Natuurrampen doen zich voor, ook in het Middellandse Zeegebied, zonder dat mensen er enige rol in spelen. Ze zijn niet te voorkomen. Toch kunnen we de gevolgen ervan wel beperken door voorzorgsmaatregelen te nemen. Rampen in het verleden kunnen ons inspireren en tot voorbeeld dienen.
In deze opdracht komen enkele voorbeelden voorbij en zien we hoe mensen in de regio met preventief ingrijpen het risico van diverse soorten rampen kunnen beperken of zelfs helemaal opheffen. Dat ingrijpen wordt ‘hazard management’ genoemd.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Hoe gaat hazard management in zijn werk in het Middellandse Zeegebied?
Deelvragen
Wat is het verschil tussen natuurrampen en milieurampen?
Hoe kunnen mensen in het Middellandse Zeegebied de gevolgen van natuurrampen beperken?
Hoe kunnen mensen in deze regio de gevolgen van milieurampen beperken?
Hoe kunnen mensen in deze regio de omvang van milieurampen beperken of milieurampen helemaal voorkomen?
Begrippen
Natuurramp
Milieuramp
Hazard Management
Evapotranspiratie
Geografische factoren of landschapsfactoren:
gesteente en reliëf
klimaat en lucht
bodem
water
flora en fauna
Wat ga je doen?
Activiteiten
Vooraf
Wat kun je al?
Bestudeer de Kennisbanken en maak de instaptoets.
Aan de slag
Stap 1
Hazard management wordt toegepast bij rampen om schade en slachtoffers te beperken. Je bekijkt de aardbeving in Istanbul en de vulkaanuitbarsting bij Napels als voorbeelden. Je bekijkt Bosatlaskaarten om de vragen te beantwoorden.
Stap 2
Je leest dat rampen niet alleen ontstaan door geografische factoren, maar ook door menselijk toedoen. Als voorbeelden worden genoemd de overstroming van de rivier Arno bij Florence en de modderstromen bij Messina.
Stap 3
Bosbranden in het Middellandse Zeegebied worden niet alleen veroorzaakt door droogte, maar zijn vaak ook het gevolg van menselijk handelen. Je leest teksten en beantwoordt er vragen over.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Vergelijk deze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Ontwerp een app als waarschuwingssysteem voor rampen.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van ongeveer 3 SLU.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Istanboel en Bosporus bedreigd door
zware aardbeving.
In het Middellandse Zeegebied vinden geregeld aardbevingen plaats, vooral in Italië en ten oosten van Italië. Italië en Griekenland zijn ook bekend met vulkanische uitbarstingen. Bij deze natuurrampen speelt de mens geen rol. De rampen worden veroorzaakt door endogene krachten van de aarde. Hazard Management wordt toegepast om schade en slachtoffers te beperken. Hiervan geven we twee voorbeelden:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Gebieden waar mensen gevaar
lopen als de Vesuvius tot
uitbarsting komt. In het rode
gebied is het gevaar het grootst.
2. Napels
De havenstad Napels ligt aan de voet van de Vesuvius en loopt gevaar als de vulkaan uitbarst. Ook elders rondom de vulkaan wonen veel mensen dicht op elkaar.
Lees het artikel over de Vesuvius op Vulkanisme.nl, met name de paragraaf ‘De toekomst van Mount Vesuvius’.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Aardverschuivingen en overstromingen zijn er in het Middellandse Zeegebied altijd geweest. Waar en wanneer ze optreden, wordt bepaald door geografische factoren of landschapsfactoren (zaken die een landschap vorm geven), denk aan klimaat, grondsoort, reliëf, bodem, waterhuishouding en flora en fauna. Daar is naderhand de factor 'mens' bijgekomen.
Door menselijke invloeden treden verschillende rampen vaker op met kwalijke gevolgen. Dergelijke rampen worden doorgaans milieurampen genoemd. Met hazard management kan men van zulke rampen niet alleen de gevolgen beperken, maar ook de omvang en frequentie. Met goed optreden zijn milieurampen zelfs compleet te voorkomen.
Op 4 november 1966 vond in de Italiaanse stad Florence en omgeving een overstroming plaats, die meer dan honderd dodelijke slachtoffers maakte. Het water richtte enorme schade aan in de stad, vooral aan de grote hoeveelheid kunstschatten daar. Lees over deze ramp en over hazard management ná deze ramp het artikel ‘Arno’.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Een ander soort milieuramp die zich nogal eens voordoet in de regio, is de aardverschuiving, soms in de vorm van een modderstroom. Lees de uitleg over ‘Modderstromen’.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Door het planten van veel
eucalyptusbomen, een zeer brandbare
boomsoort vanwege de eucalyptol-
houdende bladeren in mediterrane
bossen, is het brandgevaar er
toegenomen.
Bosbranden zijn van alle tijden in het Middellandse Zeegebied. Ze treden het vaakst op tijdens lange periodes met warm en droog weer, meestal tussen juni en september.
