Tijdvak 2 De Romeinen - HV1

Inleiding Tijdvak 2 De Romeinen

Thema De Romeinen

Tijdvak 2 begint 3000 v. Chr. en duurt tot het begin van de middeleeuwen, 550 n.Chr. Het is de tijd van de Grieken en Romeinen. Je bestudeert dan ook de verschillende aspecten van het Romeinse Rijk. Daarnaast is er aandacht voor de verspreiding van het christendom en de Germaanse cultuur.



Genoeg te doen. Aan de slag!

Leerdoelen

Aan het eind van het thema kun je

  • voorbeelden noemen van de Griekse en Romeinse bouwkunst en beeldhouwkunst.
  • voorbeelden herkennen van de uitwisseling van de Grieks-Romeinse bouwkunst en de Germaanse cultuur.
  • beschrijven hoe het christendom ontstond.
  • de leer van het christendom in hoofdlijnen beschrijven.
  • in eigen woorden uitleggen hoe het christendom zich in het Romeinse Rijk kon verspreiden.
  • illustreren hoe het christendom zich in Europa verspreidde.

Planning

Planning

 

'Tijdvak 2' bestaat uit de volgende onderdelen:

 

Onderdeel Tijd Eindproduct
Inleiding 1 lesuur -
     
Opdracht: Het Romeinse Rijk -1 2 lesuren (Foto)collage
Opdracht: Het Romeinse Rijk -2 2 lesuur Toets met correctievoorschrift
Opdracht: Verspreiding christendom 2 lesuren Brief
Opdracht: Germaanse cultuur 2 lesuren Kort verhaal
Opdracht: Romeinen wonen 2 lesuren Plattegrond
     
Totaal 11 lesuren  

Werkplan

De tijd van de Grieken en Romeinen bestudeer je door een aantal opdrachten en de afsluiting te maken. In iedere opdracht wordt een ander aspect van de tijd van Grieken en Romeinen belicht.

Het is belangrijk dat je goed bijhoudt wat je gedaan hebt. Om je hierbij te helpen is er een werkplan gemaakt. Op dat werkplan kun je bijhouden welke onderdelen je al gedaan hebt.

Download hier het Werkplan Tijdvak 2

Het Romeinse Rijk-1

Vooraf

In de 8e eeuw v.Chr. ontstond het dorpje Rome. Het zou gedurende de volgende eeuwen uitgroeien tot de grote en machtige hoofdstad van het Romeinse Rijk.

In deze opdracht lees je het mythische verhaal van Romulus en Remus over het ontstaan van Rome. En bestudeer je de bouwkunst van de Romeinen.

Aan het eind van deze opdracht kun je

  • het mythische verhaal over het ontstaan van Rome in je  eigen woorden vertellen.
  • uitleggen dat er in West-Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten gebouwen uit de Romeinse tijd voorkomen.
  • weergeven dat de Romeinen geïnspireerd werden door de kennis van de Grieken.


Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je op een kaart van Europa een (foto)collage met Romeinse gebouwen.

Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als:

  • er minimaal tien Romeinse gebouwen in de fotocollage verwerkt zijn.
  • de fotocollage origineel is.
  • de fotocollage met zorg gemaakt is.
  • de fotocollage op tijd klaar is.


Activiteiten

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen Kennisbank 'Romulus en Remus' bestuderen en vragen beantwoorden.
Stap 2 Alleen Kennisbank 'Bouwkunst' bestuderen en vragen beantwoorden.
Stap 3 Alleen Opdracht 'Romeinse architectuur' maken.
Stap 4 Alleen Opdracht 'Kenmerken' maken.
Stap 5 Alleen Een fotocollage met Romeinse gebouwen maken.


Benodigdheden

  • Een computer/tablet met internet.
  • A3-papier, potlood, schaar en lijm.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

Stap 1

Mythe
Uit een klein dorp genaamd Rome, ontstond het machtige Romeinse Rijk dat het hele Middellandse Zeegebied, een groot deel van West-Europa en het Midden-Oosten bestreek. De Romeinen waren in eerste instantie niet zo origineel of beter dan andere volkeren. Wel waren ze harde vechters en meesters in het overnemen en vervolmaken van het waardevolle uit andere culturen.

Het aangaan van voordelige bondgenootschappen leverde de Romeinen veel macht en nieuwe gebieden op. De Romeinen waren bewonderaars van de Griekse beschaving. Dat is te zien aan de Romeinse bouwstijl. Onderworpen volkeren kregen een eenvoudige keuze: de dood of meedoen. Dit laatste kwam vaak beide partijen ten goede. De Romeinen konden zo met minimale middelen een groot grondgebied beheersen.

Bestudeer in de Kennisbank geschiedenis de het verhaal over het ontstaan van het Romeinse Rijk.

KB: Romulus en Remus

Romulus en Remus
Lees de vertelling over Romulus en Remus ook op de site van Kees de Brouwer .

Stel: je wilt het verhaal van Romulus en Remus thuis vertellen.
Maak een spiekbriefje met daarop de zes belangrijkste woorden uit het verhaal.
Aan de hand van het spiekbriefje moet je het hele verhaal kunnen vertellen.

Vergelijk jouw spiekbriefje met het spiekbriefje van een klasgenoot.
Hebben jullie dezelfde woorden opgeschreven? Bespreek de verschillen.

 

Stap 2

Bouwkunst
Bestudeer in de Kennisbank geschiedenis het onderdeel:

KB: Bouwkunst

Bekijk het videofragment met de maquette van het oude Rome op de site: www.unicaen.fr.

Video: Het Pantheon vanuit de lucht

Video: Het Forum Romanum

Video: Vimeo: Rome van 320 na Christus

Beantwoord nu de volgende vragen:

  1. Welk volk heeft veel invloed gehad op de Romeinse bouwkunst?
    1. Grieken
    2. Egyptenaren
  2. Hiernaast staan drie afbeeldingen. Welk gebouw zie je op de bovenste afbeelding?
    1. Badhuis (thermen)
    2. Amfitheater
  3. Welk gebouw zie je op de middelste afbeelding?
    1. Amfitheater
    2. Aquaduct
  4. Welk gebouw zie je op de onderste afbeelding?
    1. Basiliek
    2. Amfitheater

Stap 3

Romeinse architectuur
De Romeinse bouwkunst is veelgeroemd. Voorbeelden van gebouwen die kenmerkend zijn voor de Romeinse architectuur zijn de amfitheaters, de thermen (badhuizen), de aquaducten, de triomfbogen, de tempels en de Romeinse villa’s.

Bekijk de afbeelding.



Wat denk je dat je ziet op deze foto?

Stap 4

Kenmerken
Bekijk de twee afbeeldingen.



