QGIS PO versie 3 - klas3

QGIS PO versie 3 - klas3

Intro

Voorburg

Je loopt in de Herestraat. Plotseling trilt je mobiel. Zoals altijd pak je dat ding en kijkt. Wie? Wat??

   Je leest: 'Welkom beste ......we zien dat je in de buurt bent van onze geweldige winkel.
We hebben de volgende aanbieding voor je...'.

Op je scherm zie je een stip - dat ben jij -  en een pijl- daar moet je heen- en je ziet de route naar de winkel die je dit bericht stuurt.
                      
Of..
Je bent onderweg om boodschappen te doen, maar je mobiel maakt je duidelijk dat je in de game een belangrijk punt nadert.
Actie geboden, snel kijken..

                                                                                    

Toekomst?
Nee hoor, het kan al. Denk aan Pokemon Gó. Er wordt bij dat spel gewoon gebruik gemaakt van
 
  1. GPS (Global Position System): 'waar ben je?'
  2. en GIS (Geografisch Informatie Systeem) in dit geval de OSM kaart (was Google Maps): 'wat zie ik?'
  3. en ook nog van AR (Augmented Reality):  'kijk door je camera!'.
Pokemon Gó: GPS + GIS +AR
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ga naar de volgende pagina......►

Leerdoelen

Wat moet je kunnen met GIS in klas 3?

Je kunt onderweg met de opdrachten✩en verdienen!
Als je er drie hebt ben je een 'top ✩' en een echte GISSER.
Om bij de eindopracht zelf(standig) vragen te kunnen beantwoorden (3e ✩ ) moet je na het maken van de opdrachten 1 en 2 de volgende leerdoelen kunnen en/of kennen.

☝ Maak een goede planning. Je hebt er 7 lessen voor nodig + thuis = 340 min= bijna 6 uur ! ☝

Het gaat niet alleen om het gebruiken van QGIS (dikgedrukt) maar ook over kaartvaardigheden * , zoals kaartlezen, kaartselectie, kaartanalyse en kaart maken (staan schuin gedrukt achter het leerdoel)

(Tussen haakjes de opdracht waar je dat straks leert en de kaartvaardigheid die je moet beheersen. )
       
  1. Ik kan voorbeelden noemen van ruimtelijke data (Wat is GIS?)
  2. Ik kan in eigen woorden omschrijven wat een GIS is  (Wat is GIS?)            
  3. Ik kan een (nieuw) project openen (1)                  
  4. Ik kan de belangrijkste knoppen in QGIS gebruiken (1)                  
  5. Ik kan informatie uit een kaartlaag halen door deze te classificeren of te bevragen (=informatie eruit halen) (kaartlezen, kaartanalyse) (2)      
  6. Ik kan inzoomen, plugins installeren, kaartenlagen zichtbaar maken en/of activeren (1)      
  7. Ik kan een andere kaartlaag toevoegen aan een project (1)     
  8. Ik kan gegevens selecteren uit een kaartlaag : bevragen via filteren, bufferen en clippen (2)        
  9. Ik kan een ruimtelijke query uitvoeren(1) en nieuwe informatie toevoegen                
  10. Ik kan Statistiek in een tabel toepassen (1)                  
  11. Ik kan gebieden vergelijken (1,2) op basis van een demografisch gegeven (kaartanalyse)
  12. Ik kan de juiste kaartla(a)g(en) selecteren om daarmee een (geografisch) probleem op te lossen (kaartselectie, kaartinterpretatie)

    Let op: noteer de antwoorden van de 9 vragen die je bij de opdrachten 1 en 2  krijgt in een Google drive doc. Jouw antwoorden op opdrachten worden namelijk niet bewaard!

    * Kaartvaardigheden:


    1. Kaartproductie/ maken: ik kan van ruimtelijke data een kaart maken met de juiste symbolen, kleur,en verhoudingen en met een legenda, titel, schaal en windroos.
    2. Kaartselectie: ik heb bepaalt wat ik wil weten of onderzoeken. Ik kan dan de juiste kaart kiezen uit bv. meerdere kaarten/kaartlagen, omdat ik dan eerst heb gekeken welke informatie de kaart geeft.
    3. Kaartlezen: ik kan opzoeken waar iets ligt (identificeren) of wat de kenmerken zijn van een plaats of gebied (benoemen).
    4. Kaartanalyse: ik kan patronen op een kaart beschrijven en nagaan of bepaalde patronen op andere kaarten ook met elkaar overeenkomen (relateren).
    5. Kaartinterpretatie: ik kan verschijnselen op een kaart verklaren en voorspellen. Hierbij gebruik ik de patronen die op de kaart te zien zijn, maar ook (geografische) kennis die niet op kaart staat.











    13.  
  13.  
  14.  

 

 

 

 

 

Ga naar de volgende pagina......►      ....om aan je ✩  jacht te beginnen

Wat is GIS?

Ik wil verkering!

Ik wil weten hoe groot de kans is dat ik verkering bij mij in de buurt kan krijgen?  Kan GIS daar wat over zeggen?....

Wellicht heb je weleens met GPS (Global Positioning System) apparaat gewerkt. Hiermee kun je een route lopen door bv. een stad of je kunt zelf een route ermee vastleggen en die later dan terugkijken. In de auto gebruikt de Tom Tom of andere routeplanner ook GPS.
De punten die de GPS tijdens de route opslaat zijn coördinaten (lengte- breedte). Open je die punten in Google Maps of Google Earth dan zie je waar je gelopen hebt.

