In Nederland verdient niet iedereen evenveel. De inkomensverdeling kun je in beeld brengen met de Lorenzcurve.
Vanwege die inkomensverschillen heeft Nederland een progressief belastingsysteem, dat betekent dat mensen die het meest verdienen de meeste belasting betalen. Je noemt dit ook wel het draagkrachtbeginsel. Dit principe kun je ook in andere gevallen toepassen, bijvoorbeeld als je met je met je hele voetbalteam uit eten gaat of als je met de hele klas op schoolreis gaat.
In deze opdracht staat de inkomensverdeling centraal en jullie brengen het effect van verschillende maatregelen op de inkomensverdeling in beeld.
Dat doe je door in Excel aan de slag te gaan met de inkomensgegevens van 30 leerlingen.
Wat ga je leren?
Domein H: Welvaart en groei
De kandidaat kan met behulp van de Lorenzcurve de personele inkomensverdeling in beeld brengen. De kandidaat weet dat we in Nederland een progressief belastingstelsel hebben.
Kernbegrippen
personele inkomensverdeling en Lorenzcurve
progressief belastingstelsel
draagkrachtbeginsel
Wat ga je doen?
Inkomensverdeling rekenkundig
Vooraf
Inhoud
Kennisbank
Inkomen + toepassingsopdrachten
Inkomensverdeling + toepassingsopdrachten
Belastingstelsel + toepassingsopdrachten
Aan de slag
Inhoud
Onderzoeksvraag
Hoe kun je het effect van verschillende (belasting)maatregelen op de inkomensverdeling in beeld brengen?
Stappen
Rekenmodel maken waarmee je het effect van verschillende (belasting)maatregelen op de het verloop van de Lorenzcurve in beeld kunt brengen.
Blad 1
Op het eerste blad (‘Lorenzcurve-1’) zie je de inkomensgegevens van 30 leerlingen. De leerling met het laagste inkomen heeft een inkomen van € 5,- (per week). De leerling met het hoogste inkomen heeft een inkomen van € 60,- (per week). Op basis van deze gegevens is een Lorenzcurve getekend.
De inkomens van de leerlingen kun je veranderen. Google-Spreadsheets laat direct de effecten van je veranderingen zien. Probeer maar.
Bekijk de formule in de cellen in kolom C.
Zorg dat je deze formule begrijpt.
Bekijk ook de formule in de cellen in kolom D.
Kijk of je ook deze formule begrijpt.
Bespreek samen het antwoord op de volgende vraag:
Waarom is het voor een juiste Lorenzcurve noodzakelijk dat de inkomens gesorteerd zijn van laag naar hoog?
Blad 2
Op het tweede blad (‘Lorenzcurve-2’) zie je opnieuw de gegevens van de 30 leerlingen en de bijbehorende Lorenzcurve.
Stel dat voor het organiseren van een klassenfeest € 150,- nodig is en dat wordt besloten dat iedere leerling € 5,- moet bijdragen.
Vul in de cellen F3 t/m F32 het getal 5 in.
In de grafiek zie je nu twee Lorenzcurven.
Bekijk de formule in de cellen in kolom G.
Zorg dat je die formule begrijpt.
Bespreek samen het antwoord op de volgende vragen:
Bij welke gegevens hoort de blauwe curve en bij welke gegevens de rode curve?
Is de nieuwe verdeling gelijkmatiger of juist niet?
Kunnen jullie uitleggen waarom dat zo is?
Jullie kunnen de bijdrage per leerling veranderen.
Google-Spreadsheets laat dan direct het effect op de Lorenzcurve zien. Probeer maar.
Blad 3
Zorg dat het derde blad (‘Lorenzcurve-3’) voor staat.
Stel dat wordt besloten dat iedereen een gelijk percentage van zijn inkomen moet bijdragen voor het organiseren van een klassenfeest.
Bekijk de formule in cel F3. Zorg dat je formule begrijpt.
Kopieer de formule uit cel F3 naar de cellen F4 t/m F32.
Bespreek samen het antwoord op de volgende vragen:
Is de totale bijdrage hoog genoeg voor het organiseren van het feest?
Pas het percentage dat moet worden bijgedragen eventueel iets aan.
Is de nieuwe inkomensverdeling gelijkmatiger of juist niet?
Kunnen jullie uitleggen waarom dat zo is?
Blad 4
Zorg dat het derde blad (‘Lorenzcurve-4’) voor staat.
Stel dat wordt besloten dat iemand met een laag inkomen een kleiner percentage van zijn inkomen moet bijdragen dan iemand met een hoger inkomen.
Bekijk de formule in cel F3. De formule zorgt er voor dat leerling 1 (met een inkomen van € 5,-) 2,5 % belasting betaalt.