Links zie je een schilderij van Sir Lawrence Alma Tadema (1836-1912) en rechts zie je een Nationale bibliotheek van Athene (gebouwd tussen 1888 en 1891)
Volgens Irma kunnen beide bronnen gebruikt worden als authentieke bronnen bij onderzoek naar de tijd van Grieken en Romeinen.
George is het niet met haar eens. De Nationale bibliotheek kan volgens hem wel gebruikt worden als authentieke bron bij onderzoek naar de tijd van Grieken en Romeinen, maar een schilderij kan volgens hem nooit een authentieke bron zijn.
Ben jij het met Irma eens? Of met George? Of met geen van beide?

Stap 5

Eindproduct

 

Je gaat op een kaart van Europa een (foto)collage met Romeinse gebouwen maken.

Download de kaart met daarop Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Ga op internet op zoek naar minimaal tien Romeinse gebouwen in Europa.
Verzamel informatie en afbeeldingen over deze gebouwen.
Maak met de informatie en afbeeldingen een fotocollage.

Klaar?

Controleer of:

  • er minimaal tien Romeinse gebouwen in de fotocollage verwerkt zijn.
  • de fotocollage origineel is.
  • de fotocollage met zorg gemaakt is.
  • de fotocollage op tijd klaar is.

Voldoet jouw (foto)collage aan deze criteria?
Laat de (foto)collage dan beoordelen door je docent.

 

Collage maken

Een collage bestaat uit knipsels die op een ander papier geplakt zijn en samen een nieuwe afbeelding vormen.

 

Extra: LvL

Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.

Hieronder staat een video die goed past bij dit thema.
Bekijk de video. Kun je de video goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video met een klasgenoot.

Video: De mythe

Let op:
Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de pop-up weg.

Begrippenlijst

Romulus en Remus
Romulus en Remus zijn de stichters van Rome in ongeveer 750 v.Chr. De broers zouden in een mandje in de rivier de Tiber zijn beland en zijn gevonden door een wolvin. De wolvin zoogde de jongetjes en hield ze in leven		 Amfitheater
Een amfitheater is een ovaal open gebouw dat werd gebruikt voor gladiatorengevechten en gevechten met wilde dieren. Het bekendste amfitheater is wel het Colosseum in Rome.
Thermen
De thermen waren publieke badhuizen. Romeinen gingen vrijwel iedere dag naar de thermen voor een bad, maar ook om er te sporten en om mensen te ontmoeten.		 Aquaduct
Een aquaduct is een brug voor een waterloop. De Romeinse aquaducten voorzagen de grote steden van drinkwater.
Triomfboog
Triomfbogen werden opgericht ter herdenking van een triomftocht. Na een strijd kwam het leger terug naar de stad door de triomfboog.		 Tempel
De Romeinse tempel had een religieuze functie, maar werd ook gebruikt voor politieke en culturele doeleinden.
Villa
De Romeinse villa is een woningtype uit het Romeinse Rijk. Het is een woonhuis voor een rijke stedeling dat buiten de stad lag. Hij woonde hier met zijn gezin en de slaven van zijn huishouding.		 Beeldhouwwerken
De Grieken en de Romeinen maakten fraaie beeldhouwwerken.
Mozaïekvloeren
In de vloeren van huizen van rijke Romeinen zijn gekleurde steentjes aangebracht: mozaïekvloeren.		 Slavernij
De Romeinen hielden ook slaven: huisslaven of slaven om het land te bewerken.
Heteluchtverwarming
De Romeinen ontwikkelden voor de huizen en badhuizen verwarmingsinstallaties: vuren in de kelder verhitten water en de zo ontstane hete lucht werd door het (bad)huis gevoerd.

Het Romeinse Rijk-2

Vooraf

Van een kleine nederzetting groeide Rome uit tot de hoofdstad van een machtig rijk.
In deze opdracht kijk je naar de groei van het Romeinse imperium.
Daarnaast kijk je naar hoe het Romeinse Rijk geregeerd werd.

Aan het eind van deze opdracht kun je

  • uitleggen wat wordt bedoeld met het Romeinse imperium en kun je aangeven hoe het groeide.
  • in je eigen woorden weergeven wat de Pax Romana is.
  • weergeven hoe de politieke besluitvorming in de periode 509 v.Chr. tot 130 v. Chr. werkte.


Eindproduct
Aan het eind van deze opdracht maak je een toets van minimaal vijf vragen over het bestuur van het Romeinse Rijk en de groei van het Romeinse imperium. Bij de toets maak je ook een correctievoorschrift.

Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling als de toets te maken is door je klasgenoten. De toets mag dus niet te moeilijk, maar ook niet te gemakkelijk zijn.


Activiteiten

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen Kennisbank 'Groei Romeinse imperium' bestuderen en vragen beantwoorden.
Stap 2 Alleen Sleepvraag over het Romeinse wegennet maken.
Stap 3 Alleen Opdracht 'Castellum' maken.
Stap 4 Alleen Opdracht 'Romeinse rijk' maken.
Stap 5 Alleen Opdracht 'Zilveren denarius' maken.
Stap 6 Samen met een klasgenoot Antwoorden op vragen over burgerrechten opzoeken en bespreken met een klasgenoot.
Stap 7 Alleen Kennisbank 'Romeinse regeringsvormen' bestuderen en vragen beantwoorden.
Stap 8 Alleen Toets 'Het Romeinse Rijk' maken.
Stap 9 Samen met een klasgenoot Zelf vragen bedenken voor een toets 'Het Romeinse Rijk' en bespreken met een klasgenoot.


Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 1 lesuur nodig.

 

 

Stap 1

Groei Romeinse imperium
Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis de eerste drie pagina's van het onderdeel over de groei van het Romeinse Rijk:

KB: Groei Romeinse imperium

Beantwoord de volgende zeven vragen.

  1. Rome is ontstaan uit een aantal nederzettingen die al eeuwen bestonden.
    In welke periode is dat gebeurd?
    1. Rond 6000 v.Chr.
    2. Rond 1000 v.Chr.
    3. Rond 600 v.Chr.
  2. Vul in.
    Tegen ……… viel een groot deel van het huidige Italië voor het eerst onder de heerschappij van Rome.
    1. 600 v.Chr.
    2. 264 v.Chr.
    3. 44 v.Chr.
  3. Met welke grootmacht aan de andere kant van de Middellandse Zee vocht Rome de Punische oorlogen uit?
    1. Egypte
    2. Sparta
    3. Carthago
  4. Waardoor kwamen de Griekse steden onder Romeins bestuur te staan?
    1. Doordat de Grieken de hulp van de Romeinen inriepen tegen de Macedonische overheersing.
    2. Doordat de Romeinen aan het langste eind trokken in de oorlog tegen Carthago.
  5. Waar of niet waar?
    Onder het bewind van Julius Caesar werd het huidige Frankrijk aan het Romeinse Rijk toegevoegd.
    1. Waar
    2. Niet waar
  6. Waar of niet waar?
    De Pax Romana is een periode van twee eeuwen waarin de Romeinen hun grootste overwinningen haalden.
    1. Waar
    2. Niet waar
  7. Hoe heette de Romeinse keizer die zorgde voor de verovering van Engeland en Wales?
    1. keizer Claudius
    2. keizer Nero
    3. keizer Traianus

Stap 2

Een uitgebreid wegennet

Maak de onderstaande tekst compleet. Sleep de woorden naar de juiste plaats.

