Introductie opdracht

Deze wikiwijs geeft informatie over de feesten en rituelen die horen bij het hindoeïsme.

Lees de informatie en beantwoord de vragen voor je periodeschrift.

Je gaat de antwoorden uitschrijven in je periodeschrift

De vragen zelf komen niet in je periode schrift dus je moet goede zinnen opschrijven waaruit je kunt lezen wat de vraag was.

Huwelijk bij de hindoes

De rituelen en de achterliggende betekenissen

Het hindoehuwelijk kent veel gebruiken en kan wel enkele dagen duren. Maar het is natuurlijk dan ook een groot feest!

De bruid en de bruidegom worden er prachtig voor gekleed en opgemaakt. Ze zien eruit als een vorst en een vorstin. Vriendinnen helpen de bruid bij het kleden en opmaken. Ze versieren haar handen en voeten met henna.

Havan
Voor het huwelijk wordt meestal een zaaltje gehuurd. Daar brandt de havan, een gewijd vuur. Het vuur brandt in een metalen pot, soms is die van steen. De pandit (priester) neemt samen met de bruid en bruidegom plaats bij de havan. De bruidegom laat ghi (geklaarde boter) en graan vallen in de havan. Hij bedankt daarmee voor alles wat hij gekregen heeft.

Zeven stappen
De bruid neemt zeven stappen. Eerst stapt ze met haar rechtervoet, haar linkervoet sluit steeds aan. Deze zeven stappen neemt zij voor voedsel, kracht, voorspoed, geluk, kinderen, genieten en voor levenslange vriendschap. De bruid en bruidegom lopen ook zeven maal rond het vuur. Ze zijn met elkaar verbonden door een koord of sjaaltje.

Rode stip
Het belangrijkste moment is het aanbrengen van de sindur (de rode stip). De bruid en bruidegom krijgen een sluier over hun hoofden. De bruidegom strooit rood poeder in de scheiding van het haar van de bruid. Door de sluier kan niemand het zien. Nu horen ze bij elkaar. De bruidegom zegt: 'Laten we elkaar liefhebben en bewonderen en elkaar beschermen'. Wanneer je een hindoe vrouw met een rode stip op haar voorhoofd ziet, weet je dat ze getrouwd is.

Uithuwelijken
Vroeger brachten hindoe-ouders hun kind in contact met een geschikte partner. Ouders deden hun best een geschikte partner te vinden. Nu kiezen kinderen zelf hun partner uit.

Holi

Overwinnings-, nieuwjaars-, lente en bezinningsfeest

Het Holi-feest is een overwinnings-, nieuwjaars-, lente en bezinningsfeest van de hindoes. Toch hangt er een mysterieus iets om dit poeder- en kleurenfeest heen. Maar wat?

Het feest begint met het planten van een holika. Veertig dagen hierna wordt er een brandstapel omheen gevormd. Het is dan volle maan en een dag voor Holi.

Verbranden
Het plantje (symbool van het goede) wordt verwijderd. Het kwade, (gesymboliseerd door de brandstapel) wordt vernietigd door het in brand te steken. Nadat de stapel in brand is gestoken zingen speciale muziekgroepen holi-liederen. Al zingend maakt men rondgangen om de brandende stapel als teken van de overwinning van de goede macht en vernietiging van de kwade macht. Het zingen gaat door totdat de holika helemaal verbrand is. Dit gebeuren, een dag voor het eigenlijke holi-feest wordt de holika - dahan genoemd.

Holi
Op de morgen van Holi komen mensen bijeen op de plek van de veraste brandstapel. Na een gebed en het uitspreken van een zegen-wens voor geluk en welzijn van de gemeenschap in het nieuwe jaar, brengt men elkaar met as, vol vreugde, een eerste stip, een geluksteken op het voorhoofd aan om elkaar vervolgens met as te bestrooien en in te wrijven ten teken dat de kwade macht overwonnen is. Hierna wordt er de hele dag, tot laat in de nacht uitbundig gefeest: gegeten, gedronken en gezongen door jong en oud samen met familieleden, vrienden en kennissen. Het is immers een volksfeest.

