De Rederijkers

Rederijkers

Start

Hallo allemaal,

Dit is een webquest over de rederijkers. Je gaat ontdekken wie en wat rederijkers waren, wat ze deden en het werk wat ze gedaan hebben. Hier naast zie je een aantal kopjes, per kopje lees je de informatie en maak je een het einde de digitale oefen opgaves onder het laatste kopjes.

Veel leer en dicht plezier!

De rederijkers

Wie of wat waren de rederijkers?

Rederijkers waren amateurdichters en voordrachtkunstenaars die zich vanaf de late middeleeuwen gingen organiseren in verenigingen. Rederijkerskamers waren verenigingen van mensen die van literatuur hielden. Zij spraken met elkaar af om ongeveer één keer per maand allemaal een gedicht te schrijven over een opgegeven onderwerp. Deze gedichten moesten ze opdragen aan de prins (voorzitter). Wie zich niet aan de regels hield moest een boete betalen.

Rederijkerskamers

Er waren vroeger veel rederijkers kamers. De meeste bevonden zich in de zuidelijke Nederlanden. De eerste rederijkerskamers kwamen uit Vlaanderen. De rederijkerskamers in zuid Nederland mochten niet te kritisch zijn, anders werden ze vermoord door de Spanjaarden die toen ons land bezet hadden. De bloeiperiode van de rederijkers in Nederland begon na de val van Antwerpen (1585).

‘Alpha en Omega’ uit Ieper is de, zover bekend, vroegste. Ieper is een stad in West-Vlaanderen.

‘de Elegantier’ is een Amsterdamse rederijkerskamer. Deze kamer is een van de bekendste en werd in het begin van de 17e eeuw geleid door P.C. Hooft (een bekende Nederlandse dichter) (1517/1518)

‘het wit lavendel’ is een Amsterdamse rederijkerskamer met leden voornamelijk uit de zuidelijke Nederlanden (Brabant, Limburg en Zeeland). (1598 – 1632)

Wat was ideologie, de doelstelling van de rederijkers in het algemeen

Rederijkers actief aansporen en rederijkerij in stand houden. Door de taal leren, gedichten schrijven, vertelkunst oefenen, bezig zijn met retorica en de geschiedenis van rederijkers hielden zij de rederijkerij in stand. Vaak gingen hun toneelstukken over de invloed en de verhouding van de vorst, zij hadden veel te zeggen. Zij waren soort van de opvoeders van het volk, zij leerden het volk wat wel en niet te doen doormiddel van toneelstukken en grappige teksten. Deze verhalen rijmde zodat de burgers ze onthielden. Zo leerden de burgers wat wel en niet mocht op een ook nog leuk en leerzame wijze.

Functies in de rederijkerskamer

  • De Factor

De factor was de belangrijkste functie binnen een kamer. Hij leerde de leden dichten en schrijven. Hiermee leidde hij nieuwe dichters op. Ook schreef en regisseerde hij de toneelstukken.

  • Prins / keizer

Elke rederijkerskamer had een prins, soms werd hij ook wel keizer genoemd. Hij was de belangrijkste persoon van de vereniging. Hij werd gezien als de beschermer van de kamer. Bij een refrein gedicht werd bij de laatste strofe, een alinea van het gedicht, meestal begonnen met het woord Prins.

  • Vaandrig en de nar

De vaandrig en de nar waren mensen die zichzelf verkleedde bij de intochten. Hiermee trokken ze de aandacht van de inwoners van een dorpje of stad.  Zo wisten de mensen dat de rederijkers er waren en konden ze gaan luisteren naar hen. Dit was natuurlijk heel handig in een tijd zonder telefoons en luidsprekers.

  • Penningmeester / fiscaal

De penningmeester werd in deze tijd vaak Fiscaal of Breukmeester genoemd. Zij zorgde dat het financieel (met geld) allemaal goed ging met de Rederijkerskamer. Ook deelde zij boetes uit aan leden die zich niet goed hadden gedragen.

