Welkom bij deze digitale les over de polis van Athene. In deze les kijken we naar alle verschillende lagen van de samenleving, de economische ontwikkeling en de militaire ontwikkelingen van Athene. Verder gaan we kijken naar de positie de Athene innam op het strijdtoneel van de Middelandse en Zwarte zee. De oorlogen tegen Perzie en Sparta komen ook aan bod. Bekijk het onderstaande filmpje tot 10:35.
Het onstaan van Athene
Het centrum van Athene is de Areópagus. Deze is al sinds 1600 voor Christus bewoond geweest. De berg ligt dichtbij de zee, is omringd door vruchtbaar land en ook goed te verdedigen, wat het een uitstekende plek maakte voor een nederzetting. Langzaam kwamen er steeds meer huizen om de berg heen. Athene is later onderdeel uit gaan maken van Mycene. De Myceners hebben op de berg een 6 meter dikke muur neergezet die nog steeds terug te vinden is. Deze muur het de Pelasgische muur.
De Myceners zijn echter rond het jaar 1000 v. Chr. verdwenen uit Griekenland, waardoor het lange tijd minder goed ging met Athene.
De lastige tijden hielden 100 jaar later op. In Athene kwam ceramiek (voorwerpen van gebakken klei) tot ontwikkeling. Dit verkochten ze aan bijvoorbeeld Al-Mina, in Syrië. Dit zorgde voor veel geld voor de mensen in de polis. Circa 730 v. Chr. hield de voorspoed weer op, Athene werd weggeconcureerd door andere stadstaten in Griekenland.
Vlak daarna begon Griekenland met kolonisatie, dit had veel gevolgen voor Athene. Hier leer je meer over in de kennisclip.
Wat gebeurde er met de bevolking van Athene? De graanprijs werd lager, waardoor veel boeren in de problemen kwamen. De overstap naar een product waar je wel geld aan kan verdienen, olijven, was veel te duur.
Later gaan we kijken naar de gevolgen van deze onrust op politiek vlak. Deze crisis zal namelijk van enorm belang zijn van het ontstaan van de Atheense democratie.
De kennisclip
Kennisclip: Athene tijdens de Griekse kolonisatie
Atheense staatsinrichting
De Atheense democratie kwam pas in de latere tijd van Athene. Athene was namelijk eerst een monarchie, en vervolgens een aristocratie. In de tijd dat de edelmannen de dienst uitmaakten was het op de volgende manier geregeld.
- Bovenaan stonden 9 archonten, zij verdeelden hun taken over de rechtspraak, over het leiden van de Atheense religie, en over het dagelijkse bestuur. Alleen mannen van adel konden Archont worden. Wanneer het termijn van 1 jaar erop zat, kwamen de ex-archonten in de Areopagus terecht. Dit was de raad met alle oude wijze mannen die Archont zijn geweest. Aan deze machtsverhouding kwam echter een einde door ontevredenheid van de bevolking. Hierover leer je meer in de kennisclip.
De ontevredenheid van de bevolking leidde tot een aantal veranderingen in de Atheense politiek. Solon werd aangewezen om een aantal dingen aan te passen, zodat het beter zou gaan met Athene. Ten eerste mochten rijke burgers nu ook Archont worden, als je maar genoeg bezit had. Daarnaast werd er 'de raad van 400' ingesteld. Waartoe ook de normale burgers toegang hadden, zelfs als die niet zoveel bezit hadden. Wanneer je slaaf of bezitloos was had je geen toegang tot deze raad.
Daarnaast werd de rechtspraak vanaf nu niet meer door de adel geregeld, maar door de volksrechtbank, waarvoor er burgers geloot werden die een vonnis uit moesten spreken. Echter geldde dit alleen voor een aantal zaken, kleine zaken werden nog steeds door een edelman geregeld.
Misschien wel de belangrijkste afspraak was de afschaffing van de schuldslavernij. In het oude Griekenland was het heel normaal dat jij bij een lening je lichaam als onderpand gebruikt. Dat wilt zeggen dat wanneer jij je lening niet meer terug kan betalen, dat je als slaaf voor de schuldeiser gaat werken. Die groep met schuldslaven werd zo groot, dat heel veel burgers er boos om werden. Daarom besloot Solon de schuldslavernij af te schaffen.
De 'Tiran'
De hervormingen van Solon hadden niet het gewenste effect. De arme boeren bleven arm, en konden nu ook niet meer lenen door de afschaffing van de schuldslavernij. Dit betekent dat veel boeren niet meer het geld hadden om zelf planten te verbouwen. Daarom vertrokken zij massaal richting de stad. Deze grote, ontevreden groep mensen zorgde voor veel onrust. Psisistratus maakte hier gebruik van. Hij betaalde voor een grote groep de wapens en harnas, waardoor ze Hopliet werden. Met dit leger aan zwaarbewapende mannen nam hij Athene over.
Hij zorgde ervoor dat er gebeurde wat hij wilde. Hij verbande veel edellieden, en verdeelde het grote stuk land van de edelman onder de arme boeren. Vervolgens hielp hij ze met de dure overgang van het verbouwen van graan naar het verbouwen van olijven. Hij liet vele nieuwe tempels bouwen, waardoor veel mensen een baan kregen. Hij stond in Griekenland bekend als een Tiran, wat vertaald naar 'Alleenheerser'. Dus betekende het niet hetzelfde als het woord 'Tiran' dat wij kennen.
Na zijn dood namen zijn zoons Hippias en Hipparchus zijn taken over. Onder bestuur van de twee broers kwam het beleid van Psisistratus ten einde. Ze werden verslagen door een samenwerking tussen de Atheense edelmannen en Sparta.
Hieronder zie je de 'Tirannendoders'. Zij werden als helden onthaald door de moord op Hipparchus.
Veel adellijke families gingen met elkaar de strijd aan om de machthebbers in Athene te worden. Cleisthenes kwam hierbij als winnaar om de hoek. Hij zorgde er namelijk voor dat hij de steun kreeg van het volk. Het volk wilde hier echter wel iets voor terug. Cleisthenes gaf de normale burgers politieke macht. Mannelijke burgers mochten gaan stemmen over wat er in Athene ging gebeuren. Ze hadden veel inspraak op het dagelijks bestuur van Athene. Dit was het begin van de Atheense democratie zoals wij het kennen.
Opdracht!
Klik op de link. Maak vervolgens op de site je eigen kranten artikel over de machtsstrijd in Athene. Verzin een aantal partijen die meedoen, en natuurlijk die van Cleisthenes zelf. Schrijf over de strijd, de slachtoffers, en hoe Cleisthenes uiteindelijk gewonnen heeft. Stuur je gemaakte artikel met de link naar je docent.
De Eindtoets
Toets: De eindtoets
0%
Dit is het laatste deel van deze les. We gaan nu kijken of je alles goed hebt begrepen. Heb je een antwoord fout? Geen enkel probleem! Na ieder verkeerd antwoord krijg je een korte uitleg wat er precies mis is gegaan.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het arrangement De opkomst van Athene is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Daan Boutkan
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-11-20 00:35:05
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
In dit arrangement gaan wij kijken naar de opkomst van Athene. We analyseren verschillende takken van de samenleving, het bestuur en de oorlogen van de stad die veel heeft betekent voor de hele wereld.
In dit arrangement gaan wij kijken naar de opkomst van Athene. We analyseren verschillende takken van de samenleving, het bestuur en de oorlogen van de stad die veel heeft betekent voor de hele wereld.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
De eindtoets
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