Goede en kwade
Tijdens Holi wordt de overwinning van het goede op het kwade gevierd. Mensen besprenkelen elkaar met gekleurde poeders, houden elkaar voor de gek en dansen en zingen in de straten. Het is een overwinnings-, nieuwjaars-, lente en bezinningsfeest. De winter is voorbij en de mens viert de veranderingen in de natuur (bloei, licht en leven).

Divali

Het feest van het licht

Divali is het nieuwjaarsfeest van de hindoes en betekent letterlijk "een rij lampjes" (diya's). Het is van oorsprong een oogstfeest dat vooral door handelaren werd gevierd.

Tijdens dit feest overwint het licht van de duisternis en wordt de godin Lakshmi (godin van de liefde, geluk en welvaart) vereerd.

Trouwdag
Divali is de trouwdag van de Godin Lakshmi en de God Vishnoe uit het Hindoeïsme. Met de verering van Lakshmi worden alle moeders in het zonnetje gezet. Lakshmi is namelijk de "beschermster" van alle vrouwen. De mensen verjagen Alakshmi (de Godin van het ongeluk) door een hels kabaal te maken op potten en pannen en geven Lakshmi een centrale plaats.

Schoonmaken
Voordat het lichtfeest kan beginnen maakt men alles en vooral zichzelf helemaal schoon. Innerlijk door meditatie en uiterlijk door lekker in bad te gaan en nieuwe kleren aan te trekken. Het huis krijgt ook een grote beurt en wordt mooi versierd. Onreinheid wordt namelijk gezien als het begin van alle kwaad.

Feest
Als alles en iedereen schoon is kan het feest beginnen. Er wordt lekker gegeten en gedronken (maar geen vlees en geen alcohol), men geeft elkaar cadeautjes en er worden oude verhalen verteld (zoals over koning Rama). Er worden vele lampjes (diya's) aangestoken en fakkeloptochten gehouden.

Hoogtepunt
Het hoogtepunt van het feest is het begin van het nieuwe jaar volgens de hindoe-kalender. Het feest wordt gevierd in de maand kartik (oktober/november) en duurt vijf dagen. De precieze datum is afhankelijk van de stand van de hemellichamen.

Reincarnatie bij Hindoes

De dood is niet het einde

Hindoes geloven dat elk mens een ziel heeft. Hindoes noemen die ziel het atman. Hindoes geloven, dat het atman na de dood terugkeert op aarde.

Het atman wordt herboren in een nieuw lichaam. Soms als mens en soms als dier. Het kan ook een godheid worden. De dood is dus niet het einde, maar een bevrijding, een nieuw begin. Een nieuw leven. In het Hindoeïsme volgen dood en geboorte elkaar steeds op. Dat wordt reïncarnatie genoemd.

Bevrijding

Toch hopen hindoes dat het atman ooit bevrijd wordt van het leven op aarde. Want leven op aarde brengt altijd leed met zich mee. Om het atman te bevrijden moet je je aan je godsdienstige plichten houden. Wie als een goede hindoe heeft geleefd, heeft voor zijn volgende leven al iets goeds (een goed karma) opgebouwd. Het atman kan op een gegeven moment moksha bereiken. Het keert niet terug op aarde, maar bereikt de eeuwige gelukzaligheid.

Nieuw leven

Kort na het overlijden wordt de dode gewassen door de familie. De pandit (priester) bidt en spreekt mantra's (heilige spreuken) uit. Enkele dagen later volgt de crematie, de verbranding van het lichaam. De ziel gaat zich nu losmaken van het aardse bestaan. Met bloemen wordt de as, liefst over de heilige rivier (de Ganges), uitgestrooid. De nabestaanden bidden voor het atman. Zij bidden vooral voor een beter nieuw leven op aarde. Reïncarnatie gebeurt niet direct na het overlijden. In de tussentijd ben je een geest, die geen rust heeft. Daarom brengen de nabestaanden offers (o.a. eten) aan de doden.

Crematie

In India waar het hindoeïsme ontstond, worden de doden buiten in de open lucht verbrand. In Nederland mag dat niet. Het klimaat is er ook niet geschikt voor. Overleden Hindoes in Nederland worden daarom in een crematorium verbrand. Hindoes vinden dat niet erg bezwaarlijk.

