Nederland verkoopt jaarlijks miljoenen gemengde boeketten, waarin de roos meestal niet ontbreekt. Duitsland is een van de grootste afnemers van onze ‘Hollandse boeketten’.
Maar hoe ‘Hollands’ zijn een gemengd boeket en een roos eigenlijk nog?
En wat heeft de rozenhandel met globalisering te maken?
Dat gaan jullie onderzoeken in deze opdracht ‘Zeg het met bloemen’.
Neem in deze video een kijkje bij een Ethiopische rozenhandel.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Waarom is de teelt van rozen bijna helemaal uit Nederland verdwenen?
Om op deze centrale vraag een antwoord te kunnen geven, brengen jullie eerst het transportnetwerk voor de bloemenhandel in kaart. Daarbij kijken jullie naar hoe de tijdruimtecompressie en nieuwe transporttechnieken de intercontinentale bloemenhandel mogelijk hebben gemaakt.
Met de bevindingen met de grootste rozenkwekerij ter wereld, Afriflora Sher, verdiepen jullie je in de voor- en nadelen van de globalisering, met de rozenhandel als casus.
Begrippen
tijdruimtecompressie
transportnetwerk
transporttechnologie
informatietechnologie
nieuwe internationale arbeidsverdeling
globalisering.
Wat ga je doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap 1
Je leert over de bloemsoorten die in een 'Hollands boeket' zitten en wat wordt verstaan onder een transportnetwerk. Je bekijkt een video en beantwoordt vragen.
Stap 2
Je krijgt uitleg over het transport van rozen en over de nieuwe transporttechnologie, die het mogelijk maakt bloemen sneller en goedkoper te vervoeren naar Nederland. Door gebruik te maken van speciale informatietechnologie kunnen bloemen verser worden aangevoerd. Je beantwoordt er vragen over.
Stap 3
Je leest dat de rozenproductie in Kenia en Ethiopië in handen is van Nederlandse bedrijven. Er zijn meerdere redenen waarom de rozen in die landen worden gekweekt. Je krijgt er uitleg over in deze stap en beantwoordt vragen.
Stap 4
Je leest over de keerzijde van de globalisering; de arbeidsomstandigheden in rozenkwekerijen in die landen zijn niet gunstig te noemen.
Afronding
Samenvattend
Omschrijf de begrippen. Vergelijk ze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Je verzamelt argumenten voor een campagne over Leefbaar Loon, over de arbeidsomstandigheden in rozenkwekerijen.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht is de studiebelasting ongeveer 3 SLU.
Aan de slag
Stap 1: Een Hollands boeket
Tulpen zijn bij iedereen geliefd, maar de Duitse consument houdt het meeste van het typische ‘Hollandse boeket’ (onder die naam in Duitsland verkocht), bestaande uit bloemensoorten als tulpen, gerbera’s, chrysanten, rozen, sint-janskruid en aralia’s.
Maar wist je dat deze bloemensoorten in het ‘Hollandse boeket’ maar voor de helft in Nederland worden gekweekt en dat de andere bloemensoorten uit andere landen in verschillende continenten komen?
Kijk naar deze video.
In de video heb je kunnen horen dat 60% van de internationale bloemenhandel via Nederland loopt.
Het geheel van transportlijnen of verbindingen met knooppunten waarlangs stromen (zoals de stroom aan bloemen) zich verplaatsen, noemen we een transportnetwerk.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In Stap 1 heb je kunnen zien dat het ‘Hollands boeket’ bestaat uit sint-janskruid, rozen, aralia’s, tulpen, gerbera’s en chrysanten.
Eerste rij: sint-janskruid, roos, aralia
Tweede rij: tulp, gerbera, chrysant
Drie continenten
De tulpen, gerbera’s en chrysanten zijn gekweekt in Nederland. Sint-janskruid, rozen en aralia’s komen vanuit drie verschillende continenten naar Nederland: sint-janskruid uit Latijns-Amerika (Ecuador), rozen uit Afrika (Kenia) en aralia’s uit Europa (Italië).
Sint-janskruid en aralia zijn minder gevoelig dan de roos. Uit onderzoek weet men dat vanaf het plukken de rozen zo’n 15% per dag in kwaliteit verliezen.
Transport
Het transport van rozen verloopt tot nu toe hoofdzakelijk door de lucht. Van de producent in Kenia naar de bloemenveiling in Aalsmeer kan makkelijk binnen één of twee dagen. Je brengt de verpakte rozen met een vrachtwagen naar het vliegveld in Nairobi (reken op enkele uren). Trek twee of meer uren uit voor het laden op het vliegveld. Het vliegtuig zelf doet er zo’n negen uur over. Trek weer enkele uren uit voor het lossen van de lading en tel daar nog enkele uren bij op voor het vervoer per vrachtwagen naar de veiling.
