Overal ter wereld gaat landbouwgrond in kwaliteit achteruit, waardoor de opbrengst ervan afneemt, soms tot op het nulpunt. Ook in het Middellandse Zeegebied is dat het geval.
Wat zijn in deze regio de oorzaken voor de achteruitgang van de bodem? Welke rol is hierin weggelegd voor het landbouwbeleid van de Europese Unie en voor de opkomst van het toerisme in deze omgeving? Dat zijn de vragen in deze opdracht.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Waarom heeft het Middellandse Zeegebied te kampen met landdegradatie?
Deelvragen
Welke vormen van landdegradatie treden er op in het Middellandse Zeegebied?
Welke factoren die ook elders in de wereld een rol spelen, dragen bij aan deze landdegradatie?
Welke factoren die alleen in de regio een rol spelen, dragen bij aan deze landdegradatie?
Wat voor rol spelen het landbouwbeleid van de Europese Unie en de opkomst van het (massa)toerisme in de regio bij het optreden van landdegradatie in de regio?
Begrippen
Landdegradatie:
(versnelde) bodemerosie
verzilting
verwoestijning
Oorzaken van landdegradatie:
overbeweiding
ontbossing.
Wat ga je doen?
Activiteiten
Vooraf
Wat kun je al?
Bestudeer de Kennisbanken en maak de instaptoets.
Aan de slag
Stap 1
Je leest hoe landdegradatie ook in het Middellandse Zeegebied veroorzaakt wordt door (versnelde) bodemerosie, verzilting of verwoestijning. Aan de hand van Bosatlaskaarten geef je antwoord op de vragen over het bodemgebruik in deze regio.
Stap 2
Je onderzoekt de oorzaken van landdegradatie in het Middellandse Zeegebied waarbij je Bosatlaskaarten en Google Earth gebruikt.
Stap 3
Je leest door welke factoren de problematiek rond landdegradatie is toegenomen in het Middellandse Zeegebied. Je leest een tekst en beantwoord vragen met behulp van Bosatlaskaarten.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Vergelijk deze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Jullie doen een voorstel tot landschapsherstel en werken aan de hand van een aantal vragen dit voorstel verder uit.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van ongeveer 3 SLU.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Erosie van een landschap in beeld:
de Kloof van Aradena op Kreta.
In het Middellandse Zeegebied gaat op sommige plaatsen de bodem in kwaliteit achteruit waardoor landbouw steeds minder opbrengt. Deze landdegradatie vindt op drie verschillende manieren plaats: door (versnelde) bodemerosie, verzilting of verwoestijning.
Vergelijk met elkaar de volgende Bosatlaskaarten over het Middellandse Zeegebied:
GB54 Kaart 117A en C, 125A en B / GB55 Kaart 118A en B, 119A en B
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De Spaanse stad Almería lijkt in een woestijn te liggen. Een blik op badlands in Spanje.
Stap 2: Oorzaken van landdegradatie
De bodem wordt steeds slechter voor
landbouw
Landdegradatie is niet nieuw in het Middellandse Zeegebied en evenmin iets dat alleen in deze regio voorkomt. Van oudsher is al sprake geweest van erosie (waarbij behalve de toplaag ook andere lagen van de bodem door wind of water worden weggevoerd) en (versnelde) bodemerosie (waarbij alleen de toplaag wordt weggevoerd door wind of water).
Het rooien van bossen (om ruimte te maken voor akkers of weiden) en overbeweiding hebben net als elders in de wereld bodemerosie versterkt. Daarnaast is er op enkele plaatsen in de regio ook sprake van dreigende verwoestijning en komt met name in Spanje verzilting van de bodem voor.
Stap 3: De rol van politiek en toerisme
Naast de olijfboom is ook de amandelboom - zie de steenvrucht en de amandel op de afbeelding - een gewas dat veel geteeld wordt in het Middellandse Zeegebied. De amandelboom gedijt goed in het klimaat dat kenmerkend is voor het grootste deel van deze regio.
In het Middellandse Zeegebied is het probleem van landdegradatie groter geworden door:
1. Veranderingen in de landbouw
Eerst was de landbouw in het Middellandse Zeegebied kleinschalig en aangepast aan de omstandigheden, vooral aan het klimaat en de bodem van de regio. Na de Tweede Wereldoorlog veranderde dat, bijvoorbeeld in Zuid-Spanje.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
2. Ontwikkeling van het (massa)toerisme
Na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) en na de wederopbouwperiode nam de welvaart in Europa toe. Hierdoor konden steeds meer mensen zich veroorloven om in het buitenland op vakantie te gaan, ’s zomers om te kamperen of voor een zon-, zand- en zeevakantie en ’s winters om aan wintersport te doen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je hebt gezien dat het Middellandse Zeegebied te kampen heeft met landdegradatie. Je hebt ook gezien wat hiervan de oorzaken zijn en hoe landbouwbeleid en de opkomst van het toerisme in de regio dit probleem verergerd hebben.
Nu ga je na hoe dit probleem kan worden aangepakt, rekening houdend met de omstandigheden die kenmerkend zijn voor het Middellandse Zeegebied.