Toets:Een uitgebreid wegennet

Stap 3

Castellum
In een stad in Nederland zijn onder de grond der resten gevonden van een Romeins castellum.



Op de kaart van Nederland zie je vier plaatsen aangegeven (A: Amsterdam, B: Utrecht, C: Zwolle en D: Zutphen).
In welke stad op de kaart kunnen de resten van het castellum gevonden zijn?

Stap 4

Romeinse rijk
Julius Caesar veroverde tijdens zijn leven grote delen van West-Europa, waarbij ook een deel van ons land bij het Romeinse rijk gevoegd werd. Hij schreef in zijn boek De Bello Gallico de eerste geschreven berichten over deze gebieden.

  1. Volgens sommige historici eindigde hiermee in Nederland de prehistorie. Andere historici zijn het daar niet mee eens. Kun je reden bedenken waarom sommige historici het daar niet mee eens zijn?
     
  2. Julius Caesar schreef zijn boek over de oorlog in Gallië omdat hij van plan was zich te laten kiezen tot consul, de hoogste bestuurder in Rome in die tijd. Deze bedoeling van Caesar maakt hem een minder betrouwbare bron voor de oorlog in Gallië.
    Leg dit uit.

Stap 5

Zilveren denarius
Bekijk de afbeeldingen.

Je ziet de voorzijde en achterzijde van een zilveren denarius uit de Romeinse tijd gevonden bij Didam, Gelderland.
Marik leidt uit de de vondst af dat het gebied waarin Didam ligt tot het Romeinse Rijk behoorde. Leg uit waarom Marik deze conclusie niet mag trekken.

Stap 6

Burgerrechten
De Romeinen hebben grote invloed gehad op onze rechtspraak.
Lees de volgende Romeinse ideeën over de rechtspraak maar eens:

  1. Alle rechten en plichten moeten in wetten worden vastgelegd.
  2. Alle wetten moeten voor iedereen gelijk zijn.
  3. Een verdachte moet de kans krijgen zich tegen een aanklacht te verdedigen.

In tegenstelling tot wat je misschien denkt, gold de Romeinse rechtspraak niet voor alle inwoners van het Romeinse Rijk. De rechtspraak gold alleen voor inwoners met het Romeinse burgerrecht.
Zoek in de Kennisbank of op internet het antwoord op de volgende vragen op:

  • Hadden alle inwoners van Rome het Romeinse burgerrecht? Welke inwoners wel? Welke inwoners niet?
  • Welke belangrijke hervorming voerde Julius Caesar op dit punt door?
  • Waarom kregen sommige volkeren die door de Romeinen werden overwonnen wel burgerrechten en anderen niet?

Bespreek de antwoorden op de vragen met een klasgenoot.

Stap 7

Groei Romeinse imperium
Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis de laatste twee pagina's van het onderdeel over Romeinse regeringsvormen:

KB: Romeinse regeringsvormen

Geef van de volgende 'stelllingen' aan of ze waar of niet waar zijn.

  1. Rome is vanaf het eerste begin een republiek geweest.
  2. De patriciërs waren de rijke Romeinen.
  3. Ten tijde van de republiek waren de plebejers niet vertegenwoordigd in de volksvergadering.
  4. De senaat, die werd bevolkt door patriciërs, had het recht om wetten tegen te houden.

Stap 8

Toets
Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Het Romeinse Rijk - 2'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.

Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De score wordt opgenomen in het volgsysteem.

Klik op de knop 'Start' om te beginnen:

 

Toets:Het Romeinse Rijk - 2

Stap 9

Eindproduct

 

Gebruik onderstaande link:

https://sway.office.com/POx9L5PFdIG6UpX1?ref=Link

 

Als eindproduct van deze opdracht maak je een krant over Julius Caesar. Dit doen we in drietallen. We gaan

gebruikmaken van de site: http://www.nieuwstool.nl/

Daar kun je online een krantenpagina maken. In totaal is er ruimte voor zes
artikelen. Gebruik ook het blokje ‘inhoud’ rechtsboven. Je kunt om te typen gewoon
in één van de artikelen klikken. Je kunt ook alle titels en plaatjes aanpassen. Je mag
zelf weten welk artikel je waar plaatst. Als het goed is krijg je zo een krant die ons
over de belangrijke momenten uit de tijd van Julius Caesar vertelt.


Tevreden?
Laat de toets dan beoordelen door je docent.

 

Extra: lvl

Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.

Hieronder staat een video die goed past bij dit thema.
Bekijk de video. Kun je de video goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video met een klasgenoot.

Video: Imperium Romanum

Let op:
Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de pop-up weg.

Begrippenlijst

Agrarisch-stedelijke cultuur
In het Midden-Oosten ontwikkelden zich steden. Die ontwikkeling sloeg over naar Europa: Griekse en Romeinse steden. Zo ontstond de agrarisch stedelijke samenleving.
 		 Romeinse wereldrijk
De Romeinen vormden tussen ongeveer 750 v.Chr. tot circa 400 n.Chr. door veroveringen een groot rijk, dat de hele Middellandse Zee omvatte. Zij veroverden ook Griekenland. De Romeinse cultuur werd beïnvloed door de Griekse cultuur, vandaar de Grieks-Romeinse cultuur.
Veroveringen – Julius Caesar
Romeinse legers onderwierpen het ene na het andere volk. Het was Julius Caesar die Gallië aan het Romeinse Rijk toevoegde tot ongeveer de rivier de Rijn.		 Wegennet
De Romeinen zorgden voor goede wegen in het Rijk, zodat legers zich (relatief) snel konden verplaatsen.
Grenspalen
Langs de routes door het Romeinse Rijk stonden grenspalen.
 		 Republiek
In een republiek is de macht verdeeld over meerdere partijen. In de Romeinse Republiek lag de macht vooral bij de consuls, de Senaat, de volksvergadering en de afgevaardigden daarvan: de Volkstribunen.
Patriciërs
De rijke, machtige, bevolkingsgroep van de Romeinen.		 Plebejers
De arme, ondergeschikte, bevolkingsgroep van de Romeinen.
Consuls
De twee consuls waren de machtigste bestuurders in het Romeinse Rijk ten tijde de Romeinse Republiek.		 Volksvergadering/Volkstribune
Groep plebejers die de rechte van de plebejers verdedigen en proberen om de plebejers gelijk te stellen aan de rijke patriciërs.
Senaat
Groep patriciërs met veel politieke macht.


