Hoeveel kerken staan er in jouw woonplaats? Waarschijnlijk wel meer dan een en misschien wel een heel aantal. Waarom staan er zoveel kerken en zijn er verschillen aan te wijzen.
In deze periode kijken we naar de kerk en leren een beetje welke kerken er zijn en kijken welke verschillen er zijn. Ook kijken we naar de geschiedenis van de kerken.
Leerdoelen
Les 1
- Ik kan uitleggen wat een kerk is
- Ik kan uitleggen hoe de kerk is ontstaan.
- Ik kan uitleggen wat de Rooms-katholieke kerk is.
- Ik kan benoemen wat Vaticaanstad is.
- Ik kan uitleggen wat kloosters zijn.
Les 2
weet je wat de betekenis is van het woord ‘katholiek’;
ken je de vijf belangrijkste kenmerken van het Rooms-Katholieke geloof;
kun je drie bijzonderheden over Vaticaanstad opschrijven;
weet je waarom kloosters zijn ontstaan;
weet je welke drie kloostergeloften de monniken moeten afleggen;
kun je uitleggen wat het doel is van het kloosterleven;
Les 3
Ik kan uitleggen wat de reformatie is;
Ik kan uitleggen wat de oorzaak is dat de reformatie is ontstaan;
Ik kan de zeven sacramenten van de RK kerk benoemen;
Ik kan uitleggen wat er met sacrament wordt bedoeld;
Ik kan uitleggen wat Maarten Luther voor de kerkgeschiedenis heeft betekend.
Ik kan een paar verschillen benoemen tussen de Rooms Katholieke kerk en de kerk na de reformatie.
Les 4
Ik kan uitleggen wie Johannes Calvijn was;
Ik kan een aantal dingen uit het leven van Johannes Calvijn vertellen;
Ik kan uitleggen wie Maarten Luther is;
Ik kan een aantal dingen uit het leven van Maarten Luther vertellen.
Ik kan uitleggen wat een 'aflaat' is;
Ik kan uitleggen waarom Maarten Luther tegen aflaten was.
Ik kan uitleggen wat de 95 stellingen van Maarten Luther zijn.
Les 5
Ik kan twee symbolen van de Lutherse kerk benoemen;
Ik kan uitleggen hoe de PKN (Protestantse kerk in Nederland) is ontstaan.
Ik kan 5 symbolen in de kerk herkennen en uitleggen;
Ik kan 2 kenmerken noemen van evangelische kerken;
Ik kan uitleggen wat er met de gereformeerde kerk wordt bedoeld.
Les 6
Ik kan de geschiedenis van de Grote Kerk in Elburg terugvertellen;
Ik kan de symbolen in de Grote Kerk in Elburg benoemen en uitleggen;
Ik kan uitleggen of de Grote Kerk een protestantse of een Rooms Katholieke kerk was en waarom;
Ik kan uitleggen waar het begrip 'rijke stinkerd' vandaan komt.
Les 1 - De Rooms Katholieke Kerk
Les 1 - De Rooms Katholieke Kerk
In deze les gaat het over de Rooms Katholieke kerk. Daar beginnen we mee omdat de kerk is die het langst bestaat. Je zou kunnen zeggen: deze kerk is er al vanaf het begin van het Nieuwe Testament.
Hieronder staat een powerpoint voor de instructie over de Rooms-Katholieke kerk. Neem onderstaande vragen over in je portfolio en zet de antwoorden erbij die je in het filmpje hoort.
1. Hoe groot is vaticaanstad?
2. Wie is de Paus nu precies?
3. Wat zie je als je in Vaticaanstad komt?
4. Hoeveel inwoners heeft Vaticaanstad?
5. Wat is een verschil met de protestantse kerk?
Vaticaanstad
Les 1 - Opdrachten Rooms Katholieke kerk
Wist je dat …
Op de Broederbrug in het stadje Kampen een tegel ligt met daarop geschreven ‘KP7’. Die afkorting staat voor het zeven kerkenpunt. Bijzonder?
Ja, omdat vanaf één punt zeven kerken te zien zijn.
Nee, want in veel steden kom je een groot aantal verschillende kerken tegen.
Opdracht 1
Hoeveel kerkgebouwen zijn er in jouw woonplaats?
——————————————————————————————————
Er bestaan veel verschillende kerken.
Schrijf met een klasgenoot op welke kerken je kent en schrijf bij elke kerk zoveel mogelijk kenmerken (dingen die jullie opvallen).
——————————————————————————————————
——————————————————————————————————
2.2De Rooms-Katholieke Kerk
In oude documenten uit het jaar 300 wordt voor de kerk de naam ‘Katholieke Kerk’ gebruikt. Het Griekse woord ‘katholikos’ betekent: algemeen. Alle christenen die ín Jezus geloofden werden de ‘Katholieke Kerk’ genoemd.
De naam ‘Rooms-Katholieke Kerk’ is ontstaan aan het begin van de 16de eeuw. De Rooms- Katholieke Kerk is een wereldkerk, dat betekent dat er over de hele wereld mensen zijn die lid zijn van deze kerk. Aan het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk staat de paus. De paus woont in Vaticaanstad. Vaticaanstad ligt in het midden van Rome en is het kleinste land ter wereld.
De Rooms-Katholieke Kerk noemt zich ook wel ‘de Kerk’.
In de Rooms-Katholieke Kerk geloof je in God, Jezus, de Heilige Geest en heel veel heiligen.
De Katholieke Kerk
Je hebt veel soorten heiligen. Bijvoorbeeld: mensen die in direct contact met God stonden, mensen die voor het geloof gestorven zijn, mensen die een voorbeeld waren van eerlijkheid en goedheid. Alleen de paus kan iemand heilig verklaren.
