De Tweede Wereldoorlog in Europa en Afrika (1939-1945)

De Tweede Wereldoorlog in Europa en Afrika (1939-1945)

Korte introductie

De Tweede Wereldoorlog

Hitler was na zijn annexaties en bondgenootvorming met fascistisch Italië eindelijk klaar voor de oorlog. Deze oorlog zou de wereld laten zien waar Duitsland toe in staat was. Hitler zou zijn dromen van Lebensraum in het oosten uit laten komen, de minderwaardige rassen zoals de Joden en zigeuners verdrijven en alle Duitsers binnen één groot rijk brengen. Hitler had plannen voor een wereldrijk dat voor een duizend jaar zou bestaan. Deze oorlog begon in Europa op 1 september, 1939 en eindigde op 8 mei, 1945, toen de Duitse strijdmachten zich gewonnen gaven.

Deze oorlog heeft miljoenen mensen het leven gekost, zowel van burgers als van militairen. Deze oorlog heeft één les geleerd: Waar een mens met genoeg haat toe in staat is.

De Inval van Polen en de Winteroorlog (1939-1940)

In Inval van Polen (1939)

De Poolse veldtocht (1 september- 6 oktober, 1939).

De Tweede Wereldoorlog werd ontketend met de Inval van Polen op 1 september, 1945. Door middel van Blitzkrieg (een verassingsaanval van tanks en vliegtuigen met gigantische vernietiging om capitulatie af te dwingen) wisten de Duitsers strategische punten van communicatie en infrastructuur te vernietigen. Al kende het Poolse leger een groot aantal vliegtuigen en tanks, toch waren ze niet opgewassen tegen de Duitsers.

Vanaf 17 september vallen de Sovjets vanuit het oosten aan, zoals afgesproken in het Molotov-Ribbentrop pact. Op 6 oktober gaven de Polen zich gewonnen. Het land werd verdeeld onder de Sovjets en Nazi's.

 

Oorlogsverklaringen

Op 3 September, 1939, verklaarden Frankrijk en
Groot-Brittannië de oorlog aan Nazi-Duitsland. Polen was een bondgenoot van Groot-brittannië, wat bleek uit de vele waarschuwingen die Chamberlain aan Hitler had gegeven tijdens de Conferentie van München, 1938. Toch hadden de Polen niets aan dit bondgenootschap, aangezien de Britten enkel toekeken.

Polen wordt binnengevallen.
Polen wordt binnengevallen.
Polen wordt verdeeld.
Polen wordt verdeeld.

The "Phoney War"

Tussen september 1939 en mei 1940 werden er nauwelijks militaire acties ondernomen aan het westelijke front. Zowel de Duitsers als de geallieerden bereidden zich voor op de aanval van Duitsland. Dit eerste halfjaar van de oorlog werd door een Amerikaanse journalist als "The Phoney War" bestempeld. Echter, op 10 mei, 1940, werd de stilte verbroken.

 

Wel werd er gevochten op de Atlantische oceaan, waarop  de Duitse vloot de aanvoerlijnen tussen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië probeerde te breken. Deze strijd heette de Atlantische Zeeoorlog. Deze oorlog werd uiteindelijk een van de redenen voor Hitler om de oorlog aan de Verenigde Staten te verklaren een jaar later. Via duikboten vielen de Duitsers Britse en Amerikaanse schepen aan.

 

Het fascistische koninkrijk Italië was ook niet stil blijven zitten. In april, 1939, viel Mussolini Albanië binnen en begon hij zijn expansiepolitiek uit te voeren. Ook Stalin had expansiedrift en viel Finland binnen, wat tot de Winteroorlog (1939-1940) leidden.

The Winteroorlog (1939-1940).

Stalin probeerde eerst diplomatisch een stuk grensgebied dichtbij Leningrad te winnen om een Duits offensief te bufferen. Finland weigerde verschillende aanbiedingen, zelfs toen Stalin gebieden in de Sovjet-Unie aanbood. Finland was neutraal gebleven tijdens de oorlogsverklaringen, wat het graag zo wilde houden. Toch viel Stalin op 30 november, 1939, Finland binnen.

In het begin van de oorlog hielden de Finnen stand, aangezien het Sovjet-leger slecht geleid werd en slecht gekleed was. De Finnen waren in het wit gekleed, waardoor ze camoufleerden in de sneeuw. Verder kenden de Finnen het terrein beter. Uiteindelijk kregen de Sovjets toch de overhand, waarna op 12 maart 1940 de Vrede van Moskou werd getekend. Grensgebieden werden door de Sovjets bezet. Finland zou later terugslaan tijdens de Vervolgoorlog.

