoorlichting mogelijk is. De sonde kan voorzien zijn van een extra toedieningspoort voor het toedienen van medicatie. Een neus-maagsonde wordt afgesloten met een afsluitdopje.
Materiaal neus-maagsondes
Neus-maagsondes kunnen uit verschillend materiaal vervaardigd zijn.
- Poly-Urethaan (PUR)
Poly-Urethaan (PUR) is een soepel en glad materiaal en het is erg sterk. Het maagzuur heeft hier geen invloed op. Omdat het materiaal soepel is, wordt de PUR-sonde over het algemeen met een voerdraad ingebracht.
Door de aard van het materiaal is de wand van de sonde heel dun. De verhouding externe diameter / interne diameter is optimaal.
- Polyvinylchloride (PVC)
Polyvinylchloride is een stug materiaal. Voor een PVC-sonde is het materiaal soepel gemaakt door er een weekmaker aan toe te voegen. Maagzuur is van invloed op deze weekmakende stof. In 7 tot 10 dagen lost deze stof op in het maagzuur. De PVC-sonde wordt dan hard, wat kan leiden tot perforatie van het maagslijmvlies.
Een PVC-sonde is daarom alleen geschikt voor kortdurend en/of eenmalig gebruik. Voor langdurig gebruik is de PVC-sonde niet geschikt. Een PVC-sonde wordt (meestal) zonder voerdraad ingebracht.
- Silicone
Silicone is een zeer soepel, maar zwak materiaal. Een siliconen sonde kan niet zonder voerdraad ingebracht worden. De wand van de sonde is in vergelijking met sondes van andere materialen vrij dik. Een siliconen sonde wordt over het algemeen goed verdragen.
De richtlijn Neusmaagsonde 2017 V&VN adviseert om PUR-sondes met een centimeteraanduiding te gebruiken. Voor kinderen onder 750 gram wordt altijd een PUR-sonde gebruikt.
Voordeel van een PUR-sonde ten opzichte van een siliconen sonde: de sonde krult minder snel op, plakt minder (bv. aan uitzuigkatheters) en er is minder interactie van het materiaal met medicatie.
Voordeel van een PUR-sonde ten opzichte van een PVC-sonde: het materiaal verhardt niet en daarom is er minder kans op perforatie. Er zitten geen weekmakers in die met gezondheidsklachten worden geassocieerd.
Naast het soort materiaal zijn verder de volgende aspecten van belang voor de keuze voor een bepaalde sonde:
- de lengte van de sonde
- de diameter van de sonde
- de uitstroomopeningen
- de aansluitmogelijkheden
Lengte, dikte en uitstroom
Er zijn sondes van verschillende lengtes verkrijgbaar.
- Een neus-maagsonde voor volwassenen is over het algemeen 110 cm.
- Een duodenum sonde is over het algemeen 125 cm.
- Een neus-maagsonde voor kinderen is meestal 50 cm
Dikte van de neus-maagsonde
De externe diameter of de dikte van de sonde wordt uitgedrukt in Charrière (Ch: 0,3 mm). De Ch wordt ook wel French genoemd. Dikkere sondes zijn gemakkelijker in te brengen, maar geven sneller irritatie in de neus, keelholte en slokdarm. Het soort materiaal waaruit de sonde is gemaakt, is maatgevend voor de dikte van de wand van de sonde. De wand van de siliconen sonde is in vergelijking met de PVC- en PUR-sonde vrij dik. Bij eenzelfde externe diameter is het lumen (de interne diameter) veel kleiner dan bij de PUR-sondes. Bij een kleiner lumen neemt de kans op verstopping toe.
Bij volwassenen wordt over het algemeen gebruik gemaakt van sondes met een Ch 8, 10, 12 of 14. Bij kleine kinderen wordt ook de Ch 6 gebruikt.
De meeste neus-maagsondes zijn voorzien van een 'eindstandige' uitstroomopening en twee zijopeningen. Dit garandeert een goede doorstroming van de sondevoeding. Bovendien kan op een veilige manier de retentie worden bepaald. De sonde kan zich niet aan de maagwand vastzuigen waardoor slijmvliesbeschadiging zou kunnen optreden.