In het onderstaande schema staan de belangrijkste kenmerken van het Rooms-katholieke geloof
Rooms-katholieke geloof
God maakt zichzelf bekend door:
de Bijbel én de uitleg van de kerk.
Middelaar tussen God en mensen is:
Jezus Christus + Maria
De gelovigen worden geleid door:
de Heilige Geest én de Paus + geestelijken.
Gods geschenk aan ons is:
genade én de kerk.
Je wordt gered door:
geloof én goede werken.
Opdracht 2
Wat is de betekenis van het woord ‘katholiek’?
——————————————————————————————————
Wanneer ontstond de naam ‘Rooms-Katholieke Kerk’?
——————————————————————————————————
Schrijf drie dingen op over Vaticaanstad.
—————————————————————————————————
——————————————————————————————————
Noem de namen van twee heiligen in de Rooms-Katholieke Kerk.
——————————————————————————————————
——————————————————————————————————
Noem vier belangrijke kenmerken van het Rooms- Katholieke geloof.
———————————–————————————–——————————
——–——-————————————-—————————————————
Vaticaanstad en de Sint Pieter
2.3 Kloosters
Als je als gelovige je hele leven aan God wilt wijden, dan is volgens de Rooms-Katholieke Kerk het klooster daarvoor de beste plaats. Mannelijke kloosterbewoners noem je monniken en vrouwelijke kloosterbewoners worden nonnen genoemd. Aan het hoofd van een klooster staat een abt of abdis. Kloosters bestaan nog steeds, maar het zijn er lang niet zo veel meer als vroeger.
Opdracht 3
Bekijk en beluister het filmfragment van de onderstaande link (de link staat ook in de ELO).
Leg in eigen woorden uit wat de gelofte van armoede betekent.
—————————————————————————————————————————-
—————————————————————————————————————————-
LES 2 de Katholieke Kerk
2.4. Kloosterregels
Het leven in de kloosters ging volgens bepaalde voorschriften. Deze voorschriften noemen we kloosterregels. Er waren kloosterregels voor het bidden, het Bijbellezen en de kleding.
Vooral de kleding van de monniken was opvallend. Zij droegen een overkleed van ruwe stof,
een pij.
Toch waren de kloosterregels niet overal hetzelfde. Er waren namelijk verschillende klooster- stichters. Iedere stichter had zijn eigen kloosterregels. Zij vormden hun eigen kloosterordes. Zo waren er de Benedictijnen, volgelingen van Benedictus, en Dominicanen, volgelingen van Dominicus.
De monniken en nonnen leefden in afzondering, maar ze waren niet wereldvreemd. Het klooster bezat land, gaf velen werk, verzorgden armen en zieken, gaf een rustplaats aan reizigers en onderwijs aan kinderen.
Opdracht 5
Het kloosterleven is vandaag anders dan vroeger.
1. Lees onderstaand verhaal.
Het kloosterleven in onze tijd.
Monniken staan heel vroeg op. Iedereen heeft een taak. Broeder Bernhard is portier, broeder Lucas verzorgt de zieken. Broeder Geurt zorgt voor de warme maaltijden en broeder Petrus ontvangt bezoekers. In de boekbinderij repareren ze oude boeken.
Daarmee verdienen ze geld. Dat is voor het onderhoud van het klooster.
Na acht uur kunnen de monniken vanuit hun eigen kamer bellen. Je kunt een monnik niet zomaar opbellen. Daarvoor staan vastgestelde tijden. De receptie verbindt je door met de monnik. Monniken gebruiken geen mobieltjes.
Het kloosterleven is zonder luxe. Een eenvoudige kamer en niet zo vaak snoep en gebak. Veel monniken gaan niet in hun pij inkopen doen. Ze willen niet bekeken worden.
Overgenomen uit de methode ‘Zijn wegen leren’.
Vul de onderstaande tabel in.
Dit deden de monniken vroeger.
Dit doen de monniken nu
1.
1.
2.
2.
3.
3.
3. Ben je het eens met de onderstaande stelling? Leg uit waarom wel / niet.
Een eenvoudig leven brengt je dichter bij God.
——————————————————————————————————
——————————————————————————————————
Les 2 - De Reformatie
Rond 1500 verandert er een heleboel in de kerk. Was er tot die tijd alleen de Rooms-Katholieke kerk in Europa, daarna wordt het allemaal anders. Dat heeft te maken met de Reformatie zoals we dat noemen.
Reformeren betekent: (op)nieuw maken. Dat is er in die tijd met de kerk gebeurd. Dat bracht heel veel strijd met zich mee. Daar gaan we hier iets van leren.
Les 2 - Instructie
Iemand die heel veel invloed heeft gehad op de vernieuwing/reformatie van de kerk is Maarten Luther. In deze instructie kijken we een deel van de film van Maarten Luther om te kijken wie hij is en wat hij heeft gedaan.
De Reformatie
In dit instructiemoment krijg je een gedeelte (vanaf begin - 13.25) te zien van de film over Maarten Luther. Zie de film hieronder.
Beantwoord tijdens de film de onderstaande vragen.
1. Wat is de reden dat Luther een monnik wil worden?
2. Waarom is het zo erg dat Luther met de wijn van de mis (het Heilig Avondmaal) smeert?
3. Waarom is de vader van Luther boos? (2 redenen)
4. Luther is aan het biechten. Wat is biechten?
5. Hoe denkt Luther over God?
6. Naar welke stad gaat Luther?
7. Leg uit waarom Luther verbaasd is over alles wat hij in deze stad ziet.\
8. Hoe ziet de paus eruit?
9. Wat koopt Luther voor zijn grootvader?
10. Wat realiseert Luther zich als hij boven aan de trap staat en hoe zie je dat?
Les 2 - Opdrachten
Onvrede
Kan een priester jouw zonden vergeven? Kun jij een ander vrijkopen van zijn zonden?
