Zeg het met bloemen - v456

Zeg het met bloemen - v456

Zeg het met bloemen

Introductie

Nederland verkoopt jaarlijks miljoenen gemengde boeketten, waarin de roos meestal niet ontbreekt. Duitsland is een van de grootste afnemers van onze  ‘Hollandse boeketten’.

Maar hoe ‘Hollands’ zijn een gemengd boeket en een roos eigenlijk nog?
En wat heeft de rozenhandel met globalisering te maken?

Dat gaan jullie onderzoeken in deze opdracht ‘Zeg het met bloemen’.

 

Neem in deze video een kijkje bij een Ethiopische rozenhandel.

Wat ga je leren?

Hoofdvraag

  • Waarom is de teelt van rozen bijna helemaal uit Nederland verdwenen?

Om op deze centrale vraag een antwoord te kunnen geven, brengen jullie eerst het transportnetwerk voor de bloemenhandel in kaart. Daarbij kijken jullie naar hoe de tijdruimtecompressie en nieuwe transporttechnieken de intercontinentale bloemenhandel mogelijk hebben gemaakt.

Met de bevindingen met de grootste rozenkwekerij ter wereld, Afriflora Sher, verdiepen jullie je in de voor- en nadelen van de globalisering, met de rozenhandel als casus.

Begrippen

  • tijdruimtecompressie
  • transportnetwerk
  • transporttechnologie
  • informatietechnologie
  • nieuwe internationale arbeidsverdeling
  • globalisering.

Wat ga je doen?

Activiteiten

Aan de slag

Stap 1

Je leert over de bloemsoorten die in een 'Hollands boeket' zitten en wat wordt verstaan onder een transportnetwerk. Je bekijkt een video en beantwoordt vragen.

Stap 2

Je krijgt uitleg over het transport van rozen en over de nieuwe transporttechnologie, die het mogelijk maakt bloemen sneller en goedkoper te vervoeren naar Nederland. Door gebruik te maken van speciale informatietechnologie kunnen bloemen verser worden aangevoerd. Je beantwoordt er vragen over.

Stap 3

Je leest dat de rozenproductie in Kenia en Ethiopië in handen is van Nederlandse bedrijven. Er zijn meerdere redenen waarom de rozen in die landen worden gekweekt. Je krijgt er uitleg over in deze stap en beantwoordt vragen.

Stap 4

Je leest over de keerzijde van de globalisering; de arbeidsomstandigheden in rozenkwekerijen in die landen zijn niet gunstig te noemen.

Afronding

Samenvattend

Omschrijf de begrippen. Vergelijk ze met een klasgenoot.

Eindopdracht A

Maak de eindtoets.

Eindopdracht B

Je verzamelt argumenten voor een campagne over Leefbaar Loon, over de arbeidsomstandigheden in rozenkwekerijen.

Examenvragen

Oefen de eindexamenvragen.

Terugkijken

Kijk terug op de opdracht.


Tijd
Voor deze opdracht is de studiebelasting ongeveer 3 SLU.

Aan de slag

Stap 1: Een Hollands boeket

Tulpen zijn bij iedereen geliefd, maar de Duitse consument houdt het meeste van het typische ‘Hollandse boeket’ (onder die naam in Duitsland verkocht), bestaande uit bloemensoorten als tulpen, gerbera’s, chrysanten, rozen, sint-janskruid en aralia’s.

Maar wist je dat deze bloemensoorten in het ‘Hollandse boeket’ maar voor de helft in Nederland worden gekweekt en dat de andere bloemensoorten uit andere landen in verschillende continenten komen?

Kijk naar deze video.

In de video heb je kunnen horen dat 60% van de internationale bloemenhandel via Nederland loopt.
Het geheel van transportlijnen of verbindingen met knooppunten waarlangs stromen (zoals de stroom aan bloemen) zich verplaatsen, noemen we een transportnetwerk.

Stap 2: Nieuwe transporttechnieken

In Stap 1 heb je kunnen zien dat het ‘Hollands boeket’ bestaat uit sint-janskruid, rozen, aralia’s, tulpen, gerbera’s en chrysanten.


Eerste rij: sint-janskruid, roos, aralia
Tweede rij: tulp, gerbera, chrysant

Drie continenten

De tulpen, gerbera’s en chrysanten zijn gekweekt in Nederland. Sint-janskruid, rozen en aralia’s komen vanuit drie verschillende continenten naar Nederland: sint-janskruid uit Latijns-Amerika (Ecuador), rozen uit Afrika (Kenia) en aralia’s uit Europa (Italië).