 

Finnen tijdens de Winteroorlog
Finnen tijdens de Winteroorlog
Bezette gebieden in Finland (1940)
Bezette gebieden in Finland (1940)

Noorwegen, Denemarken en de Val van Frankrijk (1940)

Het Duitse belang en Operatie Weserübung

Noorwegen, Denemarken en Zweden hadden afgesproken om neutraal te blijven. Ze kozen geen kant tijdens het conflict en zouden geen steun bieden.Toch verdiende Zweden miljoenen met de ijzerertsverkoop aan Nazi-Duitsland, dat werd vervoerd via Noorwegen. Deze ijzerverkoop was essentieel voor de Duitse wapenindustrie. De geallieerden hadden meerdere keren gevraagd of Zweden zich neutraler op kon stellen door deze verkoop te staken, maar die weigerde. De geallieerden probeerden vervolgens deze aanvoer te stoppen door mijnenvelden aan te leggen aan de Noorse kust en Duitse zeetankers aan te vallen.

 

Operatie Weserübung

Hitler zag al snel dat zijn ijzeraanvoer begon te minderen, wat onvergeeflijk was voor de wapenindustrie. Hitler reageerde met een invasie op Denemarken en Noorwegen. Deense vliegvelden waren nodig om Noorwegen aan te vallen. Aangezien Denemarken binnen een dag viel, was Noorwegen al snel het focuspunt van het conflict.

Vanuit denemarken werden geallieerde schepen getroffen door de Luftwaffe. De Noorse vliegvelden waren dus ook essentieel voor de overwinning van de Duitsers. Verdere doelen waren havensteden zoals Oslo, Bergen en Trondheim. Via zulke steden konden de geallieerden soldaten en materiaal vervoeren naar het binnenland, wat de Nazi's moesten voorkomen.

Via luchtaanvallen van de Luftwaffe wonnen de Duitsers de slag om Noorwegen. Dit verlies bracht veel kritiek op de Britse minister-president Chamberlain, waardoor hij werd vervangen door de stijfpoterige Winston Churchill.

Vanuit Denemarken naar Noorwegen.
Vanuit Denemarken naar Noorwegen.
Winston Churchill, Minister-President van Groot-Brittanië
Winston Churchill, Minister-President van Groot-Brittanië

De Val van Frankrijk (Fall Gelb en Fall Rott).

Fase 1: Fall Gelb

Tijdens de “Phoney war” hadden zowel de Fransen als de Duitsers zich voorbereid in de grensgebieden. Tussen 1930-1938 hadden de Fransen de Maginotlinie aangelegd. Deze verdedigingslinie liep van de Italiaanse grens t/m die van Luxemburg. De Fransen hadden gehoopt hiermee de Duitsers tegen te houden in de toekomst. Om Frankrijk te verslaan, moesten de Duitsers dus eerst Nederland, België en Luxemburg (de Benelux) innemen. Via Blitzkrieg vielen de Duitsers op 10 mei aan. Luxemburg viel diezelfde dag, terwijl Nederland wonderbaarlijk tot 15 mei bleef doorvechten. België hield het zelfs achtien dagen vol.

België leek wederom een struikelblok te worden voor de Duitsers, maar ze hadden geleerd van WO 1, dus vielen ze België binnen en gebruikten vluchtelingenstromen om de geallieerden te vertragen. Ook leidde Blitzkrieg de Duitsers tot overwinning.

Via de slecht verdedigde Ardennen omsingelden de Duisters de vijandige legers en jaagden hen de Noordzee in, richting Duinkerke.

 

Operatie Dynamo

De Britse soldaten ontsnappen via vrijwillige burgerboten. Chuchill had een oproep gedaan aan pleziervaarders om de bondgenoten te hulp te schieten. Zelfs uit Nederland kwamen de boten de Britten helpen. Dit betekende helaas wel dat de Duitsers België hadden veroverd en nu richting het zuiden zouden trekken.

 

Fase 2: Fall Rott

De Duitsers waren superieur in hun aanvalstactieken tegenover de Fransen. Al was de strijd niet hopeloos voor de Fransen, toch gebruikten ze hun materiaal niet voldoende tegen de vijand. Tegelijk vielen de Italianen vanuit het zuiden Frankrijk binnen. In juni werd Parijs ingenomen en viel Frankrijk.