Zorg dat je de formule begrijpt.
Kopieer de formule uit cel F3 naar de cellen F4 t/m F32.
Bespreek nu samen het antwoord op de volgende vragen:
Is de totale bijdrage hoog genoeg voor het organiseren van het feest?
Pas het percentage dat moet worden bijgedragen eventueel iets aan.
Is de nieuwe inkomensverdeling nu gelijkmatiger of juist niet?
Kunnen jullie uitleggen waarom dat zo is?
Welke manier van het berekenen van de bijdrage per leerlingen vinden jullie het eerlijkst?
Afronding
KB: Inkomen + toets
De theorie bij deze opdracht vind je in de Kennisbank.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de eindterm bij deze opdracht door en zorg dat je de eindterm aan een klasgenoot kunt uitleggen.
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht stond 3 à 4 uur.
Klopt de tijdsinschatting een beetje? Geef aan hoe lang je ongeveer met de Oriëntatie - Aan de slag en Afronding bezig bent geweest.
Inhoud:
Schrijf op wat je van de opdracht vond. Geef de opdracht een cijfer.
Afronding:
Heb je de toetsen in de Afronding goed gemaakt?
Het arrangement Opdracht: Inkomensverdeling - rekenkundig - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema 'Welvaart en groei', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor economie h45. De opdracht begint met een intro, daarna komt er een stuk tekst over wat je straks kan na deze opdracht (de leerdoelen) en vervolgens komt er een uitleg wat je gaat doen. Eerst komt er een opdracht over het inkomen, de inkomensverdeling en het belastingstelsel. De opdracht bestaat uit een onderzoeksvraag, twee stappen met bijbehorende opdrachten, een eindproduct, een toets en een reflectie. In deze opdracht geef je antwoord op de volgende onderzoeksvraag: Hoe kun je het effect van verschillende (belasting) maatregelen op de inkomensverdeling in beeld brengen? De onderzoekvraag is onderverdeeld in meerdere deelvragen. Belangrijke onderwerpen zijn: de lorenzcurve, het progressief belastingsysteem, het draagkrachtbeginsel en de primaire & secundaire inkomensverdeling. Bij de eerste stap ga je samen met een klasgenoot nadenken over een lorenzcurve. Je denkt na over waarom het noodzakelijk is dat de inkomens gesorteerd worden van laag naar hoog. Bij stap 2 ga je samen met een klasgenoot nadenken over de inkomensverdeling en het organiseren van het feest. Hier beantwoord je de hoofdvraag. Ter afsluiting is er een toets over het inkomen, de inkomensverdeling en het belastingstelsel. Na de toets wordt er nog een keer teruggekeken naar de opdracht, dus hoe ging het?
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Welvaart en groei;
Economie;
Primaire en secundaire inkomensverdeling (Lorenzcurve);
Welvaart;
Deze opdracht hoort bij het thema 'Welvaart en groei', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor economie h45. De opdracht begint met een intro, daarna komt er een stuk tekst over wat je straks kan na deze opdracht (de leerdoelen) en vervolgens komt er een uitleg wat je gaat doen. Eerst komt er een opdracht over het inkomen, de inkomensverdeling en het belastingstelsel. De opdracht bestaat uit een onderzoeksvraag, twee stappen met bijbehorende opdrachten, een eindproduct, een toets en een reflectie. In deze opdracht geef je antwoord op de volgende onderzoeksvraag: Hoe kun je het effect van verschillende (belasting) maatregelen op de inkomensverdeling in beeld brengen? De onderzoekvraag is onderverdeeld in meerdere deelvragen. Belangrijke onderwerpen zijn: de lorenzcurve, het progressief belastingsysteem, het draagkrachtbeginsel en de primaire & secundaire inkomensverdeling. Bij de eerste stap ga je samen met een klasgenoot nadenken over een lorenzcurve. Je denkt na over waarom het noodzakelijk is dat de inkomens gesorteerd worden van laag naar hoog. Bij stap 2 ga je samen met een klasgenoot nadenken over de inkomensverdeling en het organiseren van het feest. Hier beantwoord je de hoofdvraag. Ter afsluiting is er een toets over het inkomen, de inkomensverdeling en het belastingstelsel. Na de toets wordt er nog een keer teruggekeken naar de opdracht, dus hoe ging het?
In Nederland verdient niet iedereen evenveel. De inkomensverdeling kun je in beeld brengen met de Lorenzcurve.
Benodigdheden
Bestudeer het volgende onderwerp uit de Kennisbank.
Hoofdvraag:
Open het Google-Spreadsheets bestand: 
Open (opnieuw) het Google-Spreadsheets 
Kan ik wat ik moet kunnen?
