Ontdekken en Onderzoeken - Klas 1

Ontdekken en Onderzoeken - Klas 1

Introductie

Biologie is de leer van het leven. Het woord ‘biologie’ is samengesteld uit de Griekse woorden bios en logos. Deze woorden staan voor: ‘leven’ en ‘wetenschap’ of ‘de leer van’.

Samengevat betekent het “De leer van het leven”.

Omdat het om een wetenschap gaat, moeten er afspraken worden gemaakt over het geven van namen aan bepaalde begrippen.

Een organisme is een levend wezen. Hier wordt in één zin verteld wat het woord organisme betekent.

De definitie van een organisme is dus een levend wezen. Bij biologie is het heel belangrijk dat je de definities kent van de belangrijke (vaak dikgedrukte) woorden.

 

Levend - dood - levenloos

Wat bedoelen we met leven? En wat is het tegenovergestelde van leven? Dood of levenloos? Is levenloos hetzelfde als dood?

Het wordt zo wel erg ingewikkeld. Daarom is er afgesproken door alle wetenschappers, dat elk begrip één betekenis krijgt. Afgesproken!?

Als iets leeft, dan noemen we dat een levend wezen. De officiële naam is een organisme.

Dus: een organisme is een levend wezen.

Zo'n zin noemen we een definitie.

 

Bron 1 - Levend, dood en levenloos

 

Een definitie is één zin, waarin zo kort mogelijk wordt uitgelegd wat een woord of begrip betekent.

Meestal leer je definities uit je hoofd, zodat je altijd precies weet wat een woord of begrip betekent.

 

Deze definities moet je kennen:

  • Een definitie is een zo kort mogelijke beschrijving van een begrip.
  • Een organisme is een levend wezen.
  • Iets is levend als het levensverschijnselen vertoont.
  • Iets is dood als het geen levensverschijnselen meer vertoont.
  • Iets is levenloos als het nooit levensverschijnselen heeft vertoond.

Levensverschijnselen

Om nu zeker te weten wat een organisme (of levend wezen) is, moet je kijken of het de kenmerken van een levend wezen vertoont. Deze kenmerken noemen we levensverschijnselen.

Een organisme is dood als het geen levensverschijnselen meer vertoont. Dit betekent dat een dood organisme ooit wel levensverschijnselen heeft vertoond.

Als iets nooit levensverschijnselen heeft vertoond, dan noemen we het levenloos.

 

Voorbeeld 1

Een steen is een voorwerp dat nooit levensverschijnselen heeft vertoond. De steen is levenloos en is dus geen organisme.

 

Voorbeeld 2

Een plank is een stuk hout en vertoont geen levensverschijnselen. Ooit was het een deel van een levende boom. Die boom vertoonde levensverschijnselen, de plank niet meer, dus de plank is dood.

 

Opdracht: Bekijk bron 1 en benoem van elk plaatje of de krab, levend, levenloos of dood is. Bespreek je antwoorden met je buurman of buurvrouw.

 

Levensverschijnselen

Als je iets ziet, dat je al eerder hebt gezien, dan herken je het aan kenmerken. Een kenmerk is iets bijzonders waar je een voorwerp aan herkent. Je kunt iets beschrijven, door de kenmerken op te noemen. De kenmerken van een levend wezen, noemen we de levensverschijnselen. We onderscheiden negen levensverschijnselen:

  1. ademhalen
  2. voeden
  3. uitscheiden
  4. bewegen
  5. waarnemen
  6. reageren
  7. groeien
  8. ontwikkelen
  9. voortplanten

 

Ademhalen

Ademhalen wordt in de biologie ook wel gaswisseling genoemd. Elk organisme ademt.

Mensen en andere zoogdieren ademen met hun longen. Door te ademen komt zuurstof het lichaam binnen en gaat koolstofdioxide het lichaam uit. Zuurstof hebben we nodig om te leven.

Ook vogels en reptielen ademen met hun longen. Vissen gebruiken hun kieuwen om zuurstof uit het water te halen.

Amfibieën hebben als larve kieuwen, neem bijvoorbeeld een kikkervisje. Als een kikkervisje een kikker is geworden ademt het door middel van longen. Een vorm van ontwikkeling dus!

Ook planten 'ademen'. Zij nemen koolstofdioxide op door huidmondjes in de bladeren en ademen zuurstof uit.

Wanneer een organisme niet ademt, gaat het dood.

