Het is zaterdagavond op de spoedafdeling. Jij werkt er als verzorgende.
Er komt een jongeman binnen met bloedende wonden, zijn jas is volledig gescheurd en zijn hemd hangt ook aan flarden. Ook zijn broek ziet er niet al te netjes uit.
Zijn gezicht hangt helemaal onder het bloed en zijn oog begint al aardig blauw te worden. Bij de verzorging wil de man niet zeggen hoe hij aan deze verwondingen komt. Hij wijkt steeds af van het onderwerp en beweegt zich wat ongemakkelijk op de onderzoekstafel. Bovendien merk jij samen met de verpleegkundige van dienst een sterke alcoholgeur op.
Na de verzorging staat de man erop om naar huis te gaan, hij heeft immers zijn auto bij en voelt zich best in staat om nog te rijden.
Als de verpleegkundige door het raam kijkt, merkt ze dat er inderdaad een auto staat. Ze merkt echter ook op dat de wagen vooraan helemaal kapot is.
Net op dat moment komt een collega vertellen dat ze in staat van paraatheid moeten zijn omdat ze dadelijk iemand gaan binnen brengen met de ziekenwagen die betrokken was bij een vechtpartij en daarna omver gereden is door de vechtersbaas, hij is er slecht aan toe….
Wat is beroepsgeheim?
De wet op het beroepsgeheim houdt een verplichting tot geheimhouding in van persoonlijke gegevens of een verbod om vertrouwelijke informatie aan derden mee te delen.
Doel van het beroepsgeheim?
Bij het verzorgen van mensen is een vertrouwensrelatie zeer belangrijk. Geheimen kunnen bewaren, is belangrijk om iemand zijn vertrouwen te winnen.
1. Moreel doel
Moreel doel: je beschermt de zorgvrager, het beroep en het algemeen welzijn
Beschermen van de zorgvrager: het vertrouwen van de zorgvrager in de zorgverlener is noodzakelijk. Enkel een ZV die weet dat alle gegevens die hij verstrekt aan de zorgverleners als vertrouwelijk behandeld worden, zal dit ook doen. Op deze manier zijn alle voor de zorgverlening noodzakelijke gegevens aanwezig.
Bescherming van het beroep: het beroepsgeheim komt ook de zorgverleners ten goede. De zorgvrager zal vertrouwen hebben in de verzorgende en hem de gegevens toevertrouwen die noodzakelijk zijn om zijn beroep goed te kunnen uitoefenen
Bescherming van het algemeen welzijn: de maatschappij heeft er alle belang bij dat het beroepsgeheim bewaard zou blijven. Indien dit niet het geval zou zijn, zou de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de bevolking in het gedrang komen. Zorgvragers zouden zich niet durven wenden tot zorgverleners of men zou onvolledige inlichtingen geven. De zorgvrager zou angst hebben dat zijn geheim openbaar zou worden
2. Juridisch doel
Juridisch doel: het beroepsgeheim werd vastgelegd in een wettekst en moet daarom ook nageleefd worden.
In België bestaat de wet op het beroepsgeheim reeds van 1867.
Art. 458 van het strafwetboek:
Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd en die deze bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte getuigenis af te leggen of voor een parlementaire commissie te verschijnen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te maken, worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met een geldboete.
Even oefenen?
Situatie
Aanvaard-baar
Niet aanvaard-baar
1. In de leefruimte praten over andere zorgvragers in hun afwezigheid
2. Roddeltantes onder personeel, zorgvragers, bezoekers terechtwijzen
3. Een gebeurtenis die je op stage meegemaakt hebt, bespreken op de speelplaats
4. Als VZ de dossiers bekijken van de zorgvragers van je afdeling
5. De overdracht gebeurt tijdens de koffiepauze in aanwezigheid van personeelsleden van een andere dienst
6. Wanneer je hulp nodig hebt bij de verzorging op de gang roepen of iemand kan helpen
7. Informatie over een zorgvrager doorgeven via de telefoon op de gang waar iedereen kan meeluisteren
Tegenover wie geldt het beroepsgeheim?
In principe geldt het beroepsgeheim tegenover iedereen die geen deel uitmaakt van de relatie verzorgende-zorgvrager.
In de praktijk moet men echter die stelling nuanceren!
1. Tegenover de familie
Familieleden zijn derden en tegenover derden geldt de zwijgplicht maar:
Tegenover de echtgenoot/echtgenote van de zorgvrager met wie de verstandhouding goed is, mag het beroepsgeheim verbroken worden. Tenzij de zorgvrager zich hier tegen verzet.
Tegenover de kinderen mag men het beroepsgeheim verbreken, indien de verstandhouding goed is tussen de zorgvrager en zijn/haar kinderen. Tenzij de zorgvrager zich heir tegen verzet.
