Opdracht: Bevolking(sgroei) - vmbo12

Opdracht: Bevolking(sgroei) - vmbo12

Bevolking(sgroei)

Intro

Bevolkingsopbouw gaat over geslacht, leeftijd, inkomen, religie (wat je gelooft) en nationaliteit.

Kijk eens naar deze: bevolkingspiramide met gegevens over de bevolking van Nederland.

In arme landen ziet zo’n piramide er vaak anders uit dan in rijke, westerse landen.
Weet jij misschien waarom?

Bevolkingsgroei ontstaat door natuurlijke groei: er worden kinderen geboren, er gaan mensen dood, mensen verhuizen naar een ander land of er komen juist mensen in een land wonen.

 

 

 

 

Wat kan ik straks?

Leerdoelen

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • uitleggen wat in een bevolkingspiramide te zien is.
  • uitleggen waarom de bevolkingspiramide (in veel arme landen) op een piramide lijkt.
  • omschrijven wat de begrippen geboortecijfer en sterftecijfer betekenen. Het geboortecijfer zegt hoeveel baby’s er geboren worden, en het sterftecijfer zegt hoeveel mensen er sterven in een jaar.
  •  uitleggen wanneer er sprake is van een geboorteoverschot of van een sterfteoverschot.
  • uitleggen dat er een verband is tussen welvaart (rijkdom) en bevolkingsgroei.
  • omschrijven wat het begrip demografische transitie betekent. Demografische transitie is de verandering van veel geboortes en sterfgevallen naar weinig geboortes en sterfgevallen in een land.

 

Wat ga ik doen?

Activiteiten
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je kunt uitleggen welke factoren te maken hebben met bevolkingsgroei en -opbouw.

Aan de slag
Stap Activiteit
Stap 1

Lees in de kennisbank over bevolkingsopbouw en hoe je een bevolkingspiramide bekijkt.

Beantwoord vragen over bevolkingsopbouw.
Stap 2

Leer over de factoren die de omvang van de bevolking bepalen. Zoals sterfte en geboorte.

Bekijk met een tabel hoe het geboortecijfer, sterftecijfer en overschot in een bepaalde periode wordt vastgesteld.
Stap 3 en

Vergelijk twee bevolkingspiramides in twee landen.

Beantwoord er vragen over.
Stap 4

Lees de Kennisbank over de groei van de Nederlandse bevolking.

Lees een tekst over hoe die groei tot stand komt.

Beantwoord vragen aan de hand van een bevolkingsgrafiek.
Stap 5

Lees over de kind-politiek in China en de invloed van de Chinese overheid daarop.

Bekijk filmpjes en beantwoord vragen.
Afronding
Onderdeel Activiteit
Begrippen De begrippenlijst bevat begrippen over bevolkingsgroei en - opbouw.
Eindopdracht A Kies je voor opdracht A: maak de toets Bevolkingsopbouw.
Eindopdracht B

en

 Kies je voor opdracht B: dmaak een A4-poster over bevolkingspiramides. Verzamel informatie hiervoor op internet.
Terugkijken Terugkijken op de opdracht.


Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 à 3 lesuren nodig.
Tijd hangt af de keuze van het eindproduct.

Aan de slag

Stap 1: Bevolkingsopbouw

Als je de bevolking van een land beschrijft, beschrijf je verschillende kenmerken.

Je beschrijft de bevolking van een land met kenmerken zoals:

  • geslacht (aantal mannen en vrouwen),
  • leeftijd (hoeveel mensen in verschillende leeftijden),
  • inkomen (hoeveel mensen verdienen),
  • religie (welke geloven er zijn),
  • nationaliteit (waar mensen vandaan komen).

De leeftijdsverdeling zie je vaak in een bevolkingspiramide.
Links staan de mannen per leeftijd, rechts de vrouwen.

De piramide heet zo omdat het in arme landen vaak de vorm van een echte piramide heeft: veel jonge mensen en weinig ouderen.

In rijke landen lijkt de piramide meer op een smalle toren, met minder jongeren en meer ouderen.

In Nederland in 2025 zie je dat er relatief weinig jongeren zijn en veel ouderen.

Het steeds groter worden van het aantal ouderen noem je vergrijzing.

 

Lees in de Kennisbank allebei de pagina's over Bevolkingsopbouw.
Bekijk ook het filmpje in de Kennisbank. Je leert hoe een bevolkingspiramide is opgebouwd.

Bevolkingsopbouw

In de oefening beantwoord je een aantal vragen over bevolkingsopbouw.