Beide vragen zal je met nee beantwoorden. Toch werd dat in de Middeleeuwen geleerd door de Rooms-Katholieke Kerk. Dat was niet volgens de Bijbel. De meeste mensen wisten dit niet. In die tijd konden weinig mensen de Bijbel lezen, want de Bijbel was geschreven in het Latijn. De mensen die het Latijn wel konden lezen, zagen dat verschillende dingen niet met de Bijbel over- eenkwamen. Dat gaf onrust in de kerk.
Rond 1175 was Petrus Waldus een koopman in Lyon. Hij raakte onder de indruk van de woorden van Jezus. Zo verdeelde hij al zijn bezit onder de armen en ging preken. Veel mensen volgden hem en kwamen tot bekering. De volgelingen van Petrus Waldus werden Waldezen genoemd. De Rooms-Katholieke Kerk noemde de Waldezen ketters. De Rooms-Katholieke Kerk had zeven sacramenten, maar de Waldezen hielden zich alleen aan de Heilige Doop, het Heilig Avondmaal en de biecht.
Johannes Hus (1369) studeerde in Praag. Tijdens zijn studie onderzocht hij de Bijbel. Hij ontdekte dwalingen in de Rooms- Katholieke Kerk. Hij kon het gezag van de paus niet meer erkennen. Johannes werd gevangen genomen vanwege ketterij en veroordeeld tot de brandstapel.
Petrus Waldus en Johannes Hus waren voorlopers van een grote verandering: de Reformatie
Opdracht 1
De zeven sacramenten van de Rooms-Katholieke Kerk staan in het onderstaande schema.
sacrament Roomse betekenis
De Doop - Afwassing van de zonde.
De mis (het Heilig Avondmaal) - Brood en Wijn veranderen in lichaam en bloed van Jezus
De biecht (boete) - Zonden belijden aan de priester. Hij kan die vergeven
Het vormsel - Geloofsversterking van een twaalfjarige.
Zalving van zieken of stervenden - Zalving om gelovig te sterven.
De priesterwijding - Plechtigheid om priester te worden.
Het huwelijk - Gods zegen krijgen voor een christelijk huwelijk.
Welke (twee) sacramenten zie je in je eigen kerk of samenkomst?
—————————————————————————————————————————-
—————————————————————————————————————————-
Welke drie sacramenten erkenden de Waldezen? (zie de info hierboven)
—————————————————————————————————————————-
—————————————————————————————————————————-
In de onderstaande tekst staat de mening van Johannes Hus.
Een christen moet Bijbel geloven. De uitspraken van heiligen en van de paus alleen als deze volgens de Bijbel zijn. Gods Woord is de waarheid. De woorden van de heiligen en van de paus kunnen woorden zijn naar eigen inzicht.
Schrijf op waartegen Johannes Hus zich verzette.
———————————————————————————————————————-
—————————————————————————————————————————-
Lees onderstaande tekst en leg in eigen woorden uit wat de betekenis is van ‘ketterij’.
Er waren mensen die wel christenen waren, maar die op bepaalde punten een andere mening hadden. Bijvoorbeeld over de betekenis van de duivel of over de vergeving van de zonden. Om deze mensen op te sporen en recht over hen te spreken had de kerk de inquisitie ingesteld.
Dit was een organisatie van kerkelijke rechtbanken. De leden waren geestelijken. De bedoeling was de zielen van de ketters te redden door ze te laten bekennen en ze te dwingen om een beter leven te leiden.
Mensen die niet wilden bekennen, konden worden gemarteld. Als ze dan nog niet toegaven, konden ze ter dood worden gebracht op de brandstapel.
De Reformatie
De Reformatie
De Reformatie is een kerkhervorming in de zestiende eeuw. De Reformatie begon in 1517 toen Maarten Luther zijn 95 stellingen bekend maakte.
Met deze stellingen verzette hij zich tegen de heersende gewoonten van de kerk. Zijn verzet zorgde voor veel aanhangers en verzet tegen de macht van de kerk. Uiteindelijke leidde al dit verzet tot een scheuring binnen de Rooms-Katholieke Kerk.
De Protestantse Kerk ontstond.
De Protestantse Kerk uitte de kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk met de volgende woorden: sola fide (door geloof alleen), sola gratia (door genade alleen) en sola scriptura (door de Bijbel alleen).
De tijd van de Reformatie kenmerkt zich door veel verzet. In Frankrijk brak in 1562 een lange periode aan van Godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten.
In Nederland was het in 1568 één van de redenen voor het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).
In het onderstaande schema staan de belangrijkste kenmerken van het protestantse geloof.
Het protestantse geloof
God maakt zichzelf bekend door:
de Bijbel
Middelaar tussen God en mensen is:
Jezus Christus
De gelovigen worden geleid door:
de Heilige Geest
Gods geschenk aan ons is:
genade
Je wordt gered door:
geloof
Opdracht 2
Ben je het eens met de stelling: ‘Gelovigen moeten goede werken doen?’ Leg je antwoord uit.
————————————————————————————————
————————————————————————————————
————————————————————————————————
Schrijf op wat ‘de Reformatie’ betekent.
————————————————————————————————
Waardoor ontstond de Reformatie?
————————————————————————————————
————————————————————————————————
Noem de belangrijkste kenmerken van het protestantse geloof?
————————————————————————————————
————————————————————————————————
Rooms-Katholieke Kerk
Protestantse Kerk
diensten
In de katholieke kerk zijn zeven sacramenten.
In de protestantse kerk zijn twee sacramenten: de doop en het heilig avondmaal..
gebouwen
De kerkgebouwen zijn versierd met beelden, glas-in-loodramen en schilderijen.
De kerken zijn sober en kaal. De nadruk ligt de Bijbel en wat daarin staat.
organisatie
De paus is de baas, hij regeert de kerk vanuit Rome. De paus bepaalt wie bisschop wordt. Priesters krijgen een gemeente toegewezen.