Tegenover de ouders mag het beroepsgeheim verbroken worden wanneer het kind minderjarig is. Vanaf de leeftijd van 15 jaar kan het kind recht op geheimhouding eisen
2. Tegenover andere zorgverleners
Het ligt voor de hand dat het beroepsgeheim niet geldt voor geneesheren, paramedici en verzorgenden t.o.v. elkaar. Zij behoren tot het team dat instaat voor de behandeling en verzorging van de zorgvrager. We spreken over gedeeld beroepsgeheim.
Tegenover geneesheren en andere paramedici die niet rechtstreeks betrokken zijn bij de behandeling en verzorging, bestaat het beroepsgeheim wel.
3. Tegenover niet-zorgverleners
De directie, het administratief personeel, de poetsdienst, de keukendienst mogen alleen over die gegevens beschikken die strikt noodzakelijk zijn voor de werking van hun dienst.
4. Tegenover de zorgvrager zelf
Tegenover de zorgvrager bestaat het beroepsgeheim niet. Men heeft zelfs de plicht om de zorgvrager in te lichten over zijn toestand en wat er hem staat te gebeuren.
De verzorgende moet er wel op letten de eigen bevoegdheid niet te overschrijden. In verband met het verder verloop van een ziekte of aandoening is het de taak van de arts om de diagnose mee te delen.
Een arts heeft het recht tijdelijk te zwijgen indien hij oordeelt dat dit in het belang van de zorgvrager is. Bv als de zorgvrager op dat ogenblik te zwak is om de waarheid te verwerken.
Wanneer mag/moet het beroepsgeheim doorbroken worden?
1. Aangifte van geboorte
Aangifte van een geboorte
Als verzorgende ben je verplicht de geboorte van een kind binnen de 15 dagen aan te geven bij de ambtenaar van burgerlijke stand indien je bij de bevalling aanwezig was.
Enkel indien de vader, de arts, de vroedvrouw de geboorte niet hebben aangeven
2. Aangifte van overlijden
Aangifte van een overlijden
Een overlijden moet aangegeven worden binnen de 24 uur na het overlijden aan de ambtenaar van burgerlijke stand. De behandelde geneesheer vult de verklaring van overlijden in. De aangifte kan worden gedaan door een familielid of door de begrafenisondernemer.
3. Aangifte: melding kinderopvang
Melding kinderopvang
De Vlaamse wetgever heeft bij decreet gesteld dat iedereen die op regelmatige basis kinderen tot 12 jaar opvangt dit aan Kind en Gezin moet melden. De meldingsplicht geldt niet voor de opvang door grootouders of verwanten tot in de vierde graad.
4. Aangifte van een misdrijf
Aangifte van een misdrijf
Algemeen: “al wie getuige is geweest van een aanslag, hetzij tegen de openbare veiligheid, hetzij tegen iemands leven of eigendom, is gehouden daarvan bericht te geven aan de Procureur des Konings.
Indien iemand verzuimt een misdaad aan te geven, wordt echter geen straf voorzien. Het is dus een zuiver een morele verplichting
Onder misdrijf valt: laattijdige vruchtafdrijving, vergiftiging, onwettige uitoefening van de geneeskunde.
A) Wat indien de zorgvrager een slachtoffer is?
Is de zorgvrager een slachtoffer van een misdrijf, dan mag men in principe het beroepsgeheim verbreken indien het slachtoffer hiermee akkoord gaat. Men moet uiteraard zeer voorzichtig zijn. Het slachtoffer kan wensen dat de feiten geheim blijven om de familie-eer te beschermen of het slachtoffer kan wensen dat het gerecht buit de zaak wordt gelaten. BV bij verkrachting, misbruik,…
B) Wat indien de zorgvrager een dader is?
Het is de verzorgende in principe verboden om aangifte te doen. Wanneer de verzorgende tijdens de uitoefening van haar beroep kennis krijgt van een misdrijf door een zorgvrager mag zij dit niet aangeven. Als er derden in gevaar zijn, mag men het beroepsgeheim wel doorbreken.
Toepassingen
Casus 1: Lees en los bijhorende vragen op
Bram een uitbundige en driftige 2 jarige peuter, wordt ’s morgens naar het KDV gebracht. Hij heeft een verband aan zijn linkerarm. Moeder vertelt dat hij tegen de kachel is gevallen. Bram prutst in de loop van de dag zijn verband los en je ziet hierdoor dat zich onder het verband geen brandwonde maar wel een diepe snijwonde zit. ’s Avonds meld je dit aan de moeder. Ze begint te huilen en ze zegt hierop: “ Hij heeft zich met een broodmes gesneden dat op de tafel lag.”
De mama had dit niet durven zeggen omdat ze schrik had dat je zou denken dat hij haar kind met opzet verwond had. Want, welke moeder laat er nu een broodmes in het bereik van haar kinderen achter?
