Titanic: Over het bijvoeglijk naamwoord en het bijwoord

Titanic: Over het bijvoeglijk naamwoord en het bijwoord

1. Bijvoeglijk naamwoorden

Theorie bijvoeglijk naamwoord

 

Bijvoeglijk naamwoord

Bijvoeglijk naamwoorden zeggen iets van een zelfstandig naamwoord. Ze geven een eigenschap of toestand van een zelfstandig naamwoord.

Bijvoorbeeld: Het romantische verhaal.

 

Van veel bijvoeglijk naamwoorden kan een trap van vergelijking gemaakt worden:

-stellende trap: groot

-vergrotende trap: groter

-overtreffende trap: grootst

 

Bijvoeglijk naamwoorden kunnen op vier manieren gebruikt worden: attributief, predicatief, bijwoordelijk en zelfstandig.

Attributief

Een attributief gebruikt bijvoeglijk naamwoord staat direct voor een zelfstandig naamwoord.

Bijvoorbeeld: Het grote schip.

 

Predicatief

Een predicatief gebruikt bijvoeglijk naamwoord staat vaak achter een zelfstandig naamwoord. Een predicatief gebruikt bijvoeglijk naamwoord staat onder andere in zinnen met een koppelwerkwoord. Het is dan het naamwoordelijk deel van het gezegde.

Bijvoorbeeld: Het schip is groot.

Het predicatief gebruikt bijvoeglijk naamwoord kan ook een bepaling van gesteldheid aangeven.

Bijvoorbeeld: Vind je die cognac lekker? Ladderzat kwam hij de foyer binnen.

 

Bijwoordelijk

Een bijvoeglijk naamwoord dat bijwoordelijk gebruikt is, is een bijwoordelijke bepaling. Het bijvoeglijk naamwoord wordt dan wel een bijwoord genoemd.

Bijvoorbeeld: Het schip vaart snel.

 

Zelfstandig

Bij zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoorden is het zelfstandig naamwoord niet weergegeven.

Bijvoorbeeld: Zij is de mooiste op het schip.

Verplichte oefening

Welk woord is een bijvoeglijk naamwoord? Klik op dat woord.

Extra oefeningen

Oefening 1

www.jufmelis.nl/woordsoorten/Bijvoeglijk-naamwoord/Bijvoeglijk-naamwoord-2
Bron: www.jufmelis.nl

 

Oefening 2

www.berktekst.nl/grammatica/grammatica-woordsoorten/bijvoeglijk-naamwoord/bijvoeglijk-naamwoord-02/
Bron: www.berktekst.nl

 

Oefening 3

 

www.berktekst.nl/grammatica/grammatica-woordsoorten/bijvoeglijk-naamwoord/bijvoeglijk-naamwoord-03/
Bron: www.berktekst.nl

2. Bijwoorden

Theorie bijwoorden

Bijwoord

Een bijwoord zegt niets over een zelfstandig naamwoord.

Een bijwoord is een woord dat iets zegt over:

-een werkwoord

-een bijvoeglijk naamwoord

-een telwoord

-een ander bijwoord

-een hele zin

Bijvoorbeeld: Het verhaal is heel romantisch.

 

In een zin kunnen meerdere bijwoorden staan.

Bijvoorbeeld: Het verhaal is heel erg romantisch.

 

Een bijwoord kan van alles aangeven.

Bijwoorden met betekenis:

-Graad: heel, zeer, nogal, enigszins, hartstikke.

-Plaats/ richting: er, hier, nergens, overal, elders, opzij.

-Tijd: gisteren, morgen, straks, laatst, vroeger, later, tegenwoordig, momenteel, nu, dagelijks, vandaag, binnenkort.

-Tegenstelling: echter, toch, daartegenover, daarentegen.

-Reden/ oorzaak: daarom, hierdoor, daardoor.

-Zekerheid: absoluut, ongetwijfeld, vast, zeker, echt, wel.

-Onzekerheid: misschien, vermoedelijk, waarschijnlijk, wellicht.

-Ontkenning: niet.

-Frequentie: soms, vaak, telkens.

-Hoedanigheid/ wijze: zo, zachtjes, aldus.

 

Bijwoorden met verwijzing/ weinig betekenis:

-Aanwijzende bijwoorden: daar, hier, ginds.

-Betrekkelijke bijwoorden: waar, vanwaar, toen.

-Vragende bijwoorden: waar? waarom? wanneer? hoe?

-Onbepaalde bijwoorden: ergens, nergens,overal, nooit, altijd, nimmer.

Verplichte oefening

Extra oefeningen

Oefening 1

www.jufmelis.nl/woordsoorten/Bijwoord/Bijwoord-2
Bron: www.jufmelis.nl

 

Oefening 2

www.berktekst.nl/grammatica/grammatica-woordsoorten/bijwoord/bijwoord-01/
Bron: www.berktekst.nl

 

Oefening 3

 

www.berktekst.nl/grammatica/grammatica-woordsoorten/bijwoord/bijwoord-02/
Bron: www.berktekst.nl

3. Bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden

Theorie bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden

Wat is het verschil tussen een bijvoeglijk naamwoord en een bijwoord? Bekijk de filmpjes.