De Maginotlinie
De Maginotlinie
De Duitsers omsingelen de geallieerden.
De Duitsers omsingelen de geallieerden.

Vichy-Frankrijk, de Noord-Afrikaanse Veldtocht en De Slag om Engeland (1940)

Vichy-Frankrijk

Twee Frankrijken

 

Na de val van Frankrijk, kende het land twee zones. Het noordwesterse deel werd direct bezet door de nazi's, voor de kustverdediging tegen de Britten. Langs de gehele kust bouwden de Duitsers een verdedigingslinie, de Atlantikwall​ genoemd.

Het tweede deel van Frankrijk heette Vichy-Frankrijk, het “vrije Frankrijk”. Dit gebied werd indirect bestuurd door de nazi’s. De Vichy-regering collaboreerde met de Duitsers.

Via Vichy-Frankrijk hoopten de Duitsers het Britse moreel te breken, door te doen alsof Frankrijk was overgelopen. Het moest ook het idee van isolatie geven aan de Britten, aangezien ze als enige over waren gebleven van de geallieerden.

Verder kreeg Italië kleine stukjes land in het zuidoosten.

De verdeling van Frankrijk
De verdeling van Frankrijk

De Franse koloniën in Afrika.

Hitler hoopte dat de Britten de Franse marinebasissen en koloniën in Afrika niet zouden aanvallen, als extra verdediging in het zuiden. Maar Hitler had de offensieve houding van Churchill onderschat. Churchill trapte er niet in en viel een Franse basis in Algerije aan. De Britten zouden zich niet gemakkelijk uit Noord-Afrika laten verdrijven.

De Franse koloniën, nu in Duitse handen (rood).
De Franse koloniën, nu in Duitse handen (rood).

De Noord-Afrikaanse veldtocht

Het zwakke optreden van Italië

Vanuit de Italiaanse kolonie, Libië, vielen de Italianen de Britten aan in Egypte. Het begon goed voor de Italianen, aangezien ze de Britten naar het oosten wisten te duwen. Echter, de Britten sloegen de fascisten vervolgens helemaal terug, Libië in. Hitler moest Mussolini helpen en stuurde Erwin Rommel. Deze generaal stond bekend om zijn gewaagde tactieken en aanwezigheid op de voorgrond van gevechten.

 

Hierna vallen de Italianen de Balkanlanden aan, maar moesten weer geholpen worden door Duitsland; De hele Balkan werd bezet door Italië en Duitsland. De Balkanlanden hadden een keuze gekregen: of je neemt deel aan het Asmogendheden-pact, of je wordt binnengevallen.

Britse troepen werden naar Griekenland gestuurd om de Italiaans-Duitse krijgsmacht tegen te houden op de Balkan, waardoor Rommel Libië terug kon nemen.

De Duits-Italiaanse krijsmacht valt Egypte binnen.
De Duits-Italiaanse krijsmacht valt Egypte binnen.
Europa, 1941 (Rood is veroverd gebied door de Duitsers).
Europa, 1941 (Rood is veroverd gebied door de Duitsers).

De slag om Engeland

De Duitse aanval op Groot-Brittanië

Hitler had Frankrijk ingenomen en ondervond nu waarom Groot-Brittannië door de geschiedenis heen zo moeilijk te veroveren was geweest; Het is een eiland. Operatie Zeeleeuw moest ervoor zorgen dat de Duitsers het luchtruim boven het kanaal de baas moesten worden. Hiervoor begon hij havensteden en RAF-basissen te bombarderen.

Churchill reageerde met een klein bombardement op Berlijn. Hitler was woest en beval om steden als London aan te vallen. Hierdoor werden bombardementen een dagelijks gevaar. Londenaren moesten vluchtten in The Underground, het metrostelsel in Londen.

De Britten hadden één voordeel op de Duitsers, wat hen uiteindelijk de overwinning zou geven: de radar. Via radarsignalen konden de Britten de Duitsers aan zien komen. Hierdoor waren de burgers betijds gewaarschuwd en kon de RAF (Royal Airforce) betijds de lucht in.

 

De tegenaanval

Door de stadsbombardementen kon de RAF zich herstellen en organiseren. Verwoeste vliegtuigen werden gerepareerd en landingsbanen werden schoongemaakt.

Van 7 tot 30 september voerde de Britten een luchtoorlog met Duitsland; De Slag om London. Hitler verloor de slag om Londen en uiteindelijk ook de Slag van Engeland. Voor elk neergeschoten Britse vliegtuig hadden de Britten 2¼ van de Duitsers naar beneden gehaald.