Ga je het beroepsgeheim doorbreken in bovenvermelde situatie?
Tim is brutaal geweest. Hij heeft Laure van de stoel geduwd en ze is op haar hoofd gevallen. Tim doet de laatste tijd erg vervelend. Je hebt met de moeder van Tim gesproken en hierdoor weet je dat de thuissituatie zeer moeilijk is. Je hebt erg met Tim te doen. Je begrijpt zijn gedrag, maar toch blijft het vervelend. De mama van Laure schrikt als ze de buil op het hoofd van haar dochter ziet. Je vertelt wat Tim gedaan heeft! “Rotjoch!” is de reactie van Laures moeder.
Ga je het beroepsgeheim doorbreken in bovenvermelde situatie?
Conny is 10 jaar. Ze bezoekt al een lange tijd de buitenschoolse opvang waar Eva leidster is. Conny en Eva hebben een goede band met elkaar. Ze hebben vaak intieme gesprekken. Conny weet dat Eva niet zomaar alles doorvertelt aan haar ouders. Vandaag krijgt Eva echter iets te horen waaraan ze twijfelt of ze dit wel voor zichzelf mag houden. Conny vertelt dat ze een nieuw spel heeft bedacht. Ze pikt regelmatig iets uit het nabijgelegen warenhuis. “Het ligt er voor het grijpen” zegt ze. “Het zijn geen dure dingen hoor, het zijn altijd maar kleine dingetjes. Het is gewoon lekker spannend om te doen;”
Vind je dat Eva deze informatie met de ouders van Conny moet bespreken? Staaf je antwoord.
…………………………………………………………….………………………..
Stel dat jij Eva was, hoe zou jij in deze situatie reageren?
………………………............…………………………….……………………..
Bepaal voor elke situatie hierna wie Karolien/ Vicky op de hoogte mag brengen (MA), niet op de hoogte mag brengen (MN) of op de hoogte moet brengen (MO)
Er zijn: haar vader (V), de huisarts (HA), vriendin Vicky (Vi), de mentor (M), de directie (D), een andere bewoner (AB), kinderen van de zorgvrager (K) en partner van de zorgvrager (P)
Kun je ook bepalen of het beroepsgeheim (B), gedeeld beroepsgeheim (GB) of geen beroepsgeheim (/) is? Duid dat aan in de laatste kolom
Situatie
V
HA
Vi
M
D
AB
K
P
GB/B
Karolien komt terug van stage en haar vader vraagt hoe het met mevr. Janssen gaat, hun vroegere buurvrouw
MN
B
Bij het opmaken van het bed van dhr Peters merkt Karolien op dat hij in bed heeft geplast
M
MA
GB
De zoon van mevr. Cato vraagt aan Karolien of zijn moeder voldoende eet. Het lijkt wel of ze vermagerd is
Mevr Thijs vraagt of het waar is dat haar buurvrouw ruzie heeft met de verzorgenden?
Bij het opruimen van de kamer van dhr Peters merkt Karolien op dat er een heleboel medicatie in de schuif van zijn nachtkastje ligt.
De heer Alois van Vicky’s afdeling begint een relatie met mevr. Anne van de afdeling waar Karolien werkt
Vicky helpt mevr. Noens om een ander kleedje aan te doen. Hierbij merkt ze verschillende krabletsels op aan de bovenarm.
Karolien zet op facebook dat ze haar stageplaats, waar ze naam en adres van vermeldt, super vindt!
Vicky neemt ongevraagd foto’s van dingen die volgens haar mening fout lopen op stage.
Het arrangement Beroepsgeheim voor verzorgenden/zorgkundigen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
viviane Huybrechts
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2019-11-13 12:55:03
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Binnen het werkveld van de verzorgenden/zorgkundigen is het belangrijk dat er een vertrouwensrelatie opgebouwd wordt tussen zorgvrager en zorgverlenenr. Het beroepsgeheim is hierin belangrijk. Inhoudelijk vind je hier een aantal handvaten die je op weg helpen.
Leerniveau
MBO, Niveau 2: Basisberoepsopleiding;
VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4;
MBO, Niveau 3: Vakopleiding;
VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3;
Leerinhoud en doelen
Verzorging;
Werk, welzijn en welvaart;
Zorg en welzijn breed;
Maatschappijleer;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Beroepsgeheim voor verzorgenden/zorgkundigen
nl
viviane Huybrechts
2019-11-13 12:55:03
Binnen het werkveld van de verzorgenden/zorgkundigen is het belangrijk dat er een vertrouwensrelatie opgebouwd wordt tussen zorgvrager en zorgverlenenr. Het beroepsgeheim is hierin belangrijk. Inhoudelijk vind je hier een aantal handvaten die je op weg helpen.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