Elke kerk is eigen baas. Ouder- lingen en diakenen besturen de plaatselijke kerk. De gemeente kiest de ouderlingen en diakenen. Een gemeente zoekt een predikant.
Opdracht 3
1. Zoek de betekenis op van het woord sacrament.——————————————————————————————————
2. Welke twee sacramenten heeft de protestantse kerk?
——————————————————————————————————
Les 3 - Luther en Calvijn
In de vorige les hebben we al iets kennisgemaakt met Maarten Luther. In deze les leren we nog meer over hem als reformator. We kijken een stukje verder in de film en maken er een aantal opdrachten bij om hem nog beter te leren kennen. Verder leren we een beetje van Johannes Calvijn. Een andere bekende naam uit de tijd van de Reformatie.
Instructie les 3
In de vorige les hebben we al een stukje van de film van Maarten Luther gekeken. We kijken hoe het verder met hem gaat en hoe het komt dat hij steeds meer van de Rooms Katholieke kerk af komt te staan.
Opdracht: kijk de film van 13:25 - 26:18. Beantwoord daarbij de vragen
1.Hoe noemt Luther de stad Rome? Leg uit waarom.
2. Wat zijn relikwieën? (Denk aan de les over Bonifatius in periode 1)
3. Wat gaat Luther in Wittenberg doen?
4. Wat verbergt Hanna in het bos? Waarom doet ze dat?
5. Wat denken de mensen dat de nieuwe priester (Luther) graag wil hebben?
6. Wat betekent ‘Nulla salus extra ecclesiam’?
7. Waar moet Thomas begraven worden? Wat doet Luther?
8. Hoe zag Luther God eerst? En later?
9. Waarom hoef je volgens Luther niet bang te zijn voor de duivel?
10 Wat vindt Luther van aflaten? Waaraan kun je dat in deze film zien?
Opdrachten les 3
Monnik
Maarten Luther werd in 1483 in de Duitse plaats Eisleben geboren. Hij groeide op in een gezin met veel geld. Vanaf zijn vijfde tot zijn twaalfde jaar kreeg hij les op de Latijnse school in Mansfeld. Als zeventienjarige liet hij zich inschrijven als student aan de universiteit en ging rechten studeren.
Op een dag liep Maarten Luther door het bos. Plotseling brak er een hevig onweer los.
Vlak bij hem sloeg de bliksem in. In zijn angst schreeuwde hij: ‘Help mij, heilige Anna, ik zal monnik worden.’ Luther hield zich aan deze belofte, ondanks de woede van zijn vader.
Hij ging naar het klooster van de augustijnen in Erfurt. Daar was hij een ijverig monnik. Hij bad, vastte, biechtte en bestudeerde de Bijbel. In1507 werd hij tot priester gewijd.
Opdracht 1
Vul de onderstaande zinnen in.
In 1483 werdgeboren.
Zijn geboorteplaats was.
In een onweer beloofde hijte worden.
Hij ging naar hetvan de augustijnen.
In 1507 werd hij totgewijd.
4.2. Aflaten
In het jaar 1517 verkocht de monnik Tetzel aflaten. Door een aflaat te kopen hoefden mensen niet bang te zijn voor hel en oordeel. Zo konden mensen makkelijk de eeuwige straf ontgaan.
Zelfs gestorven mensen konden hierdoor uit het vagevuur worden bevrijd. De mensen geloofde de monnik Tetzel en kochten aflaten. Zo kreeg de paus veel geld waarvan hij de Sint Pieterskerk in Rome kon bouwen.
Waarom wordt Luther hier boos over?‘Hij komt in actie’.
———————————————————————————————————-
Wat gaat Luther doen?
———————————————————————————————————-
Waarom was deze actie gevaarlijk?
———————————————————————————————————-
Opdracht 3
Wat is jouw mening over de verkoop van aflaten. Leg je antwoord uit
————————————————————————————————-
Bespreek het antwoord van vraag 1 met een klasgenoot. Schrijf het verschil / de overeenkomst op.
—————————————————————————————————————————-
—————————————————————————————————————————-
4.3 De 95 stellingen
Luther was verontwaardigd. Vergeving van zonden krijg je niet door een aflaat. Je wordt alleen gered door genade. Uit protest tegen de kerk bevestigde hij 95 stellingen aan de deur van de kapel in Wittenberg.
De uitvinding van de boekdrukkunst zorgde ervoor dat de 95 stellingen van Luther werden verspreid. Veel mensen waren het met hem eens. Maar de paus en de geestelijken waren woedend. Op de rijksdag weigerde Luther zijn stellingen terug te nemen (te herroepen).
Na de rijksdag vluchtte hij naar het kasteel de Wartburg. In dit kasteel vertaalde Luther het Nieuwe Testament in het Duits. Deze vertaling zorgde ervoor dat de mensen de Bijbel in hun eigen taal konden lezen.
Opdracht 4
Maak de onderstaande zinnen af.
1. De 95 stellingen hingen op de deur van de kapel in …..............
2. De monnik Tetzel verkocht ....................
3. Luther heeft de Bijbel in het Duits …
4. De 95 stellingen waren een …...... tegen de kerk.
5. Met een aflaat hoefden mensen niet bang te zijn voor … en oordeel.
6. Luther bestudeerde de …
7. Bij een onweer beloofde Luther … te worden.
8. Je wordt alleen gered door …
4.4 Calvijn
Ook Johannes Calvijn had kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk. Johannes Calvijn werd in 1509 geboren in het noorden van Frankrijk. Hij studeerde rechten, maar was ook geïnteres- seerd in de Bijbel. Hij bestudeerde de Bijbel en sloot zich aan bij de gelovigen die zich tegen Rome verzetten.
