Dit onderwerp wordt behandeld in het 'keuzedeel specifieke doelgroepen' bij de opleiding voor apothekersassistent bij Noorderpoort. Dit onderwerp hoort bij het onderdeel medicatiebewaking / contra-indicaties.
Instructie voor de studenten
Je kunt zelfstandig deze Wikiwijs doorlopen. Begin bovenaan en ga pas verder met het volgende hoofdstuk als je het vorige hoofdstuk af hebt. Sommige opdrachten doe je individueel, sommige samen.
De uitwerking van alle opdrachten zet je in één document. Dit sla je op in je portfolio.
Je kunt dit bijvoorbeeld doen door een print-screen maken van de opdrachten en deze in de opdracht te plakken
Als je alles hebt afgerond, dan noteer je dit op je portfolioblad.
Ziet de apotheek van de toekomst er zo uit? (DNA verzameldienst, bron 'De Groene Amsterdammer')
1. Wat is farmacogenetica?
Wat weet je al over dit onderwerp en wat kun je vinden als je op internet zoekt?
In dit hoofdstuk ga je alleen of in tweetallen op zoek naar farmacogenetica op internet.
Opdracht:
1) Zoek 3 online bronnen waar je informatie over farmacogenetica kunt vinden
2) Beantwoord over elke bron de volgende vragen:
a) Wat is de bron? (bv naam of URL van de website)
b) Welke informatie krijg je via deze bron? Wat heb je hier geleerd?
3) Beantwoord, nu je bovenstaand onderzoekje hebt gedaan, de vraag: 'wat is farmacogenetica?'
4) Kijk naar deze stellingen - ben je het eens/oneens? Waarom?
'in de apotheek kunnen we (nu nog) niets met farmacogenetica)'
'farmacogenetica is de toekomst in de apotheek'
'farmacogenetica is slechts van belang voor een paar geneesmiddelen'
2. Achtergrondinformatie
Deze presentatie, gemaakt door de KNMP geeft beknopte achtergrondinformatie over dit onderwerp.
Wil je dit graag (klassikaal of in een subgroep) uitgelegd hebben? Vraag dan de docent dit te bespreken:
Beantwoord na klassikaal of zelfstandig doornemen van de presentatie de volgende vragen:
(wil je hier iets van onthouden/kunnen terugvinden? maak dan een samenvatting of een print-screen van de vragen voor in je opdracht)
3. Geneesmiddelen en genetica
3.1 Praktijkvoorbeelden
Lees deze twee praktijkvoorbeelden, beantwoord daarna de vragen. (wil je hier iets van onthouden/kunnen terugvinden? maak dan een samenvatting of een print-screen van de vragen voor in je opdracht)
Praktijkvoorbeelden farmacogenetica
Dit zijn 2 voorbeelden van het toepassen van farmacogenetica in de praktijk. Praktijkvoorbeeld 1 gaat over een 36-jarige patiënt met psychologische problemen die moeilijk instelbaar is op zijn geneesmiddelen. Praktijkvoorbeeld 2 gaat over een 45-jarige vrouw die ernstige last van bijwerkingen heeft als zij geneesmiddelen slikt.
Voorbeeld: meneer Visser heeft veel last van zijn medicijnen
De 36-jarige meneer Visser heeft psychische problemen. Hij gebruikt onder meer fluvoxamine, metoprolol en morfine. Hij is al jarenlang moeilijk instelbaar op deze geneesmiddelen en ondervindt hier veel last van. De aanvankelijk voorgeschreven codeïne had geen effect en is daarom omgezet naar morfinezetpillen.
Nu de huisarts ook al tweemaal in consult is geroepen in verband met een bradycardie wordt besloten verder te onderzoeken. De plasmaconcentraties van fluvoxamine en metoprolol blijken te hoog zijn. De huisarts besluit in overleg met de openbaar apotheker een farmacogenetische test te laten uitvoeren: meneer Visser is een poor metabolizer voor CYP2D6. Dit verklaart de hoge plasmaconcentraties van fluvoxamine en metoprolol en ook de bradycardie. Daarnaast maakt het ook duidelijk waarom meneer Visser geen baat heeft bij het gebruik van codeïne. Codeïne wordt namelijk door CYP2D6 in morfine omgezet. Maar aangezien meneer Visser een poor metabolizer is, vindt de omzetting naar morfine niet plaats.