 

Verspreiding christendom

Vooraf

De invloed van het christendom op de geschiedenis is heel groot. Het christendom ontstond in de tijd dat de Romeinen over een groot deel van Europa en het Midden-Oosten heersten.

In deze opdracht bestudeer je hoe het christendom is ontstaan en hoe het zich kon verspreiden.

Aan het eind van deze opdracht kun je

  • weergeven dat het christendom uit het Jodendom is ontstaan.
  • toelichten dat Jezus in het Romeinse Rijk geboren is en dat zijn leerlingen zijn geloof in het Romeinse Rijk hebben verspreid.
  • in eigen woorden uitleggen waarom het christendom juist armen en slaven aantrok.
  • verklaren waarom christenen soms werden vervolgd door Romeinse keizers.


Eindproduct
Je schrijft een brief over de situatie van de christenen in het Romeinse Rijk in de eerste eeuw na Christus.

Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als:

  • de brief een goed beeld geeft van de situatie van christenen in het Romeinse Rijk.
  • de brief met zorg gemaakt is.
  • de brief niet teveel taalfouten bevat.
  • de brief op tijd klaar is.


Activiteiten

Stap Groepsgrootte   Activiteit
Stap 1     Alleen Kennisbanken 'Jezus van Nazareth' en 'Christendom' bestuderen en vragen beantwoorden.
Stap 2 Alleen Kennisbank 'Jezus van Nazareth' bestuderen en zinnen in de goede volgorde zetten.
Stap 3 Alleen Opdracht 'Gaius Decius' maken.
Stap 4 Alleen Toets maken over 'Verspreiding christendom'.
Stap 5 Alleen Toets 'Het Romeinse Rijk' maken.
Stap 6 Alleen Een brief schrijven aan de Romeinse keizer om een eind te maken aan de christenvervolgingen.


Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

 

 

Stap 1

Verspreiding christendom
In de tijd van de Romeinen werd het leven beheerst door godsdienst.
De Romeinen hadden voor alles en nog wat een god of geest die ze gunstig stemden door offers, rituelen en gebeden.

Alleen in de joodse godsdienst hing men één God aan. De leer van Jezus Christus was in feite een vervolg op de joodse godsdienst. Volgelingen van Jezus geloofden in één god en een eeuwig leven na de dood. In de tijd van de eerste christenen waren er meer religieuze sekten met een heel ander geloof dan de Romeinen.
Toch groeide juist de joodse sekte van de christenen uit tot een van de grootste en invloedrijkste godsdiensten van de wereld.

Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis het onderdeel over Jezus van Nazareth en het onderdeel over het christendom.

KB: Jezus van Nazareth
KB: Christendom

Beantwoord de volgende vragen:

Vragen:

  1. Wat is het verschil tussen de Romeinse godsdienst en de joodse godsdienst?
    1. De Joden hadden meerdere goden, de Romeinen hadden één god.
    2. De Romeinen hadden meerdere goden, de Joden hadden één god.
  2. Waar of niet waar?
    Jezus is geboren in Nazareth.
    1. Waar
    2. Niet waar
  3. Volgens Jezus konden mensen als ze goed leefden na hun dood een eeuwig leven krijgen in het koninkrijk Gods.
    1. Waar
    2. Niet waar
  4. Hoe heette de Romeinse gouverneur die Jezus ter dood veroordeelde?
    1. Pontius Pilatus
    2. Pontius Trajanus
  1. Hoe bewees Jezus, volgens zijn volgelingen, dat hij de ware zoon van God was?
    1. Hij gaf zijn volgelingen een boek, de Bijbel, met verhalen over zijn leven.
    2. Drie dagen na zijn dood stond hij op uit zijn graf.
  2. Waarom sprak het christendom vooral armen en onderdrukten aan?
    1. Omdat voor het christendom iedereen gelijk was.
    2. Omdat de armen en onderdrukten niet genoeg geld hadden om meerdere goden te aanbidden.
  3. Waar of niet waar?
    Vlak na de dood van Jezus werd het christendom door de Romeinse keizer als enige godsdienst toegestaan.
    1. Waar
    2. Niet waar

 

Stap 2

Jezus van Nazareth
Ga eventueel nogmaals naar de Kennisbank geschiedenis en lees het onderdeel over 'Jezus van Nazareth' opnieuw.

KB: Jezus van Nazareth

Bekijk de vijf zinnen hieronder. De zinnen staan niet in de juiste volgorde.
In welke volgorde vormen de zinnen een logisch verhaal?

  1. De joodse religieuze leiders en de Romeinse gouverneur zagen Jezus als een bedreiging.
  2. De leer van Jezus werd door zijn leerlingen (apostelen) verspreid.
  3. Volgens de volgelingen van Jezus stond Jezus op uit de dood.
  4. Toen Jezus 30 jaar oud was, begon hij met prediken.
  5. Wegens godslastering werd Jezus ter dood veroordeeld.

Vergelijk jouw antwoord met het antwoord van een klasgenoot.
Hebben jullie dezelfde volgorde? Bespreek eventuele verschillen.

Stap 3

Gaius Decius
Gaius Decius was een Romeinse keizer in de derde eeuw na Christus. Hij was een verdediger van de oude waarden en tradities en begon bij het begin van regering met het vervolgen van christenen. In 249 vaardigde hij een wet uit waarin hij zijn onderdanen verplichtte offers te brengen aan de goden. Iedereen die dit weigerde werd vervolgd.

  1. Deze wet kun je zien als een bewijs voor de groei van het christendom. Leg uit waarom.
  2. Het vervolgen van de christenen had te maken met het monotheïstische karakter van het  christendom. Leg dat uit.

Stap 4

Christendom wordt staatsgodsdienst

Keizer Constantijn van het Oost-Romeinse Rijk trok in 312 het verbod op het christendom in. In het jaar 312 had hij een oorlog gewonnen omdat hij had gebeden tot de christelijke God. Pas in 394 maakte keizer Theodosius het christendom een staatsgodsdienst.

Maak onderstaande tekst compleet door de woorden naast de tekst naar de juiste plaats te slepen.

 

Toets:Christendom wordt staatsgodsdienst

Stap 5

Toets
Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Verspreiding Christendom'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.

Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De score wordt opgenomen in het volgsysteem.

Klik op de knop 'Start' om te beginnen:

Toets:Verspreiding Christendom

Stap 6

Eindproduct

Stel je leeft in het jaar 75 na Chr. Je hebt je laten bekeren tot het christelijke geloof. Je schrijft een brief naar de Romeinse keizer waarin je uitlegt waarom je je hebt laten bekeren. Je vertelt in de brief over de christenvervolgingen en vraagt de keizer om er een einde aan te maken.