​Beide programma's zijn voorbeelden van een GIS: Geografisch Informatie Systeem

Dat is software waarmee je informatie met een coördinaat (bv. X-Y of lengte- en breedtegraad) kunt opslaan, aanpassen en zichtbaar maken op een kaart of luchtfoto.

In de volgende lessen (opdrachten 1 en 2 en de eindopdracht) ga je zelf met een 'echte' GIS werken: QGIS. Het verschil met Google Earth en/ of Maps is dat je de gegevens (data) met QGIS op die kaart wel zelf kan aanpassen. Niet alleen maar bekijken dus.  

Bijvoorbeeld een eigen kaart maken, getallen bewust veranderen (manipuleren), ermee rekenen of er nieuwe gegevens aan toevoegen.

En ja, GIS kan je een kaartje laten zien met de buurten waar je de meeste kans op verkering krijgt......dat ga je uitzoeken in opdracht 2 .........

 

Ga naar de volgende pagina......►

Ruimtelijke data?

Door aan een plek (locatie) op aarde een eigen coördinaat te geven is het voor iedereen duidelijk waar die plek zich bevindt. Zo kun je een breedte- en een lengtegraad aan jouw huis koppelen. Aan een plek of locatie kunnen weer andere -extra- gegevens gekoppeld worden: de temperatuur van de omgeving, de hoeveelheid etage's van een huis, het aantal inwoners, het inkomen, leeftijden van de bewoners etc.
Gegevens (data), die gekoppeld zijn aan een locatie, noem je ruimtelijke (geografische) data.

Voorbeelden van ruimtelijke data zijn

  • % leeftijden per postcodegebied of buurt
  • lengte- en breedtegraad van verschillende soorten vulkanen
  • straat- en huisnummers in Amsterdam

GIS is een geografisch systeem: er wordt gebruik gemaakt van ruimtelijke data.

Met een GIS kun je verschillende lagen ('layers') van ruimtelijke data op elkaar leggen. Zo kun je gemakkelijk samenhang tussen ruimtelijke data ontdekken en verklaren. Kijk maar in het onderstaande plaatje: 'losse' straten, bodems en landschap vormen toch één geheel.
 
Oorspronkelijke BRON: http://www.co.ontario.ny.us/

Ga naar de volgende pagina......►

Opdracht 1: problemen 1 en 2

 

Start QGIS: stap 1 t/m 4

Stap 1:

► In de komende opdrachten staan steeds dik gedrukte begrippen. Deze verwijzen steeds naar de handleiding .

► Na dat begrip* staat tussen [ .. .. ] een directe link naar de uitleg in de handleiding.

Bijvoorbeeld het begrip inzoomen:
inzoomen*. [Knoppen 4.2]. Door op deze link te klikken open je de handleiding (in een nieuw scherm) direct bij het onderdeel Knoppen. Even scrollen.....Hier vind je knop 4.2. Zie afbeelding hieronder.


►  Van sommige onderdelen zijn er ook korte instructiefilmpjes gemaakt. Je ziet dan dit staan: Film: stap...  Deze laten je echter niet het antwoord zien :-)

Let op: lees ook de tekst van de stappen. Soms moet je dubbelklikken of de rechtermuisknop gebruiken!

 

Instructies die alleen voor het chromebook gelden staan in het groen.

Film: stap 2- 4


Stap 2:

► Start het programma op: via de Startknop van de  PC (linksonder op je pc scherm) > Programma's > QGIS 3.14 (desktop). Even geduld.........

  1. Programma is geopend. Klik links boven in het menu op Project* [zie Knoppen menubalk 1]
  2. Chromebook
    ►  Chromebook:

    1. Open QGIS: onderaan je taakbalk staat Qgisdesktop of ga naar je apps en klik dan ga op Linux apps en dubbelklik op QGIS desktop.

    2. Bestand ophalen:

    - Klik op Bestand ophalen

    - Er opent zich nu een nieuw scherm waarin je rechtsboven de knop downloaden ziet staan.
    Download dit bestand naar je Chromebook.

    Bekijk eventueel het instructiefilmpje voor stappen 1-6:  Openen in Chromebook

    1. - Open de Bestanden app op je Chromebook
    2. - Ga naar Mijn bestanden > Downloads
    3. - Dubbelklik (!) op het zip bestand. Kies voor Openen met ZIP archiver.
         Er is nu een bestand te zien als mapje!
    4. - Sleep dit bestand/ mapje met je muis naar het onderdeel Linux- bestanden dat onder downloads staat (en laat los).
    5. - Ga naar QGIS.
    6. - Klik links in Browser ga naar Home en klik op het Klas3po-2019 bestand en dan dubbelklik op Nederland
    Lees verder bij 4

     

  3. Kies Open in het menu > zoek/blader naar klas3po-2019 > nederland.ggz
    Dubbelklik er op!
  4. Er komt nu een kaart van Nederland op je scherm, met links de onderwerpen (lagen) op de kaart; zie figuur 2 hieronder.
  5. Elke kaart heeft zijn eigen onderwerpen.  In figuur 2 zie je de lagen wegen, rivieren etc.
  6. Lagen liggen boven(op) elkaar. Vlakken altijd onderop. Punten en lijnen daar boven. “Grote steden” ligt dus boven 'Rivieren'. Je kunt lagen in het overzicht verslepen door ze met je muis beet te pakken.
    Figuur 1
    Figuur 2: onderwerpen (lagen) in de kaart

​Stap 3:

► Door op het kruisje te klikken zet je lagen aan of uit (kruis weg). Zo maak je ze dus (on) zichtbaar. Zet de laag buurten aan en uit.