Britse propagandaposter met de speech van Churchill erop.
Britse propagandaposter met de speech van Churchill erop.
Britse jachtvliegtuigen, "Spitfires".
Britse jachtvliegtuigen, "Spitfires".
Londenaren die schuilen in The Underground.
Londenaren die schuilen in The Underground.

Operatie Barbarossa, de Vervolgoorlog en Leningrad (1941-1942)

De Duitse blik op het oosten

Hitler begon zijn Lebensraumpolitiek uit te voeren, door de Sovjet-Unie aan te vallen. het werd tijd dat de Oost-Europese volken ruimte vrij gingen maken voor de Duitsers. Ondanks waarschuwingen van de geallieerden, had Stalin de waarschuwingen voor een aanval grotendeels genegeerd. Deze koppigheid zou een lijdensweg worden voor de aangevallen steden, voornamelijk Leningrad en Stalingrad. Deze steden waren niet voorbereid qua voedselvoorzieningen en verdedigingswerken.

Hitler begon de grootste militaire aanvalscampagne in de geschiedenis. Met een leger van ongeveer 4 miljoen soldaten sterk marcheerde het Duitse leger de Sovjet-Unie binnen, terwijl de Finnen vanuit het noorden de communistische bezetters aanvielen richting Leningrad. Hitler dacht de oorlog voor de winter te winnen.

Het plan

De Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) moesten veroverd worden en Leningrad ingenomen voor de havens. Door leningrad in te nemen, hadden de nazi's de volledige Oostzee in handen. Verder moest Oekraïne ingenomen worden voor de olievelden en de voedsel- en wapenproductie. Stalingrad was een tactisch doelwit bij de Kaukasus. Aangezien de Kaukasus rijk was aan olie, moest Stalingrad worden ingenomen. Moskou was geen prioriteit. De Duitsers zouden het omsingelen en innemen. Tot slot waren steden als Leningrad en Stalingrad niet alleen tactische, maar ook symbolische doelwitten. Deze innamen zou het moreel breken onder de Sovjets, aangezien beide steden waren vernoemd naar de leiders van de Sovjet-Unie; Vladimir Lenin en zijn opvolger: Jozef Stalin.

Operatie Barbarossa (1941).
Operatie Barbarossa (1941).

De Finse Vervolgoorlog (1941-1944).

De terugslag van de Finnen.

Na de Winteroorlog (‘39-’40) waren de Finnen uit op wraak. Ze namen het alliantieaanbod van Nazi-Duitsland aan en namen deel aan Operatie Barbarossa in 1941. Finland slaagde erin om de Sovjets terug te duwen, door middel van een combinatieleger van Duitsers en Finnen. Hierbij werd de strijd van de Winteroorlog voortgezet, waardoor deze oorlog dan ook de Vervolgoorlog wordt genoemd.

Groot-Brittannië verklaarde Finland de oorlog, al is er nooit gevochten tussen deze twee landen. Finland heeft verder niet actief meegedaan aan het Asmogendheden-pact. Finland hielp enkel met het omsingelen van Leningrad. Na de Slag om Stalingrad zouden de Sovjets de Duitsers terugduwen naar Polen, waarna de Sovjets Leningrad zouden terugnemen en de Finnen zouden aanvallen.

Finse troepen trekken naar het zuid-oosten en omsingelen Leningrad.
Finse troepen trekken naar het zuid-oosten en omsingelen Leningrad.

De opmars en het Beleg van Leningrad (1941-1944).

De opmars

De Duitsers ervaarden veel verzet. Ze hadden verwacht als bevrijders te worden gezien in de Baltische Staten, maar niets was minder waar. Een gemobiliseerde eenheid van burgers en jongeren werd ingezet om steden te verdedigen en verdedigingslinies aan te leggen. Hierdoor moesten de Duitsers hun strijdkracht opsplitsen over meer gebieden dan was verwacht. Het moerassige landschap maakte het de Duitsers ook niet veel makkelijker. Tot slot lag in Tallinn (Estland) de Baltische vloot van het Rode Leger. Deze wist de Duitsers lang tegen te houden.

 

Het Beleg van Leningrad

Ook hier waren de inwoners gemobiliseerd om loopgraven aan te leggen rond de stad. Leningrad verwachtte een aanval vanuit het noorden, maar deze kwam uit het zuiden. De Sovjets werden verrast.