Transport via de lucht is snel, maar ook duur. Zo’n 80% van de kostprijs van de Afrikaanse roos bestaat uit transportkosten door de lucht. Met zeevervoer kunnen de transportkosten met de helft worden verminderd. Ondanks een (veel) langere reistijd komen de rozen zonder kwaliteitsverlies aan. Hoe kan dat?
Dat kan alleen dankzij nieuwe transporttechnologie (de bewerkingen of verrichtingen die nodig zijn om iets op het gebied van transport tot stand te brengen). 90% van alle zeevervoer vindt plaats met containers. Met gewone containers komen de rozen verwelkt of vol schimmels aan.
Klik op de afbeelding om deze te vergroten.
Containers
Voor het vervoer van rozen zijn speciaal uitgeruste containers ontwikkeld. In deze koelcontainers worden rozen op een constante vochtigheid en een constante temperatuur (meestal 12 oC, bij langere afstanden nog koeler) gehouden.
Om vochtigheid en temperatuur constant te houden is er speciale informatietechnologie (toegepaste kennis met betrekking tot het ontwerpen en beheren van informatiesystemen) ontwikkeld, die onder meer vochtigheid en temperatuur meten met behulp van sensoren. Deze speciale sensoren geven zelf aan - of het nu gaat om een pakketje, een pallet of een rolcontainer met rozen - welk type rozen het zijn, hoe zwaar ze zijn, wat hun conditie is, waar ze naartoe moeten, en hoe laat ze daar moeten zijn.
ICT
Dankzij ICT is het gesleep met rozen en andere bloemen naar veilingen binnenkort wellicht niet meer nodig. Er lopen nu proeven met ‘virtuele veilingen’ via internet. Daarbij worden de bloemen al op de plek van herkomst gekeurd en verkocht. Daarbij hoeven rozen uit Kenia of Ethiopië niet eerst naar Aalsmeer te worden gevlogen of verscheept en vervolgens weer gevlogen of verscheept naar een koper in bijvoorbeeld de Verenigde Staten.
Stap 3: Rozen uit Afrika
Een 'Hollands boeket'
In een ‘Hollands boeket’ mag de roos niet ontbreken. Tot de laatste eeuwwisseling werden de rozen het meest in Nederland geteeld, maar tegenwoordig komt 85% van alle rozen uit Afrika. Kenia en Ethiopië zijn samen alleen al goed voor 65% van de internationale rozenproductie. In Nederland is driekwart van alle rozenkassen binnen een tijdsbestek van 15 jaar verdwenen.
De teelt en de selectie van nieuwe rozensoorten, de veiling, de (groot)handel en de verkoop aan consumenten blijven in Nederland, maar de productie is uitbesteed aan de ontwikkelingslanden Kenia en Ethiopië. Deze uitbesteding (of outsourcing) wordt ook wel de nieuwe internationale arbeidsverdeling (de verdeling van het maken van producten over verschillende landen) genoemd. Die uitbesteding heeft alles te maken met de hoogte van de loonkosten. Een medewerker van een rozenkwekerij in Nederland verdient zo’n 1500 tot 2500 euro, terwijl zijn collega in Kenia en Ethiopië omgerekend zo’n 25 tot 40 euro per maand verdient.
De rozenproductie in Kenia en Ethiopië is vrijwel geheel in handen van Nederlandse eigenaren.
Zij hebben niet alleen vanwege de lage loonkosten voor Kenia en Ethiopië gekozen. Er zijn meer redenen. We zetten ze op een rij:
In Kenia en Ethiopië lokken de regeringen de Nederlandse investeerders naar hun land met grotebelastingvoordelen en met vruchtbare en goedkope grond. Het klimaat (altijd warm) en de beschikbaarheid van waterin beide landen zijn aantrekkelijk voor de rozenproductie.
Een rozenkwekerij in Nederland is gemiddeld 2,2 hectare groot. Een rozenkwekerij in Kenia en Ethiopië is vaak honderd keer zo groot. Het Nederlands-Ethiopische bedrijf Afriflora Sher, de grootste rozenkwekerij ter wereld, heeft rozenkassen in Ethiopië met een areaal van maar liefst 650 hectare (even groot als duizend voetbalvelden); dat is meer dan alle rozenkwekerijen in Nederland bij elkaar.
Tijdens een ‘Afrika Works!’-conferentie roemen de Landbouwraad, de Nederlandse ambassadeur en de Ethiopische ambassadeur de Nederlands-Ethiopische samenwerking. Zij wijzen niet alleen op de werkgelegenheid voor Ethiopië, maar ook op de nodige deviezen voor het land. Bovendien heeft de komst van de Nederlandse bedrijven geleid tot verbeteringen van de infrastructuur en tot de bouw van scholenen klinieken.
