Bronnenkaarten
Bronnenkaart 1
Foto 1
Foto 2
Foto 3
Foto 4
Foto 5
Bronnenkaart 2
In 1874 werd de spoorlijn tussen Amsterdam en Amersfoort in gebruik genomen. De spoorlijn liep dwars door het gebied van het Naardermeer. Rond 1900 had Amsterdam het plan om het meer te dempen en er een vuilstortplaats van te maken. Maar het gebied was ook ontdekt als plek waar veel vogels zaten. Natuurliefhebbers verzetten zich. Jac. P. Thijsse en Eli Heimans richtten in 1905 de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten op. Natuurmonumenten kocht het gebied en het Naardermeer werd het eerste Nederlandse Natuurreservaat.
Naardermeer
Naardermeer
Naardermeer
Naardermeer
Bronnenkaart 3
Prent van Lambert van den Bos (1620-1698)
Bronnenkaart 4
Hollandse Waterlinie
Bronnenkaart 5
Als je nu fietst tussen Muiden en Naarden rijd je door waterlinie-land. Wat kun je nog terugzien van alle verdedigingswerken?
Er zijn veel groepsschuilplaatsen in de weilanden te zien. Hier stond het land onder water in oorlogstijd. En de vestingen en forten van Muiden en Naarden zijn er natuurlijk nog! Rondom Naarden en Bussum is ook nog veel overgebleven: houten huizen, een fort en sluizen.
De Hollandse Waterlinie: het grijze gebied geeft aan welk gebied onder water gezet kon worden in oorlogstijd.
Bronnenkaart 6
Grote Zeesluis bij Muiden (foto: waterschap Amstel Gooi en Vecht)
De Grote Zeesluis bij Muiden is gebouwd in 1674. De sluis zorgde ervoor dat schepen van de Zuiderzee naar de Vecht konden varen en andersom, ondanks het verschil in waterniveau. Met een moeilijk woord noem je dat schutten. Ook beschermde de sluis het land tegen de Zuiderzee. Als onderdeel van de Hollandse Waterlinie kon er Zuiderzeewater worden ingelaten en had het dus ook een militaire functie.
Tegenwoordig wordt de sluis vooral gebruikt voor de pleziervaart: jaarlijks varen er dertigduizend schepen door.
Bronnenkaart 7
Al in de Middeleeuwen hebben Muiden en Naarden havens voor de vissers om aan te leggen en vis te verkopen. Later gebruiken Naarden en ook Bussum hun havens voor vervoer van goederen en levering van zand voor woningbouw in Amsterdam.
In de 17e eeuw werd de Nieuwe Haven en de Muider/Naardertrekvaart aangelegd. Schepen konden daar doorheen varen van Amsterdam naar Naarden en dat was minder gevaarlijk dan over de Zuiderzee. Jaagschuiten varen er ook en volgen een soort dienstregeling zoals de bus nu. In de negentiende eeuw varen beurtschippers als Karssemeijer, Van de Hoek en Hagedoorn naar Amsterdam en de Zaanstreek. Vervoer over water was eeuwenlang dus heel belangrijk, en de havens ook.
Bronnenkaart 8
Het gebied van de gemeente Gooise Meren was eeuwenlang een arm gebied waar weinig mensen woonden. De bewoners liepen op zandpaden en karrensporen. Wel reed er een postkoets van Amsterdam via Naarden naar Amersfoort en verder naar Hamburg.
Het water was lange tijd de goedkoopste en snelste manier om mensen en vracht te vervoeren. Vanaf de zeventiende eeuw was de trekschuit tussen Naarden en Muiden het belangrijkste vervoermiddel.
In 1874 gaat er een stoomtrein rijden tussen Amsterdam en Hilversum. En later gebruiken mensen ook de auto als vervoermiddel. Er komen steeds meer mensen in het Gooi wonen. Rijke mensen uit Amsterdam laten er een huis bouwen en weer later komen er forensen wonen. Omdat er steeds meer auto’s op de weg komen wordt een ringweg aangelegd en een nieuwe brug over de Vecht.