Deze gelovigen werden ervan beschuldigd ongehoorzaam te zijn aan de overheid.
Dit werd door Calvijn weerlegd in zijn boek 'Institutie van de Christelijke Religie'.Hij schreef: 'Christenen zijn juist gehoorzame burgers, behalve wanneer de overheid hen dwingt om dingen te doen die tegen hun geweten ingaan.'
In de loop van de jaren groeide dit boek uit tot een uitgebreid werk over het christelijk geloof. Hierdoor is Calvijn een van de bekendste personen van de Protestantse Kerken geworden.
De uitleg van de Bijbel werd een heel belangrijk onderdeel van de kerkdienst. Hierdoor leerden de mensen de boodschap van de Bijbel echt begrijpen.
Ook leerde de gemeente weer opnieuw te zingen. De psalmen werden op rijm en muziek gezet. Door dit alles werkte Gods Woord door in verschillende volken. Mensen gingen in de Bijbel lezen en kregen onderwijs uit de Bijbel. Zo verspreidde het protestantisme zich over Europa.
Opdracht 5
In welk jaar werd Johannes Calvijn geboren?
———————————————————————————————
Welk bekend boek schreef Johannes Calvijn?
———————————————————————————————
Wat werd in de kerkdienst een belangrijk onderdeel?
———————————————————————————————
Calvijn schreef: 'Christenen zijn juist gehoorzame burgers, behalve wanneer de overheid hen dwingt om dingen te doen die tegen hun geweten ingaan.' Ben jij het hiermee eens of oneens? Leg uit waarom.
———————————————————————————————
———————————————————————————————
Voor Calvijn was de Bijbel erg belangrijk. Lees in de Bijbel 2 Timotheüs 3: 14 t/m 17 schrijf op waarvoor de Boeken (Bijbel) nuttig zijn.
———————————————————————————————
———————————————————————————————
De afbeelding hieroner laat zien waar de invloeden van Luther (lutheranisme), Calvijn (calvinisme) en de Rooms- Katholieke Kerk na de reformatie het grootst waren. Geef bij de volgende landen aan of ze protestants zijn (dus met de reformatie meegegaan) of dat ze Rooms Katholiek zijn gebleven.
- Nederland: ___________________________
- Groot Britannië (Engeland): ___________________________
- Spanje: ___________________________
- Duitsland: ____________________________
Reformatie in Europa
Les 4 - De protestantse kerk in Nederland
In Nederland is de grootste kerk de Protestantse kerk in Nederland. Daar gaan we nu iets van leren in deze les. Verder kijken we verder naar de film van Luther hoe het zich rond 1500 verder ontwikkelde.
Les 4 - Instructie
We kijken verder naar de film van Luther. Neem de onderstaande vragen weer over in je portfolio en noteer de antwoorden.
Kijk ook vooral naar de tijd van Luther. Wat voor tijd was het? Hoe was het met de macht van de kerk? Wie had het voor het zeggen? Waren de mensen angstig? Of juist heel ontspannen?
Derde gedeelte van de film over Luther
Beantwoord tijdens dit gedeelte van de film (beginnen bij 31.00-54:00) de onderstaande vragen.
1. Wat vraagt John Tetzel aan de mensen?
——————————————————————————————————
2. Hoe stelt John Tetzel ‘het vuur der verdoemenis’ voor?
——————————————————————————————————
3. Welke oplossing houdt hij de mensen voor?
——————————————————————————————————
4. Tetzels woorden zijn: ‘Met iedere munt verrijst er een ziel uit’
5. Hoe noemt Tetzel de aflaat?
——————————————————————————————————
6. Wat zegt Luther over de aflaat tegen Hanna?
——————————————————————————————————
7. Waar moet Hanna op vertrouwen volgens Luther?
——————————————————————————————————
8. Wat is de reactie van Luther op deze aflaathandel?
——————————————————————————————————
9. Hoe komt het dat de mensen snel weten wat Luther geschreven heeft?
——————————————————————————————————
10. Wat is het gevolg voor Tetzel?
——————————————————————————————————
11. Luther zal waarschijnlijk naar Rome moeten. Welke waarschuwing geeft hij zijn gemeente?
——————————————————————————————————
12. Welk woord moet Luther tegen de kardinaal zeggen? Wat betekent dat woord?
——————————————————————————————————
13. Doet Luther wat van hem gevraagd wordt?
——————————————————————————————————
Opdrachten Les 4
Wist je dat ...
In Kampen een van de zeven kerken die te zien is vanaf het kerkenpunt (zie les 2) door de Kampenaren de ‘Zwaantjeskerk’ wordt genoemd?
In Nederland en Noord Duitsland heeft de Lutherse Kerk de zwaan als herkenningsteken. Daarover bestaat een oud verhaal. In dat verhaal zou de tot de brandstapel veroordeelde Johannes Hus gezegd hebben: ‘Jullie braden nu wel een gans, maar na mij komt een zwaan die jullie niets kunnen doen’.
Wat er van waar is weten we niet. We weten alleen dat Luther in één van zijn brieven schrijft: ‘Ik vind de zwaan een mooi symbool voor de kerk. De zwaan is een koninklijke vogel die in eenzaamheid leeft. Zo zou onze kerk moeten zijn. Niet met uiterlijk vertoon, maar in stilte dienend en de wacht houdend bij Woord en sacrament.’
5.2, De Lutherroos
De Lutherroos of Lutherzegel is door Luther zelf bedacht. Op elke brief die hij schreef drukte hij dit zegel. Het is nog steeds een bekend symbool voor de volgelingen van Luther.
In het binnenste van de roos staat een zwart kruis;
de rechtvaardige leeft alleen door zijn geloof in de gekruisigde Jezus.
Het hart staat midden in de witte roos om aan te geven dat het geloof vreugde, troost en vrede geeft. Wit is de kleur van engelen.