Klaar?
Onder de knop Eindproduct-Beoordeling vind je de beoordelingscriteria.
Voldoet jouw brief aan deze criteria?
Laat de brief dan beoordelen door je docent.

Brief schrijven

Een brief is een goede manier om aan iemand te laten weten wat je van een bepaald
onderwerp vindt of iemand te vragen om in actie te komen rond een bepaald onderwerp.

 

Extra: lvl

Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.

Hieronder staan een paar video's die goed passen bij dit thema.
Bekijk de video's. Kun je de video's goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video's met een klasgenoot.

Video: Jezus van Nazareth
Video: Bisschop

Let op:
Als je een video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de pop-up weg.

Begrippenlijst

Jezus - kruisiging
Het christendom werd gepredikt door Jezus in de eerste eeuw van de jaartelling. Jezus werd omstreeks 30 n.Chr. door de Romeinen veroordeeld tot kruisiging.		 Palestina
Palestina is een landstreek in het Midden-Oosten waar het christendom ontstaan is.
Bijbel
De Bijbel is het heilige boek van de christenen. De Bijbel bestaat uit het Oude en het Nieuwe Testament.		 Vervolgingen
Vanuit Palestina verspreidden de apostelen het christendom in het Romeinse Rijk. Christenen zijn door de Romeinen streng vervolgd, omdat ze weigerden de keizer als god te accepteren.
Christendom
Het christendom is een geloof dat ontstaan is uit het jodendom ten tijde van het Romeinse Rijk. Het christendom volgt de leer van Jezus.

 

 

De Germaanse cultuur

Vooraf

In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen.

Deze opdracht gaat over de cultuur van deze stammen. Je onderzoekt het verschil tussen de Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur. Je leert ook dat sommige Germaanse stammen bondgenoten werden van de Romeinen terwijl andere stammen zich juist bleven afzetten tegen de Romeinse overheersing.

Aan het eind van deze opdracht kun je:

  • weergeven dat in de tijd van de Grieken en Romeinen in Noord- en West-Europa Keltische en Germaanse stammen leefden.
  • in eigen woorden vertellen dat de betrekkingen tussen de Germanen en Romeinen meestal een gewelddadig karakter hadden.
  • in eigen woorden opschrijven waarom de Kelten en Germanen deels de Romeinse cultuur overnamen.
  • beschrijven waarom het Romeinse Rijk onder druk kwam te staan door de volksverhuizingen.


Eindproduct
Aan het eind van de opdracht schrijf je een kort verhaal met als titel 'Romeinen in Nederland'.

Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor je verhaal als in je verhaal duidelijk wordt:

  • welke Germaanse stammen in Nederland woonden ten tijde van de Romeinse bezetting.
  • wat de Limes is.
  • hoe de verhouding tussen de Germaanse stammen en de Romeinen was.


Activiteiten

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1       Samen met een klasgenoot   Kennisbank 'Germaanse cultuur' bestuderen en vragen beantwoorden.
Stap 2 Samen met een klasgenoot Antwoord geven op vragen over botsingen tussen de Romeinen en de Germanen.
Stap 3 Alleen Kennisbank 'Germaanse cultuur' en filmpje 'Opstand van de Bataven' bestuderen en vragen beantwoorden.
Stap 4 Alleen Opdracht 'Fibula' maken.
Stap 5 Alleen Opdracht 'Romeinse sarcofaag' maken.
Stap 6 Alleen Toets 'De Germaanse cultuur' maken.
Stap 7 Alleen Eindproduct: Een kort verhaal schrijven met als titel 'De Romeinen in Nederland'.


Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

 

 

Stap 1

Romeinen, Kelten en Germanen
In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen. Visigoten, Ostrogoten, Vandalen en Franken rekenen we tot de Germaanse stammen met een eigen taal, godsdienst en cultuur. De Keltische stammen werden door de Romeinen Galliërs genoemd. De Keltische stammen verschilden onderling sterk maar hadden wel een gemeenschappelijke taal.

In tegenstelling tot de Romeinen die waren gericht op internationale handel en steden, waren Germanen en Kelten vooral gericht op de landbouw en op kleinschalige handel. Elke stam had zijn eigen relatie met de Romeinse overheersers. Sommigen werden bondgenoten, anderen onverzoenlijke vijanden.

Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis het volgende onderdeel:

KB: Germaanse cultuur

Vragen:
Lees de volgende 'stellingen'.
Geef per stelling aan of de stelling waar of niet waar is.

  1. De Franken is een voorbeeld van een Germaanse stam.
  2. De Keltische stammen werden door de Romeinen Galliërs genoemd.
  3. Alle Keltische stammen hebben een zelfde taal.
  4. Germanen en Kelten woonden in steden en hielden zich vooral bezig met internationale handel.
  5. Alle Germaanse en Keltische stammen werden uiteindelijk bondgenoten van de Romeinen.

Vergelijk jouw antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot.

Stap 2

De Germaanse cultuur
In de Kennisbank heb je gelezen over de botsingen tussen Romeinen en Germanen. Lees nu ook het verhaal over de Cimbren en Teutonen op nl.wikipedia.org/wiki/Cimbren .

Ga na of je een klasgenoot antwoord kunt geven op de volgende vragen:

  • Wanneer kwamen de Romeinen voor het eerst in aanraking met de Germanen?
  • Hoe verliep de eerste ontmoeting tussen de Romeinen en de Germanen?
  • Wat is een natuurlijke grens?
  • Welke rivieren vormden na de slag in het Teutoburgerwoud de natuurlijke grens tussen het Romeinse Rijk en de Germanen.

Stap 3

Limes en Volksverhuizingen
Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis de pagina's over de Limes en over de Volksverhuizingen.

KB: Germaanse cultuur

Bekijk ook de volgende video.

Video: Opstand van de Bataven

Beantwoord de volgende negen vragen.