De brug is inmiddels vervangen door een aquaduct en op de A1 hoeven auto’s niet meer te wachten voor de openstaande brug.
Aquaduct bij Muiden (foto: Rijkswaterstaat)
Bronnenkaart 9
Floris V
De Ridderzaal - Den Haag
Floris V (1254-1296)
Graaf Floris V was graaf van Holland en ook de baas over het Gooi. Het Gooi heette toen nog: Naerdinclant. Hij veroverde veel gebieden. Hij pikte het Amstelgebied en Woerden in van de bisschop van Utrecht en veroverde West-Friesland. Hij liet burchten bouwen in de buurt van Alkmaar, Medemblik en Wijdenes.
Rond 1290 was zijn kasteel in Den Haag gereed gekomen: de Ridderzaal.
Floris liet nog een ander kasteel bouwen: het Muiderslot. In 1296 werd hij op dat Muiderslot gevangen gezet door zijn tegenstanders Gijsbrecht van Amstel, Gerard van Velzen en Herman van Woerden. De boeren uit de omgeving gingen naar het Muiderslot om de vrijlating van hun graaf te eisen. De drie samenzweerders verlieten het kasteel met hun gevangene. Toen Floris probeerde te vluchten, belandde hij in een sloot, waar hij door de samenzweerders met een zwaard werd gedood.
Bronnenkaart 10
Erfgooiers in protest, 1903, schilderij van Ferdinand Hart Nibbrig
In de Middeleeuwen waren er in het Gooi veel stukken grond die van niemand waren. De boeren lieten op de heide schapen grazen. En op het grasland graasden de koeien. De boeren in de omgeving maakten ook gebruik van de meent. De meent was van een landheer. Van de landheer mochten ze het land gebruiken.
De erfgooiers
Aan het eind van de middeleeuwen groeide de bevolking. Er werden huizen gebouwd en er kwamen meer akkers. Iedereen liet overal zijn vee grazen, daarom wilden de boeren strengere regels. De boeren besloten om samen een vereniging te beginnen: de erfgooiers. Alleen als je erfgooier was, mocht je het land gebruiken zonder te betalen.
Ruzie over het land
Het ging niet altijd goed tussen de erfgooiers en de bezitters van het land. De bezitters wilden dat de boeren gingen betalen voor het gebruik van het land. Toen kwam er ruzie. Op het schilderij zie je dat een groep boeren protesteert omdat een van hen was gedood door een waarschuwingsschot van de politie.
Opheffing van de Erfgooiers
Er woonden steeds meer mensen in het Gooi. In 1933 verkochten de erfgooiers grote stukken heide en bos aan het Goois Natuurreservaat. Iedere erfgooier kreeg een gedeelte van dit geld. Na de Tweede Wereldoorlog woonden er steeds minder boeren in het Gooi. Op 28 april 1979 werd de vereniging van de Erfgooiers opgeheven.
Bronnenkaart 11
Standbeeld van Comenius in Naarden (bron: www.tgooi.info)
Jan Amos Comenius (1592 – 1670) leefde tijdens de Tachtigjarige oorlog. Er was toen oorlog in heel Europa.
Als jonge man vluchtte hij om zijn geloof naar Nederland en Duitsland. Hier mocht zijn protestantse godsdienst wél. Niet in zijn eigen – katholieke - land Tsjechië. Hij heeft een godsdienstoorlog dus van dichtbij meegemaakt.
Hij woonde de laatste 14 jaar van zijn leven in Amsterdam en is in Naarden begraven.
Twee schilderijen van Comenius. Het onderste schilderij is geschilderd door Rembrandt van Rijn; zij kenden elkaar.