De roos staat in een hemelsblauw veld om duidelijk te maken dat de gelovigen delen in de hemelse vreugde die komen gaat.
Om het blauwe veld is een gouden ring waarmee Luther wil zeggen dat de vreugde in de hemel eeuwig duurt.
Opdracht 1
Welke twee belangrijke symbolen kent de Lutherse Kerk?
————————————————————————————————
Waarom werd gekozen voor de zwaan als symbool voor de kerk?
————————————————————————————————
————————————————————————————————
Voor Luther was ‘de rechtvaardiging door het geloof’ belangrijk. Waaraan zie je dat terug in de Lutherroos/Lutherzegel?
————————————————————————————————
5.3. De Protestantse Kerk in Nederland
De uitleg van Calvijn over de Bijbel krijgt in Nederland veel aanhangers. In 1618 en 1619 werden op een vergadering van de protestanten in Dordrecht belangrijke besluiten genomen. Het belangrijkste besluit was de vertaling van de Bijbel in het Nederlands. Deze vertaling, de Statenvertaling, was klaar in 1837.
Ook werd tijdens de vergadering vastgelegd hoe allerlei zaken in de protestantse kerk geregeld moesten worden.
In de 19 eeuw bemoeide koning Willem I zich met de gang van zaken in de kerk. Hij wilde rust in zijn land en dus ook rust in de kerk. Hij gaf de kerk een nieuwe naam: Nederlands Hervormde Kerk. Maar de rust die de koning wilde kwam er niet. Veel mensen vonden dat de leer van de reformatie niet voldoende tot uiting kwam. In 1834 maakte een groep mensen zich los van de Nederlands Hervormde Kerk. Ruim vijftig jaar later volgde weer een afscheiding. Ook nu was er een groep mensen die het niet eens waren met de ruime opvattingen van de Nederlands Hervormde Kerk. Deze twee afgescheiden groepen vormen enkele jaren later samen de Gereformeerde Kerken.
Ruim 150 jaar bestonden de Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken naast elkaar. Maar in 2002 gaan ze samen één kerk vormen: de Protestantse Kerk van Nederland (PKN). Ook de Lutherse Kerk sloot zich hierbij aan.
Opdracht 2
Neem onderstaande woorden over in je portfolio.
Maak de woorden die passen bij de Lutherse Kerk ‘rood’ in je portfolio en woorden die passen bij de Nederlands Hervormde Kerk ‘groen’ en woorden bij de Gereformeerde Kerken ‘blauw’.
Opdracht 3
Ben je het eens met de onderstaande stellingen? Leg uit waarom wel / waarom niet.
1. Koning Willem I handelde als de ‘paus’ van de Protestantse Kerk.
——————————————————————————————————
——————————————————————————————————
2. Zoveel verschillende kerken is niet nodig; ze zijn allemaal hetzelfde.
—————————————————————————————————————————-
—————————————————————————————————————————-
—————————————————————————————————————————-
5.4 Symbolen in de Hervormde en Gereformeerde Kerk
De Reformatie had weinig aandacht voor versiering in de kerk. Dus ook niet voor kleuren. De Rooms-Katholieke kerken waren één en al versiering. Ook werden de kleuren wit, rood, zwart en groen gebruikt bij speciale gelegenheden.
In de 20e eeuw komen door allerlei veranderingen meer kleuren en symbolen in de kerk. Symbolen zijn afbeeldingen die algemeen herkend worden. Ze kunnen een persoon, een ge- beurtenis of een handeling aanduiden.
Betekenis van de verschillende kleuren in de kerk.
Opdracht 4
Vergelijk de kleuren uit de bovenstaande tabel met de kleuren van de Lutherroos.
Welke overeenkomsten zie je (wat is hetzelfde)?
——————————————————————————————————————
——————————————————————————————————————
Welke verschillen zie je? Leg je antwoord uit.
——————————————————————————————————————
——————————————————————————————————————
Kijk naar de onderstaande symbolen die in de kerk worden gebruikt.
3. Welk symbool past volgend jou ook in de kerk, maar staat niet in het bovenstaande schema? Zoek dit symbool op internet en plak die in je portfolio of teken het en voeg de afbeelding in.
———————————————————————————————————
4. Welke symbolen komen voor in je eigen kerk/gemeente?
———————————————————————————————————
Opdracht 5
Betekenis van de verschillende symbolen in de kerk.
Evangelische kerken
Tegenwoordig zijn er veel evangelische kerken. Veel mensen voelen zich hierdoor aangetrokken. Dit geldt voor mensen uit de andere kerken, maar ook voor Nederlanders en buitenlanders die nooit met de Bijbel in aanraking zijn gekomen.
Het woord evangelisch komt van het woord evangelie, dat goede boodschap betekent.
Evangelische christenen hebben vaak een verschillende achtergrond.
Toch hebben zij bepaalde dingen gemeenschappelijk.
Ze geloven en beleven persoonlijk de verlossing door Jezus Christus.
Ze willen graag leven zoals de Bijbel dat zegt en geleid door de Heilige Geest.
Bijna iedere gelovige is actief betrokken bij een gemeente (kerk).
Ze geloven dat God aan de bijbelschrijvers de woorden uit de Bijbel heeft ingegeven.
Ze geloven dat de geschiedenis van de schepping en de wonderen uit de Bijbel werkelijk gebeurd zijn.
Ze zijn actief in de wereld maar tegelijk zien ze uit naar Jezus' terugkeer.
Ze leggen vaak de nadruk op de gaven van de Geest en volwassenendoop.
De eerste kenmerken zijn hetzelfde als die van de andere protestantse kerken, maar het laatste punt is uniek voor de evangelische christenen.