De Duitsers hadden en bevel gekregen niet de stad binnen te gaan, aangezien dat te veel mankrachten zou kosten. Verder moesten de Duitsers de stad in tact houden voor eigen gebruik. Zo werd het een beleg, een insluiting van de stad. Dit beleg zou een gruwelijk lange tijd van 872 dagen duren, waarin hongersnood, ziekte en angst heersten. De Duitsers lieten de stad uithongeren. Ongeveer een miljoen burgers overleefden het beleg niet.

Problemen van het Duitse offensief in de Sovjet-Unie.

Hitler had in zijn arrogantie het Rode Leger onderschat, vooral in het feit hoeveel Stalin bereid was op te offeren.

De Duitsers bleven te lang in Rusland vechten, waardoor de winter in begon te komen. De Duitsers moesten nu vechten in de ijskou, waar zij niet op gekleed waren. Toch weigerde Hitler zijn legers terug te laten trekken, ondanks de adviezen van zijn generaals:

"Mijn Führer, de ledematen van de soldaten vriezen af en we moeten de lijken van paarden gebruiken om de weg door de sneeuwstorm heen te vinden.."

Toch was de kou niet het enige voordeel voor de Russen. Geografisch waren ze ook in het voordeel. Ze kenden het gebied veel beter dan hun vijand en Rusland is door haar hoge bergen en brede rivieren moeilijk in te nemen, zoals Napoleon eeuwen gelden ook had ondervonden. Ook was het Rode leger het grootste en zwaarst bewapende leger ter wereld. Het had echter, door Stalins slechte voorbereiding, tijd nodig gehad om hun achterstand in te halen, wat het in die winter zou doen. Verder gebruikten de Sovjets de tactiek van de verschroeide aarde: Bij het terugtrekken alles van waarde vernietigen, zodat de vijand het niet kan gebruiken. Elke stad of gebied dat de Duitsers innamen, was een ruïne. De Duitsers moesten zich wel terugtrekken. Zoals de rassenleer (untermenschen) de Duitsers aan het begin van de operatie zelfvertrouwen had gegeven, had het nu hen tot zware verliezen geleid  door dit machtige leger te onderschatten.

 

 

Een bevroren soldaat
Een bevroren soldaat

Stalingrad, Amerikanen in Noord-Afrika en Italië (1942-1943)

De verenigde Staten neemt deel aan de Tweede Wereldoorlog

Nadat de Japaners op 7 december, 1941, de Amerikaanse marinebasis op Hawaii hadden gebombardeerd, verklaarde president Franklin. D. Roosevelt de oorlog aan Japan. Roosevelt had, samen met de rest van de Verenigde Staten, gekozen om afzonderlijk te blijven van de oorlog in Europa. De VS zorgde enkel voor materiële steun aan Groot-Brittannië.

Aangezien het keizerrijk Japan deel uitmaakte van het Asmogendheden-pact, verklaarde Hitler de oorlog aan de Verenigde Staten. Hitler had zich eigelijk buiten dit conflict willen houden, maar verklaarde toch symbolisch de oorlog. Ook had Hitler jaren last gehad van de Amerikaanse aanvoer tijdens de Atlantische Zeeoorlog.

President Franklin Delano Roosevelt (VS)
President Franklin Delano Roosevelt (VS)

Het eerste keerpunt: Stalingrad

Lente: De Duitsers konden eindelijk verder vechten. De kou had ze zwaar laten lijden, maar nu waren de Duitsers uit op wraak. Hitler had het plan gemaakt om met drie legers de aanval in te zetten. Terwijl twee legers de Kaukasus zouden bezetten voor de olie, zou het laatste leger de stad Stalingrad innemen. Stalin daarentegen kon dit niet laten gebeuren. Hij beviel de burgers en legers om de stad in Sovjet-handen te houden. Wie zich durfde terug te trekken, zou sterven.

Aangezien de Duitsers niet optimaal konden vechten tijdens de winter, gebruikten de Sovjets hun tijd om de wapenindustrie op volle toeren te laten draaien. Nu waren de Sovjets eindelijk op stoom gekomen en vielen met een gigantische mankracht de Duitsers aan. Via een omsingelingmanoeuvre sloten de Sovjets de Duitsers in Stalingrad in, waarna de Duitsers de strijd op moesten geven. De Duitsers zouden nooit meer herstellen van dit verlies.

Vanaf dit moment zien we dat de Duitsers steeds verder naar het noordwesten werden gedreven, de Sovjet-Unie uit. Er ontstond een oostfront. Dit front vormde het eerste keerpunt van de Tweede Wereldoorlog.