  1. Welke Germaanse stammen woonden rond de eeuwwisseling in het gebied dat wij nu Nederland noemen?
    1. Bataven en Cananefaten
    2. Hunnen en Westgoten
  2. Hoe noem je het als Germaanse stammen aspecten van de Romeinse cultuur overnemen?
    1. Germanisatie
    2. Romanisatie
  3. Nederlandse steden die langs de grens van het Romeinse Rijk ontstonden zijn:
    1. Utrecht, Leiden en Nijmegen
    2. Zutphen, Deventer en Zwolle
  4. Hoe wordt de opstand van de inheemse stammen tegen de Romeinen in 69 n.Chr. genoemd?
    1. Germaanse opstand
    2. Bataafse opstand
  5. Wat waren belangrijke redenen voor de Bataven om in opstand te komen tegen de Romeinen?
    1. De Bataven moesten soldaten leveren voor het Romeinse leger en hoge belastingen betalen.
    2. De Bataven werden gedwongen te verhuizen en moesten wegen aanleggen voor de Romeinen.
  6. Hoe heette het volk dat in de 3e eeuw zorgde voor een volksverhuizing?
    1. Westgoten
    2. Hunnen
  7. Wat was het gevolg van de volksverhuizingen voor het Romeinse Rijk?
    1. Het Romeinse Rijk werd gesplitst in een oostelijk en een westelijk deel.
    2. Het Romeinse Rijk werd in zijn geheel overgenomen door de Hunnen.
  8. Welk deel van het Romeinse Rijk viel in 476 uit elkaar door een oorlog tegen de Germaanse generaal Odoaker?
    1. Het westelijk deel van het Romeinse Rijk.
    2. Het oostelijk deel van het Romeinse Rijk.
  9. Hoe wordt het Oost-Romeinse Rijk ook wel genoemd?
    1. Rijk van Constantinopel
    2. Byzantijnse Rijk

Stap 4

Fibula
In verschillende delen van Nederland zijn Romeinse voorwerpen gevonden.
Een voorbeeld van een voorwerp dat op verschillende plekken is gevonden is een Romeinse fibula. De fibula was handig om mantels of andere kledingstukken op de schouder te bevestigen. Romeinse vrouwen droegen een stola. Deze stola werd vastgebonden met een fibula.
Hier zie je twee fibula’s. De linker fibula is gevonden in Friesland, de rechter is gevonden in Noord-Brabant.



Uit welke vondst kun je afleiden dat er waarschijnlijk contacten zijn geweest tussen de Romeinen en de autochtone bevolking? Leg je antwoord uit.

Stap 5

Romeinse sarcofaag
Er hebben verschillende gevechten tussen Romeinen en Goten plaatsgevonden.
Deze Romeinse sarcofaag (= lijkkist) uit de derde eeuw n.Chr. is gemaakt voor generaal Etruscus, die sneuvelt in de strijd tegen de Goten.



Is deze bron een betrouwbare bron om de strijd tussen de Romeinen en de Goten te beschrijven? Leg je antwoord uit.

 

Stap 6

Toets
Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'De Germaanse cultuur'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.

Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De score wordt opgenomen in het volgsysteem.

Klik op de knop 'Start' om te beginnen:

 

Toets:De Germaanse cultuur

Stap 7

Eindproduct
Je sluit deze opdracht af met het schrijven van een kort verhaal met de lengte van één A4 (corpsgrootte 11 pt en regelafstand enkel) met als titel ‘Romeinen in Nederland’.
In dat verhaal beschrijf je in ieder geval:

  • welke Germaanse stammen in Nederland woonden ten tijde van de Romeinse bezetting.
  • wat de Limes is.
  • hoe de onderlinge verhouding tussen Germaanse stammen en de Romeinen in elkaar zat.

De informatie voor het schrijven van je verhaal kun je halen uit de Kennisbank Geschiedenis.
Je kunt natuurlijk ook op internet op zoek gaan naar extra informatie.

  • Beslis waar je verhaal over gaat.
  • Geef je verhaal een begin, middenstuk en eind.
  • Heb je een hoofdpersoon die sympathiek is en waar de lezer zich mee kan verenigen?
  • Een verhaal zonder problemen is geen verhaal!
  • Gebruik je eigen leefwereld om het verhaal “echt” te maken.

Lees je verhaal nog een keer door voordat je het je klasgenoot laat lezen.


Klaar?
Laat je verhaal lezen door een klasgenoot. Vraag om commentaar.
Lees ook het verhaal van je klasgenoot. Geef op een positieve manier feedback. Verwerk het commentaar van je klasgenoot in je verhaal.
Laat het verhaal vervolgens beoordelen door je docent.

Begrippenlijst

Keltische en Germaanse stammen.
Volkeren die in de tijd van de Romeinen in Europa leefde. Soms sloten ze bondgenootschappen met de Romeinen en soms waren ze gezworen vijanden. De Keltische stammen worden ook wel Galliërs genoemd.		 Veroveringen – Julius Caesar
Romeinse legers onderwierpen het ene na het andere volk. Het was Julius Caesar die Gallië aan het Romeinse Rijk toevoegde tot ongeveer de rivier de Rijn.
Limes - wachttorens
De noordgrens van het Romeinse Rijk werd gevormd door de rivieren de Donau en de Rijn en een verdedigingslinie tussen beide rivieren. Die grens heet de Limes. Op geregelde afstand stonden wachttorens.		 Romanisatie - Romanisering
Romanisatie is het proces van het overnemen van aspecten van de Romeinse cultuur door de inheemse bevolking.
Bataven
De Bataven waren een Germaans volk, dat zich gevestigd heeft in wat nu de Betuwe heet. Lange tijd werkten de Bataven nauw samen met de Romeinen. Bataven maakten deel uit van het Romeinse leger. In 69 n.C. kwamen de Bataven o.l.v. Julius Civilis in opstand tegen de Romeinen.		 Splitsing Romeinse rijk
In het jaar 395 werd het Romeinse rijk gesplitst in een oostelijk en westelijk deel. Zo wilden de Romeinen de aanvallen van buitenaf beter weerstaan. In het oosten lukte dat maar in het westelijk deel van het Romeinse Rijk werd de laatste keizer in 476 afgezet door de Germaanse generaal Odoaker.

Hunnen
Nomaden uit centraal Azië die voor veel onrust zorgden in Europa.

Christendom
Het christendom is een geloof dat ontstond uit het jodendom, in het Romeinse Rijk. Het christendom volgt de leer van Jezus.

 

Romeinen wonen

Vooraf

Je hebt vast wel eens een plaatje van een Romeins huis gezien. Waarschijnlijk was het een villa van een rijke Romeinse familie. Want over hoe de Romeinse huizen eruit zagen, is best veel bekend.

In deze opdracht breng je in beeld hoe een huis van rijke Romeinse familie er uit zag.

Aan het eind van deze opdracht kun je

  • een plattegrond tekenen van een Romeinse villa.
  • toelichten welke ruimten er waren in een Romeinse villa.


Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een plattegrond van Romeinse villa. Op de plattegrond plakken jullie afbeeldingen van de verschillende ruimtes. Ook geven jullie aan waarvoor de verschillende ruimtes in de villa werden gebruikt.

Beoordeling
Jullie krijgen een goede beoordeling voor de opdracht als:

  • In de plattegrond in ieder geval de volgende ruimtes voorkomen: badhuis, eetkamer, bibliotheek, slaapkamer en keuken.
  • De plattegrond origineel 'aangekleed' is.
  • De plattegrond met zorg gemaakt is.
  • De plattegrond op tijd klaar is.


