18. Geestelijke stromingen: de wereldgodsdiensten

18. Geestelijke stromingen: de wereldgodsdiensten

Waarom?

Open bestand Intro wereldgodsdiensten

In de ruimte verandert het perspectief
In de ruimte verandert het perspectief

Iedereen stelt zichzelf wel eens de vraag wat hij of zij doet en waar het leven naar toe gaat. Er zijn veel vragen, zoals:

- Is er een begin van alles?

- Is er een leven na de dood?

- Is er een leven voor onze geboorte?

- Bestaat God?

- Hoe kan er vanuit het niets zoiets ingewikkelds ontstaan, als het leven?

Voor veel mensen is het een soms wel jaren durende weg waarin gezocht wordt naar aanwijzingen of antwoorden.

Sommigen stellen deze vragen heel vaak, maar anderen denken er liever niet over na. Vaak verandert het als er iets gebeurt zoals het sterven van een geliefde.

We zijn klein in het geheel

Het begin van alles?

Hoe heeft alles er vroeger uitgezien?
Hoe heeft alles er vroeger uitgezien?

Een van de vragen is de vraag naar het begin van alles.

- Hoe is het mogelijk dat vanuit het niets een groot heelal kon groeien?

- Waar komen alle natuurwetten vandaan?

- Waarom is alles nu zo ingewikkeld?

Daar moet wel een hogere macht achter zitten. Gelovigen noemen deze hogere macht: God. Ze zeggen dat het niet mogelijk is dat alles door toeval ontstaan is, zonder dat er een reden is.

De vragen naar het begin van alles

Gelovigen, ongelovigen en niet-weters

De grootte van de wereldreligies
De grootte van de wereldreligies

Iedereen heeft een eigen mening over het bestaan van God of het leven na de dood. Er zijn in de wereld daarom veel verschillende geestelijke stromingen. In het overzicht hiernaast zie je de belangrijkste godsdiensten. Ze vertegenwoordigen ieder een geestelijke stroming. Er zijn nog veel meer stromingen en binnen de godsdiensten bestaan ook nog veel verschillen, maar de wereld bestaat uit ongeveer 7.700.000.000 mensen. Dus je begrijpt wel dat er veel meer meningen zijn. Bovendien combineren sommigen mensen verschillende godsdiensten met elkaar en komen zo tot een eigen godsdienst. Verder zie je in het oranje gedeelte atheïstisch en agnostisch staan. Atheïstisch betekent dat je niet gelooft in het bestaan van God of in een leven na de dood. Agnostisch betekent dat je het niet weet. Dan denk je bij jezelf: misschien bestaat God wel of niet. Veel agnosten vinden het niet zo belangrijk om te weten of God bestaat. Daarom worden ze samen genomen met atheïsten. Ook bij godsdienstige mensen zijn de verschillen groot. Sommige mensen geloven wel in God, maar vinden het moeilijk om dingen te doen die het geloof voorschrijft. Ze gaan bijvoorbeeld pas bidden als ze het moeilijk hebben. Andere mensen doen erg hun best om godsdienstig te zijn. Dat kan soms best wel eens lastig zijn De onderstaande video geeft een beeld

Het vasten en de ramadan als voorbeeld van lastige dingen in het geloof

De wereldgodsdiensten

Verspreiding van de wereldgodsdiensten
Verspreiding van de wereldgodsdiensten

Als de belangrijkste godsdiensten worden beschouwd:

  1. Christenendom
  2. Islam
  3. Jodendom
  4. Hindoeïsme
  5. Boeddhisme

De godsdiensten zijn niet erg gelijk verdeeld over de wereld. In sommige gebieden zijn heel veel mensen met een geloof, terwijl die niet te vinden zijn in andere werelddelen. Het christendom is de godsdienst met het meeste aanhangers, maar het aantal aanhangers van de islam groeit het snelst. In Nederland is de situatie weer anders. Waren er 100 jaar geleden veel christenen, nu is het veel diverser omdat mensen met verschillende godsdiensten ons land zijn binnengekomen. Daarnaast zijn veel Nederlanders gaan twijfelen over hun geloof. Daarom zijn er wel veel kerken en andere gebedshuizen, maar vaak zitten ze niet vol. Sommige kerken lijken daarom meer op een museum. Buiten Europa is dat heel anders.

