Door vulkanisme en gebergtevorming, processen die van binnen de aarde komen, ontstaan nieuwe landschappen. Die worden vervolgens afgebroken door processen die van buitenaf op de aardkorst inwerken. Hierdoor veranderen oude landschappen en ontstaan er nieuwe. Hoge bergen met steile hellingen veranderen in zacht glooiende heuvellandschappen en uit materiaal dat van berggebieden afkomt worden nieuwe landschappen opgebouwd.
In de gematigde zone, waar het vaak regent, speelt water een hoofdrol in deze processen. Het begint al in hooggebergten waar water van neerslag of uit een bron over de hellingen stroomt. Het eindigt in zee of in een meer waar een rivier in uitmondt. Die rivier zet minuscule deeltjes af van bodemmateriaal dat afkomstig is van het brongebied van die rivier.
Hoe dit allemaal precies werkt, gaan jullie in deze opdracht ontdekken met een uitgewerkt voorbeeld.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Hoe veranderen door exogene processen bestaande landschappen en ontstaan er nieuwe onder invloed van water?
Deelvragen
Hoe speelt water zijn rol in verwering?
Hoe speelt water zijn rol in erosie en sedimentatie?
Welke landschappen ontstaan er door verwering, erosie en sedimentatie onder invloed van water?
Je bekijkt een aantal video's over verwering, erosie en sedimentatie waarbij water en ijs een grote rol spelen. Je beantwoordt er vragen over.
Stap 2
Je bekijkt de landschappen die door erosie en sedimentatie zijn ontstaan langs de rivieroevers vanaf de bron tot de monding. Je bekijkt video's en maakt oefeningen.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Deze vergelijk je met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Jullie doen onderzoek naar verwering, erosie en sediment langs de oevers van de Po en presenteren dat voor de klas.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
De studiebelasting voor deze opdracht is ongeveer 2 SLU.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De aardkorst staat voortdurend bloot aan en verandert door drie exogene processen, te weten verwering, erosie en sedimentatie.
In deze stap komen ze in het kort aan bod voor zover ijs of water er een rol in spelen. Deze informatie heb je nodig voor het maken van Stap 2.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Kijk naar de volgende video's over erosie en sedimentatie door water en ijs.
De eerste video laat zien hoe gesteente vanaf de bron (hoog op de berg) vervoerd wordt naar de benedenloop van een rivier en op welk punt de sedimentatie van meegevoerde stenen plaatsvindt.
De volgende video laat zwerfkeien en zandstenen zien die door ijs meegevoerd zijn uit Scandinavië. Door onderzoek van de mineraaltjes en de structuur van de lagen is vast te stellen hoe lang deze stenen hier al liggen.
Bekijk de video: van 1:54 min. “Maar de ijstijd hield op.” tot 3:54 min. “Exogene krachten, getransporteerd zand.“
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bij verwering, erosie en sedimentatie in de gematigde zone spelen rivieren een grote rol. Een rivier is niet alleen een waterloop die ergens op land ontspringt en in zee of in een meer uitmondt. De waterloop maakt deel uit van een rivierstelsel dat bestaat uit een hoofdrivier en zijn zijrivieren. De hoofdrivier en de zijrivieren voeren water af dat als neerslag valt in het gebied rond de hoofd- en de zijrivieren, het stroomgebied. Dit gebied wordt gescheiden van andere stroomgebieden door een waterscheiding die uit hoger gelegen terrein bestaat (zoals een bergketen).
In het stroomgebied van een rivier vind je allerlei soorten landschappen die door erosie en sedimentatie zijn ontstaan en door deze exogene processen nog steeds veranderen. Vooral sedimentatie speelt hierbij een grote rol, maar niet overal langs de loop van de rivier evenveel.
Kijk naar het volgende videofragment: van 4:42 min. "Het begint dus allemaal in het stroomgebied" tot 7:24 min. "Kleine stroompjes richting de zee".
Waar de stroomsnelheid van water ineens sterk afneemt, vormt zich een puinwaaier, een driehoekige plek met een punt tegen de stroomrichting in gericht, waar extra veel materiaal wordt afgezet.
Kijk naar de volgende twee video's.
1. Videofragment uit ‘Sedimentatie - waar blijft alle grind, zand en klei’: van begin tot 1:18 min.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Een bijzonder rivierlandschap is de meander. Hoe die ontstaat, zie je in dit videofragment: van 9:17 min. “In een rivierdal en in een delta” tot 10:00 min. “van wel 2 kilometer breedte ontstaan.”
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Onderzoek naar landschappen in het stroomgebied van de Po
Kijk eerst naar deze video over de rivier de Po.
Jullie gaan aan de slag om datgene wat je weet over verwering, erosie en sedimentatie in het stroomgebied van een rivier toe te passen op een onderzoek naar landschappen in het stroomgebied van de Po. Van dat onderzoek brengen jullie verslag uit in een presentatie.
Plan van aanpak
Jullie gaan in drie groepen onderzoeken welke landschappen er te vinden zijn en hoe die zijn ontstaan langs de Po.
Eerst deelt je docent de klas in drie groepen in.
Een groep onderzoekt de bovenloop van de rivier. Baken van tevoren dit gedeelte van de rivier af, zodat je weet tot waar je het stroomgebied onderzoekt.
