Wij verbruiken veel water met zijn allen. Maar hoe zit dat met jou?
Verbruik jij veel water?
Waar verbruik je veel water bij?
Maak een lijstje met alles waar jij water voor gebruikt en beantwoord de vragen.
Cijfers
Wat ga je leren?
Je gaat leren:
Hoeveel water je ongeveer per dag verbruikt.
In welke situaties veel water wordt verbruikt.
Waar drinkwater van wordt gemaakt.
Wat watervervuiling veroorzaakt.
Hoe je water kan bezuinigen.
Water op de wereld
Water vinden we overal op de wereld. In sloten, meren, zeeën, regenplassen, onder de grond en op nog veel meer plekken. Op de aarde is er zelfs meer water te vinden dan land. Het aardoppervlak is de bovenste laag van de aarde en bestaat maar liefst uit 70% water. Je zou dus denken dat er genoeg water te drinken is op de wereld. Maar dat is niet zo. Niet al het water op de aarde kan je bijvoorbeeld drinken.
Drinkbaar water
Drinkbaar water komt meestal van grondwater. Dat is water dat in de grond is gezakt. Bijvoorbeeld regenwater dat op aarde terecht komt in rivieren en dan de bodem in gaat. Minder dan 1% van al het water op de wereld kunnen wij gebruiken als drinkwater!
Watervervuiling
Om water te kunnen drinken moeten er eerst dingen uitgehaald worden. In grondwater zitten nog steeds vieze stofjes die niet goed zijn om te drinken. Er zitten soms zelfs ook giftige stoffen in het water. Fabrieken dumpen hun giftige spullen dan in het water of mensen gooien hun afval erin. Het kost nog meer moeite, tijd en geld om deze giftige stoffen uit het water te halen.
Zuinig
Het kost dus veel energie om water schoon te maken en dit is slecht voor het milieu. Er wordt wereldwijd steeds meer water gebruikt en daardoor vervuilen we het milieu ook steeds meer. Omdat het zoveel moeite, tijd en geld kost om water schoon te maken lukt het op veel plekken niet om genoeg drinkwater te maken.
Opdracht
Maak in je groepje een PowerPoint presentatie over het verbruik en bezuinigen van water voor een onderdeel in je huis zoals wc, douche, afwassen enzovoort.
Gebruik de informatie in deze les om de volgende vragen te beantwoorden:
Bij welke activiteiten van het gekozen onderdeel wordt veel water verbruikt?
Hoe kan er water worden bezuinigd?
Gebruik plaatjes om de PowerPoint informatie duidelijker te kunnen uitleggen.
Dit heb je geleerd
Door dit lijstje in te vullen, weet je wat je al weet en wat nog niet. Dit lijstje vul je zelfstandig in.
Les 2: De weg van drinkwater
Inleiding
Je doucht, je wast je handen, je gaat naar de wc, maakt de auto schoon, kortom overal in huis gebruik je water. Al dat water is heel schoon en kan je drinken.
Je hebt de vorige keer geleerd:
In welke situaties veel water wordt verbruikt.
Wat watervervuiling veroorzaakt.
Hoe je minder water kan verbruiken.
Waar drinkwater van wordt gemaakt.
Maar hoe wordt water dat je door de wc spoelt dan schoongemaakt? Dat gaan we vandaag uitzoeken.
Wat ga je leren?
Je gaat leren:
Uit welke stappen de weg die water aflegt bestaat.
Wat het verschil is tussen de waterzuivering in Nederland en een oplossing voor het zuiveren van water in Zuid-Afrika.
Opdracht 1
Je gaat nu onderzoeken wat de weg is die water aflegt vanaf het moment dat je het door de wc spoelt. Je gaat 2 filmpjes kijken. Aan de hand daarvan maak je een overzicht van de stappen die water aflegt op de laptop.
Hoe pak je dit aan?
Pak voordat je het filmpje aanzet een stuk papier en een potlood om aantekeningen te maken.
Zet het filmpje aan en zet het filmpje zo vaak als je wilt op pauze om er over na te denken of een aantekening te maken van de stappen (je kan het filmpje ook opnieuw laten beginnen maar houdt de tijd in de gaten).
Je hoeft niet alle stappen op te schrijven. Schrijf er zoveel mogelijk op.