Zonder kist

Er zijn nieuwe godsdiensten gekomen in Nederland. Er kwamen dus ook nieuwe gebruiken. Hindoes cremeren hun doden het liefst zonder kist. De dode is gewikkeld in doeken. Dat mag nu ook in Nederland. De wet is hiervoor niet zo lang geleden veranderd.

Geboorte bij de hindoes

Honing en boter, knippen en scheren

Niet lang na de geboorte krijgt een hindoebaby een beetje honing en ghi op zijn tong. Ghi is geklaarde boter.

De vader fluistert mantra's (heilige spreuken) in het oor van de baby. Hij fluistert bijvoorbeeld: 'Moge God, de schepper van alle dingen, je wijsheid geven'. Het kind wordt weer aan de moeder gegeven. De baby krijgt dan de eerste borstvoeding.

Geheime naam

Hindoekinderen hebben vaak namen van goden, zoals Parvatti of Mahesh. Soms zijn het namen uit de natuur zoals Usha (opgaande zon). Naast hun gewone voornaam krijgen de kinderen ook een geheime naam. Die geheime naam heet rashi ka nam. De ouders gaan naar de pandit (de priester) die een almanak raadpleegt en een horoscoop trekt. Daarin staan gegevens over de stand van de sterren tijdens de geboorte van het kind. Met behulp van dit boekje kiest de pandit de geheime naam van het kind. De geheime naam wordt alleen bij heel speciale gelegenheden gebruikt.

Nieuwe start

Het haar van de baby wordt enkele maanden na de geboorte afgeknipt. De baby wordt grondig gewassen en men spreekt gebeden uit voor de toekomst van het kind. Hindoes sluiten hiermee de periode van de geboorte af. Het kind krijgt een nieuwe start in zijn leven als hindoe. Alles wat oud is, zoals het haar, wordt afgeknipt.

Bij veel belangrijke momenten wordt het haar van hindoes afgeschoren. Soms knipt de pandit eerst alleen een lok af. Later als het feest is, wordt al het haar afgeschoren. De feestgangers zien dan ook, wat er gebeurt.

De heks Holika

Er was eens een asceet, Harnakas genaamd. Hij woonde in een hutje in het bos en deed de hele dag niets anders dan bidden en mediteren. Hij was een volgeling van de god Shiva. Op een keer zat hij zo diep en lang in meditatie verzonken, dat hij niet merkte dat een mierenkolonie een nest om hem heen begon te bouwen. Op het laatst was er niets meer van Harnakas te zien, enkel nog een mierenhoop. Shiva was zeer onder de indruk van zo'n toewijding. Hij ging naar de mierenhoop toe en goot er een kan water over leeg. Harnakas ontwaakte uit zijn meditatie, stond op, schudde de aarde en de mieren van zich af en maakte een diepe buiging.

"Het is goed zo," sprak Shiva. "Nog nooit heb ik zo'n intense toewijding gezien en als dank mag je twee wensen doen." Harnakas antwoordde: "Als dat zo is dan wens ik het volgende. Ik wil de machtigste heerser van de aarde zijn die als een god door iedereen aanbeden wordt en ik wil dat geen god, mens of dier mij ooit zal kunnen doden."

En zo geschiedde het, alle mensen moesten hem in het vervolg vereren en als ze weigerden, werden ze meteen doodgemaakt. Zijn vurigste aanbidder was zijn eigen zus, de heks Holika, maar zijn zoon Prahlaad moest niets van de waanzin van zijn vader hebben. Hij vereerde de god Vishnu en bleef dat doen ondanks de dreigementen van zijn vader en zijn tante.

Harnakas woonde nu in een groot paleis. Het wemelde er van de lijfwachten en bedienden, hij hoefde maar een kik te geven en ze stonden al klaar om zijn bevelen op te volgen. Toch bleef Prahlaad hardnekkig weigeren hem meer eerbied te tonen dan het gebruikelijke respect dat een zoon voor zijn vader dient te hebben. Het was Harnakas een doorn in het oog en op een dag had hij er schoon genoeg van. Hij gaf zijn lijfwachten bevel zijn zoon te gaan halen. Toen deze aan hem werd voorgeleid sprak hij: "Ik ben nu de absolute heerser op aarde, nog machtiger dan de machtigste koning. Iedereen vereert mij, iedereen behalve jij. Spreek op, wat is hier de reden van?"