Het verschil tussen een bijvoeglijk naamwoord en een bijwoord. (Bron: Jan Coenegrachts via www.youtube.com)

Is het een bijwoord of een bijvoeglijk naamwoord? (Bron: www.begrepen.be)

Verplichte oefening 1a

Lees de tekst en klik de bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden aan. Het zijn er 26.

Verplichte oefening 1b

Klik aan of het woord een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord is.

Verplichte oefening 2a

Lees de tekst en klik de bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden aan. Je moet tien woorden aanklikken.

Verplichte oefening 2b

Klik aan of het woord een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord is.

Extra oefeningen

Oefening 1

www.bruuttaal.nl/hotpots/bnofbw.htm
Bron: www.bruuttaal.nl

Oefening 2

www.bruuttaal.nl/hotpots/bnofbw.htm
bron: www.bruuttaal.nl

Oefening 3

leestrainer.nl/woordbenoemen/deel5/oefening.htm
Bron: www.leestrainer.nl

4. Spelling bijvoeglijk naamwoorden

Theorie spelling bijvoeglijk naamwoorden

Er zijn vier situaties waarbij de spelling van bijvoeglijk naamwoorden problemen kan geven:

        1. toevoeging van -e,

        2. stofaanduidingen,

        3. bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden,

        4. zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoorden.

 

1. Toevoeging van -e

 

A. Soms krijgt een bijvoeglijk naamwoord een -e als uitgang en soms niet. Kijk naar het lidwoord waar het bijvoeglijk naamwoord op slaat.

 

de-woorden            het-woorden

de boot                   het schip

de mooie boot         het mooie schip

een mooie boot       een mooi schip

 

B. Een bijvoeglijk naamwoord krijgt geen -e bij:

-Een vaste combinatie: De financieel directeur was niet aan boord van de Titanic.

-Een combinatie van een + bijvoeglijk naamwoord + het woord ‘mens’ of functie/ beroep: Hij is een idealistisch mens.

-Een uitgang op -en: De bevlogen bemanning van het schip.

 

2. Stofaanduidingen

Bijvoeglijk naamwoorden die een stof- of materiaalnaam aanduiden, eindigen meestal op -en als ze voor het zelfstandig naamwoord staan:

De diamanten ketting.

Het gouden horloge.

De zilveren ring.

De katoenen broek.

 

3. Bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden

Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoorden schrijf je zo kort mogelijk: De vergrote foto.

‘Foto’ is een zelfstandig naamwoord en ‘vergrote’ een bijvoeglijk naamwoord. Je schrijft ‘vergrote’ zo kort mogelijk, met enkele ‘o’ en  enkele ‘t’.

 

‘Hij vergrootte de foto’ is ook goed gespeld.  ‘Foto’ is een zelfstandig naamwoord, maar ‘vergrootte’ is geen bijvoeglijk naamwoord. ‘Vergrootte’ is een persoonsvorm (verleden tijd) en moet volgens de regels van de werkwoordspelling geschreven worden.

 

4. Zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoorden

Bijvoeglijk naamwoorden als ‘alle’, ‘beide’, ‘andere’ en ‘eerste’ krijgen bij bijvoeglijk gebruik geen -n: Hadden Kate en Jack maar een andere boot genomen.

 

Als die naamwoorden zelfstandig gebruikt worden, gelden deze regels:

-Schrijf een -n als je verwijst naar personen die niet in de zin genoemd worden én die je niet direct erbij denkt: Velen kwamen om het leven.

-Schrijf geen -n als je verwijst naar personen die wel in de zin genoemd worden en die je er wel direct bij kan denken: Sommige opvarenden zijn gered, andere helaas niet.

-Schrijf geen -n als je verwijst naar dieren, planten of mensen: Van alle boten was de Titanic de mooiste.

Verplichte oefening 1a

Je leest een krantenartikel over een brief de op de Titanic geschreven is. Zet de juiste bijvoeglijk naamwoorden op de open plekken. Let daarbij op de spelling!

Kies uit de volgende woorden: bijzonder - enkel - excellent - immens - kort - laat - onbekend - tastbaar - van linnen - van papier - veel - voorspoed - weelde - zoals een paleis - gigantisch

Bron afbeelding: www.nos.nl/artikel/2199141-brief-titanic-slachtoffer-met-watervlekken-geveild-voor-recordbedrag.html

Bronnen brief : www.nos.nl, www.eenvandaag.avrotros.nl, www.nieuwsblad.be

Verplichte oefening 1b

Geef van de bijvoeglijk naamwoorden uit het krantenartikel aan of ze attributief, predicatief, bijwoordelijk of zelfstandig gebuikt zijn.

Brief Titanic-slachtoffer

De laatste brief geschreven aan boord van de Titanic, enkele uren voordat het schip op een ijsschots botste, is voor 140.000 euro verkocht op een Britse veiling. Het bijzondere stuk werd verkocht door veilinghuis Henry Aldridge & Son. Een onbekende koper legde het immense bedrag neer.