Sint-janskruid en aralia zijn minder gevoelig dan de roos. Uit onderzoek weet men dat vanaf het plukken de rozen zo’n 15% per dag in kwaliteit verliezen.

Transport

Het transport van rozen verloopt tot nu toe hoofdzakelijk door de lucht. Van de producent in Kenia naar de bloemenveiling in Aalsmeer kan makkelijk binnen één of twee dagen. Je brengt de verpakte rozen met een vrachtwagen naar het vliegveld in Nairobi (reken op enkele uren). Trek twee of meer uren uit voor het laden op het vliegveld. Het vliegtuig zelf doet er zo’n negen uur over. Trek weer enkele uren uit voor het lossen van de lading en tel daar nog enkele uren bij op voor het vervoer per vrachtwagen naar de veiling.

Transport via de lucht is snel, maar ook duur. Zo’n 80% van de kostprijs van de Afrikaanse roos bestaat uit transportkosten door de lucht. Met zeevervoer kunnen de transportkosten met de helft worden verminderd. Ondanks een (veel) langere reistijd komen de rozen zonder kwaliteitsverlies aan. Hoe kan dat?
Dat kan alleen dankzij nieuwe transporttechnologie (de bewerkingen of verrichtingen die nodig zijn om iets op het gebied van transport tot stand te brengen). 90% van alle zeevervoer vindt plaats met containers. Met gewone containers komen de rozen verwelkt of vol schimmels aan.

Klik op de afbeelding om deze te vergroten.

Containers

Voor het vervoer van rozen zijn speciaal uitgeruste containers ontwikkeld. In deze koelcontainers worden rozen op een constante vochtigheid en een constante temperatuur (meestal 12 oC, bij langere afstanden nog koeler) gehouden.

Om vochtigheid en temperatuur constant te houden is er speciale informatietechnologie (toegepaste kennis met betrekking tot het ontwerpen en beheren van informatiesystemen) ontwikkeld, die onder meer vochtigheid en temperatuur meten met behulp van sensoren. Deze speciale sensoren geven zelf aan - of het nu gaat om een pakketje, een pallet of een rolcontainer met rozen - welk type rozen het zijn, hoe zwaar ze zijn, wat hun conditie is, waar ze naartoe moeten, en hoe laat ze daar moeten zijn.

ICT

Dankzij ICT is het gesleep met rozen en andere bloemen naar veilingen binnenkort wellicht niet meer nodig. Er lopen nu proeven met ‘virtuele veilingen’ via internet. Daarbij worden de bloemen al op de plek van herkomst gekeurd en verkocht. Daarbij hoeven rozen uit Kenia of Ethiopië niet eerst naar Aalsmeer te worden gevlogen of verscheept en vervolgens weer gevlogen of verscheept naar een koper in bijvoorbeeld de Verenigde Staten.

Stap 3: Rozen uit Afrika

Een 'Hollands boeket'

In een ‘Hollands boeket’ mag de roos niet ontbreken. Tot de laatste eeuwwisseling werden de rozen het meest in Nederland geteeld, maar tegenwoordig komt 85% van alle rozen uit Afrika. Kenia en Ethiopië zijn samen alleen al goed voor 65% van de internationale rozenproductie. In Nederland is driekwart van alle rozenkassen binnen een tijdsbestek van 15 jaar verdwenen.

De teelt en de selectie van nieuwe rozensoorten, de veiling, de (groot)handel en de verkoop aan consumenten blijven in Nederland, maar de productie is uitbesteed aan de ontwikkelingslanden Kenia en Ethiopië. Deze uitbesteding (of outsourcing) wordt ook wel de nieuwe internationale arbeidsverdeling (de verdeling van het maken van producten over verschillende landen) genoemd. Die uitbesteding heeft alles te maken met de hoogte van de loonkosten. Een medewerker van een rozenkwekerij in Nederland verdient zo’n 1500 tot 2500 euro, terwijl zijn collega in Kenia en Ethiopië omgerekend zo’n 25 tot 40 euro per maand verdient.

De rozenproductie in Kenia en Ethiopië is vrijwel geheel in handen van Nederlandse eigenaren.