Je docent vraagt je om een plek op te zoeken waar sprake is van landdegradatie aan de hand van de Bosatlaskaarten:
GB54 Kaart 117A, 125B en C / GB55 Kaart 121A, 114A en 118B
Dien je voorstel bij je docent in. Aan de hand van de ingediende voorstellen kiest je docent er vijf uit.
Hij verdeelt de klas in vijf groepen en wijst iedere groep één van de geselecteerde vijf plekken toe.
Dan gaan jullie aan de slag.
Gebruik bij je onderzoek de informatie in deze opdracht, de bronnen die je bij het maken van deze opdracht hebt gebruikt (ook die je zelf hebt opgezocht), Google Earth, andere opdrachten over landschappen en wat je verder aan informatie op internet kunt vinden.
Eén bron krijg je alvast cadeau: het artikel ‘Alternatief voor irrigatie in Spanje’.
Formuleer antwoorden op de volgende vragen:
Van wat voor landdegradatie is er sprake?
Wat zijn de oorzaken van deze landdegradatie?
Wat kan er worden gedaan om de door landdegradatie aangerichte schade te herstellen of te beperken?
Spreek onderling af wie het onderzoeksverslag schrijft en wie het gaat presenteren aan de klas.
Beoordeling
Je docent beoordeelt de onderzoekverslagen op de volgende punten:
Is het verslag helder en goed opgebouwd?
Is een goed beeld gegeven van de aard van de landdegradatie en de oorzaken hiervan?
Is bij het doen van aanbevelingen voor herstel van de schade door landdegradatie voldoende rekening gehouden met reliëf, de bodemgesteldheid en het klimaat van de plek waar de schade is ontstaan?
Een verslag is een goede manier om een onderzoek te beschrijven dat je hebt uitgevoerd.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Zijn de vragen in de intro voldoende behandeld in deze opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Welke vormen van landdegradatie zijn specifiek voor het Middellandse Zeegebied en welke factoren dragen daaraan bij?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Heb je de opdracht op tijd afgekregen?
Inhoud
In de opdracht kijk je naar oorzaken van landdegradatie.
Zijn de oorzaken in het Middellandse Zeegebied anders dan in bijvoorbeeld Nederland?
Licht je antwoord toe.
Eindopdrachten
Heb je de eindtoets goed gemaakt? Had je een goede score?
Hebben jullie een reëel voorstel tot landschapsherstel ingediend en uitgewerkt?
Ben je tevreden met het resultaat?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?
Het arrangement Hoe landdegradatie ontstaat - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Hoe landdegradatie ontstaat" besproken. Op sommige plaatsen gaat de bodem in kwaliteit achteruit waardoor landbouw steeds minder opbrengt. Deze landdegradatie vindt op drie verschillende manieren plaats: door (versnelde) bodemerosie, verzilting of verwoestijning. Bij erosie kan de vruchtbare toplaag van de bodem verdwijnen die planten nodig hebben om te groeien, minder planten en daarmee minder wortels die de bodem beet houden veroorzaakt weer meer erosie en zo vind er versnelde bodemerosie plaats. Door het toenemen van toerisme in veel plakken vindt er meer landdegradatie plaats omdat er meer vraag is naar landbouw producten dan de bodem aan kan, vaak gaat dit ook gepaard met waterproblematiek.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Landschappen (en menselijke activiteit);
Aardrijkskunde;
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Hoe landdegradatie ontstaat" besproken. Op sommige plaatsen gaat de bodem in kwaliteit achteruit waardoor landbouw steeds minder opbrengt. Deze landdegradatie vindt op drie verschillende manieren plaats: door (versnelde) bodemerosie, verzilting of verwoestijning. Bij erosie kan de vruchtbare toplaag van de bodem verdwijnen die planten nodig hebben om te groeien, minder planten en daarmee minder wortels die de bodem beet houden veroorzaakt weer meer erosie en zo vind er versnelde bodemerosie plaats. Door het toenemen van toerisme in veel plakken vindt er meer landdegradatie plaats omdat er meer vraag is naar landbouw producten dan de bodem aan kan, vaak gaat dit ook gepaard met waterproblematiek.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Hoe landdegradatie ontstaat
Landdegradatie in kaart
Veranderingen in de landbouw
Veranderingen in de landbouw
Ontwikkeling van het (massa)toerisme
Hoe landdegradatie ontstaat
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Overal ter wereld gaat landbouwgrond in kwaliteit achteruit, waardoor de opbrengst ervan afneemt, soms tot op het nulpunt. Ook in het Middellandse Zeegebied is dat het geval.
Waarom heeft het Middellandse Zeegebied te kampen met landdegradatie?
Activiteiten
Bestudeer de Kennisbanken.
Naast de olijfboom is ook de amandelboom - zie de steenvrucht en de amandel op de afbeelding - een gewas dat veel geteeld wordt in het Middellandse Zeegebied. De amandelboom gedijt goed in het klimaat dat kenmerkend is voor het grootste deel van deze regio.
Je hebt gezien dat het Middellandse Zeegebied te kampen heeft met landdegradatie. Je hebt ook gezien wat hiervan de oorzaken zijn en hoe landbouwbeleid en de opkomst van het toerisme in de regio dit probleem verergerd hebben.
Intro
Teksten:
