Door middel van deze wikiwijs ga je aan de slag met het onderwerp bloed. Aan het einde van de lessenreeks wordt je getoetst op de anatomie, fysiologie en pathologie van bloed.
Je leerdoelen zijn:
- Anatomie:
Kunnen benoemen van de verschillende soorten bloed
De structuur en locatie van bloed kunnen omschrijven
Fysiologie:
- De werking van de verschillende type bloed
Pathologie:
- Het kunnen omschrijven van ziektes veroorzaakt in bloed.
- Kunnen achterhalen wat voor een ziekte er plaats vind door middel van een casus.
LET GOED OP DE DIK GEDRUKTE WOORDEN.
Zorg dat je hiervan de betekenis weet!
Anatomie
In principe zijn er drie soorten bloedcellen. De drie soorten hebben allemaal een eigen functie en vorm binnen het lichaam. Sommige soorten kunnen verdeeld worden in ondersoorten.
- Rode bloedcellen (Erytrocyten)
Deze zorgen voor het vervoer van zuurstof (O2) naar de cellen. Zonder zuurstof kunnen de cellen en organen niet goed werken en raken ze 'uitgeput'.
- Witte bloedcellen (Leukocyten)
Dit zijn afweer cellen. Ze zijn belangrijk omdat ze infecties tegen gaan en helpen bijvoorbeeld bij de genezing van wondjes. In het schema erboven zie je verschillende soorten witte bloedcellen waaronder lymfocyten en monocyten.
- Bloedplaatjes (Trombocyten)
Deze cellen helpen het bloed te stollen. Wanneer er een wond ontstaat vormen de bloedplaatjes een korst en zorgen ze ervoor dat de bloeding stopt.
- Plasma
Plasma hoort ook bij het bloed. Plasma wordt door het lichaam gebruikt als vervoer voor stoffen
Fysiologie
We weten al dat bloed uit verschillende bloedcellen bestaat. Elke bloedcel heeft dan ook zijn eigen functie.
Rode bloedcellen (Erytrocyten)
Rode bloedcellen vervoeren zuurstof en kooldioxide door je lichaam. Ze bevatten een stofje genaamd hemaglobine wat rode bloedcellen hun rode kleur geeft. Hemaglobine kan heel veel zuurstof vasthouden.
Wanneer er in cellen te weinig zuurstof aanwezig is racen de bloedcellen door het lichaam om dat plekje te voorzien van zuurstof.
Een plek in het lichaam kan dan ook te veel kooldioxide bevatten. Als dit opbouwd kan het schadelijk zijn. De rode bloedcellen vervoeren schadelijke kooldioxide en zorgen dat je het weer uitademt.
Witte bloedcellen (Leukocyten)
Deze cellen kunnen schadelijke stoffen en ziekteverwekkers herkennen en onschadelijk maken.
Ze bevinden zich niet alleen in de bloedvaten maar ook in de lymfe en lymfeklieren.
Een wittebloedcel zal een bacterie of virus uitschakelen door middel van een stof wat in hun celmembraan zit.
Witte bloedcellen kunnen ook antistoffen aanmaken waarmee ze een ziekteverwekker kunnen uitschakelen.
Een macrofaag is een witte bloedcel die door middel van fagocytose ziekte verwekkers letterlijk opeet. Een macrofaag betekend dan ook 'grote vreter'.
Bloed plaatjes (Trombocyten)
Dit zijn eigenlijk geen cellen maar stukjes cel die afkomstig zijn van grotere cellen genaamd Megakaryocyten.
Ze spelen een belangrijke rol bij de bloedstolling. Wanneer de huid wordt doorbroken en er een wondje ontstaat vormen de bloed plaatjes en beschadigde cellen een spinnenweb achtige structuur en hechten zich aan de beschadigde wand van het bloedvat. In het bloedplasma zit ook een oplosbaar eiwit genaamd fibrinogeen deze worden omgezet in onoplosbare fibrinedraden waardoor de bloeding stopt en er een korstje ontstaat.
Plasma wordt hierboven al benoemd. Het bloed plasma is de vloeistof waar alle soorten bloedcellen in rond drijven. De voornaamste functie van plasma is dan ook het vervoeren van de cellen en opgeloste stoffen.
Pathologie
Ziekten van het bloed
In de dierenartsen praktijk worden er vaak bloedonderzoeken gedaan. Aan bloed kan je namelijk zien of een dier ziek is of een deficientie (te kort aan iets) heeft.
Een voorkomende ziekte van bloed is dan ook Anemie.
Anemie is het gevolg van een te kort aan hemoglobine in het bloed.
Een bloedtransfusie kan een patient met anemie binnen enkele uren genezen. Helaas is er niet altijd donorbloed met de juiste bloedgroepen aanwezig en bestaat er een infectie gevaar.
Donorbloed
- 6 weken houdbaar.
- Te bewaren op 4 graden.
- Conserverende stoffen worden toegevoegd.
Bloedgroepen
- Aanwezigheid van bepaalde moleculen in rodebloedcellen
- Vetachtige stoffen en soms eiwitten
* Wanneer een dier donorbloed krijgt met een niet overeenkomende bloedgroep zal hij binnen minuten overleiden aan anafylactische shock.
Infectie gevaar
Je kunt niet zomaar bloed van een dier aan een ander dier geven. Het bloed moet eerst worden nagekeken zodat je zeker weet dat er geen micro-organisme het bloed heeft besmet.
Oorzaken Anemie
- Te trage aanmaak (Hematopoese)
Veroorzaakt door onvoldoende voedingsstoffen (Vit B complex)
of door een chronische ziekte van de nieren, lever of het maagdarm kanaal.
- Beenmerg aandoeningen
Waaronder tumoren die de productie van rode bloedcellen vertragen of helemaal stoppen.
- Latrogene aandoeningen (Veroorzaakt door medicatie of therapie)
Zoals medicatie tegen een te snelwerkende schildklier. Of hormonen die woorden voorgeschreven voor hormoonstornissen.
- Vergiftigingen
Lood vergiftiging kan anemie veroorzaken.
- Te snelle afbraak (Hemolyse)
Erytrocyten kunnen ook te snel afgebroken worden. Door hemolyse komt hemoglobine vrij in het plasma.
Oorzaken hemolyse:
- Genetische afwijkingen die vaak aangeboren zijn
- Koper, zink en loodvergiftigingen.
- Latrogeen door asprine
- Infecties van de bacterie Babesia
Bloed verlies
Door het verliezen van erytrocyten kan ook anemie ontstaan. Bloedverlies wordt veroorzaakt door:
- Trauma
- Tumoren en Ulcera
- Massieve infecties
- Bloedzuigende ectoparasieten
- Stollingsziekten
Het arrangement Het bloed stroomt is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Alishia Koppenaal
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-11-05 20:30:46
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