► Een laag activeer je door één klik op de naam van de laag te geven waardoor deze blauw wordt. Nu 'weet' QGIS dat het deze laag moet gebruiken als je iets wilt zoeken, tekenen, rekenen of filteren. De kaartlaag hoeft hiervoor niet eens aan te staan! Dat wil zeggen zichtbaar in je kaart.

In het voorbeeld van figuur 2 staat bv. de laag provincies aan, maar is er een andere laag actief.

 

Stap 4:

  1. klik op de knop “Inzoomen”,  inzoomen*. [Knoppen 4.2]

  2. je muiscursor verandert nu in een vergrootglas. Plaats deze nu op de kaart met je linker muisknop ingedrukt .

  3. trek met de cursor een rechthoek om dat deel van de kaart waar je woont en laat de muis los. Je zoomt in.

  4. zoom steeds verder in. Je ziet nu meer details.

  5. zet de kaartlaag buurten uit en weer aan. Je ziet nu wat er gebeurt.

  6. gebruik de knop 'volledig uitzoomen*' [Knoppen 4] om naar het oorspronkelijke niveau terug te gaan.

  7. ook met je muiswiel kun je in - en uitzoomen. Met het 'handje' kun je de kaart verplaatsen over je scherm.
     

Ga naar de volgende pagina......►

Probleem 1

In de bovenloop van het stroomgebied van de Rijn is er erg veel regen gevallen. Er komt via de Rijn een enorme hoeveelheid water naar Nederland . Jij bent hoofd Rijkswaterstaat en verantwoordelijk voor de veiligheid van de inwoners van het Riviergebied.

Je moet de inwoners van de steden die binnen een afstand van 2500 meter aan de Waal Onderdeel van de Rijn waar de meeste problemen zullen zijn) liggen en dus last kunnen krijgen van het stijgende rivierwater snel waarschuwen. Waarschijnlijk moet je ze evacueren.

 

Maar welke steden zijn dat en om hoeveel mensen gaat het?

Ga naar de volgende pagina om te leren hoe je het probleem aan moet pakken >>>>

Ga je eerste  ✩ verdienen!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Oplossing probleem 1

► Je gaat met QGIS in de volgende stappen 1 t/m 10 aan het werk:

Film: stap 1-3

  1. Kies in het boven menu voor Extra > Opties

    Chromebook: staat al goed. Ga verder met 4

  2. Kies het tabblad Databronnen

  3. Zet het kruisje naast Nieuwe attribuuttabellen als vastgezette vensters openen uit.
    Klik onderaan het scherm op OK.
    Dit moet je elke keer doen wanneer je QGIS gebruikt.

    Scherm databronnen: hiermee zorg je dat QGIS tabellen in een apart venster opent.

     

  4. Zet in het lagen-overzicht “Rivieren” en “Buurten” aan.

    Film: stap 5- 8

  5. Activeer Rivieren.

  6. Zet je rechtermuisknop op Rivieren> kies attributentabel* [Tabel]. De tabel die bij rivieren hoort opent zich. Je ziet nu namen van rivieren staan. Ook die van de Waal.

  7. Klik deze tabel weer weg.

  8. Je wil echter alleen de rivier de Waal op je kaart hebben.
    De GIS techniek die je hiervoor kunt gebruiken heet Filter* [Filteren].
    Filter uit de tabel van alle rivieren alleen de Waal .
    Gebruik bij Filter* de volgende formule door steeds dubbel te klikken op achtereenvolgens:

    - Bij Veld → NAAM
    - Bij Operatoren → =
    - Bij Waarde (+ knop Alles) → Waal

    -  Staat de volgende formule nu in het Tekstveld Provider-specifieke filter-expressie?

    Formule :  "NAAM" = 'Waal'

    - Klik onderaan op Test en indien er geen foutmelding komt op OK. Je hebt nu de attributen met het woord Waal geselecteerd.

    Kijk nu op de kaart. Nu is alleen de Waal op de kaart te zien. Je hebt deze geselecteerd.
    Om alle rivieren weer terug in beeld te krijgen ga je weer naar Filter en kies je voor "Leegmaken' en OK.

    ► Om te bepalen hoe groot het gebied van 2500 meter aan beide zijden van die rivieren is maak je gebruik van de techniek van de buffer.

    Film: stap 9-10

  9. Kies uit het Menu Vector > Geoprocessing gereedschap > Buffer* [Bufferen -A] van 2500 (meter) om deze rivier. Deze nieuwe laag noem je 'Buffer 2500m' en

    Chromebook
    Chromebook: klik gelijk op Uitvoeren, je hoeft hem niet op te slaan.
    Naam aanpassen is handig: rechtermuisknop op de nieuwe laag en kies voor 'Hernoemen'. Type de nieuwe naam.


    kies Uitvoeren. Opslaan op je schijf/ map ,  via bladeren > deze computer
     

    ► Er is nu een laag bij gekomen! Je gaat nu bij stap 10, 11 en 12 de lagen 'Buffer 2500m' die je net hebt gemaakt en de laag 'Buurten' samen gebruiken. Deze leg je als het ware over elkaar heen en dan bepaalt GIS welke buurten er in die buffer (dus binnen 2500m) liggen. De buffer selecteert alleen die buurten! Dat heet een Ruimtelijke query (Extract by location) maken...

  10. Maak nu de Ruimtelijke query .
    In het Menu kies je Processing.
    Daarna kies je voor Toolbox. Rechts krijg je een overzicht. Kies daar voor Vectorselectie > Extract by location.
     