Zet de stappen in volgorde en kijk hoe je de stappen overzichtelijk kan laten zien. Dit kan bijvoorbeeld in een schema, tekening of tekst. Zet dit in een document in drive.
Deel jouw overzicht met de juf of meester via drive.
De eerste en laatste stap van de weg die water aflegt zie je hieronder al staan.
LET OP! Er komen nog stappen tussen!
Het water komt via het riool in een waterzuiveringsinstallatie terecht.
Het drinkwater komt via leidingen weer in de huizen.
Filmpje 1
Filmpje 2
In de wereld
Afbeelding 1: Zuid-Afrika
Niet iedereen in de wereld heeft toegang tot schoon drinkwater. Soms is er geen waterzuiveringsinstallatie aanwezig of werkt deze niet goed. Om iedereen van schoon water te voorzien proberen organisaties oplossingen te verzinnen.
Green source
Studenten in Nederland hebben oplossingen bedacht om schoon drinkwater te maken in Zuid-Afrika. Zij noemen hun project ‘Green source’. In Zuid-Afrika is het op veel plekken niet veilig om water uit de kraan te drinken. Daarom kopen de meeste mensen flessen water in winkels. De studenten hebben voetbalvelden gebruikt en hieronder een waterzuiveringsinstallatie gebouwd. Maar hoe werkt het?
Het systeem
De oplossing die de studenten hebben bedacht werkt als volgt. Het regenwater dat op de voetbalvelden terecht komt, zakt in de grond en wordt onder de grond opgevangen in een grote bak. Het regenwater wordt naar een filtersysteem gepompt dat buiten het voetbalveld staat. Hier wordt het water gefilterd en naar de school in de buurt gepompt. De kinderen daar kunnen dan zonder zorgen water uit de kraan drinken.
Werkt het?
Voordat dit systeem er was, werden er gemiddeld 12 leerlingen per maand ziek van het vieze water. Dit probleem is nu opgelost! Niet alleen de leerlingen hebben nu schoon water, maar inwoners uit de hele omgeving komen naar de kranen om schoon water op te halen. Het water is zelfs even schoon als water uit flessen. Een nadeel van dit plan is wel dat er in Zuid-Afrika gemiddeld niet veel regen valt waardoor er niet altijd water zal zijn om te zuiveren. Het plan van de studenten is om 20 van deze installaties te maken in Zuid-Afrika. Dit zal vast wel lukken, maar het is natuurlijk maar het begin.
Opdracht 2
Je weet nu hoe water in Nederland en Zuid-Afrika wordt gezuiverd zodat je het kan drinken. Deze manieren om water te zuiveren lijken op elkaar, maar verschillen ook van elkaar. In deze opdracht ga je uitzoeken welke verschillen en overeenkomsten er zijn.
Dit heb je geleerd
Door dit lijstje in te vullen, weet je wat je al weet en wat nog niet. Dit lijstje vul je zelfstandig in.
Les 3: Practicum
Inleiding
Als je vies water in de gootsteen gooit, houdt de stopper alle grote deeltjes tegen zoals hiernaast is te zien op de afbeelding. Water kan er wel gewoon door net als andere kleine deeltjes. Het water dat jij hebt weggegooid is nog niet schoon. Maar hoe wordt dat water dan weer schoon?
Je hebt vorige keer geleerd:
Welke weg water aflegt van de wc tot de kraan.
Welke oplossing wordt gebruikt in Afrika om water te zuiveren.
Welke manieren worden gebruikt om water te zuiveren.
Die kennis kan je vandaag gebruiken, want je gaat vandaag een eigen waterzuiveringsinstallatie bouwen. Om dat te kunnen ga je eerst onderzoeken welke manieren je kan gebruiken om water te zuiveren met spullen die je gewoon in huis hebt. Succes!
Wat ga je leren?
Je gaat leren:
Hoe je slootwater filtert en centrifugeert.
Op welke manier je een proefje goed kan uitvoeren.
Hoe je iets moet ontwerpen.
Hoe je een waterzuiveringsinstallatie bouwt.
Proefjes uitvoeren
Een proefje is goed uitgevoerd als je de resultaten kan gebruiken. Hiervoor moet je tijdens het uitvoeren van het proefje je aan bepaalde regels houden. Maar welke regels zijn dit dan?
De regels die gelden zijn:
Je raakt de materialen pas aan als de juf of meester zegt dat het mag.
Je raakt alleen de materialen van jouw groepje aan.
Je overlegt zachtjes met elkaar.
Pas op met het uitvoeren van proefjes waar je water bij gebruikt. Papier en laptops mogen niet nat worden anders gaan ze kapot.
Maak materialen pas kapot als dat nodig is.
Zelf proefjes uitvoeren
Je gaat nu zelf proefjes uitvoeren. Je gaat kijken welk effect filteren en centrifugeren heeft op de troebelheid van slootwater.
Troebelheid betekent de hoeveelheid kleine deeltjes die ervoor zorgen dat vloeistoffen zoals water, ondoorzichtig kunnen zijn. Hoe meer kleine deeltjes er in een vloeistof zitten, hoe minder goed je door de vloeistof heen kan kijken. De troebelheid is dan hoog.
Tijdens het uitvoeren van de proefjes volg je de instructiekaarten en houd je je aan de regels die hier boven staan. Als je klaar bent, maak je de vragen die onder de instructiekaarten staan. Als het niet lukt, vraag je aan de juf of meester of die jou kan helpen. Veel succes!
Proefje centrifugeren
Bij dit proefje ga je slootwater centrifugeren. Je gaat kijken welk effect dit heeft op de troebelheid van het slootwater.
Dit heb je nodig
Deze instructiekaart
Slootwater
Plastic flesje
Laptop
LET OP! Houd je aan de regels voor het uitvoeren van een proefje en zorg ervoor dat de laptop niet nat wordt.
Stappenplan
Lees deze hele instructiekaart goed door.
Giet het slootwater in het plastic flesje.
Draai het dopje op het flesje.
Draai het flesje met ronddraaiende bewegingen. Laat ook andere kinderen uit je groepje ronddraaien.
Kijk wat er verandert aan de troebelheid van het slootwater.
Beantwoord de vragen op de laptop onder deze instructiekaart.
Proefje filteren
Bij dit proefje ga je slootwater filteren met verschillende materialen. Je gaat kijken welk effect de verschillende materialen hebben op de troebelheid van het slootwater.
Dit heb je nodig
Deze instructiekaart
Slootwater
Koffiefilter
Steentjes
Watten
Zand
Schaar
Plastic flesjes
Laptop
LET OP! Houd je aan de regels voor het uitvoeren van een proefje en zorg ervoor dat de laptop niet nat wordt.
Stappenplan
Lees deze hele instructiekaart goed door.
Knip het plastic flesje doormidden zodat je twee helften hebt zoals je in afbeelding 1 kunt zien.
Plaats de bovenkant van het flesje op zijn kop in de onderkant.
Kies één van de materialen. Je kunt kiezen tussen steentjes, watten, zand en een koffiefilter.
Plaats het materiaal dat je hebt gekozen in de bovenkant van het flesje. Let op! Als je zand gebruikt, moet je dit eerst in een koffiefilter stoppen en deze in de bovenkant van het flesje stoppen.
Draai het dopje van het flesje eraf en giet het slootwater erin.
Kijk wat er verandert aan de troebelheid van het slootwater.
Voer het proefje zo vaak uit tot je alle vier de materialen apart hebt gebruikt.
Beantwoord de vragen op de laptop onder deze instructiekaart.
Afbeelding 1: Onderdelen van een geknipte waterfles.
Afbeelding 2: Onderdelen van een waterfles in elkaar.
Scheidingsmethoden
Er zijn verschillende manieren om stoffen van elkaar te scheiden. We noemen deze manieren scheidingsmethoden. In de proefjes heb je twee soorten scheidingsmethoden getest namelijk filteren en centrifugeren. Maar wat gebeurt en nou?
Filteren
Tijdens het proefje filteren heb je gemerkt dat de grote deeltjes uit het slootwater achter blijven. Als je watten gebruikt worden er kleinere deeltjes tegenhouden dan als je steentjes gebruikt. Hoe fijner het materiaal dat je gebruikt, hoe kleiner de deeltjes zijn die worden tegengehouden. Bij filteren scheidt je de stoffen dus op basis van de grootte. Op deze manier kan je grote deeltjes en afval uit het water halen en is het water al een stuk schoner. Als je meerdere materialen gebruikt, wordt het water misschien wel steeds schoner? Wie weet.
Centrifugeren
Bij het andere proefje heb je met ronddraaiende bewegingen, stoffen op een andere manier van elkaar gescheiden. Als het goed is zakten de grotere deeltjes naar beneden. Deze grotere deeltjes zijn zwaarder dan de kleine deeltjes. Bij centrifugeren worden stoffen dus van elkaar gescheiden op basis van gewicht. Wat zal er gebeuren als je dit combineert met filteren?
Waterzuiveringsinstallatie
Deze scheidingsmethoden ben je ook tegengekomen in de vorige les. Het water ging namelijk door een filter om de grote dingen uit het water te halen. Ook werd de scheidingsmethode centrifugeren gebruikt. Door het water een tijdje te laten liggen, zakken de zwaardere deeltjes naar beneden.
Ontwerpen
Om je eigen waterzuiveringsinstallatie te bouwen, moet je eerst weten hoe je een product moet ontwerpen. Dit doe je volgens de ontwerpcyclus zoals die hierboven kunt zien.
Product ontwerpen volgens de ontwerpcyclus:
Probleem constateren: Je bespreekt wat het probleem is en wat je moet oplossen.
Verkennen: Je gaat het probleem verkennen. Dit kan je doen door te kijken wat je met de materialen kan doen of op zoek gaan naar mogelijke oplossingen.
Ontwerp maken: Je gaat een ontwerp maken. Dit doe je als een tekening op papier waarop is te zien hoe het eruit ziet en welke materialen je nodig hebt.
Product maken: Je gaat je ontwerp nu echt maken.
Testen en evalueren: Je gaat het product wat je hebt gemaakt testen en kijken of het probleem is opgelost. Is dit niet zo dan moet je het ontwerp aanpassen en het product veranderen. Dit kan je blijven testen tot het werkt.
Presenteren: Je presenteert jouw product aan de klas. Je legt uit hoe het werkt en laat dit ook zien.
Verdiepen/verbreden: Je krijgt meer informatie over het onderwerp van de juf of meester of je zoekt dit zelf op.
Eigen zuiveringsinstallatie
Maak je eigen zuiveringsinstallatie met behulp van de resultaten uit de proefjes die je hebt uitgevoerd. Volg hierbij de ontwerpcyclus die je hiervoor hebt besproken met je juf of meester.
Als de juf of meester het probleem heeft genoemd, kan je beginnen met het maken van je ontwerp op papier. Je mag pas beginnen met het bouwen van je eigen zuiveringsinstallatie als je juf of meester jouw ontwerp heeft gezien. In jouw ontwerp moet je minimaal drie verschillende materialen gebruiken (slootwater telt niet mee).
Het arrangement Natuur & techniek groep 7: Drinkwater is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
AS football. (2017, 26 december). International football return to Somalia after 30-years absence. Geraadpleegd van https://en.as.com/en/2017/12/26/football/1514322136_316587.html
Aliexpress. (z.d.). Gootsteen stopper [Foto]. Geraadpleegd van https://nl.aliexpress.com/item/Upors-Mesh-Gootsteenzeefje-Afvoer-Gootsteen-Filter-Plastic-Siliconen-keuken-Voedsel-Rijst-Sink-Stopper-badkuip-Haar-Vergiet/32845085223.html
AllUnited. (2015, 16 juli). Wereldbol. Geraadpleegd van https://www.allunited.nl/updates/werelds-zon-wereldbol/
Dijkman, F., (2019, 20 januari). Onderdelen geknipte waterfles [Foto]. Geraadpleegd uit eigen opslag.
Dijkman, F., (2019, 20 januari). Onderdelen van waterfles in elkaar [Foto]. Geraadpleegd uit eigen opslag.
Expedition Chemistry. (2018). Ontwerpend leren [Illustratie]. Geraadpleegd van https://www.expeditionchemistry.nl/ontwerpend-leren/
Fotosearch. (z.d.). Garbage with plastic bottles wood and other pollution on lake water. Geraadpleegd van https://www.fotosearch.com/CSP177/k1772108/
Operation world. (z.d.). [Kaart van Zuid-Afrika]. Geraadpleegd van http://www.operationworld.org/country/sout/owtext.html
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Docentenhandleiding lessenserie drinkwater