Een propagandaposter van een Sovjet-soldaat die een Duitse panzertank tegenhoudt.
Een propagandaposter van een Sovjet-soldaat die een Duitse panzertank tegenhoudt.

De geallieerden in Noord-Afrika (1942-1943).

Het tweede keerpunt: El-Alamein

In November, 1942 waren de extra Brits-Amerikaanse troepen in Afrika geland, door middel van Operatie Fakkel (Torch). In N-Afr werden de Duits-Italiaanse strijdkrachten verslagen door de Britten bij El-Alamein (keerpunt). Zelf een militair talent als Erwin Rommel was niet opgewassen tegen de Brits-Amerikaanse overmacht, onder leiding van Bernard Montgomery.

In mei, 1943, gaven de laatste Duits-Italiaanse krijgsmachten zich over in Tunesië. De Asmogendheden waren verdreven uit Noord-Afrika. Het werd tijd om een tweede front te creëren in Europa. De geallieerden gingen zich focussen op Italië.

De geallieerden in Italië (1943-1944).

In juli,1943 landden de Brits-Amerikaanse machten op Sicilië en trokken op richting Rome. Het werd al gauw duidelijk dat de Italianen geen oorlog wilden voeren in eigen land, ze verloren sympathie voor de strijd. Mussolini was in de minderheid, aangezien hij de oorlogvoering door wou zetten, dus werd hij uit zijn eigen partij gezet.

Hitler verwachtte dit verraad van de Italianen en stuurde Duitse legers naar Zuid-Italië. De opmars van de geallieerden ging vanaf toen langzaam door de winter (modder) en het nieuwe versterkte front.

De geallieerden wisten de Duitse linie terug te slaan richting het noorden, maar moesten een dure prijs betalen bij de Slag om Monte Cassino. Hierbij sneuvelen 55.000 geallieerden soldaten, waarvan vooral veel Polen. Nooit mag iemand vergeten hoeveel de Polen hebben verloren en herwonnen tijdens deze oorlog.

Geallieerden op Sicilië. 1943
Geallieerden op Sicilië. 1943
De Duitse krijgsmacht houdt de geallieerden tegen in Italie.
De Duitse krijgsmacht houdt de geallieerden tegen in Italie.
De begraafplaats bij Monte Cassino, in het zicht van de benedictijnse abdij.
De begraafplaats bij Monte Cassino, in het zicht van de benedictijnse abdij.

Operatie Overlord, Op opstand in Warschau en Het Ardennen Offensief (1944)

Operatie Overlord, 1944

D-day (decision day)

 

Zowel Churchill als Stalin was overtuigd dat, om de Duitsers te verslaan, er een derde front gevestigd moest worden. Churchill had eerder het initiatief genomen om via Italië Europa binnen te vallen, terwijl de Amerikanen het juist via Frankrijk wilden doen.

In de nacht van 6 juni, 1944, werden verschillende basissen en bruggen van de Duitse bezetters gebombardeerd, als doel om Duitse versterking vanuit het zuiden en oosten tegen te houden. Ook paratroepers (parachutisten) werden ingezet om de invasie van die dan veilig te stellen.

Die dag lanceren de westerse geallieerden de grootste amfibische invasie in de geschiedenis vanuit Engeland. Vanaf zeeschepen werden boten met soldaten richting het strand gestuurd, onder dekking van het vuur van hun schepen. De Duitsers waren verbaasd over de landingslocatie van de geallieerden, aangezien Calais een logischere locatie was geweest. Al verloren de geallieerden vele levens, toch wisten ze door de Duitse blokkades van de Atlantikwall heen te breken.

Op 25 Augustus werd Parijs bevrijd, waarna Operatie Overlord succesvol was afgerond.

D-day plannen
D-day plannen
Geallieerden bij de Arc de Triomphe, Parijs (1944).
Geallieerden bij de Arc de Triomphe, Parijs (1944).

De Opstand in Warschau (1944)

Bij het nieuws dat het Rode leger Polen was binnengedrongen, was het signaal voor het Poolse verzetsleger om in opstand te komen in Warschau. Echter, wanneer de Sovjets op 16 september aan de grenzen van de stad staan, blijkt er geen enkel teken van hulp. Stalin had persoonlijk zijn soldaten verbonden om zich te bemoeien, zodat het Poolse verzet gebroken werd en de Duitse bezetters verzwakt waren. De Polen moesten zich uiteindelijk overgeven aan de bezetters, waarna vele werden vermoord of naar concentratiekampen werden gebracht in het westen. Verder werd de stad ontvolkt.

