Deze wikiwijs is gemaakt voor v5 koolstofchemie als onderdeel van de blended leerlijn. Je kunt deze wikiwijs zelf doorwerken door de filmpjes te kijken en de opdrachten te maken, of je kan in de les mee doen met de instructie en daarna de opdrachten maken en de filmpjes terug kijken indien je dat fijn vindt op de wikiwijs.

In de les worden extra verdiepende opdrachten aangeboden, deze staan ook op de wikiwijs onder het kopje verdiepende opdrachten. Deze hoef je zelf nog niet te maken.

Basis naamgeving

Voor de naamgeving van koolwaterstoffen kijken we naar 4 onderdelen:

- De lengte van de koolstofketen

- Of er dubbele bindingen in de koolstofketen zitten

- Of de koolstofketen lineair is of in een cirkel

- Welke karakteristieke groepen eraan zitten

Deze stappen zullen we hieronder één voor één doorlopen.

Pak je BINAS erbij, tabel 66D.

De langste koolstofketen bepaalt de naam van de stam. 1 C noemen we meth-, 2 C's eth-, 3 C's Prop-. In Binas 66D zie je dit rechts bovenaan.

De bindingen tussen de koolstofatomen bepalen de uitgang:

Geen dubbele binding = -aan

Één dubbele binding = -een

Twee dubbele binding = -adieen

Één driedubbele binding = -yn

Twee driedubbele binding = -adiyn

Één dubbele en één driedubbele = -enyn

Test: Naamgeving stap 1

Start

Cyclische verbindingen:

Wanneer de langste koolstofketen in een cirkel loopt, zetten we cyclo- voor de koolstofstamnaam (propaan, butaat etc).

Er is hierop 1 uitzondering; benzeen. De systematische naam voor benzeen is cyclohex-1,3,5-trieen.

Benzeen

Karakeristieke groepen:

We onderscheiden twee type groepen die aan een koolstofstam kunnen zitten; vertakte koolstof zijketens en karakteristieke groepen.

De vertakte koolstofketens kunnen bijvoorbeeld methyl, ethyl en propyl zijn. Nadat je de hoofdketen (de langst mogelijke keten!) hebt gevonden, kunnen er koolstofatomen over zijn. Deze geef je een naam door te kijken hoeveel koolstoffen het zijn en in plaats van het achtervoegsel -aan zoals in de hoofdteken, gebruik je het achtervoegsel - yl.

Karakteristieke groepen zijn alle zijgroepen zonder koolstofatomen, zoals een OH (alcohol), NH2 (amine) of COOH (zuur). Er kunnen meerdere groepen in 1 molecuul zitten. Identificeer ze eerst allemaal, voordat we de naam gaan samenstellen. In binas 66D staat een tabel (linksonder) en zie ook het plaatje hieronder.

De groep met de hoogste prioriteit (bovenaan in de lijst) is het achtervoegsel van de naam (dus vaak zuur of amide). De andere karakteristieke groepen krijgen een voorvoegsel.

Twee voorbeelden van moleculen met zijgroepen

Om aan te geven waar een groep zich bevind in het molecuul, gebruiken we cijfers voor de specifieke groep. Een 1 mag je altijd weglaten.

In het voorbeeld hierboven zie je 2 pentanen met dezelfde zijgroepen maar op andere plekken. Voor de bovenste gaan we het stappenplan hieronder volgen. Onder het stappenplan zie je dezelfde structuur nog eens, maar dan met kleurtjes de stappen aangegeven.

1. Langste zijketen in groen--> Hept-

2. Zonder dubbele bindingen (groen)---> -aan

3. Geen cyclische verbinding --> /

4. Geen vertakte koolstofketen (Dus onvertakt), karakteristieke groepen zijn: COOH (zuur, paars), (Cl) Chloor (rose), (NH2) Amine (licht paars) en 2OH (alcohol)(blauw). De zuurgroep heeft de hoogste prioriteit dus dat is het achtervoegsel --> Heptaanzuur. Dit koolstof is C1 maar de 1 mogen we weg laten. De andere groepen zitten op plek 2-chloor (Cl), 4,5-dihydroxy (voorvoegsel van OH, deze hebben we 2x dus extra voorvoegsel di-), 6-amino (NH2).

De complete naam is (meerdere voorvoegsels zet je op alfabetische volgorde):

6-amino-2-chloor-4,5-dihydroxy-heptaanzuur.