Lengte bepalen/meten
Bepalen van de juiste lengte van de neus-maagsonde: NEX +10 methode
Gebruik de afstand neus - oorlel - onderrand borstbeen (NEX: nose - earlobe - xyphoïd) plus 10 cm voor het bepalen van de lengte van de neus-maagsonde.
Gebruik bij voorkeur een neus-maagsonde met centimeteraanduiding en markeer de benodigde lengte met een stukje pleister of watervaste stift. Zo is gemakkelijk te zien of de neus-maagsonde is verschoven.
Het inbrengen van de Neus-Maagsonde (video)
Filmpje: het inbrengen van de Neus-Maagsonde
Een instructiefilmpje voor studenten over de verpleegtechnische handeling inbrengen neus/maag sonde.
Controle juiste ligging Neus-Maagsonde
Bepaal, om de ligging van de neus-maagsonde te controleren, de pH-waarde (zuurgraad) van aspiraat (vocht) dat is opgezogen via de neus-maagsonde.
Alleen het meten van de zuurgraad en het nemen van een röntgenfoto zijn betrouwbare methodes om de ligging van een (op)nieuw ingebrachte neus-maagsonde te controleren.
Zie hoofdstuk 'Controle ligging van neus-maagsonde met pH-indicator'.
Controle van de positie van de neus-maagsonde bij elke handeling
Als de ligging van een (op)nieuw ingebrachte sonde met de pH-indicator is gecontroleerd, is bij volgende handelingen aan de neus-maagsonde een “visuele controle” (= nagaan of je kunt zien of de sonde is verschoven) voldoende. Controleer wel of de pleister de neus-maagsonde goed fixeert, door heel zachtjes aan de sonde te trekken.
Werkwijze visuele controle
Voer de “visuele controle”, als volgt uit:
- Controleer of de neus-maagsonde nog gefixeerd is. Is de pleister nog vastgeplakt of hangt de sonde er losjes bij?
- Controleer de ligging van de neus-maagsonde aan de hand van het (aangebrachte) markeringspunt op de sonde. Is de sonde op het juiste aantal centimeters afgeplakt? Is de plaats van het markeringspunt ten opzichte van de neus nog hetzelfde?
- Inspecteer, indien mogelijk, de mondholte en keelholte. Ligt de neus-maagsonde zichtbaar in de mond- en keelholte en ligt de sonde niet opgekruld?
Wanneer visuele controle
Visuele controle is nodig bij:
- doorspoelen van de neus-maagsonde
- aanhangen van nieuwe voeding
- toedienen van voeding
- toedienen van medicijnen
Wat te doen bij mogelijke dislocatie
Als er aanwijzingen zijn voor een mogelijke dislocatie wordt een pH-meting gedaan (z.n. röntgenfoto):
- bij afwijkingen ten aanzien van het markeringspunt op de sonde
- na hoesten, niezen of braken
- na heftige bewegingen van de cliënt
- bij verschijnselen zoals benauwdheid, blauwverkleuring van de huid, pijn, ernstig ongemak, zweten, angst
Vooral bij cliënten die een verminderd bewustzijn hebben en niet goed op prikkels reageren, moet hiervoor extra aandacht zijn. Maar ook bij cliënten met een normaal bewustzijn is extra aandacht nodig.
Indicaties Neus-Maagsonde
Een neus-maagsonde wordt om de volgende redenen geplaatst:
-Voor het toedenen van (sonde)voeding,
-Om de maag te kunnen hevelen na een operatie of bij een ileus,
-Bijvoorbeeld om de maag te kunnen spoelen(Verpleegkundige).
Let op: altijd checken waar de sonde is geplaatst.
Contra-indicaties
-Inwendige vergroeiingen van keelholte, slokdarm, maag of omliggende oganen
-Tumoren in de keelholte,slokdarm, maag of omliggende organen
-Postoperatieve(na de operatie) fase na slokdarm-, maag- of hoofd/hals- chirurgie
-Ernstige stollingsstoornissen
Toets
Toets: Inbrengen en verzorgen van de Neus-Maagsonde
Start
Bronnen
Voor de totstandkoming van deze Wikwijs is gebuik gemaakt van de volgende bronnen:
-Google images(Plaatjes/foto's)
-Zuyd Hogeschool(Film)
-Vilans: algemene informatie en protocollen
Plaatsen Neus-Maagsonde