     


  11. Vul het schermpje in door  de onderdelen 'open te klikken' en kies dan steeds met behulp van de onderstaande gegevens de juiste kaartlaag:
    - 1. je object opnemen uit (= bron) is Buurten
    - 2. kies voor kruisen met
    - 3. door objecten te vergelijken van (= doel) is de buffer 2500m.
    - 4. Sla deze nieuwe laag op door te klikken op de drie stipjes naast Uitgenomen (locatie) :        Opslaan naar bestand.

    Chromebook
    Chromebook: klik gelijk op Uitvoeren (=stap 6), je hoeft hem niet op te slaan.
    Naam aanpassen is handig: rechtermuisknop op de nieuwe laag en kies voor 'Hernoemen'. Type de nieuwe naam.


    - 5. Kies natuurlijk jouw harde schijf/ map. Geef dit bestand de naam Waal_buurten.
    -     6. Kies Uitvoeren

  12. Je ziet gelijk in je lagenoverzicht dat er een nieuwe laag bij is gekomen 'Waal_buurten'.
     


    Plaats je rechtermuisknop op deze laag en kies voor Aantal objecten tonen. Je ziet gelijk hoeveel buurten er nu in deze nieuwe laag zitten.

    ► Gebruik nu deze nieuwe laag Waal_buurten voor de vragen 2, 3 en 4..

► Elke gemeente in Nederland heeft meerdere buurten. De gemeente Den Haag heeft 114 buurten en Amsterdam 96.

12. Gebruik de attributentabel van Waal_buurten en lees de info onder de kolom GM_NAAM. Daar staan de namen van de gemeenten waarin al deze buurten liggen.

Door bovenaan op de kolomtitel te klikken kun je de hele lijst op alfabetische volgorde zetten, en weer terug.

► Nu wil je snel weten hoeveel inwoners deze buurten hebben.

14. Gebruik daarvoor uit de Toolbar* [Knoppen] het onderdeel Gebiedsstatistieken* [Statistiek] en de laag Waal_buurten

 

 

 



(indien je die knop niet ziet moet je die misschien eerst aanzetten* [Plugins] of  installeren* [Plugins] als je dit rood omcirkelde icoontje niet boven in het menu ziet staan.)

 

Linksonder in QGIS opent het scherm waar je de Satistiek-gegevens kunt openen.

Ga naar de volgende pagina......►

Probleem 2

De sneeuwval in de winter zorgt voor de problemen op de grote wegen. Dat is alarmfase 1 voor de chauffeurs van de strooiwagens. Aangezien het veel beter is om preventief te strooien, dat wil zeggen net voordat het echt gaat vriezen of sneeuwen en de wegen glad zijn, moet je er op tijd bij zijn. Je gebruikt dan nat strooizout, dat waait niet weg.

Het kost dan namelijk minder zout per meter snelweg en dat is weer beter voor het milieu. Strooizout bevat namelijk veel vervuilende stoffen die in het afvoerwater en in het riool terecht komen.
Je bent nu beleidsmedewerker bij de provincie Utrecht.
Je moet uitzoeken hoeveel kilometer aan wegen er door jouw provincie lopen.
Daarna kun je uitrekenen hoeveel  strooizout je nodig hebt om de wegen sneeuwvrij te maken. Voor 1 kilometer snelweg heb je gemiddeld 200 kg strooizout nodig (snelwegen hebben nl. meerdere rijbanen!). Elke ton strooizout kost 120 euro. *22-12-2016

 
Je werkt samen met andere mensen in de provincie , maar jij rekent het uit.
 
Wat is het totaal aantal km en kosten om alle wegen in Utrecht open te houden?
 
Ga naar de volgende pagina om te leren hoe je het probleem aan moet pakken >>>>
 

Oplossing probleem 2

Stap 1: Hoeveel autowegen lopen er door de provincie Utrecht naar andere gebieden?

 
  1. Selecteer eerst de provincie waar het om gaat uit de hele kaartlaag provincies: dit doe je door het gebruiken van het onderdeel Filter* [Filter].
    Gebruik:
    Veld → Provinciën
    Operator → =
    en Waarde → Utrecht
  2. Gebruik nu de techniek Clippen , waarmee je de ene laag - Provincie Utrecht- gebruikt om uit een andere laag- wegen- een bepaald deel weg te 'knippen' (de bron is wegen en de clip is provincies) en die 'knip' sla je dan op als aparte laag.
    Zo ga je te werk:

    - 1 In het Menu kies je Processing.
    - 2 Daarna kies je voor Toolbox > Vector op elkaar leggen >Clippen
    - 3 Kies voor Invoerlaag (snel) wegen en Overleglaag Provincies
    - 4 Sla het nieuwe bestand op door in het venstertje op de drie stipjes naast Geclipt te klikken. Geef dat bestand de naam wegenutrecht.
    Chromebook
    Chromebook: klik gelijk op Uitvoeren, je hoeft hem niet op te slaan.
    Naam aanpassen is handig: rechtermuisknop op de nieuwe laag en kies voor '    Hernoemen'. Type de nieuwe naam.

    - 5 Klik op Uitvoeren
    Wil je dat niet perse, dan krijgt dat bestand krijgt automatisch de naam Geclipt.
    Lukt het niet in één keer probeer het dan nog een keer als je zeker weet dat je de stappen goed hebt gedaan.

    Je hebt nu een nieuwe laag in je lagenoverzicht: geclipt .
    Naam aanpassen is handig: rechtermuisknop op de nieuwe laag en kies voor 'Hernoemen'. Type de nieuwe naam.