Prahlaad antwoordde: "Al die mensen die u verafgoden doen dat alleen omdat ze bang zijn en de enige beloning voor hun devotie is angst. De god die ik aanbid schenkt vertrouwen, hij is de weg die tot het ware geluk leidt." Harnakas was woedend. "Jij schelm," schreeuwde hij, "hier zul je voor boeten." En hij gilde naar zijn lijfwachten: "Hak die vlegel aan stukken." Met hun scherpe zwaarden begonnen ze op de jongen in te slaan, maar steeds als zij hem een snee hadden toegebracht, trok de wond weer dicht en was het alsof er niets gebeurd was.

Toen Harnakas zag dat zijn poging om hem met het zwaard te doden vergeefs was, liet hij zijn zoon vastbinden en in een kuil vol giftige slangen gooien. Maar elke keer als een van de slangen beet, braken zijn tanden af. Nu werd Prahlaad naar de hoogste toren van het paleis gesleept. Van het hoogste topje smeet men hem naar beneden en met een smak viel hij op de grond. Ongedeerd stond hij echter weer op. Harnakas was uitzinnig van woede en riep zijn zuster Holika. "Ik zal een groot vuur maken. Jij moet daar in gaan zitten met Prahlaad op je schoot. Door jouw toverkracht zullen de vlammen je niet deren en zal alleen hij verbranden." Zijn dienaren bouwden een grote brandstapel waarop Holika met Prahlaad op schoot plaatsnam. Ze staken de brandstapel aan en in een mum van tijd stond hij in lichterlaaie. Na enige tijd namen de vlammen af en begon het vuur te doven. Maar wie zat daar vredig op de gloeiende kolen: Prahlaad! Van Holika was niet veel meer overgebleven dan een hoopje as.

Opeens klonk er een luid gebrul. Uit een van de pilaren van het paleis was een gestalte gesprongen die voor de helft mens was, voor de helft leeuw. Het was de god Vishnu zelf die deze gedaante had aangenomen, omdat hij zo noch de vorm had van een god, noch die van een mens, noch die van een dier en daarom Harnakas kon doden. Met een krachtige mep sloeg hij Harnakas tegen de grond, waar zijn lichaam ontzield bleef liggen.

De heks Dandha

Lang geleden was er eens een koning, zijn naam was Raghu. Hij was een moedig strijder, had het verstand van een wijze en sprak een ieder altijd beleefd toe. Zijn koninkrijk was zeer groot en onder zijn volgelingen telde hij vele prinsen. Zijn onderdanen behandelde hij als zijn eigen kinderen. Hij was rechtvaardig en als de oogst mislukt was en er dreigde hongersnood, dan opende hij de graanschuren van het paleis, zodat niemand gebrek hoefde te lijden.
Op een dag stond er een groep dorpelingen voor het paleis. Ze wilden de koning spreken. Ze werden binnengelaten en toen ze voor hem stonden begonnen ze luid te jammeren. Zoiets had koning Raghu in geen jaren meegemaakt, hij was toch altijd goed voor zijn mensen geweest, wat konden ze dan nu te klagen hebben? Hij beval hen stil te zijn en vroeg wat er aan de hand was. "O genadige heer, wees niet boos, het is niet over u dat we te klagen hebben," antwoordde een dorpeling. "Zo, wat is het dan dat jullie zo mishaagt?" vroeg de koning. De man sprak weer: "Er is een heks in het land, Dandha genaamd. Dag en nacht sluipt ze rond in ons dorp. Als ze onze kinderen ergens ziet spelen springt ze opeens tussen hen in en maakt de meest afschuwelijke geluiden. De kinderen durven niet meer alleen het huis uit, ze zijn als de dood voor haar. Maar dan, zonder dat we het zien, komt ze onze huizen binnen en begint daar ons kroost te kwellen. En als ze eenmaal binnen is, kun je haar er met geen mogelijkheid meer uitkrijgen. We hebben van alles geprobeerd om van deze kwelgeest af te komen, maar niets helpt, geen amulet, geen toverformule. Helpt u ons alstublieft. Doet u iets om onze kinderen van deze pest te bevrijden." - "Goed," zei koning Raghu, "ik zal zien wat ik kan doen."