Activiteiten

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1     Alleen Filmpje 'Water in het oude Rome' bekijken.
Stap 2 Alleen Vragen beantwoorden over de materialen waarmee de Romeinen hun huizen bouwden.
Stap 3 Samen met een klasgenoot   Een plattegrond maken van een Romeinse villa.


Benodigdheden
A3-papier, potlood, schaar en lijm.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

 

 

Stap 1

Thermen
De meeste huizen in het oude Rome hadden geen stromend water.
De Romeinen gingen naar openbare wc's en zichzelf wassen deden ze in een van de badhuizen. Deze thermen waren heel populair bij de Romeinen!

Bekijk de volgende video.

Video: Water in het oude Rome

 

Stap 2

Op de website van Wonen in het oude Rome: huizen van rijk en arm vind je informatie over hoe de Romeinen hun huizen bouwden.

Ga naar de website. Welke van de volgende materialen gebruikten de rijke Romeinen bij het bouwen van hun huizen?
Bij het aanvinken van de mogelijkheden verschijnt een groen hokje bij de materialen die de Romeinen gebruikten.

Kijk naar de video over de reconstructie van een Romeinse woning.

 

 

Toets:Stap 2

Stap 3

Eindproduct

Ga op internet op zoek naar informatie over een Romeinse villa.
Zoek ook enkele afbeeldingen van plattegronden van Romeinse villa's.

Kijk of je afbeeldingen kunt vinden van de volgende ruimtes:
badhuis, eetkamer, bibliotheek, opslagkamer, slaapkamer, entree, keuken, veranda, ...

Zoek ook uit waarvoor de verschillende ruimtes werden gebruikt.

Teken op een A3-papier een plattegrond van een Romeinse villa.
Plak op de plattegrond tekeningen of foto's van de verschillende ruimten.
Zet in de ruimtes waarvoor de ruimtes werden gebruikt.

Klaar?
Laat de plattegrond beoordelen door jullie docent.

Plattegrond maken

Een plattegrond is een op schaal gemaakte tekening van een ruimtelijk gebied of een gebouw.

 

Extra: Limes

Vooraf

Leerdoelen
Tussen 47 v.Chr. en ongeveer 400 n.Chr. liep de Limes, de buitengrens van het Romeinse Rijk, door Nederland. Het was geen scherpe grens maar een zone die door Romeinse soldaten werd bewoond en bewaakt. In deze extra opdracht ga je ontdekken dat deze grenszone voor Nederland ook een handelsroute was en een plek waar inheemse bewoners van Nederland kennismaakten met nieuwigheden die de Romeinen hadden meegebracht en waar we nu in Nederland nog profijt van trekken.

Aan het eind van deze opdracht kun je

  • in eigen woorden beschrijven wat de Limes is.
  • uitleggen waar de Limes door Nederland liep en hoe die eruitzag.
  • met voorbeelden toelichten dat de Limes in Nederland ook een handelsroute was.
  • enkele producten en andere zaken opsommen die van de Romeinen zijn overgenomen en die nog steeds belangrijk zijn voor het dagelijks leven van nu.
  • weergeven dat de Limes in Nederland een ontmoetingspunt was voor culturen.

Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 45 minuten nodig.

Stap 1

Romeinse grens in Nederland
De Limes was een zone tussen het Romeinse Rijk en de gebieden die niet door de Romeinen bezet waren. In deze strook vond je de kampen van de soldaten en wachttorens van waaruit het Romeinse Rijk door soldaten bewaakt werd. Tussen 47 v.Chr. en omstreeks 400 n.Chr. liep deze strook door Nederland (zie afbeelding).

Kijk nu naar twee fragmenten en beantwoord hierna de vragen:

Video: De Romeinse Limes

  1. Waarom liep de Limes in Nederland langs de Rijn?
  2. Waarom gingen mensen in het gebied van de Limes in dienst bij het Romeinse leger?
  3. Waarom werd de plek waar nu Nijmegen ligt ingericht als belangrijke legerplaats aan de Limes?
  4. Hoe werd de Limes langs de Rijn bewaakt?

Tussen 50 en 12 v.Chr. vestigen zich allerlei nieuwe bewoners in ons gebied, zoals de Bataven en de Cananefaten.
De Bataven en Cananefaten worden al snel trouwe bondgenoten van de Romeinen en vechten aan Romeinse zijde mee tegen andere Germaanse stammen.

Bron: www.romeinselimes.nl

 

  1. Welke twee volkeren kwamen er in Nederland wonen rond de tijd dat de Romeinen de zuidelijke helft van Nederland veroverden?

 

Stap 2

De Limes als plek voor handel en overdracht van cultuur
Langs de Limes in Nederland bouwden de Romeinen grensposten en steden. Die waren met elkaar verbonden door de Rijn en met andere delen van het rijk door goede wegen, die door de Romeinen waren aangelegd. Daarvan maakten ook handelsreizigers dankbaar gebruik. Daardoor heeft de Limes niet alleen zichtbare sporen achtergelaten in de Nederlandse bodem en het landschap, maar ook andere sporen. Sporen die misschien niet zichtbaar zijn, maar wel van grote invloed op het dagelijks leven in Nederland van nu.

Bekijk het videofragment en lees de tekst.

Video: De Romeinse Limes

Bekijk ook welke invloed de Romeinen op ons eten hebben gehad.

Zie de video Romeinse moestuin Arnhem (Kijk van 1:15 tot 2:38 min.)

Romanisatie
De komst van de Romeinen naar Nederland betekent een culturele, economische, religieuze en politieke schok. De inheemse stammen nemen de aspecten van de Romeinse cultuur over die hen het meest aanspreken. Dit proces heet ‘romanisatie’.

Culturele invloed
Naast het nieuwe fenomeen van de stad, introduceren de Romeinen op cultureel gebied onder meer de geschreven taal (het schrift) en de rechtspraak. Via import maakt Nederland kennis met o.a. olijfolie, wijn, papaver en vissaus, maar ook met glaswerk. Bij de landbouw nemen de Romeinen de oogstmachine, veel grotere runderrassen, kippen en nieuwe gewassen zoals tamme kastanjes, broodtarwe en rogge mee.

Economische invloed
De aanwezigheid van het leger zorgt voor een bloeiende handel in etenswaren en luxeproducten. Ook krijgt ons land krijgt voor het eerst te maken met een monetair stelsel (geld).

Religieuze invloed
De Romeinen zien overeenkomsten tussen de karaktertrekken van hun eigen goden en inheemse goden. Zij voegen de naam van de Romeinse god toe aan de inheemse naam. Daarnaast ontstaat een vermenging van inheemse en Romeinse gebruiken. De doden worden nog steeds gecremeerd, maar behalve simpele crematiegraven komen ook grafheuvels, monumentale grafzerken en askisten voor.