Stap 2: Nu wil je nog weten hoeveel kilometer deze Utrechtse wegen totaal hebben.

 

► Er is nog één probleem op te lossen: in de tabel staat jammergenoeg alleen de kolom met het aantal km voor alle snelwegen en niet voor het deel dat in Utrecht ligt.
Gelukkig kan QGIS ook rekenen. Er zit een soort van rekenmachine in. Hiermee ga je de lengte in meters uitrekenen van alleen de Utrechtse wegen.

Ga als volgt te werk: Berekenen stap 2

  1. open de tabel van wegenutrecht
  2. klik in het menu van de tabel op open veldberekening

  3. in het nieuwe schermpje: vink aan Nieuw veld maken (als dat nog niet is gebeurd)
  4. vul in bij Naam voor veld: lengte_m (lengte in meters) . Rest laten staan.
  5. klik in het middendeel van dat schermpje op het  ► teken bij Geometrie
  6. scrooll en dubbelklik op $length (Let op er staat ook length, maar die niet dus!): hiermee rekent QGIS de echte lengte uit van de wegen/ lijnen in de kaart
  7. links in het schermpje staat nu $lenght
  8. klik nu in het schermpje op OK
  9. het schermpje is verdwenen en de tabel heeft er een kolom bij gekregen: lengte_m
  10. klik op het 'potloodje' helemaal linksboven in de tabel. Hiermee sla je de nieuwe kolom ook op in de tabel [je ziet nu in je scherm geen 'rare' rode lijnen meer].

 

Stap 3:  ► Nu heb je de juiste gegevens beschikbaar en kun je verder:

  1. gebruik Statistieken* [Statistiek] (zie afbeelding hier onder).
  2. kies dan de (clip)laag wegenutrecht
  3. kies de nieuwe kolom lengte_M en kijk in de gegevens nu bij Som voor het aantal meters

 

 

 

 

Ga naar de volgende pagina......►

Opdracht 2: Classificeren en filteren

Waar heb ik de meeste kans op verkering ?

► Er zijn twee GIS-technieken die kunnen helpen: classificeren en filteren.

Stap 1: waar zijn de buurten met het hoogste % 0-14 jarigen? 
Dat doe je door te classificeren.

Wat is Classificeren?
► Elke (vector-) kaart in een GIS heeft een tabel. In deze tabel staan de gegevens (data) die je nodig hebt om de kaart te maken die je wilt hebben.
Elke tabel heeft kolommen bv. BU_NAAM en rijen bv. 0,1,2 etc. Net als in een spreadsheet zoals Excel. Zie voorbeeld hieronder.
 

 
► Het heet officieel een attributentabel. Al die getallen die bij de objecten (totaal 11574), de buurten, horen zeggen dus iets over die buurten. Zeg maar de kenmerken van die buurten per onderwerp (kolommen). Zo weet je nu dat volgens de kolommen AANT_ MAN/ VROUW de buurt Appingedam-Centrum meer vrouwen heeft dan mannen!
 
► Die attributen (data) kun je zichtbaar maken met kleuren in de kaart: hoe donkerder de kleur hoe meer er van die kolom in die buurt is. Dat heet classificeren . Dat levert een choropleetkaart op.
Gebruik de kaart Nederland en de kaartlaag Buurten en Leidschendam-Voorburg.
 
De volgende stappen zorgen voor het classificeren  van de 'verkering':

Stappen 1-7 'verkering'
  1. Dubbelklik op de laag Buurten
  2. Classificeer* [Classificeren] de kolom P_00_14_jr,  het %- percentage- van de inwoners van de hele buurt jonger dan 14 jaar.
  3. Maak 7 klassen en kies voor Kwantiel bij modus.
  4. Zoom nu in naar Leidschendam- Voorburg: door met je rechtermuis op de laag Leidschendam- Voorburg te klikken en kies dan voor Op kaartlaag inzoomen.
  5. Activeer de laag Buurten (als dat nog niet is gebeurd)

    Dit is  ongeveer het kaartje dat je gemaakt hebt:

  6. Gebruik de infoknop* [Knoppen 5.1]
  7. Klik met die knop op jouw buurt. Inzoomen en goed mikken!
    - Hoeveel % heeft jouw buurt?
    Klik daarna dat schermpje weer weg.
  8. In welke buurt rondom Dalton Voorburg (buurt Voorburg-Midden) heb je de meeste kans op verkering d.w.z. een hoog % van jouw leeftijdsgroep?

Stap 2: Filteren op 'man'of 'vrouw' EN leeftijd

► Om te weten te komen hoeveel buurten meer dan 3000 (aantal) mannen/vrouwen en meer dan 20% in de leeftijd van 0-14 jr heeft,  ga je Filteren* [Filter] met de operator AND.
Man of vrouw doe je natuurlijk al naar gelang je eigen voorkeur!
Dat doe je als volgt:
 

Stappen man/ vrouw

  1. Zoom eerst helemaal uit. Dan heb je heel Nederland in beeld.
  2. Rechtermuisknop op de laag Buurten
  3. Kies Filter
  4. Gebruik voor Velden - P_00_14_jr 
  5. Kies als Operator  '>'  en als Waarden (klik eerst op Alles en dan..) '20' (=%)
  6. Nogmaals Operator  'AND' en het andere gegeven
    Velden - AANT_MAN of AANT_VROUW (kiezen!)
    Operator '>' met als Waarde '3000'

    Er staat nu de formule: "AANT_MAN" > 3000 AND "P_00_14_JR" > 20
  7. Klaar......OK

​Stap 3: Vergelijken

► In de tabel van Buurten zie je hoeveel buurten in heel Nederland er zijn die aan beide zaken voldoen.