Maar de dorpelingen waren nog niet weg of er kwam al een andere groep haar opwachting maken. Ook zij kwamen zich beklagen over het gedrag van de heks. En na deze groep kwam er een andere en daarna weer een andere, de hele dag door en alle mensen kwamen met dezelfde klacht.

De volgende dag was een herhaling van de vorige, het was een komen en gaan van dorpelingen. Het leek wel alsof alle onderdanen van het rijk zich om het paleis verzameld hadden, want niemand wilde terug naar huis voordat ze de verzekering hadden dat ze daar in vrede konden leven.

Koning Raghu zat er behoorlijk mee in z'n maag en hij stapte naar de wijze Narada. Wellicht had hij een oplossing voor dit probleem. Nadat de koning hem op de hoogte had gesteld van deze ongewone situatie, sprak de wijze man: "Geen nood, ik weet wel hoe we van deze lastpost af kunnen komen, we zullen haar eens een koekje van eigen deeg geven. Het is vandaag de laatste dag van de maand Phalgun, vanavond zal de volle maan aan de hemel rijzen. Zeg tegen je onderdanen dat ze niet meer bang hoeven te zijn en dat ze feest moeten vieren, laat ze lachen, zingen en dansen. Stuur de kinderen gewapend met houten zwaarden de straat op en laat ze schreeuwen zoals soldaten die ten strijde trekken. Maak een groot vreugdevuur en zorg dat iedereen er zeven keer omheen loopt. Terwijl ze om het vuur gaan, moeten ze "Kila, Kila" roepen zo hard als ze kunnen. Laat ze zingen en dansen, schelden en alles uitroepen wat maar in hun hoofd opkomt. Laat vooral de kinderen meedoen. Die moeten schateren van het lachen."

Wat twijfelend of dit nou wel het middel was om de heks te pakken, keerde de vorst terug naar zijn paleis. Hij deed maar wat de wijze hem had aangeraden en weldra brandde er een huizenhoog vuur voor het paleis en kon men het gekrakeel van scheldende, lachende en zingende mannen, vrouwen en vooral kinderen tot ver in de omgeving horen.

De heks liep ondertussen verveeld door de straten van een nabijgelegen dorp. Overal waar ze kwam stonden de huizen verlaten en er was niemand die ze de stuipen op het lijf kon jagen. Toen ze het lawaai hoorde dat uit de richting van het paleis kwam, snelde ze erop af. Maar wat een taferelen rond het gebouw! Kinderen scholden hun ouders uit, vrouwen hun man. En dan die liedjes, nog nimmer had ze zo iets onbeschaamds gehoord! Ze dacht: iedereen is gek geworden en ginds die enorme vlammen, zeker moet dit het einde van de wereld zijn. Ik moet zorgen dat ik hier zo snel mogelijk vandaan kom. En zo hard als ze kon rende ze weg en niemand heeft ooit nog last van haar gehad.

Gandhi s verhaal

Mohandas Karamchand Gandhi werd geboren op 2 oktober 1869 in Porbandar, gelegen nabij Bombay. Hij kwam uit een van de rijkere kasten en zijn vader was eerste minister over een aantal provincies in India. Gandhi trouwde reeds toen hij 13 jaar oud was. Op zijn 19de ging hij rechten studeren in Engeland en in zijn vrije tijd hield hij zich bezig met filosofie. In 1891 ging Gandhi terug naar India. Toen hij geen succes kon behalen in Bombay, ging hij in 1893 zijn geluk beproeven in Zuid-Afrika. Daar werd hij de eerste zogenoemde "gekleurde" advocaat. In Zuid-Afrika merkte Gandhi uit eigen ervaringen op hoe zwarten en in het bijzonder de Indiërs inferieur werden behandeld ten opzichte van blanken. In 1894 stichtte Gandhi daarop het Natal Indian Congress om voor de rechten van de Indiërs op te komen.

Later in 1906 begon Gandhi zijn geweldloze revolutie. Hij verklaarde naar de gevangenis te willen gaan of zelfs te willen sterven als hij de anti-Aziatische wet zou moeten gehoorzamen. Duizenden Indiërs volgden hem in deze campagne, waarop hij tot twee maal toe gevangen werd gezet. Tegelijkertijd won Gandhi meer en meer aanhang met zijn schrijven en zijn poging om alle klassen en religieuze secten in India te verzoenen, speciaal de relatie tussen Hindoes en Moslims.