Bron: www.romeinselimes.nl


Beantwoord nu de vragen:

  1. Noem drie producten die de Romeinen in Nederland invoerden en die we nu nog steeds in een supermarkt of winkel kunnen kopen.
  2. Noem drie nieuwigheden uit het Romeinse rijk die de Bataven en Cananefaten (en andere bewoners) in Nederland overnamen en die we nu nog steeds kennen.
  3. Hoe veranderde de Germaanse godsdienst door de godsdienst van de Romeinen?
  4. Welke nieuwigheid van de Romeinen maakte een einde aan de prehistorie in Nederland?

Stap 3

Protohistorie
Met het schrift komt er een eind aan de préhistorie. Het schrift verschijnt echter niet overal ter wereld rond dezelfde periode. Het eerste schrift ontstaat ruim 3000 jaar v.Chr. in Mesopotamië en Egypte.

Over de Germaanse volkeren die in de Nederlanden woonden wordt voor het eerst geschreven door Julius Caesar, met name in zijn De bello Gallico.
Zoals elke Romeinse generaal schreef ook Julius Caesar in opdracht van de Senaat verslagen over zijn veldtochten. En hoewel Caesar er niet voor terugdeinsde feiten te verdraaien te meerdere eer en glorie van zichzelf is het document een belangrijke bron van historici.

Boek 1
Gallië is in zijn geheel verdeeld in 3 delen, waarvan de Belgen er één bewonen, een ander deel zijn de Aquitaniërs, en een derde diegenen die in hun eigen taal Kelten, maar in onze taal Galliërs genoemd worden. Zij verschillen onderling op het gebied van taal, instellingen wetten. De Galliërs worden gescheiden van de Aquitaniërs door de Garonne, en van de Belgen door de Marne en de Seine. Van al deze volkeren zijn de Belgen de dappersten, voornamelijk omdat ze zeer ver verwijderd zijn van de cultuur en de beschaving van de Provincie, en omdat er helemaal niet vaak handelaars naar hen komen die dingen invoerende die bijdragen tot het verwekelijken van hun geesten, en omdat ze de buren zijn van de Germanen, die over de Rijn wonen, en met wie ze voortdurend oorlog voeren. En om die reden ook gaan de Helvetiërs alle overige Germanen in dapperheid vooraf, namelijk omdat ze bijna dagelijks met de Germanen strijden, ofwel wanneer ze hun grondgebied verdedigen, ofwel om zelf op het grondgebied van de Germanen te vechten.


Omdat het gaat om een beschrijving van de volkeren die hier woonden en niet om een geschreven tekst van de volkeren zelf wordt hiervoor wel de term protohistorie gebruikt.

Schrijf de namen van de volkeren op die worden genoemd in het gedeelte uit de 'De bello Gallico'.

Afsluiting tijdvak

Opdracht

Gebeurtenissen
Tijdvak 2 begint 3000 v. Chr. en duurt tot het begin van de Middeleeuwen (550 na Chr.).
Bekijk de volgende vijf ‘gebeurtenissen’ die horen bij dit tijdvak.

  1. De Romeinse keizer Theodosius roept het Christendom uit tot staatsgodsdienst.
  2. Julius Ceasar breidt het Romeinse Rijk uit tot een wereldrijk.
  3. In de stadstaat Athene wordt de democratie ingevoerd.
  4. De Germaanse generaal Odoaker zet de Romeinse keizer af.
  5. In 69 na Chr. vindt de Bataafse opstand plaats in de buurt van de Limes.

Bedenk in welke chronologische volgorde deze ‘gebeurtenissen’ hebben plaatsgevonden.
Vergelijk je antwoord met het antwoord van een klasgenoot.
Bespreek eventuele verschillen.

Verderkijker

Tijdvak 2

Verderkijker

 

Aan het eind van dit thema vind je de 'verderkijker'. De verderkijker biedt een selectie bij het thema passende digitale fragmenten uit het archief van Beeld en Geluid. Voor tijdvak 2 zijn de tien fragmenten geselecteerd. Om de Teleblik fragmenten te kunnen bekijken moet je ingelogd zijn op teleblik. Voor meer informatie over het inloggen ga naar: teleblik.nl/faq/hoe-krijg-ik-toegang-tot-teleblik

1 Griekse beschaving
Sebastiaan Labrie is in Griekenland voor de wintersport. Vlakbij Athene ligt Parnassos, waar veel Grieken gaan skiën. Aan de andere kant van de Parnassos ligt Delphi, bekend van het orakel. Griekse beschaving

Let op:
Om een video af te sluiten, moet je eerst op stop drukken en dan pas de pop-up wegklikken.

 

 

2 Romeinen

 

Cassius Dio Romeins geschiedschrijver vertelt. Romeinse Rijk - 1

Beeld van Romulus en Remus in Rome minder oud dan gedacht.
Romeinse Rijk - 2

De Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek heeft een speciale afdeling Onderwater-Archeologie. Deze onderzoekt bij Cuijk in de Maas de resten van een Romeinse brug uit ongeveer 400 na Christus.
Romeinse Rijk - 3

De geschiedenis van de goede voornemens gaat terug tot de Romeinen. Zij noemden de eerste maand van het jaar (januari) naar Janus, de god van het einde en het begin, van het sluiten en het openen.
Romeinse Rijk - 4

3 Romeinen en Germanen

 

Diederik van Vleuten en Erik van Muiswinkel spelen twee Romeinen die net een grote nederlaag tegen de Germanen hebben ondergaan. Over welke slag hebben ze het? Romeinen/germanen - 1

 

In 69 na Christus komen de Batavieren in opstand tegen de Romeinen onder leiding van Julius Civilis.
Romeinen/germanen - 2

Germanen en Romeinen integreren.
Romeinen/germanen - 3

In Middaghumsterland is het landschap van 2000/2500 jaar geleden nog deels terug te zien. Landschappen

  • Het arrangement Tijdvak 2 De Romeinen - HV1 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Marc Boiten
    Laatst gewijzigd
    2019-01-29 14:06:41
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    StudioVO

    Deze module is ontwikkeld door medewerkers van StudioVO.

    Fair Use

    In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use

    Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 2;
    Leerinhoud en doelen
    Geschiedenis; De tijd van Grieken en Romeinen (3000 v C - 500 n C);
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    17 uur 30 minuten
    Trefwoorden
    leerlijn, rearrangeerbare

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Geschiedenis. (2018).

    Tijdvak 2 Grieken en Romeinen hv123

    https://maken.wikiwijs.nl/62214/Tijdvak_2_Grieken_en_Romeinen_hv123

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Een uitgebreid wegennet

    Het Romeinse Rijk - 2

    Christendom wordt staatsgodsdienst

    Verspreiding Christendom

    De Germaanse cultuur

    Stap 2

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van