  1. Open die tabel met de knop Open attributentabel* [knoppen 5.4].  
  2. Alleen de buurten die beide gegevens hebben staan in de tabel.
  1. Kijk op de kaart hoeveel van die buurten er bij jouw buurt liggen. Dan weet je waar je naar toe moet.....
  2. Maak nu de beide filters weer leeg via Filter > Leegmaken..
  3. OK/Sluit

Jawel...goed gedaan want je hebt nu ook geroken aan leerdoel 11.

Op weg om een GISSER met een ✩ te worden!

Ga naar de volgende pagina......►

Herhalen en oefenen 1

► Je hebt nu alle technieken die je moet kunnen gebruiken een keer toegepast. Nu gaan we een paar vragen gebruiken om met deze technieken te oefenen. Tijdens de toets moet je dit immers ook kunnen. Hoe vaker je vraagstukken met QGIS op lost, hoe gemakkelijker het wordt. Je kunt natuurlijk ook zelf oefeningen bedenken door de vragen hiervoor ook op te lossen voor andere gebieden. In plaats van de hoeveelheid strooizout voor Utrecht kan je dan de hoeveelheid voor bijvoorbeeld Gelderland berekenen. Door de stappen steeds op nieuw te doen onthoud je ze en kan je ze bij een nieuwe opdracht gemakkelijker uitvoeren.

Gebruik weer hetzelfde/ jouw project 'nederland'. Zorg er voor dat je alle selecties en filters e.d. van vorige opdrachten weer hebt verwijderd.

 

► Op 27 september 2017 werd er een grote oefening gehouden om te kijken of Nederland klaar is voor een dijkdoorbraak: ‘Deining & Doorbraak’. Tijdens deze oefening moest ruim 1100 kilometer rivierdijk worden gecontroleerd.

Voor de organisatie van zo'n oefening is het natuurlijk heel belangrijk om te weten om hoeveel kilometer dijk het gaat en hoeveel mensen er in de buurten wonen die bijvoorbeeld in een straal van 200 meter van de rivier liggen. Zij moeten worden geïnformeerd over de oefining en in de toekomst misschien wel worden geëvacueerd!

Jij gaat voor eerst voor Limburg uitzoeken, daarna voor andere. Je hebt hiervoor steeds dezelfde technieken nodig: Filteren, Clippen, Bufferen, Ruimtelijke Query en Gebiedsstatistieken.

 

► Hoe ga je steeds te werk?

  1. Filter eerst de laag provincie
  2. Gebruik Clippen voor rivieren in deze provincie
  3. Bereken (uitleg bij oplossing probleem 2) met $lenght de lengte van de rivierstukken in meters en reken daarmee de dijklengte uit (= rivierlengte x 2)
  4. Maak een buffer rondom deze stukken rivier  
  5. Maak een Ruimtelijke query met de buffer en buurten zodat je weet welke buurten binnen 200 meter van de rivier liggen
  6. Gebruik de Gebiedsstatistieken om het aantal mensen te bepalen dat in deze buurten woont

► Zorg er voor dat je snapt hoe je de bovenstaande vragen op kunt lossen. Als je het namelijk voor één provincie kan, dan kan je het voor elke andere ook. Kan je dit, dan kan je ook bepalen hoeveel mensen er in de buurt van een snelweg wonen.
Het zijn steeds dezelfde stappen alleen de invoerlaag verschilt.

 

Meer oefenen? Ga dan naar de volgende pagina.....voor je volgende ✩  ???

Herhalen en oefenen 2

► Kun je dat allemaal ook voor de overige provincies ? Laat maar zien!

Je moet natuurlijk wel steeds de filters leegmaken en nieuwe clips en buffers maken. Het gemakkelijkst is om de clips en buffers meteen uit je kaart te verwijderen (rechtermuisknop op de laag en dan 'verwijderen' kiezen).

 

Herhalen en oefenen 3: je 1e ✩ ?

Hier onder wat extra oefeningen. Door vaak vraagstukken op te lossen leer je immers het programma kennen. Tijdens de toets zal je gemakkelijk herkennen welke technieken je nodig zult hebben.

 

Gebruik jouw / hetzelfde project 'Nederland'. Zorg er voor dat je alle selecties en filters e.d. van vorige opdrachten weer hebt verwijderd (of het oorspronkelijke project opnieuw hebt geopend).

 

De gemiddelde huizenprijs per gemeente wordt gegeven met WOZ waarde. Dit is in de tabel een getal in duizenden. Als er in de tabel 234 staat wordt er dus bedoelt dat de koophuizen in deze gemeente gemiddeld een waarde hebben van 234000 euro. Deze informatie kan je dus uit de tabel van gemeenten halen.

Nu heb je gekeken naar hoe duur huizen zijn. Op dezelfde manier kan je er ook achter komen in welke buurten binnen Nederland het hoogste percentage van de huishoudens kinderen heeft. Het CBS gebruik hiervoor de afkorting P_HH_M_K.

Maak de selectie in je tabellen allemaal weer leeg. Gebruik daarvoor Knop 2.4.2.

De vorige vragen heb je op kunnen lossen door de tabellen van de lagen buurten en gemeenten te gebruiken. Nu gaan we twee lagen combineren. We zouden bijvoorbeeld uit kunnen zoeken hoeveel buurten met een hoog percentage huishoudens met kinderen er zijn in gemeenten met gemiddeld dure huizen.