Voorbeeld: mevrouw Willems heeft ernstige bijwerkingen
Al sinds haar jeugd heeft de 45-jarige mevrouw Willems ernstige last van bijwerkingen wanneer ze medicijnen slikt. Zo is ze voor haar rijexamen gezakt en opgenomen op de intensive care door de hevige bijwerkingen van de voorgeschreven perfenazine. Jaren later krijgt ze extrapiramidale verschijnselen als gevolg van haar metoclopramidegebruik. Deze keer is het niet anders als mevrouw Willems vanwege haar gekneusde ribben start met diazepam en diclofenac.
De huisarts besluit in overleg met de openbaar apotheker te kiezen voor een plasmaconcentratie bepaling van diazepam en diclofenac. Hieruit blijkt dat mevrouw Willems een afwijkend geneesmiddelenmetabolisme heeft. De farmacogenetische test wijst uit dat mevrouw een poor metabolizer is voor CYP2D6 en een intermediate metabolizer voor CYP2C9. Door de vertraagde afbraak van deze geneesmiddelen zijn de plasmaconcentraties verhoogd. Eindelijk is er een verklaring voor de ernstige bijwerkingen van medicijnen bij mevrouw Willems.
3.2 Oefenen met genetische gegevens
Doe deze opdracht alleen of in tweetal:
Zoek op de KNMP kennisbank waar je informatie kunt vinden over farmacogenetica.
Blader dit eens door, kijk wat je hier zoal aan informatie vindt.
Geef daarna antwoord op de volgende vragen voor in je opdracht:
1. Atomoxetine
a. mogelijke indicatie:
b gemetaboliseerd door CYP enzym:
c advies bij PM:
d advies bij UM:
2. Clopidogrel
a. mogelijke indicatie:
b gemetaboliseerd door CYP enzym:
c advies bij PM:
d advies bij UM:
3. Metoprolol
a. mogelijke indicatie:
b gemetaboliseerd door CYP enzym:
c advies bij PM:
d advies bij UM:
4. Tamoxifen
a. mogelijke indicatie:
b gemetaboliseerd door CYP enzym:
c advies bij PM:
d advies bij UM:
4. Farmacogenetica in de apotheek
Opdracht 4.1 Lees dit artikel uit het Pharmaceutisch Weekblad. Scan daarna de QR-code en vul de Padlet in:
Opdracht 4.2 Bestudeer eerst onderstaand plaatje van de KNMP:
Casus:
Je buurvrouw, een vrouw van 55 jaar met geen kennis op het gebied van gezondheidszorg en/of apotheek, vertelt jou dat in de apotheek werd gezegd dat ze een genetische test kon laten doen. Omdat jij bijna apothekersassistent bent, vraagt ze aan jou wat dat precies is en hoe dat in zijn werk gaat, ook wil ze weten of jij het een goed idee vindt om zo'n test te laten doen.
Schrijf eerst op hoe je dat zou vertellen. Vertel het vervolgens aan degene die naast jou zit: vertel in eigen woorden hoe zo'n test in zijn werk gaat en wat jou mening over de test is.
(instructie voor de rol van buurvrouw: vraag door, vooral bij 'moeilijk taalgebruik')
Hoe ging het gesprek? Wat zou je de volgende keer anders verwoorden?
Doe je de opdracht individueel? Voer het gesprek dan met een huisgenoot/familielid.
5. Inleveren
Een slotvraag: voeg het antwoord toe aan je opdracht
- Wat vind je van deze vorm (Wikiwijs-arrangement) om een onderwerp te leren?
Het arrangement Keuzedeel FPZ onderwerp farmacogenetica is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Wianet Smid
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2022-09-30 14:49:26
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Presentatie KNMP farmacogenetica
