Klimaatverandering is van alle tijden. Door onderzoek naar klimaatveranderingen in het verleden weten we ongeveer wat ons te wachten staat. Deze opdracht gaat over de belangrijkste veroorzakers van de huidige klimaatverandering. Je zult ontdekken dat klimaatveranderingen zowel door de natuur als de mens worden veroorzaakt.
Stap 1: Het natuurlijk broeikaseffect
Klimaatverandering is van alle tijden
Klimaatverandering is veel in het nieuws. Het wordt langzaam maar zeker warmer op aarde. De warmte van de zon warmt de aarde op alsof we in een broeikas zitten. Maar er zijn tijden geweest dat de aarde meer op een koelkast leek: tijdens de ijstijden.
Je spreekt van een klimaatverandering als het gemiddelde weertype of klimaat over een bepaalde periode verandert. De verandering is het best te zien doordat de gemiddelde temperatuur stijgt of daalt.
Uit onderzoek weten we dat de aarde afwisselend warm en vochtig was, heet en droog of juist erg koud. Hoe weten we dat? Door te kijken naar resten diep onder de grond, op land of onder de zeebodem. Kijk daarvoor naar deze video.
Natuurlijk broeikaseffect
Eerder heb je geleerd dat om de aarde een soort schil zit; de atmosfeer. Tussen het aardoppervlak en de atmosfeer bevindt zich lucht. Die lucht bestaat uit allerlei stoffen en gassen.
De atmosfeer met al zijn gassen en stoffen speelt een heel belangrijke rol voor al het leven op aarde. De atmosfeer zorgt ervoor dat de temperatuur op aarde aangenaam is, gemiddeld zo'n 15°C. Zonder de atmosfeer zou het ongeveer -18°C. We noemen deze natuurlijke warmtebalans het natuurlijk broeikaseffect.
Bekijk de video hieronder.
Meteorietinslag
Soms wordt dit natuurlijke broeieffect verstoord, bijvoorbeeld in tijden van ontzettend veel vulkaanuitbarstingen. Als stof en zwaveldeeltjes in de dampkring terechtkomen, houden ze zonlicht tegen. Daardoor wordt het kouder. Het effect van zo’n eruptie kan wel twee jaar te merken zijn. In 1783-1784 werd de bergketen Laki op IJsland getroffen door een reeks van tien vulkaanuitbarstingen in acht maanden tijd, gevolgd door drie jaar lang extreem weer en zeer strenge winters. Overal op het noordelijk halfrond ontstonden er misoogsten en hongersnoden.
Het voorbeeld van de vulkaanuitbarstingen op Ijsland is niets vergeleken met de grootste natuurramp uit de geschiedenis van de aarde. Deze vond 65 miljoen jaar geleden plaats in het huidige Mexico bij Chicxulub. Daar werd de aarde getroffen door een enorme meteoriet van 300 kilometer breed.
Waarschijnlijk veroorzaakte de inslag een klimaatverandering. De gevolgen waren enorm. Bij zo’n inslag komt er zoveel energie vrij, dat rotsblokken tot 100 kilometer hoog de lucht in worden geslingerd. Wereldwijd vinden er enorme meteorietenregens plaats met overal bosbranden tot gevolg. Over de hele wereld zullen er aardbevingen en tsunami’s hebben plaatsgevonden. En waarschijnlijk kwam er zo veel stof in de atmosfeer dat het zonlicht niet of moeilijk door de dampkring kon en het maanden- of zelfs jarenlang donker en koud zal zijn geweest. Dat op zijn beurt zal ervoor zorgen dat planten, die afhankelijk zijn van zonlicht voor het omzetten van lichtenergie in koolhydraten, afsterven. Dieren zullen geen voedsel meer kunnen vinden.
Deze natuurramp heeft als het ware de aarde gereset. Na de meteorietinslag was bijna al het leven op aarde uitgestorven. De aarde met al het leven heeft zich toen opnieuw moeten ontwikkelen.
Zie onderstaande video die deze inslag en de gevolgen daarvan weergeeft.
Je weet nu dat de atmosfeer een aantal broeikasgassen, waaronder CO2, bevat. Zonder deze gassen zou de aarde een koude planeet zijn met een gemiddelde temperatuur van –18 °C. Nu ligt dat gemiddelde op +15 °C.
Uit onderzoek is een duidelijke relatie te vinden tussen het CO2-gehalte in de atmosfeer en de gemiddelde wereldtemperatuur. Als we kijken naar dat CO2-gehalte over de laatste 150.000 jaar, blijkt dat de koude periodes overeenkomen met lage CO2-concentraties, terwijl de warme periodes worden gekenmerkt door hoge CO2-cijfers.
Volgens sommige wetenschappers zou onder normale omstandigheden de aarde met een afkoeling van het klimaat te maken hebben. We zouden dus van een warme tijd weer naar een koude tijd moeten gaan. In plaats daarvan hebben we te maken met een opwarming van de aarde, niet van nature, maar door menselijke activiteiten. We brengen te veel CO2 de dampkring in, met name door de verbranding van fossiele brandstoffen (zoals kolen, aardgas en aardolie). We noemen deze opwarming van de aarde die veroorzaakt wordt door de mens het versterkt broeikaseffect.
Het arrangement Oorzaken van klimaatveranderingen - GEEL/ROOD is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Auteur Kunskapsskolan
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-08-08 09:51:58
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Natuurlijk broeikaseffect
Klimaatveranderingen
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Door onderzoek naar klimaatveranderingen in het verleden weten we ongeveer wat ons te wachten staat. Deze opdracht gaat over de belangrijkste veroorzakers van de huidige klimaatverandering. Je zult ontdekken dat klimaatveranderingen zowel door de natuur als de mens worden veroorzaakt.