Laten we de grens van dure huizen zetten op 350.000 euro. Dat is in de tabel 350. We zullen nu dus de laag Gemeenten moeten filteren op WOZ >= 350

Daarnaast moeten we de laag Buurten gaan filteren op de buurten met veel huishoudens met kinderen. We nemen hiervoor de grens van 70 (%). Deze laag filteren we dus als volgt: P_HH_M_K >= 70

TIP: Gebruik nadat je de twee lagen hebt gecombineerd de statistiek en tabel van de laag buurten om de andere vragen te beantwoorden.

Kies voor Kruisen met bij de ruimtelijke query.

Oefentoets: je 2e ✩ ?

Met behulp van de oefentoets GIS kun je jezelf testen of je genoeg GISser bent om de eindopdracht te doen.

Aan het eind krijg je een overzicht met de juiste antwoorden en oplossingen, maar ook welk onderdeel je goed of minder goed in bent. 

Eindopdracht: je 3e ✩ ?

 
Inmiddels heb je het volgende allemaal geleerd:
Je kunt:
  1. statistiek gebruiken
  2. 'selecteren'
  3. lagen aan- en uitzetten
  4. een plugin zoeken en installeren
  5. statistiek gebruiken (som)
  6. een buffer maken en gebruiken
  7. een ruimtelijke query uitvoeren
  8. in- en uitzoomen
  9. informatie opzoeken in en met een GIS ...
  10. filteren uit een hoeveelheid data
  11. classificeren
  12. zien waar je moet zijn voor de meeste kans op verkering..... :-)

 

Dat is al heel wat. Nu ga je een laatste opdracht doen. Deze zal echter niet meer stap voor stap iets aan je uitleggen. Hooguit het noodzakelijkst nog. Je moet nu zelf kunnen toepassen wat je in de opdrachten 1 en 2 hebt geleerd en geoefend.

Nogmaals.....zelf doen want uiteindelijk zul je toch de toets (jaaa....voor een cijfer) over het geheel moeten maken en zul je ook dan alles zelf moeten doen!
 
Download eerst een nieuw project :   Delft: historische stad
Eenmaal gedownload > Bestanden > downloads > dubbelkik > kies [Chromebook] openen met ZIP archiver en sleep map naar Linux. Open QGIS > Browser > Home > Historische stad

Windows? Zie tekst onderaan
 

Ga dan naar de opdracht : de volgende pagina......►

 

 

(Thuis doen ipv op school) met Windows
  • Eerst QGIS downloaden en installeren (zie handleiding). Het project zelf vind je onderaan op deze pagina. Dat moet je dan thuis eerst downloaden.
    Dat is een zip bestand en zul je dus eerst moet unzippen: na het downloaden dubbelklikken en in je (Windows) Verkenner kies je voor 'alle bestanden uitpakken'.
    Kies dan een map waar je de bestanden naar toe kunt verplaatsen.
    In die map moet je dan met QGIS je project Delft openen.
  • Let op: als je daarna weer op school verder zou willen wordt het lastig. Je moet dan al jouw bestanden in die thuismap weer zippen en op school in een eigen mapje weer unzippen.

 

Delft

Delft: een financieel onderzoek met een historisch randje

 
Veel steden en gemeenten in Nederland hebben een oude binnenstad. Het is voor toeristen en andere bezoekers vaak aantrekkelijk om historische gebouwen te bekijken.
Die gebouwen moeten echter wel onderhouden worden. De eigenaar van zo'n gebouw moet aan allerlei eisen voldoen om daar te mogen wonen. Een belangrijke eis is dat er bv. aan de buitenkant van het pand niets mag worden veranderd. Gemeenten zijn daar erg mee bezig. Dat noemen ze monumentenzorg.
Onderhoud aan deze panden is erg duur. Vandaar dat de gemeente subsidies en premies beschikbaar stelt voor buurten met monumenten die dat verdienen.
 
Rol
Jij bent inspecteur van de gemeente Delft en krijgt de opdracht om te onderzoeken hoeveel panden in aanmerking zouden kunnen komen voor evt. een subsidie. Daarmee kan de gemeente bepalen hoeveel geld er voor begroot moet worden.
Daarvoor moet je dus te weten zien te komen hoeveel panden er binnen de gemeente zijn en ook nog welke dan in aanmerking komen.
Daarnaast wil de gemeente ook nog graag weten welke buurten in vergelijking met andere veel of weinig panden hebben die subsidie kunnen krijgen. Dat heet 'benchmarken'.  
Het betreft hier alle panden jonger dan 1900. Het geld moet wel eerlijk over de buurten verdeeld worden.
 
Je moet dus de volgende vragen beantwoorden:
  1. Hoeveel panden heeft de gemeente totaal?
  2. Hoeveel van die panden in de gemeente zijn er van vóór 1900 ?
    Hoeveel procent is dat van het totaal?
  3. Vergelijking maken tussen de volgende 5 buurten: Centrum, Centrum- West, Centrum- Oost, Centrum Zuidwest en Westerkwartier met elkaar.
    Maak hiervan een rangorde, waarbij de buurt met de meeste panden van vóór 1900 bovenaan het rijtje staat.
Hulp
  1. Sluit evt. het huidige project.
  2. Open het nieuwe project Steden: N:aardrijkskunde/klas3/steden/historische stad.
     