Om van Warschau een voorbeeld te maken, maakten de Duitsers de stad met de grond gelijk. Monumenten en andere gebouwen van historische waarde werden platgebrand. 85% van de stad werd vernietigd.

Slag om de Ardennen (16 dec. 1944 – 25 jan. 1945)

Het Ardennenoffensief was het laatste grote Duitse offensief tegen de geallieerden. Hitler trachtte om dezelfde omsingelingsmanouvre uit te voeren als in 1940, maar dit mislukte. Toen de geallieerden het verzoek kregen zich over te geven, stuurde de Amerikaanse generaal, Anthony McAuliffe, de legendarische woorden: "NUTS!" (gestoord), als antwoord.

De strijd barste los, waarbij zowel de Duitsers als de geallieerden grote verliezen leden in zowel tankaantallen als manschappen. Echter, in vergelijking met de Duitsers, hadden de Amerikanen een eindeloze hoeveelheid materiaal. De Duitsers kenden deze luxe niet, waardoor ze geen schijn van kans meer maakten tegen de Sovjets in het oosten.

De Val van Nazi-Duitsland (1944-1945)

De geallieerden in Duitsland (1945)

In Januari van 1945 werd het Ardennenoffensief van de Duitsers verslagen. De geallieerden drongen nu Duitsland binnen. Terwijl de Sovjets vanuit Polen binnenmacheerden, verdeelden de westerse geallieerden zich in twee richtingen. In het westen moest het Ruhrgebied, het industriële centrum van Duitsland, worden ingenomen. Ook München, waar Hitlers reis naar de macht was begonnen, moest worden veroverd. De geallieerden drongen ook via Noordoost-Nederland Duitsland binnen, richting Bremen en Hamburg. Vele Duitse steden werden totaal vernietigd door bombardementen. In april ontmoetten de Amerikanen en de Sovjets elkaar bij de Elbe.

Veel Duitsers vluchtten naar het westen, richting de Amerikanen en weg van het Rode Leger. De gruwelijke verhalen over de strafkampen in Siberië werden berucht onder de Duitsers.

 

In Februari was 'De Grote Drie', verwijzend naar Chuchill, Stalin en Roosevelt, samengekomen in Jalta. Hier bespraken de leiders wat er met Duitsland moest gebeuren na de capitulatie. Zo werd er afgesproken wat er met Polen zou gebeuren, hoe Duitsland verdeeld zou worden in zones (met name Berlijn). Ook werden er inconcrete plannen gemaakt wat er gedaan moest worden met oorlogsmisdadigers, wat later tot de Processen van Neurenberg zou leiden.

 

In maart vaardigde Hitler het Nero-bevel uit: Alle industriële infrastructuur moest worden vernietigd. Dit bevel is identiek aan de tactiek van de verschroeide aarde. Hitler probeerde tijd te winnen, zodat hij Berlijn klaar kon maken voor de aanval. Ook hij wist dat de Sovjets uiteindelijk voor de poorten zouden staan. De Sovjets omsingelden Berlijn in april. Hierdoor konden de Duitsers de stad niet uit en de westerse geallieerden de stad niet in. Hitler had zich, samen met zijn kopstukken, verscholen in de bunker. Op 20 april 1945 werd Adolf Hitler gewekt door het gedonder van Russische artillerie.

De invasiebeweging van de geallieerden. Sovjets (rood) en westerse geallieerden (blauw).
De invasiebeweging van de geallieerden. Sovjets (rood) en westerse geallieerden (blauw).
Amerikanen en Sovjets ontmoeten elkaar bij de Elbe, april 1945.
Amerikanen en Sovjets ontmoeten elkaar bij de Elbe, april 1945.

De Slag om Berlijn (1945)

Sovjets buiten Berlijn, april 1945
Sovjets buiten Berlijn, april 1945

Berlijn werd een frontstad (verdedigingsstad). De gehele stad werd omringd met verdedigingswerken. Burgers kregen munitie en dienden als burgermilitie. Overgaven en evacuatie was verbonden. Wie werd betrapt, werd opgehangen aan lantaarnpalen door de extremisten van de Volkssturm-groepering. De vijand was dus niet alleen buiten, maar ook binnen de stad. Uiteindelijk werden zelfs kindsoldaten ingezet om de stad te verdedigen.