Bronnenkaart 12
Bussum 1867
Bussum nu
Bronnenkaart 13
Muiden 1865
Muiden nu
Bronnenkaart 14
Naarden 1865
Naarden nu
Bronnenkaart 15
Bronnenkaart 16
Bronnenkaart 17
Grote of Sint Vituskerk - Naarden. 14e/15e eeuw
Kerk aan Zee - Muiderberg. 15e/16e eeuw
Koepelkerk - Bussum. Bouwjaar 1921
Bronnenkaart 18
|
Werkplekken
|
Waarom ontstaan?
|
Waarom verdwenen?
|
Functie nu
|
|
Plaats: Bussum
|
|
|
|
|
Chocoladefabriek Bensdorp
|
Ontstaan in 1884. Komst nieuwe rijke bewoners o.a. door aanleg spoorlijn
|
In 2000 overgenomen door grotere chocoladefabriek
|
Appartementen
|
|
Boerderijen
|
Hooggelegen land door Utrechtse Heuvelrug
|
Industrialisatie
|
Woonhuizen
|
|
Plaats: Naarden
|
|
|
|
|
Vismarkt
|
Ligging aan Zuiderzee, en tussen de rivieren Eem en Vecht
|
Afschaffen middeleeuwse rechten
|
Haven – Toerisme
|
|
Stadsboerderijen
|
Voedsel produceren voor als de vesting belegerd werd
|
Geen functie meer als vestingstad - Geen militairen meer gelegerd
|
Woonhuizen
|
|
Textielindustrie-laken
|
Boeren hielden schapen op de heide
|
-Afschaffen middeleeuwse rechten
-Concurrentie uit Engeland
-Tachtigjarige Oorlog
|
Woonhuizen
|
|
Militaire gebouwen
|
Verdediging van Amsterdam, vestingstad
|
Andere manier van oorlog voeren. Geen functie meer als vestingstad, geen militairen meer gelegerd
|
Vestingstad – Toerisme. Arsenaal (militaire opslagplaats) is sinds 1993 een winkel
|
|
Tinfabriek
|
Open in 1956
|
In 2017 productie verplaatst
|
Kantoor- en vergaderruimte
Autodealer
|
|
Chemische fabriek voor smaakstoffen in eten en drinken
|
Opgericht in 1905. Komst nieuwe rijke bewoners o.a. door aanleg spoorlijn
|
Is er nog
|
Dezelfde functie
|
|
Sigarettenfabriek
|
Open in 1915
|
Onbekend
|
Yoga centrum en psychologenpraktijk
|
|
Plaats: Muiden
|
|
|
|
|
Boerderijen
|
Hooggelegen land door Utrechtse Heuvelrug
|
Industrialisatie
|
Woonhuizen
|
|
Scheepsbouw bij Botterwerf
|
Ligging aan de Zuiderzee
|
Aanleg Afsluitdijk 1932
|
|
|
Zoutfabriek Bouvy
|
Zout uit Zuiderzee. Sinds 17e eeuw bestaan er al kleine zoutwerkplaatsen
|
Failliet
|
Afgebroken. Nu woonwijk.
|
|
Kruitmolen en later kruitfabriek
|
Verplaatsing vanuit dichtbevolkt Amsterdam
|
Te veel ontploffingen. In 2004 gesloten
|
Evenementenruimte voor bijvoorbeeld congressen of bruiloften
|
Chocoladefabriek Bensdorp vroeger (bron: historische kring Bussum)
Voormalige chocoladefabriek Benschop
Bronnenkaart 19
Boerenwoning
Boerenwoningen
Buitenplaats Flevorama
Herenhuis aan Herengracht 17e eeuw
Stadsboerderij
Vestingstad
Villa Meentwijck
Woonhuis voor militairen 1862
Bronnenkaart 20
Bronnenkaart 21
Veel mensen vinden het Gooi aantrekkelijk om te wonen. Vroeger wilden mensen met geld maar ook kunstenaars, schrijvers, wereldhervormers en filosofen hier al graag wonen. Mensen zoeken de natuur, rust en ruimte. Maar de stad is ook dichtbij.
Omdat er veel luxe buitenhuizen en villa’s gebouwd worden, kwamen er ook veel architecten wonen. Ook komen er veel artiesten, musici en beroemdheden wonen omdat de omroep in Hilversum zit.
Godelindebuurt Bussum, architect K.C. de Bazel
Antwoorden
Antwoorden - (Verboden) toegang