Zij hebben niet alleen vanwege de lage loonkosten voor Kenia en Ethiopië gekozen. Er zijn meer redenen. We zetten ze op een rij:

  • In Kenia en Ethiopië lokken de regeringen de Nederlandse investeerders naar hun land met grote belastingvoordelen en met vruchtbare en goedkope grond. Het klimaat (altijd warm) en de beschikbaarheid van water in beide landen zijn aantrekkelijk voor de rozenproductie.​
  • ​Een rozenkwekerij in Nederland is gemiddeld 2,2 hectare groot. Een rozenkwekerij in Kenia en Ethiopië is vaak honderd keer zo groot. Het Nederlands-Ethiopische bedrijf Afriflora Sher, de grootste rozenkwekerij ter wereld, heeft rozenkassen in Ethiopië met een areaal van maar liefst 650 hectare (even groot als duizend voetbalvelden); dat is meer dan alle rozenkwekerijen in Nederland bij elkaar.
  • Tijdens een ‘Afrika Works!’-conferentie roemen de Landbouwraad, de Nederlandse ambassadeur en de Ethiopische ambassadeur de Nederlands-Ethiopische samenwerking. Zij wijzen niet alleen op de werkgelegenheid voor Ethiopië, maar ook op de nodige deviezen voor het land. Bovendien heeft de komst van de Nederlandse bedrijven geleid tot verbeteringen van de infrastructuur en tot de bouw van scholen en klinieken.

Stap 4: De keerzijde van globalisering

In de Ethiopische grondwet staat dat alle grond eigendom is van de staat ‘in naam van het volk’. De grond die eerder door boeren en herders werd gebruikt, is zonder compensatie aan buitenlandse investeerders gegeven.
Investeerders mogen dan enthousiast zijn over de rozenhandel in Ethiopië, de ontwikkelingsorganisaties zijn veel minder blij. Zij zien meer armoede in Ethiopië. Niet alleen zijn boeren en herders veel grond kwijtgeraakt, ze hadden ook vaak geen andere keus dan te gaan werken voor de rozenbedrijven.

Ook zijn de arbeidsomstandigheden in de rozenkwekerijen in Ethiopië nog steeds niet optimaal te noemen. Ethiopië heeft geen wettelijk minimumloon. De ondernemer is vrij om kiezen hoeveel loon hij wil betalen. De medewerkers van Afriflora Sher verdienen, als ze bereid zijn om over te werken, maximaal zo’n 35 tot 40 euro per maand. Daarvoor werken ze wel 10 uur per dag en zes dagen per week.

“Mensen hebben werk, maar zijn nog steeds arm. Wat zou voor Ethiopië wel een fatsoenlijk loon zijn? Wij schatten dat ongeveer het viervoudige van het basisloon nodig is.”
Een medewerker van Sher: “Ik kan niet leven van mijn salaris bij Sher en moet er af en toe een baantje bij doen.” Er wordt heel veel overgewerkt. Een medewerkster vertelt: “We beginnen vroeg in de ochtend en werken tot 21.00 of 22.00 uur in de avond, want het werk moet af.”
De medewerksters hebben ook veel met ziektes te maken door het veelvuldige gebruik van pesticiden. Ook zijn het Ziwaymeer bij de stad Ziway en de rivier de Awash ernstig vervuild door de afgewerkte chemicaliën die Sher op het meer loost. Fikado, schipper op het meer: "Ik heb veel dode vissen gezien. Toen ik vroeg waarom dat zo was, zeiden de mensen dat er chemicaliën in het meer werden geloosd. Daarom sterven de vissen.”

Niet alleen de chemicaliën zorgen voor problemen. Sher haalt water uit het meer, waardoor dat opdroogt. Ook pompt Sher water uit de bodem op. Voor iedere roos is gemiddeld 7 liter water nodig en iedere dag worden miljoenen rozen* klaargemaakt voor de Europese markt. Het grondwaterpeil is daardoor flink aan het dalen. Een lokale boer: “Veel mensen lijden vanwege Sher, want er is een tekort aan water. Sher pompt al het water uit de rivier, waardoor het vee niet meer kan drinken.”

Bron: De interviews met Wildeman en met de diverse medewerk(st)ers van Sher zijn ontleend aan de Zembla-uitzending “Hollandse handel, de rozen”. De uitzending is nog terug te kijken op YouTube 'Dutch Roses from Ethiopia.

* Jaarlijks verwerkt Sher 1,5 miljard rozen!

Afronding

Samenvattend

Bij 'Wat ga je leren?' worden de volgende begrippen genoemd.
Geef zelf een omschrijving van deze begrippen.

​Tijdruimtecompressie  
Transportnetwerk  
Transporttechnologie  
Informatietechnologie  
Nieuwe internationale arbeidsverdeling  
Globalisering  


Bespreek de begrippen met een klasgenoot.

Eindopdracht A: Toets

Eindopdracht B: Campagne

Hivos is een in 1968 opgerichte organisatie, die opkomt voor gelijkheid en strijdt tegen machtsmisbruik. Ze werken met activisten, ondernemers, journalisten, kunstenaars, burgers en hun organisaties in meer dan 30 landen. Hivos staat hen bij met kennis, contacten, geld en bescherming. Zo bouwen ze samen aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Voor meer informatie bekijk de site van Hivos.