  • Leden

De leden waren de mensen die de gedichten schreven. Zij konden vaak veel verschillende dichtvormen gebruiken. De rederijkers gebruikte namelijk erg veel moeilijke dichtvormen (hier van zie je er zo een paar).

  • Deken

De deken was eigenlijk de voorzitter van de kamer. Hij organiseerde de belangrijke vergaderingen. Hij zorgde voor de rust binnen een rederijkerskamer.

Landjuweel

Een landjuweel is een comeptitie met 7 wedstrijden tussen schuttersgilden in Brabant over literatuur (gedichten). De winnaar van zo'n landjuweel organiseert volgende wedstrijd. De zevende winnaar, de laatste winnaar van "het siezoen" organiseert de eerste wedstrijd van de nieuwe ronde. Het idee was om elke drie jaar zo'n dergelijk toernooi te houden, deze afspraak werd vaker niet nageleefd dan dat hij werd nageleefd. Deze problemen werden vaak veroozaakt door onrust in de politiek en door de invloed van religie, bij deze landjuwelen werd religie niet altijd als hoofdonderwerp gebruikt. Sommige verhalen uit deze tijd zijn niet veel meer als 'poep en plas humor'. Een deskundige jury bepaalde wie de winnaar van elke wedstrijd was. De uitnodiging voor een wedstrijd is een kaart. Er golden strenge regels in de wedstrijden. Er viel heel veel geld te winnen, maar vaak was de hoogste prijs, de eer, het meest gewild. Het eerste landjuweel werd gehouden in Oudenaarde (België, Oost-Vlaanderen) in 1413.

Een aantal dichtvormen

De rederijkers gebruikte verschillende dichtvormen. Deze vormen hebben allemaal een ander kenmerk. Hier hebben we er een paar op een rij gezet.

Het rondeel

Het rondeel bestaat uit een vast dicht schema: 1A, 2B, 1A ( moeten rijmen op zin A ) A herhalen, A ( moet rijmen op zin A), 2B (rijmt op zin 2B), A herhalen, B herhalen.

Dit is natuurlijk heel moeilijk om je voor te stellen! Daarom staat hier onder een duidelijk voorbeeld:

Die door de wereld zal geraken,
die moet konnen huilen metten honden
ende moet ook konnen diverse spraken. (je taal aanpassen)
Die door de wereld zal geraken,
hier waarheid zeggen ende ginder missaken, (leugens)
voren zalven ende achter wonden.
Die door de wereld zal geraken,
die moet konnen huilen metten honden.

(Zelfde lettertype = zelfde zin of rijmt)

Anthonis de Roove (1430 – 1482)

Zie je dat bepaalde zinnen meerdere keren terug komen?

 

Naamdicht (Acrostichon)

 

Een naamdicht is nog een bepaalde vorm die de rederijkers gebruikte.

De opzet voor deze dichtstijl is niet erg moeilijk: De eerste letters van de eerste strofe of regels vormen samen met elkaar een woord of een zin.

Neem als voorbeeld het Wilhelmus, dit lied spelt de naam Wilem van Nassau met de eerste letters (zie afbeelding (klik om te vergroten)) Nassau werd toen nog met ov geschreven inplaats van au. Maria werd toen ook veel gebruikt in naamdichten, in die tijd draaide het veel om geloof.

Ook verwerkte sommige schrijver hun eigen naam in deze gedichten (zie afbeelding 2)

Hier zie je de letters IAN VAN HVLST, als je deze letters om zou zetten naar de taal van vandaag krijg je de naam Jan van Hulst. Jan van Hulst heeft deze naamdicht ook geschreven.

 

 

t van Sonder smette zalighe rose met het naamdicht IAN VAN HVLST
t van Sonder smette zalighe rose met het naamdicht IAN VAN HVLST

Rederijkers in het nu

Rederijkers nu

De meeste rederijkerskamers zijn tegenwoordig vrije tijds plekken. