Thema: het verteringsstelsel VMBO-tl / Havo/ Vwo 2

Thema: het verteringsstelsel VMBO-tl / Havo/ Vwo 2

Thema: het verteringsstelsel

Intro

Welkom bij deze Wikiwijs over het verteringsstelsel.

Als je tijdens je pauze een boterham eet met boter en kaas dan ben jij je niet bewust van de vertering die zich in je lichaam afspeelt. Terwijl jij je broodtrommel leeg eet, komt het proces vertering al gelijk te pas in je mondholte.

In deze Wikiwijs wordt jij begeleid door het verteringsstelsel van jouw lichaam om te zien wat er bij komt kijken om alle voedingsstoffen(eiwitten, koolhydraten, vetten) uit jouw lunch te halen.

Ook worden alle onderdelen van het verteringsstelsel met bijbehorende kenmerken en functies uitgelegd.

Lesdoelen

Alle doelen voor dit thema kun je vinden in onderstaande tabel.

De dikgedrukte begrippen worden verder toegelicht in de kopjes die hiervoor bestemd zijn.

Aan het einde van dit thema kun je...

de algemene functie van het verteringsstelsel uitleggen.

de onderdelen van je mondholte met bijbehorende functies voor het verteringsstelsel uitleggen.

een verband leggen met de woorden keelholte, slikken, slokdarm voor het verteringsstelsel met hun functies en kenmerken.

de onderdelen van de maag uitleggen met hun functies en kenmerken.

uitleggen wat de functie is van de alvleesklier in het verteringsstelsel.

uitleggen wat de functie is van galblaas in het verteringsstelsel.

de functie van de twaalfvingerige darm uitleggen voor de vertering.

de kenmerken met bijbehorende functies van de dunne darm uitleggen.

de processen die zich afspelen in de dikke darm uitleggen.

de functie van de endeldarm uitleggen.

het begrip darmperistaltiek uitleggen met bijbehorende functie.

het begrip enzymen met bijbehorende kenmerken en functies uitleggen.

 

Wat moet ik doen?

In deze module is de bedoeling dat jij alle onderdelen van het verteringsstelsel kunt benoemen met hun functies en kenmerken.

Uiteraard moet je eerst weten wat vertering inhoudt voordat je de onderdelen van het verteringstelsel doorneemt.

 

Lees eerst alle stukjes tekst en bestudeer de filmpjes en plaatjes goed.

Vervolgens maak je eerst de instaptoets.

Als jij de instaptoets hebt behaald mag je beginnen aan de eindtoets.

Is dit niet het geval neem dan nog de onderdelen nogmaals door waar je niet goed op hebt gescoord.

Klik nu op wat is vertering?

 

Wat is vertering?

Vertering is het verkleinen en vrijmaken van voedingsstoffen die jij eet of drinkt. Nut hiervan is dat het via de darmwand het bloed in kan, zodat wij deze voedingsstoffen kunnen gebruiken als bouw, brand- en reservestof.

Let op dat beschermende stoffen dus vitamines en mineral niet verteerd hoeven te worden, voordat het onze bloed in kan.

Klik nu op de instaptoes en maak deze af. Verdere informatie kun je daarbij vinden.

 

Instaptoets

Voordat je alle onderdelen gaat leren is het handiger om te kijken wat jij al over het verteringsstelsel weet.

      Instaptoets

 

Hiervoor wil ik graag van jou dat jij de instaptoets maakt.

Dit is direct ook een overzicht van wat jij nog extra moet leren of niet?

 

Onder elke vraag staat bij welke onderdeel van het verteringsstelsel dit hoort. En dit overzicht kan jij ook openen nadat jij de volledige instaptoets hebt ingevuld.

Nadat jij de instaptoets hebt gemaakt moet jij volgens onderstaande stappen;

 

Als je alle antwoorden goed hebt bestudeer dan alleen de plaatjes, videos van de onderdelen en maak de bijbehorende opdrachten. Vervolgens maak je de eindtoets en als laatst de extra uitdaging.

Als je tussen de 6 en 9 vragen goed hebt bestudeer dan de onderdelen waar je niet goed op hebt gescoord. De foute antwoorden met bijbehorende onderdelen neem je nogmaals door en vervolgens maak je de eindtoets.

Als je minder dan 6 vragen goed hebt neem dan alle onderdelen nogmaals door en maak vervolgens de eindtoets.

 

Onderdelen en functies

Onder het kopje ''onderdelen en functies'' kun je alle onderdelen vinden over het verteringsstelsel met de bijbehorende functies.

LET OP!! Neem deze onderdelen eerst in volgorde door voordat je begint met de instaptoets.

Klik dus eerst op mondholte en werk vervolgens op volgorde toe tot en met ''enzymen''

Mondholte

Je mondholte bevat het gebit, de speekselklieren en je tong.

Zie bovenstaande afbeelding om te zien waar deze speekselklieren zitten.

 

Als jij op een stukje brood aan het kauwen bent, vergroot je hiermee ook de oppervlakte van het brood. Deze oppervlakte van het brood wordt door je tanden vergroot.

De vergroting van de oppervlakte is belangrijk zodat de enzymen de voedseldeeltjes makkelijk kunnen bereiken, dit is nodig voor een snelle vertering.

De speekselklieren in je mond maken speeksel aan. In dit speeksel zitten enzymen die zetmeel afbreken(verteren). Een ander voordeel van het speeksel is dat je eten ook vloeibaarder wordt zodat het makkelijker door te slikken is. Tevens bevat speeksel ook bacteriedodende stoffen die voorkomen dat je tanden bederven.

De tong vervoert het gekauwde voedsel met toegevoegde speeksel naar je keelholte. Bij contact van het voedsel met de keelholte treedt een slikreflex op. Dit slikreflex zorgt ervoor dat het voedsel in je slokdarm komt en dus niet in je luchtpijp.

Zie de video hieronder voor verdere uitleg over de processen van het slikreflex en maak de opdracht onder de video.

 

Keelholte, slikken, slokdarm

Als je iets eet of drinkt kan het zomaar eens zijn dat je moet gaan lachen waardoor het drinken je neus uitloopt.

De huig zorgt er in normale situaties ervoor dat hetgeen wat je eet of drinkt niet je neus uitloopt door je neusholte af te sluiten. Dit is van belang om ervoor te zorgen dat je geen beschadigingen aanbrengt aan je neusholte en je reukorgaan.

Tijdens het slikken kan je niet ademen. Dit is een van de vele veiligheidsmechanismen van het lichaam die je beschermd.

Het strotklepje zorgt ervoor dat er tijdens het eten geen voedsel de luchtpijp in kan komen. De luchtpijp zit verbonden aan je longen, dus als er wat in je luchtpijp terecht komt kan het ook je longen beschadigen. Als het eten of drinken toch in je luchtpijp terecht komt dan ga je hoesten, dit is de noodknop van je lichaam om de longen te beschermen.

Als tijdens het slikken je luchtpijp afgesloten wordt door je strotklepje en je neusholte door je huig. Dan zal hetgeen wat je eet of drinkt je slokdarm ingaan. De slokdarm is net als de luchtpijp verbonden aan de keelholte.

Het verschil is wel dat de slokdarm de keelholte met de maag verbindt. De luchtpijp daarentegen verbindt de keelholte met de longen.

De slokdarm dient dus voor vervoering van voedsel naar je maag. De slokdarm maakt hierbij gebruik van een mechanisme genaamd peristaltiek(spierbewegingen).

Maak nu de opdrachten door op de link onder het onderstaande plaatje te klikken en voer de code 425568 in om te starten met de oefening.

 

 

Maag en maagportier

Het voedsel wat door je slokdarm wordt vervoerd komt uiteindelijk terecht in je maag. 

De maag zorgt ervoor dat dit voedsel tijdelijk opgeslagen wordt. Ook doet je maag aan het voor verteren van eiwitten met behulp van enzymen die in je maagsap zitten.

De maagsapklieren in je maag produceren maagsap. Dit maagsap bevat zoutzuur en enzymen. Het zoutzuur zorgt ervoor dat de bacteriën die meekomen met het voedsel gedood worden.

Als een groot deel van deze eiwitten is voor verteerd wordt er een deel van dit voedsel een beetje bij beetje doorgelaten naar de twaalfvingerige darm. Dit gebeurt met behulp van de maagportier, dit is een kringspier die de maag verbindt met de twaalfvingerige darm.

Twaalfvingerige darm

Nadat de maagportier een deel van het voor verteerde voedsel vanuit je maag heeft doorgelaten komt dit terecht in de twaalfvingerige darm.

De twaalfvingerige darm is het eerste gedeelte van de dunne darm. Hierin worden velen enzymen toegevoegd die hun proces verder zullen doorlopen in de dunne darm.

De twaalfvingerige darm ontvangt namelijk alvleessap van de alvleesklier en gal vanuit de galblaas. Deze alvleessap bevat enzymen die eiwitten, vetten en zetmeel kunnen verteren.

De gal wat vanuit de galblaas wordt toegevoegd aan de twaalfvingerige darm is een emulgator voor vetten. Een emulgator emulgeert de vetten, dit houdt in dat de oppervlakte van een vetdruppel wordt vergroot door het te verdelen in kleinere vetdruppels.

LET OP: GAL IS DUS GEEN ENZYM!!

Hierna wordt het vet verteerd door de aanwezige enzymen in het alvleessap.

 

 

Hieronder heb ik een video (kennisclip) geüpload.

Let op we hebben het hier nog steeds over vertering dus ook over voedsel wat naar binnenkomt via de maagportier naar de twaalfvingerige darm.

Kijk nu de video hieronder voor verdere uitleg over wat er allemaal gebeurt in de twaalfvingerige darm.

 

Heb jij de video bekeken? Maak dan de opdrachten door op onderstaande plaatje te klikken.

 

Dunne darm

Nadat het voedsel in je twaalfvingerige darm terecht is gekomen is het volgende aansluitende gedeelte de dunne darm.

De dunne darm ontvangt voedsel met vele enzymen vanuit de twaalfvingerige darm. Aan dit voedsel worden nog een aantal enzymen toegevoegd die de vertering van eiwitten en koolhydraten voltooien. Het darmsap wat wordt aangemaakt door de darmsap klieren bevat deze enzymen.

Ook heeft de dunne darm een heel groot oppervlak, dit is belangrijk voor een betere opname van de bruikbare bestandsdelen. Deze opname van bruikbare bestandsdelen wordt gedaan door de bloedvaten in de darmvlokken.

Dikke darm

Nadat het voedsel is verteerd in de dunne darm blijven er altijd onverteerde voedselresten over.

Deze komen vervolgens in de dikke darm. Het beginstukje van de dikke darm heet de blindedarm, hieraan zit ook de appendix.

De dikke darm haalt nog enkele vitamines en andere stoffen uit de onverteerde voedselresten met behulp van bacteriën. En een groot deel van het water wat in deze onverteerde voedselresten zit, wordt door de dikke darm weer het lichaam in gebracht.

Endeldarm

De onverteerde voedselresten waar ook een groot deel van het water uit is gehaald komt vanuit de dikke darm terecht in de endeldarm.

De endeldarm is het laatste orgaan van het verteringsstelsel. In de endeldarm worden de onverteerde voedselresten(ontlasting) opgeslagen. Na een bepaalde tijd geeft je endeldarm een signaal af naar je hersenen, waardoor je naar de wc moet.

Als je op de wc zit gaat de kringspier(anus) van een gespannen toestand naar een ontspannen toestand waarna de ontlasting in de wc-pot beland. Deze ontlasting heeft een karakteristieke bruine kleur, deze kleur ontstaat door bepaalde stoffen uit de gal.

Darmperistaltiek

Het vervoeren van het (on)verteerde voedselmengsel komt tot stand door de peristaltiek. 

De functie van deze peristaltiek is het voedselbrij kneden en voortduwen naar het volgende orgaan van het verteringsstelsel. Dit kneden is nodig om de enzymen goed te vermengen met de voedselbrij.

Het is wel belangrijk dat je genoeg vezels eet, want vezels zorgen ervoor dat je peristaltiek goed blijft werken in je darmen. Vezels zijn dus ook heel belangrijk voor de vertering terwijl vezels zelf niet worden verteerd.

Bekijk de video hieronder om te zien hoe de peristaltiek eruitziet.

Enzymen

We hebben gezien dat enzymen een hoofdrol spelen bij het verteren van voedingsstoffen. Enzymen breken namelijk organische voedseldeeltjes zoals, eiwitten, koolhydraten en vetten af naar verteringsproducten.

Deze verteringsproducten kunnen vervolgens opgenomen worden in het bloed. Wel is het zo dat elke enzym een soort voedingsstof kan verteren, dus elke enzymsoort is reactie specifiek. Ook kunnen dezelfde enzymen meerdere keren worden gebruikt voor de vertering, dus enzymen worden niet verbruikt, maar wel gebruikt voor de vertering.

Tevens zit in onze voedsel ook anorganische stoffen. Anorganische stoffen houdt in dat deze stoffen niet verteerd hoeven te worden om opgenomen te worden in onze bloed. Deze stoffen zijn vitamines, mineralen en water.

Eindtoets

Extra uitdaging

Bronnenlijst

  • [mondholte] [Foto]. (z.d.). Geraadpleegd van https://voedselenvertering.wordpress.com/2015/01/28/het-verteringsstelsel/
  • Blinde darm [Foto]. (z.d.). Geraadpleegd van http://www.biologiesite.nl/blind.htm
  • Börger, B. (z.d.-a). Strotklepje [Foto]. Geraadpleegd van https://biologielessen.nl/index.php/a-14/2195-strotklepje
  • Börger, B. (z.d.-b). Darmvlokken [Foto]. Geraadpleegd van https://biologielessen.nl/index.php/b-3/1126-darmvlokken
  • Kind en Gezin. (2017, 4 juli). Borstvoeding - slikreflex [Video]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=s6Bvf4vkWtQ
  • Malmberg. (z.d.). 2 vmbo-t-hv, 2.5 Het verteringsstelsel opdracht 23 online [Foto]. Geraadpleegd van https://bvj.secure.malmberg.nl/
  • Waar zit de galblaas in het lichaam – Gezondheid en goede voeding [Foto]. (2014, 9 januari). Geraadpleegd van http://vazon-spb.ru/waar-zit-de-galblaas-in-het-lichaam/
  • Depositphotos, Inc. (z.d.). Stripfiguur van maag met vraagteken [Foto]. Geraadpleegd van https://nl.depositphotos.com/55468915/stockafbeelding-stripfiguur-van-maag-met-vraagteken.html
  • Endeldarm - Darmgezondheid [Foto]. (z.d.). Geraadpleegd van https://www.darmgezondheid.nl/darmgezondheid/spijsvertering/endeldarm/
  • Enzymen bij PDS en FODMAP [Foto]. (z.d.). Geraadpleegd van https://fodmap-dieet.nl/fodmap-2/enzymen-bij-pds-en-fodmap/+
  • Eten meegeven naar de basisschool [Foto]. (z.d.). Geraadpleegd van https://www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-kind-en-ik/alles-over-gezond-eten-voor-kinderen-van-4-13-jaar/eten-meegeven-naar-de-basisschool.aspx++
  • Lambrechts, M. (2017, 16 mei). Instaptoets voor de lerarenopleidingen [Foto]. Geraadpleegd van https://absoluutmagazine.wordpress.com/2017/05/16/instaptoets-voor-de-lerarenopleiding-2/++
  • Van Dormalen, W. (2018, 19 september). Vitamines en mineralen uit basispakket in 2019 [Foto]. Geraadpleegd van https://www.gezondheidsnet.nl/vitamines-en-mineralen/vitamines-en-mineralen-uit-basispakket-in-2019
  • Wikipedia-bijdragers. (z.d.). Spijsvertering+ - Wikipedia [Foto]. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/wiki/Spijsvertering+

  • Het arrangement Thema: het verteringsstelsel VMBO-tl / Havo/ Vwo 2 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Mevlut Baytekin
    Laatst gewijzigd
    2019-04-17 14:00:43
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze Wikiwijs gaat over alle organen van het verteringsstelsel met hun functies en kenmerken.
    Leerniveau
    VWO 2; VMBO theoretische leerweg, 2; HAVO 2;
    Leerinhoud en doelen
    Biologie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    1 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    darmen, enzymen, verteren, vertering, verteringsklieren, verteringssappen

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Instaptoets

    Extra uitdaging

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van