Stap 4: De keerzijde van globalisering
In de Ethiopische grondwet staat dat alle grond eigendom is van de staat ‘in naam van het volk’. De grond die eerder door boeren en herders werd gebruikt, is zonder compensatie aan buitenlandse investeerders gegeven.
Investeerders mogen dan enthousiast zijn over de rozenhandel in Ethiopië, de ontwikkelingsorganisaties zijn veel minder blij. Zij zien meer armoede in Ethiopië. Niet alleen zijn boeren en herders veel grond kwijtgeraakt, ze hadden ook vaak geen andere keus dan te gaan werken voor de rozenbedrijven.
Ook zijn de arbeidsomstandigheden in de rozenkwekerijen in Ethiopië nog steeds niet optimaal te noemen. Ethiopië heeft geen wettelijk minimumloon. De ondernemer is vrij om kiezen hoeveel loon hij wil betalen. De medewerkers van Afriflora Sher verdienen, als ze bereid zijn om over te werken, maximaal zo’n 35 tot 40 euro per maand. Daarvoor werken ze wel 10 uur per dag en zes dagen per week.
“Mensen hebben werk, maar zijn nog steeds arm. Wat zou voor Ethiopië wel een fatsoenlijk loon zijn? Wij schatten dat ongeveer het viervoudige van het basisloon nodig is.”
Een medewerker van Sher: “Ik kan niet leven van mijn salaris bij Sher en moet er af en toe een baantje bij doen.” Er wordt heel veel overgewerkt. Een medewerkster vertelt: “We beginnen vroeg in de ochtend en werken tot 21.00 of 22.00 uur in de avond, want het werk moet af.”
De medewerksters hebben ook veel met ziektes te maken door het veelvuldige gebruik van pesticiden. Ook zijn het Ziwaymeer bij de stad Ziway en de rivier de Awash ernstig vervuild door de afgewerkte chemicaliën die Sher op het meer loost. Fikado, schipper op het meer: "Ik heb veel dode vissen gezien. Toen ik vroeg waarom dat zo was, zeiden de mensen dat er chemicaliën in het meer werden geloosd. Daarom sterven de vissen.”
Niet alleen de chemicaliën zorgen voor problemen. Sher haalt water uit het meer, waardoor dat opdroogt. Ook pompt Sher water uit de bodem op. Voor iedere roos is gemiddeld 7 liter water nodig en iedere dag worden miljoenen rozen* klaargemaakt voor de Europese markt. Het grondwaterpeil is daardoor flink aan het dalen. Een lokale boer: “Veel mensen lijden vanwege Sher, want er is een tekort aan water. Sher pompt al het water uit de rivier, waardoor het vee niet meer kan drinken.”
Bron: De interviews met Wildeman en met de diverse medewerk(st)ers van Sher zijn ontleend aan de Zembla-uitzending “Hollandse handel, de rozen”. De uitzending is nog terug te kijken op YouTube 'Dutch Roses from Ethiopia.
* Jaarlijks verwerkt Sher 1,5 miljard rozen!
Afronding
Samenvattend
Bij 'Wat ga je leren?' worden de volgende begrippen genoemd.
Geef zelf een omschrijving van deze begrippen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hivos is een in 1968 opgerichte organisatie, die opkomt voor gelijkheid en strijdt tegen machtsmisbruik. Ze werken met activisten, ondernemers, journalisten, kunstenaars, burgers en hun organisaties in meer dan 30 landen. Hivos staat hen bij met kennis, contacten, geld en bescherming. Zo bouwen ze samen aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Voor meer informatie bekijk de site van Hivos.
Opdracht
Je behoort tot het team van de Hivosmedewerkers Caroline Wildeman (landmedewerkster Ethiopië) en van Andrew Odete (landmedewerker Kenia). Hivos is aangesloten bij het Floriculture Sustainability Initiative (FSI).
Tijdens de campagne ‘Een Leefbaar Loon’ worden gesprekken gevoerd met rozenkwekers in beide landen.
In een van de gesprekken zegt Richard Fox, duurzaamheidsdirecteur van Finlays Horticulture Kenya: “We betalen al meer dan het minimumloon. Als we nog meer moeten betalen voor een zogenaamd leefbaar loon, verliezen we het van onze concurrenten.”
Met welke argumenten kun je hem overtuigen om toch mee te doen met de campagne ‘Een Leefbaar Loon’?