    Chromebook
    Open het project historische stad dat je gedownload hebt.
  3. Filter in de laag Panden Delft de juiste panden: Bouwjaar,  jonger dan 1900
  4. Filter in de laag Buurten Delft de buurt
  5. Gebruik dan Clippen om te bepalen hoeveel panden jonger dan 1900 in die buurt liggen.
  6. Noteer dat aantal panden dat in de onderzochte buurt uit die Ruimtelijke Query komt.
  7. Doe stap 4 t/m 6 voor elke buurt die je moet onderzoeken.
  • Let op: sla de 'Clip' bestanden op de juiste plaats op, op je -schijf/ map

    Ga ervoor! Leerdoel 12........Dit kan je derde     ✩ worden!

 

Problemen: help!

1. Ik zie mijn lagen niet meer als ik inzoom + de ruimtelijke query/ clippen  is leeg

Oplossing: herstellen van de laag met problemen (bv buurten, rivieren etc) die je gebruikt:

> Rechtermuisknop op de laag > kies Exporteren >Objecten opslaan...

> Dan een naam bij A typen en klik op B. Naam nogmaals typen (bv buurten2) en Save.

> Dan OK.

> Je hebt nu een nieuwe laag in je overzicht.

> Verwijder de oude laag/ lagen

> Sla je project op!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Ik zie bepaalde onderdelen in mijn menu bv Processing niet.

Oplossing: QGIS is niet goed geinstalleerd.

Resetten van je CB! Zie het install document hoe je dat moet doen (Problemen).
Installeer daarna Linux en QGIS volgens stap 1 en 2 installeren.
Soms moet je dit helaas herhalen omdat je CB niet helemaal goed meer werkt voor dit soort onderdelen.

3. Rare tabel?

Oplossing: verkeerde knop aangeraakt

Klik op knop 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Verkeerd antwoord in de opdracht.

Oplossing:

  1. verkeerde laag geselecteerd?
  2. een gemaakt filter in een laag niet eerst leegmaken als je aan een andere opdracht begint
  3. in een ruimtelijke query de lagen precies omgekeerd invullen

Handleiding QGIS

De handleiding van QGIS is een algemene dat wil zeggen dat de daar gebruikt voorbeelden bij de uitleg niet persé bij deze opdracht horen. Vervang dus de namen en titels van de lagen door die van jou.

Handleiding

Filmpjes

Instructie

 

3.4 Bufferen en ruimtelijke query

3.4 clippen

3.4 open veldberekening

  

Thuis?

  • Eerst het programma downloaden. Lees in de handleiding* [Intro] van QGIS de instructies hoe je dat moet doen. Gebruik de versie 3.4
  • De kaarten die je op school gebruikt moet je dan ook thuis hebben.

    Bestanden thuis is een zip- bestand:[update januari 2020]
  1. Klik op dat bestand hierboven
  2. Rechtsboven in het nieuwe scherm kies je voor Downloaden
  3. Gedownload? Dubbelklik​ er op
  4. Dubbelklik op Alles uitpakken (un-zippen)
  5. Kies een map* op je computer via Bladeren
  6. Opslaan

*Daar moet je dan naar toe als je de bestanden gaat gebruiken in Qgis
Menu> Project > Open>.....

LET OP: als je op school er aan werkt zul je ook je eigen bestanden die je op de P- schijf hebt geplaatst, zoals 'buffer', ook thuis moeten zien te krijgen. Omgekeerd geldt dat ook. Dit kun je doen door steeds de hele map van je PC of P-schijf te zippen (= uitleg) en die dan op die andere plek te un-zippen.
Sla dus steeds alle bestanden in dezelfde map op!
 
Met een Chromebook:
 

  1. Open de Bestanden app.

  2. Ga naar Mijn bestanden > Downloads

  3. Dubbelklik (!) op het zip bestand.

  4. Er is nu rechts een map/ bestand te zien.

  5. Sleep deze map/ bestand met je muis naar het onderdeel Linux- bestanden (en laat los).

  6. Ga naar QGIS.

  7. Klik links in Browser op de map/ dat bestand en dan op Nederland (= het project)

  8. Nu opent zich de kaart.

  9. In het scherm Lagen zie je nu de afzonderlijke kaarten.
     

    Opslaan van nieuwe bestanden doe je op je eigen schijf.  Daar vind je ze weer terug onder /Home bij de Linux bestanden. Ze hebben dan vaak .gpkg (geopackage) achter hun naam staan.

    Indien je het project op wil slaan gebruik dan Opslaan als en geef het een eigen naam. Dan heb je altijd het originele project ook nog. 

     

  • Het arrangement QGIS PO versie 3 - klas3 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Willem Korevaar
    Laatst gewijzigd
    2021-01-27 14:16:03
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Gemaakt door de sectie aardrijkskunde van Dalton Voorburg. Gebruikte gratis software is QGIS versie 2.14 (maar werkt ook met latere versies).

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    QGIS klas 3, aangepaste versie voor nieuwe versie QGIS 3.4 (en hoger). Ook Chromebooks.
    Leerniveau
    HAVO 3; VWO 3;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    geografisch informatie systeem, gis, kaarten, kaartvaardigheden, qgis

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    Korevaar, Willem. (2017).

    (Q)GIS klas 3 - PO versie 2.18

    https://maken.wikiwijs.nl/103740/_Q_GIS_klas_3___PO_versie_2_18

    Korevaar, Willem. (2021).

    QGIS PO versie 3 - klas3

    https://maken.wikiwijs.nl/124495/QGIS_PO_versie_3___klas3

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    QGIS oefenen

    Delft: de vragen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van