Toen de Sovjets eenmaal de stad binnenvielen, werd het chaos. Documenten van nazi-praktijken werden verbrand, ziekenhuizen werden geplunderd en de stad stond in brand. Het was een hel. Het werd een stadsoorlog, waarbij van gebouw tot gebouw werd gevochten en de burgers erin werden meegetrokken. Vooral in en om de Rijksdag werd gevochten, aangezien het een belangrijk symbolisch doel voor het Rode Leger was. Vier dagen lang werd gevochten om dit gebouw. Op 30 april werd de rode vlag van de Sovjet-Unie op de Rijksdag gehesen. Het beeld van die vlag werd een iconisch symbool voor het einde van een tijdperk. Deze dag maakt Hitler een einde aan zijn leven, samen met zijn vrouw Eva Braun.

De strijd is al snel gestreden hierna. De lichamen van de Hitlers worden verbrand, aangezien Hitler ze niet in Sovjet-handen wilden laten vallen. Op 8 mei tekende wilhelm Keitel de capitulatie. De Oorlog was voorbij in Europa.

 

De Sovjet-vlag boven de Rijksdag (1945)
De Sovjet-vlag boven de Rijksdag (1945)
Volkssturm-eenheden, burgermilitie
Volkssturm-eenheden, burgermilitie
De Rijksdag, Berlijn 1945.
De Rijksdag, Berlijn 1945.
De Brandenburger Tor, Berlijn 1945.
De Brandenburger Tor, Berlijn 1945.
Wilhelm Keitel tekent de capitulatie, 8-9 mei 1945.
Wilhelm Keitel tekent de capitulatie, 8-9 mei 1945.

De controlevragen

LET OP: Deze vragen zijn enkel als controle of je de stof hebt begrepen. Deze zijn niet te vergelijken met ware repetitievragen. Beschouw deze vragen dan ook enkel als oefening en leer de aantekeningen.

 

  1. Geef drie redenen waarom Polen machteloos stond tegen zijn aanvallers.
  2. Waarom wordt het eerste halfjaar van de oorlog “The Phoney war” genoemd?
  3. Wat was het belang van de Atlantische zeeoorlog voor Nazi-Duitsland?
  4. De Finnen begonnen de Winteroorlog succesvol. Noem drie redenen voor hun korte succes.
  5. Waarom wilden de Duitsers per se Noorwegen innemen?
  6. Waarom hielpen de geallieerden Noorwegen?
  7. Wat is het verschil tussen de Duitse aanvalsaanpak tijdens WO.1 en Fall Gelb?
  8. Wat was een grote miscalculatie van Frankrijk tijdens Fall Gelb?
  9. Wat hield Vichy-Frankrijk in en wat hoopten de Duitsers ermee te bereiken bij de Britten?
  10. Wat was het gevolg van de Duitse bombardementen op steden?
  11. Wat was het gevolg van het zwakke optreden van Italië in Egypte?
  12. Door welk ander conflict konden de Asmogendheden Libië terugnemen?
  13. Wat wordt bedoeld met “Lebensraumpolitiek”.
  14. Wat waren de drie redenen dan de Duitsers werden tegengehouden tijdens hun opmars naar Leningrad in 1941?
  15. Wat waren de zes problemen van het Duitse offensief op de Sovjet-Unie?
  16. Voor welke grondstof wilde Hitler de Kaukasus innemen?
  17. Noem de twee besproken keerpunten van de afgelopen les.
  18. Wat gebeurde er met het Italiaanse moreel toen de geallieerden op Italiaanse bodem landden.
  19. Waarom wilde veel Italianen niet vechten tegen de Amerikanen?
  20. Van welke operatie was D-day een onderdeel?
  21. Beschrijf het verloop van de Opstand in Warschau (1944).
  22. Wat was Hitler van plan met het Ardennenoffensief van (1944-1945)?
  23. Wat was het gevolg voor de Duitsers na het gefaalde Ardennenoffensief.
  24. Waarom vluchtten Duitsers vooral naar het westen?

  25. Waarom was het Ruhrgebied zo belangrijk?

  26. Hoe werd Berlijn een frontstad?

  27. Wat waren maatregelen tijdens de Slag om Berlijn?

     

 

  • Het arrangement De Tweede Wereldoorlog in Europa en Afrika (1939-1945) is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Ferry Van der Horst Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
    Laatst gewijzigd
    2020-05-17 13:49:14
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VWO 3; VWO 4;
    Leerinhoud en doelen
    Nationaal-socialisme; Totalitair karakter van het communistisch politiek systeem; Racistisch en totalitair karakter van het nationaalsocialisme; De tijd van de wereldoorlogen (1900 - 1950); Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur en 0 minuten
  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Meer informatie voor ontwikkelaars

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.