Opdracht 6
Neem de zinnen over in je portfolio die waar zijn voor evangelische christenen.
zijn allemaal wel actief betrokken bij een gemeente (kerk);
geloven niet in de schepping en de wonderen uit de Bijbel;
zijn wel actief in de wereld maar zien niet uit naar Jezus' terugkeer;
geloven dat de bijbelschrijvers de woorden uit de Bijbel zelf hebben bedacht;verlangen naar een leven dat geleid wordt door de Heilige Geest.
2. Welk onderdeel vind je het mooiste van de evangelische vorm van gemeente zijn? Leg je antwoord uit.
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
3. Wat is een groot verschil tussen de evangelische kerken en protestantse kerken?
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
4. Ben je het eens met de onderstaande stellingen? Leg uit waarom.
1. Het is belangrijk dat een christen actief betrokken is bij een gemeente (kerk).
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
2. De wonderen in de Bijbel zijn echt gebeurd.
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
Les 5 - Bezoek Grote Kerk in Elburg
In deze les brengen we een bezoek aan de Grote Kerk in Elburg. We kijken naar het gebouw maar leren tegelijk iets van de geschiedenis van de kerk. Die komen daar samen.
Opdracht les 5 - Bezoek Grote kerk Elburg
Bezoek aan de Grote Kerk in Elburg
Bij het bezoek aan de grote kerk krijg je informatie over onderstaande vragen. Schrijf de antwoorden op en neem die daarna op in je portfolio.
1. Wat is een andere naam voor de Grote Kerk?
———————————————————————————————————
2. Leg uit wat deze naam te maken heeft met het visserijverleden van Elburg.
———————————————————————————————————
3. In welke jaar / tijd is de kerk gebouwd?
———————————————————————————————————
4. Was de kerk oorspronkelijk een Rooms-Katholieke of een protestantse kerk?
———————————————————————————————————
5. Noem twee voorbeelden waaraan je de oorspronkelijke kerk kunt herkennen.
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
6. Wat is het ‘koor’ van de kerk?
———————————————————————————————————
7. Wat is het ‘schip’ in de kerk?
———————————————————————————————————
8. Onderstaande afbeeldingen zijn plafondschilderingen in de kerk. Schrijf naast de plaatjes wat er bedoeld wordt met de afbeelding.
9. Hoe heet de plek waar de doopouders stonden en waar gelezen werd uit de Bijbel?
———————————————————————————————————
10. Waarom heeft de kerk weinig muurschilderingen?
———————————————————————————————————
11. Waar komt de naam ‘rijke stinkerd’ vandaan?
———————————————————————————————————
12. Wat werd er tijdens de Franse revolutie vernield in de kerk?
———————————————————————————————————
13. Onderstaande afbeeldingen zie je op het plafond voor in de kerk.
a. Schrijf op wat de afbeelding voorstelt.
b. Zet daarbij ook welke Bijbelse persoon in de afbeelding wordt uitgebeeld.
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
14. Welke namen horen bij de twee grote grafstenen voor in de kerk?
———————————————————————————————————
———————————————————————————————————
15. Wat is het belangrijkste verschil tussen de twee grafstenen?
——————————————————————————————————
———————————————————————————————————
Les 6 - Storm, Letters van vuur
De speelfilm 'Storm' gaat over een jongen en een meisje. Ze leven in de periode van de Reformatie (rond 1500 na Chr.) en maken daar een spannend avontuur mee.
Het was een paar jaar geleden Refo500. Waarschijnlijk zegt je dit niet zo heel veel. We denken terug aan iets wat 500 jaar geleden is gebeurd; in 1517. Het gaat om het begin van de reformatie.
Jij gaat bij het vak godsdienst op onderzoek uit. En dat doe je aan de hand van de persoon Luther. Je mag kiezen tussen vier verwerkingsopdrachten.
Deze opdracht moet je met een voldoende afsluiten.
Stap 1 - Het onderzoek (voor iedereen)
Je gaat op onderzoek uit en zoekt antwoorden op de volgende vragen:
(zet je antwoorden in een WORD-document)
Wie was de persoon Maarten Luther (levensgeschiedenis)?
Hoe was de situatie in de kerk van Luther?
Hoe kwam het nu dat Maarten Luther het volk begreep?
Wat betekent het woord reformatie?
Waar ging het om bij de reformatie?
Welke leuke feitjes kun je te weten komen over Luther?
Waarom was Maarten bang voor de dood?
Waarom beleed Maarten steeds opnieuw urenlang zijn zonden?
Wat leerde de Bijbel Maarten over zijn zonden? Op welke manier hielp dat hem?
Wat zijn aflaten en waarom dachten mensen dat zij die nodig hadden?
Wat zei Maarten over aflaten?
Op welke manier werden het volk en de kerkleiders door zijn overtuiging beïnvloed?
Waarom vond Maarten het belangrijk dat het volk de Bijbel in de eigen taal kon lezen?
Wat is precies de betekenis van 'geëxcommuniceerd worden'?
De geschriften en overtuigingen van Maarten brachten ernstige gevolgen met zich mee. Welke waren dat?
Bleef Maarten zijn overtuigingen uiteindelijk trouw? Waarom wel of waarom niet?
Wat waren Maartens voornaamste theologische meningsverschillen met de kerk van Rome?
Waarom zijn die meningsverschillen belangrijk?
Om verschillende redenen ging de Reformatie gepaard met gemengde gevoelens bij de gelovigen. Wat voor goeds en wat voor slechts kwam er uit de Reformatie voort?
Ook al zijn er veel verschillende kerken en denominaties binnen het christendom, toch maken we allemaal aanspraak op hetzelfde geloof. Hoe kunnen wij allemaal christen zijn? Welke overtuigingen zijn noodzakelijk om christen te kunnen zijn? Welke overtuigingen zijn niet noodzakelijk?
Verwerkingsopdrachten (hier ga je een keuze maken)
Wat is precies de bedoeling?