Stap 2: Bevolkingsgroei

In Nederland wonen ruim 18 miljoen mensen. Iedere dag verandert dit. Er worden mensen geboren, sterven mensen en er verhuizen mensen naar een ander land.  
Hoe het aantal inwoners van de bevolking verandert, hangt af van natuurlijke groei en migratie. Migratie betekent verhuizen. 

Lees in de Kennisbank de pagina's Omvang bevolking 1-3.

Omvang bevolking

 

In de tabel staan gegevens over geboorte en sterfte in Nederland in 2000, 2005, 2010, 2015, 2020. Er wordt een schatting gedaan vanaf 2025.
Je gaat bekijken hoe snel de bevolking is gegroeid, of het sterftecijfer is gestegen en het migratiecijfer.

Stap 3: Twee bevolkingspiramides

Een bevolkingspiramide laat zien hoe oud mensen in een land zijn.
Je kunt er soms ook zien hoeveel mensen er geboren worden en hoeveel mensen overlijden.

Je gaat nu twee bevolkingspiramides van twee landen bekijken.
Daarna beantwoord je vragen over wat je hebt gezien.

Stap 4: Demografische transitie

In Nederland wonen ruim 18 miljoen mensen. Dat verandert elke dag!
De bevolking groeit of krimpt door:

Natuurlijke groei

  • Als er meer baby’s geboren worden dan mensen overlijden, groeit de bevolking. Dit noemen we een geboorteoverschot.
  • Als er meer mensen overlijden dan geboren worden, krimpt de bevolking. Dit noemen we een sterfteoverschot.

Migratie

  • Als er meer mensen naar Nederland komen wonen (immigratie) dan vertrekken (emigratie), groeit de bevolking.
  • Als het aantal geboren baby’s en nieuwe inwoners groter is dan het aantal sterfgevallen en vertrekkers, groeit de bevolking.

Lees de drie pagina's van de Kennisbank over omvang van de bevolking.
Bekijk ook het filmpje in de Kennisbank.

Omvang bevolking

 

Opdracht

Lees de tekst en beantwoord daarna de vragen.

De situatie in Nederland

Tot halverwege de 20e eeuw leefden veel mensen in Nederland in armoede. Ze hadden vaak te weinig te eten en konden niet naar de dokter. Daardoor stierven veel mensen, vooral kinderen. Omdat kinderen ook werden gezien als een steun voor later, kregen gezinnen veel kinderen. Er waren nog geen sociale voorzieningen zoals nu, dus mensen kregen bijvoorbeeld geen uitkering als ze met pensioen gingen.

Vanaf 1950 gingen de leefomstandigheden, de gezondheidszorg en hygiëne sterk vooruit. Daardoor stierven minder mensen. Het aantal geboortes bleef hoog, waardoor de bevolking snel groeide.

Vanaf 1970 kregen gezinnen steeds minder kinderen. Waar vroeger vier of vijf kinderen normaal waren, kregen veel gezinnen nog maar twee kinderen. Daardoor groeide de bevolking minder snel.

Nederland maakte ook een algemeen pensioen voor ouderen (AOW). Daardoor hadden mensen minder kinderen nodig als oude dag-voorziening.

Een belangrijke verandering was de uitvinding van de anticonceptiepil in 1965. Hierdoor konden mensen zelf bepalen of ze wel of geen kinderen wilden en hoeveel.

 

Stap 5: China

Nergens wonen zoveel mensen als in China. Tot 1978 was China een land met een hoog sterftecijfer, maar met een nóg hoger geboortecijfer.
Het gevolg: de bevolking groeide zeer snel.

De overheid besloot hier iets tegen te doen, in 1979. Ze voerden de éénkindpolitiek in. Een streng beleid om de groei van de Chinese bevolking af te remmen. Echtparen mochten nog maar één kind krijgen.

Wie toch een tweede kind kreeg, moest een hoge boete betalen aan de overheid.

De gevolgen van deze politiek zie je terug in de bevolkingspiramide van 2013.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In 2013 werd het overheidsbeleid soepeler. Bekijk het filmpje over de voordelen van een tweekindpolitiek.
Sinds 2015 geldt in China een tweekindpolitiek.

In 2015 vertelde de overheid van China, dat het hele geboortebeleid volledig wordt afgeschaft.

Op 31 mei 2021 hebben de Chinese autoriteiten besloten, dat het voortaan is toegestaan om drie kinderen te krijgen. De overheid hoopt zo het geboortecijfer verder te laten stijgen.

Opdracht
Bekijk het filmpje: Ouders in China mogen voortaan drie kinderen krijgen.
Beantwoord daarna de vragen.

Afronding

Begrippen

Bevolkingspiramide

Een tekening (diagram) die laat zien hoeveel mensen er zijn per leeftijd en geslacht in een land.

Vergrijzing

Er komen steeds meer ouderen in een land, waardoor de gemiddelde leeftijd stijgt.

Natuurlijke bevolkingsgroei
Het verschil tussen hoeveel mensen er geboren worden en hoeveel mensen er sterven.
Geboortecijfer
Het aantal baby's dat per jaar wordt geboren per 1.000 mensen.
Sterftecijfer
Het aantal mensen dat per jaar sterft per 1.000 mensen.
Geboorteoverschot
Er worden in een jaar meer mensen geboren dan er sterven.
Sterfteoverschot
Er sterven in een jaar meer mensen dan er worden geboren.
Migratie(saldo)
Het verschil tussen het aantal mensen dat een land binnenkomt (immigratie) en het aantal dat weggaat (emigratie).
Immigratie
Iemand komt naar een land toe om daar te wonen.
Emigratie

Iemand vertrekt uit een land om in een ander land te gaan wonen.

Demografische transitie (overgang)

De verandering van hoge geboorte- en sterftecijfers naar lage cijfers, als een land zich ontwikkelt.

 

 

Eindopdracht A: Toets Bevolking(sgroei)

Je maakt de toets: Bevolking(sgroei).
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen, waarbij je het juiste antwoord moet kiezen.


Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.

Eindopdracht B: Poster maken

Maak een poster over bevolkingsgroei

Zo pak je het aan:

1. Zoek op internet naar bevolkingspiramides.

2. Kies drie Nederlandse steden uit.

  • De steden moeten in verschillende delen van Nederland liggen.
  • Eén van de steden moet een studentenstad zijn.
  • Zorg dat je van alle drie de steden een bevolkingspiramide vindt uit hetzelfde jaar.

3. Print de piramides en plak ze op een A4’tje (de poster).

4. Vergelijk de piramides:

  • Wat valt je op?
  • Welke verschillen zie je?
  • Kun je uitleggen waardoor die verschillen komen?

5. Bespreek je poster met een klasgenoot.

6. Check in de gereedschapskist aan welke punten je poster moet voldoen.

7. Laat je poster beoordelen door je docent.

 

Poster maken

Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.

 

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • uitleggen wat in een bevolkingspiramide te zien is.
  • uitleggen waarom de bevolkingspiramide (in veel arme landen) op een piramide lijkt.
  • omschrijven wat de begrippen geboortecijfer en sterftecijfer betekenen. Het geboortecijfer zegt hoeveel baby’s er geboren worden, en het sterftecijfer zegt hoeveel mensen er sterven in een jaar.
  • uitleggen wanneer er sprake is van een geboorteoverschot of van een sterfteoverschot.
  • uitleggen dat er een verband is tussen welvaart (rijkdom) en bevolkingsgroei.
  • omschrijven wat het begrip demografische transitie betekent. Demografische transitie is de verandering van veel geboortes en sterfgevallen naar weinig geboortes en sterfgevallen in een land.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Had je voldoende tijd om de opdrachten, zoals de poster, te maken? Hoe kwam dit?
  • Eindopdracht A: Toets over Bevolking(sgroei)
    Welke vraag ging je goed af? Welke was er lastiger?
  • Eindopdracht B Poster maken
    Wat vond je van de eindopdracht?
    Heb je voldoende informatie kunnen verzamelen om een poster te maken?

  • Het arrangement Opdracht: Bevolking(sgroei) - vmbo12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 13:30:57
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze opdracht hoort bij het thema "Bevolking en ruimte 1" en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor vmbo12. Deze opdracht behandelt de bevolkingsopbouw van landen en hoe dit wordt weergegeven in een bevolkingspiramide. Je leert hoe een land zijn bevolkingsopbouw verkrijgt en hoe deze opbouw kan veranderen over de tijd. Belangrijke begrippen zoals bevolkingsoverschot, geboortecijfer, sterftecijfer, geboorteoverschot en sterfteoverschot worden uitgelegd. Het demografisch transitie model wordt geïntroduceerd en toegepast op China als voorbeeld, om deze concepten te verduidelijken. Om de opdracht af te sluiten maak je een toets en/of een poster over bevolkingsgroei. Veel succes!
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Bevolkingskenmerken; Aardrijkskunde; Groei van de wereldbevolking; Bevolking en ruimte;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    3 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    aardrijkskunde, arrangeerbaar, bevolking en ruimte 1, bevolking(sgroei), bevolkingsopbouw, bevolkingsoverschot, bevolkingspiramide, demografisch transitie model, stercollectie, vmbo-12

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Bevolkingsopbouw

    Bevolking van Nederland

    Natuurlijke groei of krimp van de bevolking?

    China

    Bevolking(sgroei)

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van