In onderstaande filmpjes wordt de naamgeving van verschillende klasses koolstof-verbindingen besproken.

alkanen, alkenen, cycloalkanen en alkanolen

naamgeving alkanen, alkenen, cycloalkanen en alkanolen

Colofon

Het arrangement Koolstof chemie V5 DNS is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur: Sanne Daniëls Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd: 2020-01-28 12:45:46
Licentie: Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting: Online leidraad voor V5 over het onderwerp koolstofchemie. In deze module worden de volgende onderwerpen besproken: Naamgeving, Reacties, Reactie mechanismes, Ruimtelijke bouw, Lewis structuren, Polariteit en Isomerie (Nova H2, H7, H8 en H10). De stof wordt via filmpjes en applets aangeboden met opdrachten die diep leren en onderzoekend leren bevorderen en waarbij leerlingen kunnen oefenen in verschillende contexten.
Eindgebruiker: leerling/student
Moeilijkheidsgraad: gemiddeld
Trefwoorden: flipping your classroom, isomerie, koolstofchemie, lewisstructuren, naamgeving koolstofchemie, onderzoekend leren, polariteit, reactie mechanismes, ruimtelijke bouw

Bronnen

Bron	Type
alkanen, alkenen, cycloalkanen en alkanolen https://www.youtube.com/watch?v=dsmxXz8JCCE	Video
naamgeving alkanen, alkenen, cycloalkanen en alkanolen https://www.youtube.com/watch?v=iTcGbKGHtzU	Video
alkoxyalkanen, aldehyden, ketonen, carbonzuren en esters https://www.youtube.com/watch?v=4S5SWht5R-k	Video
esters en vetten https://www.youtube.com/watch?v=TFl6VKKmheE	Video
voorbeeldopgaven over esters en vetten https://www.youtube.com/watch?v=HbtnnZE-NPY	Video
Structuur isomerie https://www.youtube.com/watch?v=JQCq1a6v8D8	Video
cis-trans isomerie https://www.youtube.com/watch?v=b8WYIaFn3nU	Video
spigelbeeldisomeren/ optische isomeren https://www.youtube.com/watch?v=e5Osq3Rw5VQ&t=485s	Video
Spiegelbeeldisomerie 1 https://youtu.be/756HaYaGluk	Video
https://www.youtube.com/watch?v=-cvBBj77az8 https://www.youtube.com/watch?v=-cvBBj77az8	Video
Lewisstructuren tekenen https://www.youtube.com/watch?v=B_gznqcAJcM	Video
Extra uitleg lewis structuren https://www.youtube.com/watch?v=qwqXAlvNxsU	Video
Mesomerie https://www.youtube.com/watch?v=OKYICRraI5c	Video
https://www.youtube.com/watch?v=OKYICRraI5c https://www.youtube.com/watch?v=OKYICRraI5c	Video
VSEPR https://www.youtube.com/watch?v=Q9-JjyAEqnU	Video
Phet Applet over VSEPR https://phet.colorado.edu/sims/html/molecule-shapes/latest/molecule-shapes_nl.html	Link
Phet Applet over VSEPR - 2 http://https://phet.colorado.edu/sims/html/molecule-shapes/latest/molecule-shapes_nl.html	Link
polaire atoombindingen en dipoolmoleculen https://www.youtube.com/watch?v=KuyxVbO3NcI	Video
Phet Applet over polariteit http://phet.com	Link
https://www.youtube.com/watch?v=mTcI6XtwK9w https://www.youtube.com/watch?v=mTcI6XtwK9w	Video
Oefenmateriaal Lewisstructuren http://wetche.cmbi.ru.nl/organic/srm1/lewis/index.html	Link
condensatiepolymeren (polyesters en polyamiden) https://www.youtube.com/watch?v=X1mTgv5hTqc&t=660s	Video
reactiemechanisme additiereacties https://www.youtube.com/watch?v=NxFpaKAEc0I&feature=youtu.be&hd=1	Video
additiepolymeren deel 1 https://www.youtube.com/watch?v=rF-hp6QTzvM	Video
additiepolymeren deel 2 met 1,4-additie https://www.youtube.com/watch?v=cDWQXQukii8	Video
additie en substitutie https://www.youtube.com/watch?v=m5hLq2TzJMk&t=465s	Video
Eliminatie E1 en E2 https://veduo.nl/videos/167640485	Video
reactiemechanisme substitutiereacties https://www.youtube.com/watch?v=420ZzOZCKjs&feature=youtu.be&hd=1	Video
SN1 en SN2 reacties https://www.youtube.com/watch?v=e25acrl9TrA	Video
https://www.youtube.com/watch?v=3gVM5OkHEaw https://www.youtube.com/watch?v=3gVM5OkHEaw	Video
Reactiemechanisme van radicaalreacties https://www.youtube.com/watch?v=QUMhh83g3ZI	Video
oefenopgaven reactiemechanismen van mijnscheikunde.nl http://www.mijnscheikunde.nl/wp-content/uploads/2017/10/Oefenopgaven-Reactiemechanismen_VWO.pdf	Link

Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

Daniëls, Sanne. (z.d.).

Sk-16 Stereochemie - kopie 1

https://maken.wikiwijs.nl/153483/Sk_16_Stereochemie___kopie_1

Scheikunde DNS. (z.d.).

koolstofchemie vwo - kopie 1

https://maken.wikiwijs.nl/152691/koolstofchemie_vwo___kopie_1

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

Metadata overzicht (Excel)

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

Oefeningen en toetsen

Naamgeving stap 1

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

IMSCC package

QTI

Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

Versie 2.1 (NL)

Naamgeving stap 1

Versie 3.0 bèta

Naamgeving stap 1

Meer informatie voor ontwikkelaars

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

Opties

Gebruik

Weergave

Koolstof chemie V5 DNS