Opvarende Alexander Holverson schreef het bericht aan zijn moeder de dag voordat het schip op een ijsberg voer. Het werd in een linnen notitieboekje aangetroffen toen zijn lichaam werd geborgen.

De brief was niet meer dan een papieren vodje. "De boot is gigantisch en aangekleed als een paleisachtig hotel. Het eten en de muziek zijn excellent, het interieur is weelderig. De reis verloopt voorspoedig. Ik hoop dat het schip woensdag in New York arriveert, " schrijft hij in het korte berichtje aan zijn moeder.

De brief is eent tastbare herinnering aan een tragedie waarbij velen omkwamen.

 

Extra oefeningen

Toevoeging van -e

Oefening 1

www.berktekst.nl/voorbeeld-pagina/bijvoeglijk-naamwoord/voltooid-deelwoord-als-bn-01/
Bron: www.berktekst.nl

Oefening 2

www.jufmelis.nl/spelling/bnw-spellen/bnw-spellen-1
Bron: www.jufmelis.nl

Stofaanduiding

Oefening 3

leestrainer.nl/Spelling/bijvoeglijke/naamwoorden.htm
Bron: www.leestrainer.nl

Oefening 4

http://w-sos.nl/Data%20HotPotatoes/SpellingHPO/Klas1/00on_klas1_bl6_stoffelijk_bn01.htm
Bron: www.hotpotatoes.nl

Oefening 5

www.komp-u-ter-hulp.nl/Taallessen/TAAL/BNW/sbnw5.htm
Bron: www.komp-u-ter-hulp.nl

Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

Oefening 6

www.jufmelis.nl/spelling/vd-als-bnw/vd-als-bnw-2
Bron: www.jufmelis.nl

Oefening 7

www.berktekst.nl/voorbeeld-pagina/bijvoeglijk-naamwoord/tegenwoordig-deelwoord-als-bn-02/
Bron: www.berktekst.nl

Oefening 8

leestrainer.nl/Leerlijn%20werkwoorden/Oefeningen/oef1.html
bron: www.leestrainer.nl

Zelfstandig gebruikt bijvoeglijk naamwoord

Oefening 9

www.cambiumned.nl/oefeningen/zelfstandig-gebruikte-bijvoeglijke-naamwoorden-telwoorden-en-voornaamwoorden-2/
Bron: www.cambiumned.nl

Oefening 10

www.berktekst.nl/spelling-overig/alleallen-sommigesommigen-2/alleallen-sommigesommigen/
Bron: www.berktekst.nl

Gemengde oefening

Oefening 11

www.cambiumned.nl/oefeningen/bijvoeglijke-naamwoorden/
Bron: www.cambiumned.nl

5. Spelling bijwoorden

Theorie spelling bijwoorden

Bijwoorden zijn onveranderlijke woorden die iets zeggen over:

-een werkwoord,

-een bijvoeglijk naamwoord,

-een telwoord,

-een ander bijwoord,

-een hele zin.

De woorden zijn onveranderlijk, over de spelling zijn daarom geen regels te geven. Bijvoorbeeld: zeer, daar, straks, echter, daarom, zeker, misschien, nooit, soms, zachtjes.

 

Uitzondering:                                                                                                                                                                                Sommige bijwoorden staan gesplitst in de zin. Je moet ze als één bijwoord benoemen: Ze kan er maar moeilijk over vertellen. Erover = bijwoord. We noemen dit voornaamwoordelijke bijwoorden.

Andere voorbeelden zijn: waarover, hierbij, eraan, daarover.

Verplichte oefening

Lees de zin. Vervang de onderstreepte woorden door één passend voornaamwoordelijk bijwoord. Schrijf de hele zin op.

Extra oefeningen

Oefening 1

www.udi.hec.ulg.ac.be/cours/webpagina/exercice/voornaam2/Voornaamwoordelijkebijwoorden2.htm
Bron: udi.hec.ulg.ac.be

Oefening 2

www.udi.hec.ulg.ac.be/cours/webpagina/exercice/grammaticale/Voornaamwoordelijke%20bijwoorden3/voornaamwoordelijkebijwoorden3.htm
Bron: www.udi.hec.ulg.ac.be

6. Spelling bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden

Theorie spelling bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden

Hoe spel je bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden? Bekijk de filmpjes.

Spelling bijvoeglijk naamwoorden (1). (Bron: Ruud Hermans via www.youtube.com)

Spelling bijvoeglijk naamwoorden (2). (Bron: oefenned via www.youtube.com)

Spelling bijvoeglijk naamwoorden (3). (Bron: Bram via www.youtube.com)

Verplichte oefening

Kopieer de link en plak hem in de adresbalk:

http://www.focus-wtv.be/video/kleinzoon-titanic-overlevende-vertelt

Luister naar het filmpje. Luister gericht naar de bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden.

Type in elk vakje een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord uit de luistertekst. Denk aan de juiste spelling.

 

Extra oefeningen

Oefening 1

www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-bijwoorden-niveau-23-havovwo/
Bron: www.cambiumned.nl

Oefening 2

www.snapput.nl/video/het-bijvoeglijk-naamwoord-1/
Klik op het tabblad 'oefenvragen'. Bron: www.snapput.nl