Cellen delen zich de hele tijd. Bij groei en voortplanting speelt celdeling een belangrijke rol.
Een gemiddelde deling van een cel duur bij een mens ongeveer 20 uur.
Het duurt dus wel even voordat je een mens hebt die ongeveer uit 100.000.000.000.000.000 (= 100 biljoen) cellen bestaat.
In de video hieronder zie je de gewonen celdeling. Zie je wat er gebeurt met de verschillende cellen? Praat erover met een klasgenoot.
In deze opdracht leer je hoe de celdeling werkt.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
noemen hoeveel chromosomen er in gewone cellen en hoeveel chromosomen er in geslachtscellen zitten.
de gewone celdeling herkennen.
de reductiedeling herkennen.
aangeven wat het verschil is tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting.
Wat ga ik doen?
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Organismen kunnen zich op verschillende manieren voortplanten. In deze opdracht kijk je naar de geslachtelijke en de ongeslachtelijke voortplanting.
Stap 2
Je maakt kennis met de gewone celdeling en maakt hier een oefening over.
Stap 3
Je maakt kennis met de reductiedeling en maakt hier een oefening over.
Stap 4
Je vult een schema in over het verschil tussen gewone celdeling en reductiedeling
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
Je maakt een mindmap over celdelingen.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Twee lesuren.
Aan de slag
Stap 1: Ongeslachtelijke voortplanting
Je weet wel dat je nieuwe plantjes kunt opkweken uit zaadjes.
Het is dan moeilijk te voorspellen hoe de plant er uit komt te zien.
Je hebt kans op allerlei kleuren en vormen bloemen.
De nakomelingen zijn vaak een mix van de ouderplanten.
Je spreekt van geslachtelijke voortplanting als twee verschillende organismen van één soort het DNA combineren in een nieuw individu. Mensen, honden, paarden en sommige bloemen planten zich geslachtelijk voort. 3
Maar je kunt een plant ook stekken of klonen.
Als je een plant stekt of kloont krijg je plantjes die er precies hetzelfde uitzien als de moederplant.
Stekken en klonen zijn voorbeelden van ongeslachtelijk voortplanten.
Bij ongeslachtelijke voortplanting bij planten ontstaat uit één plantencel of uit een deel van een plant door vele celdelingen een nieuwe plant.
De cellen van de nakomelingen hebben precies dezelfde chromosomen als de ouderplant.
De nakomelingen zullen daardoor erg op de ouderplant lijken.
De nieuwe plant kan er alleen anders uitzien door verschillen in milieuomstandigheden, zoals de hoeveelheid zonlicht of de bodem waarop de plant groeit.
Bekijk het volgende filmpje.
Maak de volgende oefening.
Stap 2: Gewone celdeling
Bij de celdeling spelen chromosomen een belangrijke rol.
Bestudeer de volgende pagina’s van de Kennisbank Chromosomen en celdeling.
In de volgende opdracht bespreek je met een klasgenoot een aantal stellingen.
Stap 4: Verschillende celdelingen
Door het verschil te zien tussen de gewone celdeling en de reductiedeling kun je het misschien beter onthouden. In deze stap helpen we je een beetje op weg.
X-chromosoom
Vrouwelijk geslachtschromosoom; een vrouw heeft in een lichaamscel twee X-chromosomen.
Y-chromosoom
Mannelijk geslachtschromosoom; een man heeft in een lichaamscel een X- en een Y-chromosoom.
Lichaamscellen
Gewone cellen met in de celkern een dubbele set chromosomen (chromosoomparen).
Gewone celdeling.
Proces celdeling. Een cel wordt als het ware gekopieerd.
Geslachtscellen
Voortplantingscellen met in de celkern een enkele set chromosomen (de helft van het aantal chromosomen in een lichaamscel).
Reductiedeling
Kerndeling waarbij geslachtscellen ontstaan. Het vindt plaats in de geslachtsorganen.
Eindopdracht: Mindmap
Je sluit deze opdracht af met het maken van een mindmap.
Je maakt een mindmap over celdelingen op een groot vel.
In het midden schrijf je het woord -Celdelingen-
Daaromheen schrijf je alle dingen op die je in deze opdracht over celdelingen hebt geleerd. Schrijf, als dat nodig is, ook op of het begrip hoort bij de gewone celdeling of bij de reductiedeling. Je noteert minimaal 10 woorden.
De woorden verbind je met mooie lijnen met het woord -celdelingen- in het midden.
Lees voor je begint nog even de tips in de Gereedschapskist hieronder.
Beoordeling
Je docent let bij de beoordeling op het volgende:
de mindmap gaat over celdelingen
er staan minimaal 10 woorden in de mindmap
de woorden zijn verbonden met het woord -celdelingen-
je hebt, waar mogelijk, aangegeven of er sprake is van gewone celdeling of reductiedeling.
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
In de inleiding heb je een video gezien waarin de gewone celdeling wordt uitgelegd. Heb je veel informatie uit de video kunnen halen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Is het gelukt om zoveel mogelijk op te schrijven in de mindmap?
Kon je de woorden ook koppelen aan de gewone celdeling of de reductiedeling?
Als je nu kritisch terugkijkt naar je eigen mindmap, zou je hem dan op dezelfde manier maken? Zo niet, wat zou je dan anders doen?
Het arrangement Celdeling vmbo-b12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 1 en 2. Dit is thema 'Erfelijkheid en evolutie'. Het onderwerp van deze les is: celdeling. In deze les worden chromosomen besproken. Hierbij wordt gekeken naar hoeveelheid chromosomen in gewone cellen en geslachtscellen. Daarnaast komen de celdeling en reductiedeling aan bod.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 1 en 2. Dit is thema 'Erfelijkheid en evolutie'. Het onderwerp van deze les is: celdeling. In deze les worden chromosomen besproken. Hierbij wordt gekeken naar hoeveelheid chromosomen in gewone cellen en geslachtscellen. Daarnaast komen de celdeling en reductiedeling aan bod.
Cellen delen zich de hele tijd. Bij groei en voortplanting speelt celdeling een belangrijke rol.
Aan het eind van de opdracht kun je:
Bij de celdeling spelen chromosomen een belangrijke rol.
Je sluit deze opdracht af met het maken van een mindmap.
Intro