Ook de godsdiensten hebben een sterke onderlinge samenhang. Zo zijn er tussen het jodendom, het christendom en de islam veel overeenkomsten. Dat blijkt alleen al uit de heilige boeken die ze lezen.

De heilige boeken van de 3 monotheïstische godsdiensten

Heel diep gelovig

Polycarpus aan het einde van zijn leven met zijn boeken
Polycarpus aan het einde van zijn leven met zijn boeken

Voor veel mensen is hun geloof heel belangrijk. Ze hebben er alles voor over. Zo is dat ook met Polycarpus. Hij leefde aan het einde van de eerste eeuw. Polycarpus was een leerling van de apostel Johannes. Johannes was een van de apostelen die Jezus zelf heeft gekend. Johannes was ook degene die een evangelie heeft geschreven. Een evangelie is een verhaal over Jezus zoals het is geschreven door iemand uit de tijd van Jezus zelf. Johannes vond het belangrijk om de woorden en daden van Jezus zo goed mogelijk weer te geven. Dat wist hij over te brengen aan Polycarpus. Polycarpus op zijn beurt probeerde zo goed mogelijk te leven volgens de uitgangspunten van Jezus. Omdat de Romeinen dat geen goed idee vonden, liep het niet goed af met Polycarpus.

In de video hieronder kun je zien wat er gebeurde.

De 3 monotheïstische godsdiensten

Symbolen van de grote religies
Symbolen van de grote religies

Hiervoor wordt verwezen naar de volgende wikwijs-pagina's:

De oudste godsdienst: het jodendom

Het jodendom

De grootste godsdienst in de wereld. Het is tevens de belangrijkste godsdienst in de afgelopen 2000 jaar in Europa:

Het christendom

De snelst groeiende godsdienst die ook in Europa sterk in opkomst is:

De islam

Tussen de godsdiensten zijn verschillen, maar er zijn ook overeenkomsten. Een van die overeenkomsten is dat God hemel en aarde gemaakt heeft. God heeft het gewild dat we op aarde leven. Dit wordt verteld in het begin van de Bijbel. De video hieronder is letterlijk voorgelezen uit de vertaalde joodse en christelijke Bijbel. Ook in de Koran wordt gebruik gemaakt van de tekst.

De oosterse godsdiensten

Het wiel van de reïncarnatie
Het wiel van de reïncarnatie

Naast de 3 monotheïschtische godsdiensten bestaan er nog 2 wereldgodsdiensten die zijn ontstaan in India. Dat zijn het hindoeïsme en het boeddhisme. Ook tussen deze godsdiensten is een samenhang. Beiden geloven in reïncarnatie. Ze geloven dat je na het leven op aarde opnieuw wordt geboren. Dat hoeft niet als een mens zijn, maar kan ook een plant of een dier zijn. Je manier van leven is bepalend voor de plaats waar je geboren wordt en hoe je geboren wordt. Ook daar zijn verschillen. God wordt in het Hindoeïsme als een Al, een grote anonieme kracht. Die heeft ervoor gezorgd dat alles bestaat en manifesteert zich in verschillende goden. Het Boeddhisme plaatst God niet in het centrum van het geloof, maar je eigen leven. Dat leven moet gericht zijn op het bereiken van Nirwara. Dat is een hogere staat van leven en kun je vooral in een Boeddhistisch klooster bereiken.

Kijk op www.wikikids.nl. 

Hindoeïsme

De vele gezichten van een van de belangrijkste ogen, namelijk Brahma
De vele gezichten van een van de belangrijkste ogen, namelijk Brahma

Het hindoeïsme is als godsdienst moeilijk te plaatsen omdat het zeer divers is. Er bestaan geen vast omschreven dogma’s voor de Hindoes, zoals we die kennen uit de monotheïstische godsdiensten. Er zijn wel een aantal algemene uitgangspunten die steeds terugkeren in de hindoeïstische geloofsovertuigingen. Dit komt omdat de rol van het boek binnen het hindoeïsme minder belangrijk is als bij de andere godsdiensten. De rol van de leraar is groter, waardoor de geschriften binnen het hindoeïsme verhoudingsgewijs minder gezag hebben. Er is geen sprake van een afgesloten openbaring zoals bij het Christendom of de Islam, maar de openbaring gaat er gewoon door. De bronnen met gezag zijn niet louter de geschriften, maar er zijn ook andere bronnen, zoals in de kunst, de architectuur, de dans, etc. Dit zorgt er echter wel voor dat het geloof van de hindoe voor de buitenstaander minder overzichtelijk is.