In 1920 werd Gandhi leider van een nieuw opgezette politieke partij, de Indian National Congress. Hij lanceerde een campagne om niet met de Britten samen te werken: Indiërs moesten hun eigen handel opzetten en Britse goederen moesten zoveel mogelijk geboycot worden. In 1922 werd Gandhi daarop wederom gevangengezet tot 1924.

Gandhi bleef ervan overtuigd dat zolang de Britten aan de macht waren India geen oprechte vrijheid zou verwerven. Hij dwong de vrijheid tijdens de Tweede Wereldoorlog af door de Engelsen te helpen in ruil voor vrijheid en onafhankelijkheid van India. In 1947 kwam het tot een overwinning; India werd onafhankelijk! Het subcontinent werd gescheiden in twee landen: India en Pakistan. Dit laatste waarborgde op zich nog geen vreedzaamheid, want de rellen tussen Hindoes en Moslims gingen onverminderd voort, in het bijzonder op de grens tussen Pakistan en India. Op 30 januari 1948 kwam Gandhi aan zijn tragische einde in Delhi, toen hij vermoord werd door een Hindoe die tegen verzoening was met de Moslims.

Opdrachten

Opdrachten Hindoeisme

1. Zoek een kaart van India op en neem deze over in je periodeschrift.

2. Waarom hebben sommige steden verschillende kalenders? Welke gevolgen kunnen de verschillende kalenders voor het vieren van de verschillende feesten (Divali en Holi) hebben, denk jij?

3. Wat is een kaste en welke kasten zijn er?

4. Welke taal spreken de hindoes?

5. Wat zijn de drie hoofdgoden van het hindoeïsme?

6. Wat houdt wedergeboorte in?

7. De hindoes geloven in een God, maar die heeft vele gedaanten, veel aspecten en dus veel namen.
Vul in:
- God als schepper heet ……
- God als kracht die de wereld laat bestaan, heet …… en
- God als vernietiger heet ……

8. Waar kon Gandhi niet zo goed tegen en waar wou hij dan ook iets aan gaan doen? Kortom wat was zijn doel?

9. Welke leer/methode gebruikte Gandhi om zijn doel te bereiken?

10. Wat vind je van Ganhdi en hoe hij probeerde zijn doel te bereiken? Schrijf een stukje van 5 zinnen met jou mening over Gandhi.

Opdrachten Divali

Feest van het licht

1. Hoe is Divali ontstaan en wat willen Hindoes met dit feest blijven herinneren?

2. Wanneer viert men Divali?

3. Wat viert men met Divali en ter ere van welke godin?

4. In hoeveel dagen viert men Divali en met welke rituelen en mythes per dag?

5. Wat zijn diya's?

6. Beschrijf de betekenis van de diya's tijdens de gebruiken van dit feest?

Opdrachten Holi

Nieuwjaarsfeest?

1. Wat zijn de 3 belangrijkste redenen waarom men Holi viert?

2. Wat wensen mensen elkaar toe tijdens Holi?

3. Met welk verhaal wordt duidelijk dat Holi een overwinning is van het goede? Wat is samenvattend de inhoud van dit verhaal?

4. Hoe wordt Holi gevierd?

5. Lees het verhaal over de heks Dandha en de heks Holika.
- Wat hebben deze verhalen volgens jou met Holi te maken?
- Wat vind jij van deze verhalen? Leg uit waarom?
- Herken je onderdelen van ons "nieuwjaarsfeest" in deze verhalen? Neem de stukken tekst over waaruit dit heel duidelijk blijkt.

Colofon
Het arrangement Hindoeïsme is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur

Giscard Delnoye

Laatst gewijzigd

2018-11-07 15:09:22

Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Eindgebruiker

leerling/student

Moeilijkheidsgraad

gemiddeld

Studiebelasting

4 uur 0 minuten

Hindoeïsme

nl

Giscard Delnoye

Giscard Delnoye

2018-11-07 15:09:22

leerling/student

PT4H
Download
Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

pdf

json

IMSCP package

Metadata

Metadata overzicht (Excel)

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

IMSCC package

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.
Sluiten
Opties
Gebruik
Weergave
Wikiwijs is een dienst van