Je gaat op onderzoek uit naar Luther. De informatie verwerk je door het maken van een van de onderstaande opdrachten:
Schrijf een kinderboek (individueel)
Maak een korte film (drietallen)
Teken een stripboek (tweetallen)
Ontwerp een game (drietallen of tweetallen)
Ontwerp een App (tweetallen)
Via de ELO kun je je inschrijven.
Voor het onderzoek krijg je een aantal vragen mee. De opdrachten worden verderop uitgewerkt.
Tijdens de lessen werken jullie zelfstandig aan de opdracht. Daarnaast krijgen jullie twee speelfilms te zien die over Luther gaan.
Keuze 1 - Kinderboek schrijven
Het kinderboek
De bedoeling is dat je een kinderboek gaat schrijven. Dit is een vrije opdracht. Maar er zijn wel wat aandachtspunten:
1. Kies een leeftijd (voor wie schrijf je?).
2. Maak een keuze voor een verhaal of informatief boek.
3. Zorg voor een aantrekkelijke vormgeving.
Je verwerkt de informatie van je onderzoek in het boek.
Dit is een creatieve opdracht. Je mag deze opdracht met z'n drieën maken. De bedoeling is dat je een spel ontwerpt waarin de uitkomsten van het onderzoek verwerkt zijn.
Aandachtspunten:
1. Het spel moet gespeeld kunnen worden met minimaal vier personen.
2. Er zijn duidelijke spelregels.
3. Kies een leeftijdsgroep.
4. De vormgeving moet aantrekkelijk zijn (verkoopbaar).
5. Je mag ook voor een digitaal spel kiezen (game).
Dit is een opdracht voor onze computernerds. De bedoeling is dat je een informatieve App maakt (bouwt). Met behulp van deze App kunnen mensen op een handige manier informatie vinden over Maarten Luther.
Aandachtspunten:
- Kies een leeftijdsgroep/doelgroep
- Zorg voor een duidelijke (navigatie) structuur
- Besteed voldoende aandacht aan de vormgeving (kleur, lettrtype, knoppen)
Deze opdracht is voor onze kunstenaars en creatievelingen. De bedoeling is dat je een stripboek gaat maken/tekenen. De strip gaat over het leven van Maarten Luther.
Vind je het leuk om te acteren? Dan is deze opdracht echt iets voor jou!
De bedoeling is dat je een korte film maakt over een aantal fragmenten uit het leven van Maarten Luther. Je kiest voor een speelfilm (sketches) of een documentaire (informatief).
Aandachtspunten:
- Kies een doelgroep
- Maak een keuze voor speelfilm of documentaire
- Schrijf een script
- Kies een filmset (binnenstad Elburg?)
- Zorg voor een goede taakverdeling (wie filmt, wie speelt?)
De geschiedenis van Maarten Luther in hoofdlijnen:
De jonge Maarten Luther heeft een veelbelovende toekomst voor zich. Met zijn geniale verstand en zijn natuurlijke talent voor debatteren is het duidelijk dat Maarten een uitstekende jurist kan worden. Wat het geloof betreft zit Maarten echter nog vol twijfel. Hoewel hij een goede katholiek is en gehoorzaam is aan alle leerstellingen van de kerk, is Maarten boven al het andere bang voor de toorn en het oordeel van God. Tijdens een vreselijke storm, die hem bijna het leven kost, ziet Maarten zijn onzekerheid onder ogen en belooft hij God plechtig om monnik te worden. Hij sluit zich aan bij een Augustijner klooster in het Duitse Wittenberg, waar hij al snel wordt aangesteld als hoogleraar van de nieuwe universiteit van Wittenberg. Hoewel hij zich aan dit leven als monnik overgeeft, lukt het hem niet om zijn diepste probleem te overwinnen en blijft hij worstelen met de ware natuur van de verlossing. Pas als hij de brief van Paulus aan de Romeinen voor de honderdste keer bestudeert, begint het hem te dagen: zijn verlossing hangt niet af van zijn eigen werken, maar van het werk van Degene die als mens voor hem leefde en stierf - Jezus! Het gaat om Maartens geloof in Jezus en niet om zijn eigen goede werken. Maarten begint dit inzicht te onderwijzen aan de studenten om hem heen. Dit gebeurt ongeveer op hetzelfde moment dat de corrupte kerk van Rome haar campagne van de verkoop van vergeving door middel van aflaten begint uit te breiden. Maarten beseft dat deze praktijk volledig in strijd is met het onderwijs van de Schrift. Hij schrijft zijn 95 stellingen tegen de verkoop van aflaten. Om een academische discussie op gang te brengen, spijkert hij de stellingen aan de deur van de kerk van Wittenberg. Terwijl zijn argumenten in goede aarde vallen bij het volk en tot afkeur leiden bij de godsdienstige autoriteiten, laat Maarten zonder opzet een grote beweging ontvlammen, die leidt tot de Reformatie. Dit drukt een stempel op Maarten en al snel probeert de kerk over te gaan tot zijn excommunicatie en vervolging. Heeft Maarten de moed om voet bij stuk te houden, zelf als dat zijn dood betekent?
Films
Films (informatief)
Presentatie/beoordeling
Je krijgt een beoordeling voor de verwerkingsopdracht (o-v-g).
Verder moet je je verwerkingsopdracht presenteren, hier krijg je ook een waardering voor. Je presenteert jouw bijdrage aan de verwerkingsopdracht.
Het arrangement Per. 3 - Kerkgeschiedenis is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
Charlie Lodewijk
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2023-02-17 11:25:59
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Les 1 - Kerk(geschiedenis.ppt
drukkunst zorgde ervoor dat de 95 stellingen van Luther werden verspreid. Veel mensen waren het met hem eens. Maar de paus en de geestelijken waren woedend. Op de rijksdag weigerde Luther zijn stellingen terug te nemen (te herroepen).