 

 

 

Voeden

Voeden betekent, dat je vaste en vloeibare stoffen (eten en drinken) tot je neemt, die je lichaam in stand moeten houden en die de andere levensverschijnselen mogelijk maken (zoals groeien en bewegen).
Alle organismen hebben voedsel en water nodig. Uit het voedsel halen organismen energie om te kunnen leven.

Uitscheiden

Uitscheiden betekent dat een organisme stoffen die hij niet nodig heeft verwijderd. Bepaalde afvalstoffen moet je uit lichaam kwijt. Meestal worden die stoffen opgelost in water in je lichaam. Het uitscheiden gebeurt door plassen, zweten en waterdamp uitademen.

Planten scheiden via huidmondjes in de bladeren zuurstof en water af.

Uitscheiden heeft niets te maken met uitschijten! Poep is een afvalproduct van het spijsverteringsstelsel en dus van voeden.

Bewegen

'Eén op de zes Amsterdamse jongeren beweegt te weinig ...Bewegen betekent niets meer of minder, dan dat een (deel van een) organisme op eigen kracht van plaats verandert. Dat kan snel, maar ook zeer langzaam gebeuren.

Dieren bewegen op verschillende manieren: lopen, vliegen, zwemmen, kruipen.

Planten bewegen ook, bijvoorbeeld een bloem die zich opent in het licht.

Voortplanten

17 beste afbeeldingen over Jonge dieren. op Pinterest ...Voortplanten kan op verschillende manieren, maar het komt er op neer dat er nakomelingen komen.

Dieren krijgen jongen. Planten maken zaden. Bacteriën planten zich voort door zichzelf te delen.

Alle organismen zorgen ervoor dat ze nakomelingen krijgen.

Waarnemen

Onze Zintuigen - www.flowyoursoul.comWaarnemen betekent dat een organisme merkt wat er in de omgeving gebeurt. Om te kunnen waarnemen heb je zintuigen nodig die gevoelig zijn voor bepaalde prikkels uit je omgeving.

Het waarnemen is een levenskenmerk dat organismen gebruiken om bijvoorbeeld voedsel te vinden of gevaar te signaleren. Bij dieren (dus ook de mens) gaan de prikkels via de zintuigen naar de hersenen.

Maar ook planten kunnen waarnemen. Planten nemen bijvoorbeeld licht waar zodat de bladeren naar de zon toe groeien.

De verschillende manieren van waarnemen zijn zien, horen, ruiken, voelen en proeven.

Reageren

Reageren betekent dat een organisme iets doet of dat er in het lichaam van het organisme iets verandert wanneer er in de omgeving iets verandert.

De eerste stap is waarnemen en daarna komt reageren. Een voorbeeld: Je hoort dat er een berichtje binnenkomt op je telefoon (waarnemen). Je pakt je telefoon om te kijken wat er in het berichtje staat (reageren).

Dieren reageren op licht, geluid, smaak en gevoel.

Planten reageren ook op het licht. Ze groeien naar de zon toe.

Groeien

Dendrochronologie: jaarringen onthullen een datum - Het ...Groeien is het groter en zwaarder worden van een organisme.

Organismen nemen voeding en water op om te groeien. Groei kan zowel in de lengte als in de breedte plaatsvinden.

Een boom groeit bijvoorbeeld in de top in de lengte en wordt daardoor steeds hoger. De stam van een boom groeit in de breedte en wordt ieder jaar een stukje dikker.

Ontwikkelen

Ontwikkelen betekent van vorm veranderen.

Een organisme ziet er gewoonlijk niet een heel leven hetzelfde uit. Weefsels krijgen speciale taken of soms komen er nieuwe organen bij.

Een mens ontwikkelt zich van baby tot volwassene.

Een vlinder maakt in zijn leven een metamorfose door. Een rups ontwikkelt zich via een pop tot vlinder.

Ook planten ontwikkelen zich van kiemplantje tot volwassen plant.

Het gaat bij ontwikkelen om lichamelijke ontwikkeling. De geestelijke ontwikkeling (alles wat je denkt en voelt) van een mens gaat een heel leven door.

https://maken.wikiwijs.nl/generated/s1152x864_d9da2a003145386924b0878cd9788be0cfe73f2f.png

Levensverschijnselen bij planten

Ook planten zijn levende wezens. Ze vertonen (hebben) alle levensverschijnselen.

Maak de opdrachten hieronder om te kijken of je de levensverschijnselen bij planten kunt herkennen.

  • Het arrangement Ontdekken en Onderzoeken - Klas 1 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteurs
    Rianne Zoet-Wanders
    Laatst gewijzigd
    2019-07-04 13:21:33
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Levensverschijnselen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van