Vaak hebben bosbranden een natuurlijke oorzaak, blikseminslag bijvoorbeeld, maar door menselijk handelen is ook dit soort rampen in aantal toegenomen en zijn de gevolgen ervan vaak kwalijker dan voorheen. Bij ruim negen van de tien bosbranden speelt de mens een rol. Ook natuurbranden zijn milieurampen geworden.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je hebt gezien wat voor natuur- en milieurampen er kunnen plaatsvinden in het Middellandse Zeegebied. Dergelijke rampen halen soms uitgebreid het nieuws. Dan krijg je de indruk dat het gebied gevaarlijk is voor bewoners en toeristen. Maar de kans dat je met zo’n ramp te maken krijgt, is klein. Daarbij voltrekken rampen zich meestal in een beperkt gebied.
Daarom bedenken/ontwerpen jullie een app voor Android of IOS om toeristen en mensen die in deze regio wonen (pensionado’s bijvoorbeeld) duidelijk te maken wat je moet doen of laten als je toch te maken krijgt met een natuur- of milieuramp. Deze app geeft daar tips voor.
Voor deze activiteit trekt je docent ½ les uit.
Plan van aanpak
Je docent deelt de klas in vijf groepen in, een groep voor iedere natuur- of milieuramp die in deze les is behandeld. Hij wijst ook iedere groep een soort ramp toe.
Dan gaan jullie aan de slag. Voor informatie kun je ook de opdracht Aardbevingen: voorspellingen en waarschuwen nalezen. Kijk ook naar ideeën en tips op de site "Hoe maak je een app?" of zoek naar aanvullende informatie op internet.
Beoordeling
Als iedereen klaar is, beoordeelt je docent je aandeel in de app op de volgende punten:
Zijn de instructies in de app beknopt en helder?
Is de informatie die je in de app hebt verwerkt, correct?
Is de app gebruiksvriendelijk en heeft deze als doel te waarschuwen bij gevaar?
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Heb je ooit eerder gehoord van de term 'hazard management'? Weet je nu wat het inhoudt?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Kun je uitleggen hoe hazard management wordt toegepast ter voorkoming en beperking van rampen?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Heb je de opdracht binnen de geschatte tijd kunnen maken?
Inhoud
In de opdracht kijk je hoe rampen ook door toedoen van mensen kunnen ontstaan.
Ben je feiten tegengekomen die je nog niet wist of die je hebben verbaasd? Schrijf twee dingen op.
Samenvattend
Was het eenvoudig om de genoemde begrippen te omschrijven?
Heb je de begrippen met een klasgenoot besproken?
Eindopdrachten
Heb je alle vragen van de eindtoets kunnen beantwoorden? Had je een goede score?
Zijn jullie origineel en creatief geweest bij het ontwerpen van een waarschuwingsapp?
Hebben jullie de app ook getest?
Het arrangement Hazard Management - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Hazard management" besproken. Natuurrampen zijn vaak niet te voorkomen maar wel te managen. Er zijn verschillende methodes waarmee de schade die wordt aangericht door een natuurramp beperkt kan worden. In het Middellandse Zeegebied zijn aardverschuivingen en overstromingen beïnvloed door factoren zoals klimaat, grondsoort, reliëf en flora en fauna. Menselijke activiteiten hebben deze rampen verergerd, bekend als milieurampen, maar met hazard management kunnen de gevolgen worden verminderd of zelfs voorkomen. Bijvoorbeeld, de overstroming in Florence in 1966 leidde tot grote schade en dodelijke slachtoffers, maar met beter beheer kunnen dergelijke rampen beheerst worden. Bosbranden komen vaak voor in het Middellandse Zeegebied, vooral tijdens warme en droge periodes tussen juni en september; menselijke activiteiten hebben de frequentie en impact van deze branden vergroot.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Landschappen (en menselijke activiteit);
Aardrijkskunde;
Natuurrampen;
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Hazard management" besproken. Natuurrampen zijn vaak niet te voorkomen maar wel te managen. Er zijn verschillende methodes waarmee de schade die wordt aangericht door een natuurramp beperkt kan worden. In het Middellandse Zeegebied zijn aardverschuivingen en overstromingen beïnvloed door factoren zoals klimaat, grondsoort, reliëf en flora en fauna. Menselijke activiteiten hebben deze rampen verergerd, bekend als milieurampen, maar met hazard management kunnen de gevolgen worden verminderd of zelfs voorkomen. Bijvoorbeeld, de overstroming in Florence in 1966 leidde tot grote schade en dodelijke slachtoffers, maar met beter beheer kunnen dergelijke rampen beheerst worden. Bosbranden komen vaak voor in het Middellandse Zeegebied, vooral tijdens warme en droge periodes tussen juni en september; menselijke activiteiten hebben de frequentie en impact van deze branden vergroot.
Natuurrampen doen zich voor, ook in het Middellandse Zeegebied, zonder dat mensen er enige rol in spelen. Ze zijn niet te voorkomen. Toch kunnen we de gevolgen ervan wel beperken door voorzorgsmaatregelen te nemen. Rampen in het verleden kunnen ons inspireren en tot voorbeeld dienen.
Hoe gaat hazard management in zijn werk in het Middellandse Zeegebied?
Activiteiten
Bestudeer de Kennisbanken.
Je hebt gezien wat voor natuur- en milieurampen er kunnen plaatsvinden in het Middellandse Zeegebied. Dergelijke rampen halen soms uitgebreid het nieuws. Dan krijg je de indruk dat het gebied gevaarlijk is voor bewoners en toeristen. Maar de kans dat je met zo’n ramp te maken krijgt, is klein. Daarbij voltrekken rampen zich meestal in een beperkt gebied.
Intro