2. Het ontstaan.

Het hindoeïsme is ontstaan in het India major, een gebied dat groter was dan het huidige India. Rond 3000 voor Chr. zijn vanuit centraal Azië stammen richting India gegaan. Er zijn van die tijd eenvoudige sporen in de grond gevonden, zoals schedels. Eigenlijk begint de geschiedenis pas goed tussen 2000 en 1500 voor Chr., want pas vanaf die tijd zijn er overblijfselen van enige betekenis.

Er lijken sterke overeenkomsten te zijn tussen de vroeg-Indiase cultuur en de cultuur uit Sumerië, maar het is onduidelijk of er contacten waren. Wetenschappers zijn snel geneigd om te veronderstellen dat als er 2 culturen tegelijkertijd tot bloei zijn gekomen, er dan uitwisseling moet zijn geweest. Dit is echter niet aan te tonen.

De rivier de Indus gaf volop transportmogelijkheden, waardoor zich een georganiseerde rijke cultuur kon ontwikkelen (vergelijk Sumerië met de Eufraat en de Tigris, of Egypte waar de Nijl de levensader was). Als de Indo-Ariers (Indo Aryans) komen met een eigen taal, cultuur, etc., is de Indus cultuur voorbij. Het is niet duidelijk of dit door een oorlog is veroorzaakt. Dit volk gaat zich verspreiden over het Indische subcontinent.

Onder het Himalaya gebergte bij de Indus en de Ganges begint wat we nu de hindoe cultuur noemen. De mensen in het Zuiden van India hadden de Dravidische cultuur en spraken andere talen. Pas later is in dit deel van India het hindoeïsme tot ontwikkeling gekomen. De heilige geschriften zijn dus ontstaan bij de Indus en de Ganges.

Rond 1500 v. Chr. ontstaat er een beweging van de Ganges richting Indus. Teksten uit die tijd zijn er niet overgeleverd, waarschijnlijk omdat alles mondeling werd overgeleverd. Het onderricht werd gegeven aan een geselecteerde groep en ging zich op een eigen manier ontwikkelen. Men had grote eerbied voor klank en woord, het ging er ook om hoe je dingen uitsprak. Nog steeds is het zo dat in India het woord hoger wordt gewaardeerd dan de geschriften.

Boeddhisme

Levensgroot Boeddhabeeld in Hong Kong
Levensgroot Boeddhabeeld in Hong Kong

Boeddhisme is de naam de westerlingen hebben gegeven aan de leerstellingen van Gautama, de Boeddha, de verlichte, die echter door zijn volgelingen meestal Boeddha Dhamma wordt genoemd. Het Boeddhisme is een manier van leven, een discipline, geen systeem van dogma’s die het verstand moet aannemen.

Lang is in het Westen geen belangstelling geweest voor het Boeddhisme. Rond 1850 is er een positieve waardering gekomen in het westen voor het Boeddhisme, juist doordat de  theorieën leken aan te sluiten bij de ontstane wetenschappelijke inzichten. Het klassieke Boeddhisme bleek psychologisch rationeel te kloppen.

Het ontstaan

Het Boeddhisme is tussen de 6e en de 8e eeuw ontstaan in de periode van de Upansjaden in Indië, niet ver van de grens met het huidige Nepal. In tegenstelling tot de hindoeïstische personages, was Boeddha wel een historische figuur. Hij leefde waarschijnlijk tussen ongeveer 640 en 560 voor Christus. Daardoor is er meer bekend is over de begintijd van het Boeddhisme dan over het hindoeïsme. Boeddha heeft ongeveer 80 jaar geleefd.

Het is ontstaan als reactie op en hervorming van het Hindoeïsme. Het Boeddhisme wijst het hele hindoeïstische godenpantheon af en is daarmee geen godsdienst in de strikte zin van het woord. Het kastesysteem en priesterbemiddeling worden afgewezen. Heilige boeken worden niet erkend en dus is er ook geen taak meer voor het Sanskriet. De kringloop der wedergeboorten kan op eigen kracht worden doorbroken waarmee het Nirwana binnen het bereik komt.