Gebruik daarbij eventueel elementen uit de eerdere gelijknamige campagne ‘Een Leefbaar Loon’ van de Schone Kleren Campagne in de kledingindustrie, bepalen jullie zelf. Een idee is om bijvoorbeeld een promo-poster te maken zoals in de Schone Kleren Campagne. Voor meerdere ideeën kun je terecht in de Gereedschapskist.
Beoordeling
Jullie docent zal jullie argumenten beoordelen. Wellicht kunnen jullie de opdracht in de klas nabespreken.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Wist je dat veel rozen uit kwekerijen in Ethiopië en Kenia komen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Noem minimaal twee voor- en nadelen van het kweken van rozen in Ethiopië en Kenia.
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Had je voldoende tijd om de opdracht binnen de geschatte tijd af te ronden?
Eindopdrachten
Heb je beide opdrachten gedaan of heb je een keuze gemaakt?
Had je een goede score voor de eindtoets?
Vond je het leuk om argumenten te bedenken voor de campagne? Zijn ze goed beoordeeld door de docent?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?
Het arrangement Zeg het met bloemen - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''Zeg het met bloemen" besproken. Tulpen zijn een van de meest kenmerkende producten van Nederland. Maar liefst 60% van de internationale bloemenhandel loopt via Nederland. Het geheel van transportlijnen of verbindingen met knooppunten waarlangs stromen (zoals de stroom aan bloemen) zich verplaatsen, noemen we een transportnetwerk. Rozen worden vanuit verschillende continenten (Latijns-Amerika, Afrika en Europa) naar Nederland vervoerd, vooral via luchttransport, maar helaas is dit duur en kan dit voor kwaliteitsverlies zorgen. Dankzij speciaal ontwikkelde koelcontainers met slimme informatietechnologie kunnen rozen nu via zeevervoer worden getransporteerd, waarbij de kwaliteit van de rozen wordt behouden. Tegenwoordig komt 85% van alle rozen uit Afrika, Nederlandse eigenaren hebben de rozenproductie in deze landen overgenomen vanwege lage loonkosten, belastingvoordelen, gunstig klimaat en beschikbare grond. De samenwerking heeft geleid tot werkgelegenheid, infrastructuurverbeteringen en sociale voorzieningen in deze landen.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''Zeg het met bloemen" besproken. Tulpen zijn een van de meest kenmerkende producten van Nederland. Maar liefst 60% van de internationale bloemenhandel loopt via Nederland. Het geheel van transportlijnen of verbindingen met knooppunten waarlangs stromen (zoals de stroom aan bloemen) zich verplaatsen, noemen we een transportnetwerk. Rozen worden vanuit verschillende continenten (Latijns-Amerika, Afrika en Europa) naar Nederland vervoerd, vooral via luchttransport, maar helaas is dit duur en kan dit voor kwaliteitsverlies zorgen. Dankzij speciaal ontwikkelde koelcontainers met slimme informatietechnologie kunnen rozen nu via zeevervoer worden getransporteerd, waarbij de kwaliteit van de rozen wordt behouden. Tegenwoordig komt 85% van alle rozen uit Afrika, Nederlandse eigenaren hebben de rozenproductie in deze landen overgenomen vanwege lage loonkosten, belastingvoordelen, gunstig klimaat en beschikbare grond. De samenwerking heeft geleid tot werkgelegenheid, infrastructuurverbeteringen en sociale voorzieningen in deze landen.
Nederland verkoopt jaarlijks miljoenen gemengde boeketten, waarin de roos meestal niet ontbreekt. Duitsland is een van de grootste afnemers van onze ‘Hollandse boeketten’.
Om op deze centrale vraag een antwoord te kunnen geven, brengen jullie eerst het transportnetwerk voor de bloemenhandel in kaart. Daarbij kijken jullie naar hoe de tijdruimtecompressie en nieuwe transporttechnieken de intercontinentale bloemenhandel mogelijk hebben gemaakt.
Activiteiten
Tulpen zijn bij iedereen geliefd, maar de Duitse consument houdt het meeste van het typische ‘Hollandse boeket’ (onder die naam in Duitsland verkocht), bestaande uit bloemensoorten als tulpen, gerbera’s, chrysanten, rozen, sint-janskruid en aralia’s.
In de Ethiopische grondwet staat dat alle grond eigendom is van de staat ‘in naam van het volk’. De grond die eerder door boeren en herders werd gebruikt, is zonder compensatie aan buitenlandse investeerders gegeven.
Hivos is een in 1968 opgerichte organisatie, die opkomt voor gelijkheid en strijdt tegen machtsmisbruik. Ze werken met activisten, ondernemers, journalisten, kunstenaars, burgers en hun organisaties in meer dan 30 landen. Hivos staat hen bij met kennis, contacten, geld en bescherming. Zo bouwen ze samen aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Voor meer informatie bekijk de 
Intro
Websites:
