In deze opdracht kijk je naar de vraag of door de globalisering culturen steeds meer op elkaar gaan lijken (bijvoorbeeld onder de invloed van 'the American way of life'.)
Zijn er ook tegenstromen of andere reacties gaande?
In deze opdracht ga je dat onderzoeken.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Gaan door de globalisering culturen steeds meer op elkaar lijken of juist meer verschillen?
We kijken naar het begrip cultuur en hoe men zich, ‘passend’ bij zijn of haar cultuur, dient te gedragen. Een belangrijke rol daarbij speelt de taal. We hebben steeds vaker contact met mensen uit andere culturen en uit andere landen, maar hoe kunnen we elkaar verstaan?
Deelvragen
Hoe beïnvloeden we elkaar op cultuurgebied door de globalisering?
Hoe groot is de rol van een dominante cultuur als de Amerikaanse daarbij is?
Zijn er tegenstromen en verzet tegen de globalisering en tegen Amerikaanse invloeden?
Welke rol is daarbij weggelegd voor nationale identiteiten?
Begrippen
cultuur
culturele globalisering
lingua franca
amerikanisering
identiteit
Wat ga je doen?
Activiteiten
Vooraf
Voorkennis
Bestudeer de kennisbank en maak de instaptoets.
Aan de slag
Stap 1
Lees over culturele globalisering. Gaan culturen steeds meer op elkaar lijken? Bekijk een website met typisch Nederlandse cultuurweetjes en beantwoord vragen.
Stap 2
Lees over het Engels en Chinees als eerste of tweede taal en wat een lingua franca is. Beantwoord vragen.
Stap 3
The American way of life is terug te vinden in onze cultuur in taal, tv, film, fastfood, etc. Je leert wat amerikanisering is en bekijkt in de Bosatlas hoeveel McDonald's restaurants er zijn wereldwijd.
Stap 4
Je leest dat er naast de Amerikaanse invloed er ook mensen vasthouden aan hun (nationale) identiteit. Er zijn ook verzet en tegenstromen. Beantwoord de vragen.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Vergelijk deze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Op creatieve manier maak je duidelijk wat de Nederlandse of de mondiale identiteit inhoudt.
Examenvragen
Oefen met de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van 3 à 4 SLU.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De wereld kent veel verschillende culturen. Het begrip cultuur kun je op verschillende manieren omschrijven: ‘De manier waarop een groep mensen of een volk leeft.’ ‘Datgene wat een groep mensen bezit, denkt en doet.’ Of: ‘Het geheel van geestelijke verworvenheden van een volk.’
Elke cultuur heeft zijn eigen regels en waarden en normen. Je behoort je te gedragen zoals dat ‘past’ bij je cultuur. Voorbeelden van typisch Nederlandse cultuurgewoontes kun je vinden op de website Nederland voor beginners.
Culturen zijn niet statisch en beïnvloeden elkaar door toerisme, door internet en door aanschaf van producten van multinationale ondernemingen (bijvoorbeeld Ikea). Bekijk in de Grote Bosatlas maar eens hoeveel vestigingen er wereldwijd zijn van Ikea of McDonalds (GB55, 269C en D).
Wist je dat er elk jaar 2 miljard spijkerbroeken (jeans) verkocht worden in vrijwel elk land van de wereld? Zelfs in het streng islamitische Soedan, waar vrouwen voor het dragen van een spijkerbroek met 40 zweepslagen kunnen worden bestraft!
Culturele globalisering houdt in de beïnvloeding door andere culturen en de overname van elementen uit andere culturen. Deze culturele globalisering verloopt via toerisme en migratie, via (elektronische) media en grensoverschrijdende producten.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Een belangrijk onderdeel van de cultuur is de taal. Je hoort er pas echt bij als je je goed in een officiële landstaal kunt uitdrukken. Wij eisen van nieuwe Nederlanders dat ze Nederlands kunnen verstaan, begrijpen, spreken en lezen. Bij een inburgeringstest moet blijken hoe goed ze de taal beheersen.
Toch, met het Nederlands alleen red je het in de wereld niet. Alleen in Nederland, België, Suriname en de Nederlandse Antillen kun je daarmee terecht, voor andere contacten heb je een andere taal nodig.
In de middeleeuwen werd door wetenschappers in heel Europa het Latijn als gemeenschappelijke taal gebruikt. Aan de hoven van Europese koningen en keizers werd tot 200 jaar geleden vaak het Frans als gemeenschappelijke taal gebruikt. En nu? Nu is dat het Engels.
Een taal die als gemeenschappelijk communicatiemiddel wordt gebruikt tussen mensen met verschillende moedertalen wordt een lingua franca genoemd.
Of je nu op vakantie gaat in Egypte, IJsland of Mexico, in de huidige globalisering hebben we een gemeenschappelijke taal nodig om elkaar te kunnen begrijpen en dat is vaak het Engels. Het Engels wordt in meer dan 75 landen gesproken, als eerste of als tweede taal.
Toch is het Engels niet de meest gesproken taal van de wereld dat is het Chinees (officieel: het Mandarijn). Het Chinees wordt in maar twee landen als eerste of als tweede taal gesproken (China en Taiwan) en daarnaast door Chinese immigranten, maar wel door meer dan 1 miljard mensen. (In China zijn veel verschillende groepen, bijvoorbeeld Oeigoeren, die als eerste taal het Oeigoers spreken, maar daarnaast als tweede taal Chinees.)
Als we het Engels als een vreemde taal die ‘redelijk goed’ beheerst wordt meetellen, stijgt het Engels van 0,75 miljard sprekers naar tussen de 1,5 en 2,5 miljard mensen.
Dat het Engels veel als gemeenschappelijke taal wordt gebruikt, is een uitvloeisel van het Britse Rijk (van ca. 1500 tot ca. 1960). Toen dit rijk op zijn hoogtepunt was, omvatte het een kwart van de wereldbevolking.
Maar er zijn meer redenen waarom het Engels dé lingua franca geworden is. Een belangrijke is de opkomst van de computer, die in elk land van de wereld gebruikt wordt. De software en diensten als e-mail en internet gebruiken allemaal Engelse woorden die we in het Nederlands hebben overgenomen. We spreken van een computer en niet van een elektronische informatieverwerkende machine, we spreken van software en niet van programmatuur, we spreken van e-mail en niet van elektronischepost.
En al is er ook verzet, met name in Vlaanderen en Frankrijk, is het Engels zelfs ‘cool’ in het dagelijkse taalgebruik en bij reclames in tal van landen, ook in Nederland. Engelse woorden worden gebruikt ook als er goede Nederlandstalige varianten beschikbaar zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het Engels lijkt de slag als wereldtaal ruimschoots gewonnen te hebben, maar de rol van het Brits-Engels is steeds meer overgenomen door het Amerikaans-Engels.
Het verschil tussen beide talen zie je in de spelling: veel Amerikaanse woorden eindigen op –or tegenover –our van het Brits-Engels (harbor/harbour (=haven)). Je ziet het ook in de grammatica. Als er een gebeurtenis plaats heeft gevonden, zal een Brit zeggen: I have had my lunch (voltooid tegenwoordige tijd), terwijl een Amerikaan zal zeggen: I had my lunch (verleden tijd).
Het (Brits-)Engels speelt nog wel een grote rol, maar de rol van het Amerikaans-Engels is veel dominanter. Ook andere Amerikaanse cultuurelementen zijn wereldwijd verspreid. We spreken van de American way of life en van amerikanisering*. Die dominantie kent verschillende oorzaken.
* Amerikanisering is het overnemen van Amerikaanse gewoonten en gebruiken in andere gebieden en culturen.
Een belangrijke rol speelt de overwinning van de Amerikanen in de Tweede Wereldoorlog. Aan de Amerikaanse kant streden 17 miljoen soldaten mee. Zij brachten jazz, blues, kauwgom, nylonkousen en Coca-Cola mee en deze cultuurelementen werden in veel landen populair.
Het fastfood is geen Amerikaanse uitvinding. Het concept van “snel klaar te maken gerechten die bij speciale verkooppunten te krijgen zijn” is al oud: in het Romeinse Rijk waren er in grote steden kraampjes waar brood en wijn op straat werden verkocht.
De verkoop van fastfood in restaurantketens is wel een Amerikaanse uitvinding. Deze ketens zijn uitgegroeid tot Amerikaanse multinationals zoals McDonald's, Burger King, Pizza Hut, Kentucky Fried Chicken en Subway.
In bijna alle landen van de wereld - behalve het grootste deel van Afrika en de meeste ‘stan-landen’ (Afghanistan, Kazachstan, Oezbekistan, Tadzjikistan, Turkmenistan) - zijn er McDonalds te vinden. Zie voor het overzicht verder je Bosatlas (GB55 269C).
Dan is er nog de invloed van de Amerikaanse televisie-industrie. Amerikaanse internet- en massamediabedrijven zijn dominant: elke avond zijn er wel Amerikaanse televisieprogramma’s op tv. De Amerikaanse betaalzenders als HBO en Netflix hebben miljoenen abonnees wereldwijd, twee derde van alle films in de Nederlandse bioscopen zijn gemaakt door de Amerikaanse filmindustrie.
De grootste tech- en internetbedrijven komen uit Silicon Valley, Californië. Uit deze regio zijn belangrijke sociale media (Twitter, Facebook, LinkedIn, Instagram, Snapchat, WhatsApp) bedacht, met miljoenen volgers in meer dan honderd landen.
Stap 4 - Alternatieven
De rol van de Amerikaanse cultuur is groot, maar er zijn ook veel tegenstromen. Kijk maar eens naar de populariteit van de Aziatische beeldcultuur zoals de manga, de Japanse versie van het stripverhaal.
Populair zijn ook de Kung fu-vechtfilms uit Hongkong, maar vooral de muziek- en dansfilms uit Bollywood, de Indiase versie van Hollywood.
Er verschijnen jaarlijks meer Bollywood- dan Hollywood-films en er gaan elk jaar meer mensen naar Bollywood- dan naar Hollywood-films (3,6 miljard versus 2,6 miljard bezoekers).
Wij kennen vooral de Amerikaanse televisieseries als House of Cards en Game of Thrones, maar wereldwijd zijn de telenovelas, de soaps uit Brazilië, Colombia en Mexico, nog populairder. Zij worden bekeken in bijna alle landen van Latijns-Amerika, maar ook in Spanje, India, Indonesië, Polen, Bulgarije, Roemenië, Maleisië, Hongarije, Tsjechië, de Dominicaanse Republiek, Italië, Zwitserland, Japan, Turkije, de Filipijnen en China.
Amerikaanse musici als Beyoncé zijn wereldwijd populair, maar er zijn ook belangrijke tegenstromen uit bijvoorbeeld Afrika, zoals Ali FarkaTouré uit Mali en Omara Moctar (artiestennaam: Bombino) uit Niger.
Andere soorten strips, muziek, films en televisieprogramma’s komen vaak voort uit het hebben van een andere smaak die meer past bij de eigen cultuur dan bij de Amerikaanse cultuur. Maar veel mensen gaan nog een stap verder. Zij komen uit ideologische redenen in verzet tegen de amerikanisering.
Zij beroepen zich op hun (nationale) identiteit, datgene wat mensen op grond van hun nationaliteit verbindt aangaande taal, normen en waarden, en omgangsvormen.
Verzet en tegenstromen
In 2000 vernielde de Franse activist, schrijver en politicus José Bové een restaurant van McDonald’s uit protest tegen de oprukkende globalisering en amerikanisering in zijn land.
Een vreedzamer protest komt voort uit de slow food-campagne waarbij lokale (voedsel)producten worden gepromoot.
Het verzet tegen de amerikanisering kan ook voortkomen uit politieke redenen. Verschillende overheden moeten niets hebben van de Amerikaanse of de bredere westerse normen als ‘democratie’ en ‘mensenrechten’.
Zo behoudt de Russische president Poetin zich het recht voor om af te wijken van westerse normen als het bijvoorbeeld gaat om homorechten.
De Chinese overheid blokkeert simpelweg regelmatig westerse informatiestromen. Zo worden in dit land verschillende sociale media (Twitter, Facebook) geblokkeerd en kun je in China niet googelen op termen als ‘Amnesty International’ en ‘vrijheid van meningsuiting’.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Voel jij je een typische kaaskop? Wat verbindt de Nederlanders op het gebied van cultuur, taal, normen en waarden en omgangsvormen?
Maak op een creatieve manier duidelijk wat volgens jou de Nederlandse identiteit inhoudt.
OF
Voel jij je een wereldburger? Wat verbindt de inwoners op deze aarde op het gebied van taal, normen en waarden en omgangsvormen?
Maak op een creatieve manier duidelijk wat volgens jou de mondiale identiteit inhoudt.
Je kunt deze opdracht met een klasgenoot doen of alleen.
Overleg eerst samen hoe jullie denken over de Nederlandse of mondiale identiteit.
Hoe je je mening vormgeeft en uitwerkt, mag je zelf bepalen.
Denk aan een cartoon, een tekening, een flyer, een lied, een rap, een pamflet, een filmpje gemaakt met je smartphone: alles is mogelijk.
Voor ideeën kun je ook kijken in de Gereedschapskist.
Beoordeling
In overleg met jullie docent zal hij of zij het eindproduct beoordelen.
Heb je voldoende onderbouwd waarom je je wel/geen Nederlander voelt?
Heb je meer met de identiteit van een wereldburger? Heb je dat voldoende uitgelegd?
Je hebt je eindproduct op creatieve en originele wijze uitgewerkt.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Wat wordt bedoeld met 'the American way of life'?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Kun je uitleggen op welke manieren culturen elkaar beïnvloeden?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat 3 à 4 SLU.
Heb je de opdracht binnen dit aantal uren kunnen doen?
Inhoud
In hoeverre is de amerikanisering merkbaar in verschillende culturen?
Kun je dat uitleggen met voorbeelden?
Eindopdrachten
Heb je de toetsvragen goed beantwoord?
Heb je de creatieve opdracht gedaan? Voor welke identiteit heb je gekozen?
Kun je uitleggen waarom?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?
Het arrangement Culturele globalisering - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Wereld'' wordt het thema ''Cultuur naast elkaar'' besproken. Er wordt een omschrijving gegeven van het begrip cultuur, maar ook wordt benadrukt dat cultuur door iedereen anders ervaren kan worden. Door de wereldwijde globalisering kan het voorkomen dat culturen meer op elkaar gaan lijken, wat we culturele globalisering noemen. Taal speelt een belangrijke rol in cultuur, en het wordt verwacht dat mensen die verhuizen de taal van het land waar ze gaan wonen leren. Zo moeten mensen bijvoorbeeld slagen voor de Nederlandse inburgeringstest om aan te tonen dat ze de taal beheersen. Toch is het beheersen van de Nederlandse taal niet overal ter wereld voldoende. Daarom is een lingua franca belangrijk, een taal waarin mensen met verschillende moedertalen kunnen communiceren. In veel landen wordt Engels als lingua franca gebruikt, maar wereldwijd is Chinees de meest gesproken taal. Het gebruik van Engels als lingua franca op veel plaatsen leidt ook tot Amerikanisering, waarbij Amerikaanse gewoonten en gebruiken worden overgenomen in andere gebieden en culturen.
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Globalisering;
Aardrijkskunde;
Grenzen en identiteit;
Cultuur;
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Wereld'' wordt het thema ''Cultuur naast elkaar'' besproken. Er wordt een omschrijving gegeven van het begrip cultuur, maar ook wordt benadrukt dat cultuur door iedereen anders ervaren kan worden. Door de wereldwijde globalisering kan het voorkomen dat culturen meer op elkaar gaan lijken, wat we culturele globalisering noemen. Taal speelt een belangrijke rol in cultuur, en het wordt verwacht dat mensen die verhuizen de taal van het land waar ze gaan wonen leren. Zo moeten mensen bijvoorbeeld slagen voor de Nederlandse inburgeringstest om aan te tonen dat ze de taal beheersen. Toch is het beheersen van de Nederlandse taal niet overal ter wereld voldoende. Daarom is een lingua franca belangrijk, een taal waarin mensen met verschillende moedertalen kunnen communiceren. In veel landen wordt Engels als lingua franca gebruikt, maar wereldwijd is Chinees de meest gesproken taal. Het gebruik van Engels als lingua franca op veel plaatsen leidt ook tot Amerikanisering, waarbij Amerikaanse gewoonten en gebruiken worden overgenomen in andere gebieden en culturen.
In deze opdracht kijk je naar de vraag of door de globalisering culturen steeds meer op elkaar gaan lijken (bijvoorbeeld onder de invloed van 'the American way of life'.)
Activiteiten
Een belangrijk onderdeel van de cultuur is de taal. Je hoort er pas echt bij als je je goed in een officiële landstaal kunt uitdrukken. Wij eisen van nieuwe Nederlanders dat ze Nederlands kunnen verstaan, begrijpen, spreken en lezen. Bij een inburgeringstest moet blijken hoe goed ze de taal beheersen.
Het Engels lijkt de slag als wereldtaal ruimschoots gewonnen te hebben, maar de rol van het Brits-Engels is steeds meer overgenomen door het Amerikaans-Engels.
De rol van de Amerikaanse cultuur is groot, maar er zijn ook veel tegenstromen. Kijk maar eens naar de populariteit van de Aziatische beeldcultuur zoals de manga, de Japanse versie van het stripverhaal.
Voel jij je een typische kaaskop? Wat verbindt de Nederlanders op het gebied van cultuur, taal, normen en waarden en omgangsvormen?
Intro