Opdracht

Je behoort tot het team van de Hivosmedewerkers Caroline Wildeman (landmedewerkster Ethiopië) en van Andrew Odete (landmedewerker Kenia). Hivos is aangesloten bij het Floriculture Sustainability Initiative (FSI).
Tijdens de campagne ‘Een Leefbaar Loon’ worden gesprekken gevoerd met rozenkwekers in beide landen.
In een van de gesprekken zegt Richard Fox, duurzaamheidsdirecteur van Finlays Horticulture Kenya: “We betalen al meer dan het minimumloon. Als we nog meer moeten betalen voor een zogenaamd leefbaar loon, verliezen we het van onze concurrenten.”

Met welke argumenten kun je hem overtuigen om toch mee te doen met de campagne ‘Een Leefbaar Loon’?
Gebruik daarbij eventueel elementen uit de eerdere gelijknamige campagne ‘Een Leefbaar Loon’ van de Schone Kleren Campagne in de kledingindustrie, bepalen jullie zelf. Een idee is om bijvoorbeeld een promo-poster te maken zoals in de Schone Kleren Campagne. Voor meerdere ideeën kun je terecht in de Gereedschapskist.

Beoordeling

Jullie docent zal jullie argumenten beoordelen. Wellicht kunnen jullie de opdracht in de klas nabespreken.

Gereedschapskist

Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!

 

Examenvragen

Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.

Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.

VWO 2016-TV1

VWO 2016-TV1 Vragen 1-4

VWO 2016-TV2

VWO 2016-TV2 Vragen 1-4

VWO 2017-TV1

VWO 2017-TV1 Vraag 3

VWO 2018-TV2

VWO 2018-TV2 Vraag 1
VWO 2018-TV2 Vraag 4

 

Meer oefenen?
Wil je met nog meer examenvragen oefenen?
Als je school deelneemt aan VO-content kun je verder oefenen door in te loggen op ExamenKracht (www.examenkracht.nl).

Terugkijken

Intro

  • Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
    Wist je dat veel rozen uit kwekerijen in Ethiopië en Kenia komen?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
    Noem minimaal twee voor- en nadelen van het kweken van rozen in Ethiopië en Kenia.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
    Had je voldoende tijd om de opdracht binnen de geschatte tijd af te ronden?
  • Eindopdrachten
    Heb je beide opdrachten gedaan of heb je een keuze gemaakt?
    Had je een goede score voor de eindtoets?
    Vond je het leuk om argumenten te bedenken voor de campagne? Zijn ze goed beoordeeld door de docent?
  • Examenvragen
    Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?

Bronnen

  • Het arrangement Zeg het met bloemen - v456 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-05-07 21:50:20
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''Zeg het met bloemen" besproken. Tulpen zijn een van de meest kenmerkende producten van Nederland. Maar liefst 60% van de internationale bloemenhandel loopt via Nederland. Het geheel van transportlijnen of verbindingen met knooppunten waarlangs stromen (zoals de stroom aan bloemen) zich verplaatsen, noemen we een transportnetwerk. Rozen worden vanuit verschillende continenten (Latijns-Amerika, Afrika en Europa) naar Nederland vervoerd, vooral via luchttransport, maar helaas is dit duur en kan dit voor kwaliteitsverlies zorgen. Dankzij speciaal ontwikkelde koelcontainers met slimme informatietechnologie kunnen rozen nu via zeevervoer worden getransporteerd, waarbij de kwaliteit van de rozen wordt behouden. Tegenwoordig komt 85% van alle rozen uit Afrika, Nederlandse eigenaren hebben de rozenproductie in deze landen overgenomen vanwege lage loonkosten, belastingvoordelen, gunstig klimaat en beschikbare grond. De samenwerking heeft geleid tot werkgelegenheid, infrastructuurverbeteringen en sociale voorzieningen in deze landen.
    Leerniveau
    VWO 6; VWO 4; VWO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Globalisering; Aardrijkskunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    6 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    aardrijkskunde, arrangeerbaar, informatietechnologie, rozen, samenwerking, stercollectie, tulpen, vwo456

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content - Gereedschapskist. (2019).

    Gereedschapskist activerende werkvormen

    https://maken.wikiwijs.nl/105906/Gereedschapskist_activerende_werkvormen

    VO-content Aardrijkskunde. (z.d.).

    Template opdracht - v456

    https://maken.wikiwijs.nl/141201/Template_opdracht___v456

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Nieuwe transporttechnieken

    Zeg het met bloemen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van