Er zijn vier situaties waarbij de spelling van bijvoeglijk naamwoorden problemen kan geven:
1. toevoeging van -e,
2. stofaanduidingen,
3. bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden,
4. zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoorden.
1. Toevoeging van -e
A. Soms krijgt een bijvoeglijk naamwoord een -e als uitgang en soms niet. Kijk naar het lidwoord waar het bijvoeglijk naamwoord op slaat.
de-woorden het-woorden
de boot het schip
de mooie boot het mooie schip
een mooie boot een mooi schip
B. Een bijvoeglijk naamwoord krijgt geen -e bij:
-Een vaste combinatie: De financieel directeur was niet aan boord van de Titanic.
-Een combinatie van een + bijvoeglijk naamwoord + het woord ‘mens’ of functie/ beroep: Hij is een idealistisch mens.
-Een uitgang op -en: De bevlogen bemanning van het schip.
2. Stofaanduidingen
Bijvoeglijk naamwoorden die een stof- of materiaalnaam aanduiden, eindigen meestal op -en als ze voor het zelfstandig naamwoord staan:
De diamanten ketting.
Het gouden horloge.
De zilveren ring.
De katoenen broek.
3. Bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden
Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoorden schrijf je zo kort mogelijk: De vergrote foto.
‘Foto’ is een zelfstandig naamwoord en ‘vergrote’ een bijvoeglijk naamwoord. Je schrijft ‘vergrote’ zo kort mogelijk, met enkele ‘o’ en enkele ‘t’.
‘Hij vergrootte de foto’ is ook goed gespeld. ‘Foto’ is een zelfstandig naamwoord, maar ‘vergrootte’ is geen bijvoeglijk naamwoord. ‘Vergrootte’ is een persoonsvorm (verleden tijd) en moet volgens de regels van de werkwoordspelling geschreven worden.
4. Zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoorden
Bijvoeglijk naamwoorden als ‘alle’, ‘beide’, ‘andere’ en ‘eerste’ krijgen bij bijvoeglijk gebruik geen -n: Hadden Kate en Jack maar een andere boot genomen.
Als die naamwoorden zelfstandig gebruikt worden, gelden deze regels:
-Schrijf een -n als je verwijst naar personen die niet in de zin genoemd worden én die je niet direct erbij denkt: Velen kwamen om het leven.
-Schrijf geen -n als je verwijst naar personen die wel in de zin genoemd worden en die je er wel direct bij kan denken: Sommige opvarenden zijn gered, andere helaas niet.
-Schrijf geen -n als je verwijst naar dieren, planten of mensen: Van alle boten was de Titanic de mooiste.