De tweede groep onderzoekt de middenloop van de rivier. Ook hier wordt het gedeelte eerst afgebakend.
De derde groep onderzoekt de benedenloop, het gedeelte van de rivierloop dat door de Povlakte gaat en eindigt aan de Adriatische Zee. Ook dit deel wordt afgebakend.
Beantwoord daarbij de volgende vragen:
Op welke manieren vinden erosie en verwering plaats?
Welke landschappen zijn hierdoor ontstaan?
Op welke manieren vindt sedimentatie plaats en welke materialen worden dan afgezet?
Wat voor landschappen zijn hierdoor ontstaan?
Waar begint en eindigt het deel van de rivierloop dat jullie onderzoeken?
Wikipedia: ‘Po (River)' (de eerste drie paragrafen)
Gebruik ook Google Earth en zoek naar informatie en afbeeldingen op internet. Is er in de klas een gedetailleerde landkaart te vinden van Zwitserland of Frankrijk of allebei, gebruik dan ook de kaart. Hoe je een presentatie voorbereidt en houdt, kun je lezen in de Gereedschapskist.
Zodra je klaar bent, houd je een presentatie in de klas over de resultaten van je onderzoek. Spreek met elkaar af wie de presentatie gaat doen.
Beoordeling
Je docent beoordeelt de presentaties op de volgende punten:
Is je verhaal helder en goed opgebouwd?
Ondersteunen de afbeeldingen je verhaal goed?
Zijn details duidelijk in beeld gebracht over verwering, erosie en sedimentatie van de Po?
Jezelf op een goede manier presenteren is een belangrijke vaardigheid in deze maatschappij. Je laat zien waar je mee bezig bent geweest, waar je je in hebt verdiept en welke kennis je hebt opgedaan. Powerpoint of Prezi zijn programma's die jou kunnen helpen om informatie te presenteren.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Geeft de intro een duidelijke indruk over wat in deze opdracht besproken wordt?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Hoe veranderen landschappen door exogene krachten en welke rol spelen water en ijs hierbij?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Heb je de opdracht binnen de geschatte tijd kunnen doen?
Samenvattend
Was het eenvoudig om de genoemde begrippen te omschrijven?
Had je klasgenoot omschrijvingen die overeenkwamen met die van jou?
Eindopdrachten
Heb je de eindtoets goed gemaakt? Had je een hoge score?
Was het interessant om onderzoek te doen naar het stroomgebied van de Po?
Hebben jullie een goedbeoordeelde presentatie gehouden?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?
Het arrangement Verwering en erosie als gevolg van H2O - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Verwering en erosie als gevolg van H2O" besproken. De gesteente kringloop vindt plaats door de processen van verwering, erosie en sedimentatie. Rivieren spelen een cruciale rol in het proces van verwering, erosie en sedimentatie, en vormen samen met hun zijrivieren een rivierstelsel binnen een stroomgebied. Dit gebied wordt begrensd door waterscheidingen, meestal bergachtig terrein. Het stroomgebied herbergt diverse landschappen die door exogene processen worden beïnvloed en veranderd, vooral sedimentatie is van invloed. Wanneer de stroomsnelheid van water afneemt, ontstaat een puinwaaier waar extra sediment wordt afgezet. Een specifiek rivierlandschap is de meander, waarvan de vorming wordt geïllustreerd in een videofragment.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Verwering en erosie als gevolg van H2O" besproken. De gesteente kringloop vindt plaats door de processen van verwering, erosie en sedimentatie. Rivieren spelen een cruciale rol in het proces van verwering, erosie en sedimentatie, en vormen samen met hun zijrivieren een rivierstelsel binnen een stroomgebied. Dit gebied wordt begrensd door waterscheidingen, meestal bergachtig terrein. Het stroomgebied herbergt diverse landschappen die door exogene processen worden beïnvloed en veranderd, vooral sedimentatie is van invloed. Wanneer de stroomsnelheid van water afneemt, ontstaat een puinwaaier waar extra sediment wordt afgezet. Een specifiek rivierlandschap is de meander, waarvan de vorming wordt geïllustreerd in een videofragment.
Door vulkanisme en gebergtevorming, processen die van binnen de aarde komen, ontstaan nieuwe landschappen. Die worden vervolgens afgebroken door processen die van buitenaf op de aardkorst inwerken. Hierdoor veranderen oude landschappen en ontstaan er nieuwe. Hoge bergen met steile hellingen veranderen in zacht glooiende heuvellandschappen en uit materiaal dat van berggebieden afkomt worden nieuwe landschappen opgebouwd.
Activiteiten
Kennisbank.
Bij verwering, erosie en sedimentatie in de gematigde zone spelen rivieren een grote rol. Een rivier is niet alleen een waterloop die ergens op land ontspringt en in zee of in een meer uitmondt. De waterloop maakt deel uit van een rivierstelsel dat bestaat uit een hoofdrivier en zijn zijrivieren. De hoofdrivier en de zijrivieren voeren water af dat als neerslag valt in het gebied rond de hoofd- en de zijrivieren, het stroomgebied. Dit gebied wordt gescheiden van andere stroomgebieden door een waterscheiding die uit hoger gelegen terrein bestaat (zoals een bergketen).
Intro
Websites:
