De doelgroep de oudere volwassene
Kenmerken van de doelgroep
De oudere
De fase van ouderdom begint rond de 60 jaar.
Cognitief: De cognitieve achteruitgang is het best te vergelijken met vertraging en beperking. De snelheid van het denken neemt af, ook gaat het eigen maken van nieuwe inzichten wat moeilijker.
De achteruitgang van de waarneming en het geheugen is het grootst:
- De gevoeligheid voor prikkels wordt minder. Dit levert vermindering op van gehoor en gezichtsvermogen, maar ook van smaak en geur.
- Het onderscheidend vermogen (discriminatie) neemt af.
- Het proces van informatiewerving (opname) en –verwerking duurt langer. De reactietijd wordt groter.
- Het geheugen wordt minder, met name het auditieve kortetermijngeheugen.
Emotioneel: Wanneer iemand ouder wordt, zal hij ervaren dat niet alle wensen vervuld kunnen worden. Men ontdekt de grenzen van de mogelijkheden. Dat kan leiden tot rust. Het kan ook leiden tot verbittering. Mensen van oudere leeftijd staan ook vaker stil bij de dood dan jongeren.
Sociaal: De kleiner wordende wereld van de ouder wordende mens is te verklaren vanuit de afnemende behoefte aan sociale contacten en vanuit de omgeving die zich terugtrekt. De wereld kan kleiner worden door contacten die wegvallen of een partner die overlijd. Een ouder iemand hoeft zich ook minder te bewijzen. Soms trekt iemand zich terug omdat hij de normen en waarden van de samenleving niet meer kan herkennen.
Lichamelijk: De belangrijkste lichamelijke verschijnselen zijn:
- Geleidelijke afname van het uithoudingsvermogen
- Geleidelijke toename van stijfheid
- De kans op botbreuken neemt toe
- De spierkracht neemt geleidelijk af
- Het gezichtsvermogen en gehoor nemen af
- Het reactievermogen neemt af
- Het bewegingstempo wordt lager
- De coördinatie verloopt moeizamer
Seksueel: De seksuele activiteit gaat tot op hoge leeftijd door. Hier geldt wellicht jong geleerd, oud gedaan. Men denkt dat mensen die in hun jeugd en volwassenheid een actief seksueel leven leiden, hiermee tot hun oude dag kunnen doorgaan. Blijkbaar spelen behalve biologisch/fysiologische factoren ook psychische factoren hier een rol bij.
Dementie: Naast de gewone ouderdomsverschijnselen zien we bij veel oudere mensen ouderdomsziekten optreden. Dementie is er een van. Twee veel voorkomende vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer en de vasculaire dementie.
Dementie is te omschrijven als een versnelde achteruitgang van met name cognitieve functies.
Hersenfunctiestoornissen houden in dat de functies van de hersenen verstoord worden. Bijvoorbeeld door:
- Een hersenletsel, zoals een tumor of een hersenvliesontsteking
- Een ziekteproces in de hersenen
- Een aftakeling van het hersenweefsel door slijtage
Naarmate de bejaarde ouder wordt, wordt het achteruit gaan van de hersenfuncties steeds sterker. Als de achteruitgang onnatuurlijk snel verloopt, spreken we van dementie. Wanneer er sprake is van toenemende stoornissen in de bloedcirculatie in de hersenen, spreekt men van vasculaire dementie.
Welke kennis heb je nodig?
Vanuit de landelijke kennisbasis en handreiking Gezondheidszorg en welzijn wordt van de student de volgende kennis verwacht.
Welke vaardigheden komen er aan bod?
Welke basiszorg vaardigheden komen aan bod bij de oudere volwassene?
- Bed opmaken
- Bed afhalen en opmaken met cliënt in bed
- Bed opmaken met dekenboog / voetenbank met cliënt in bed
- Wassen op bed
- Wassen aan wastafel
- Verzorgend wassen op bed
- Haar wassen
- Nagels verzorgen
- Scheren
- Helpen bij maaltijd op bed of aan tafel
- Uit- en aankleden cliënt met beperking
- Hulp bij toiletbezoek
- Hulp bij po in bed
- Hulp bij urinaal in bed
- Aanbrengen incontinentiemateriaal
- Wegen
- Meten lengte
- Mondverzorging bij afwezigheid gebit of gebitsprothese
- Poetsen natuurlijk gebit
- Schoonmaken gebitsprothese
- Verwisselen urine opvangzak
- Aanbrengen en verwijderen van de externe katheter
- Steunkousen aantrekken
De opdracht: het roulerend practicum
De opdracht
Casus: de oudere volwassene
Als activiteit hebben jullie als docenten binnen de afdeling zorg en welzijn binnen het VMBO bedacht om met leerlingen een aantal dagen in een verzorgingshuis te gaan helpen. Als voorbereiding op die dagen bedenk jij een aantal activiteiten, zodat de leerlingen weten hoe het één en ander in zijn werk gaat in een verzorgingshuis.
Allereerst wil je ervoor zorgen dat de leerlingen een beter beeld krijgen van de doelgroep 'de oudere volwassene'. Mogelijk weten de leerlingen al veel vanuit hun eigen ervaringen met opa's en oma's. Dit is natuurlijk mooi om met elkaar te delen! Daarnaast wil je ze ook voorbereiden op de activiteiten die ze met de ouderen kunnen doen (activiteitenbegeleiding zingen, knutselen, dansen, sporten). Dit moeten ze immers ook gaan doen tijdens de dagen in het verzorgingshuis. Als laatste wil je ook bereiken dat ze een beter beeld krijgen van de werkzaamheden die daar worden uitgevoerd en dan vooral gericht op het verzorgende en verplegend personeel (steunkousen, verzorgend wassen, hulp bij mictie en defaeatie, hulp bij eten en drinken).
Op deze manier krijgen de leerlingen inzicht in de zorg en ondersteuning die de oudere mensen nodig hebben en kunnen ze een betere keuze voor een vervolgopleiding maken. Dit zorgt ervoor dat deze dagen in het verzorgingshuis raakvlakken met het vak 'loopbaanbegeleiding' vertoont.
Voor het thema de oudere volwassene staan de volgende vaardigheden centraal:
- Steunkousen aantrekken
- Verzorgend wassen
- Hulp bij mictie en defecatie
- Hulp bij eten en drinken
Studievragen die jou op weg kunnen helpen bij het roulerend practicum
Onderstaand vind je per onderwerp studievragen en aandachtspunten die jou op weg kunnen helpen bij het aanleren van de handelingen.
Het aantrekken van steunkousen
- Waar staat de afkorting TEK voor?
Therapeutische Elastische Kous
- Wat is een indicatie voor steunkousen?
Behandelen van de onderhoudsfase van oedeem.
Na ingrepen aan de benen.
- Welke hulpmiddelen zijn er voor het aantrekken van steunkousen?
Dressbuddy
Doff 'n donner
Easyglide (aantrekkous)
- Waarom gebruik je handschoenen bij het aantrekken van steunkousen?
De hulpverlener heeft meer grip op de kous.
Er is minder kans op beschadiging van de kous.
- Waar zit de hulverlener bij het aantrekken van steunkousen?
- Hoe lang kan je een steunkous gebruiken (houdbaarheidsdatum).
3-9 maanden
- Wat zijn complicatie bij het het aantrekken van steunkousen?
Beschadiging van de huid
Zuurstoftekort in het weefsel (te strakke kous)
Verminderd behandeleffect (oude, slechtzittende, losse kous)
Allergische reactie (materiaal kous)
Verzorgend wassen
- Wat is het voordeel van verzorgend wassen?
Het is minder belastend voor de client?
Het is beter voor de huis van de client.
- Wat zijn de aandachtspunten bij verzorgend wassen?
Gebruik de washandjes/ doekjes op de temperatuur die de client wenst.
Gebruik per lichaamsdeel een nieuw washandje/ doekje
De doekjes bevatten verzorgende lotion, dit is dus na de handeling niet extra nodig.
Geopende pakjes mag je niet bewaren uit hygienisch oogpunt.
Gebruikte doekjes gaan in de afvalbak.
Hulp bij mictie en defecatie
- Op welke punten observeer je de ontlasting?
Kleur, geur, consistentie, hoeveelheid
- Op welke punten observeer je de urine?
Kleur, geur, hoeveelheid
- Welke vormen van incontinentiemateriaal zijn er?
- Wat zijn de aandachtspunten bij het hulp bieden bij mictie en defecatie?
Houd rekening met de privacy van de client.
Houd rekening met schaamtegevoelens van de client.
Draag handschoenen voor je eigen bescherming.
Controleer en observeer de huid van de client.
Zorg voor veiligheid van client bij het staan of draaien in bed.
Hulp bij eten en drinken
- Wat zijn de aandachtspunten bij het helpen bij eten en drinken?
Gebruik indien nodig aangepast bestek.
Plaats de client in halfzittende houding,
Controleer de temperatuur van de maaltijd.
Neem de tijd, ga niet haasten.
Waar vind ik bruikbare informatie?
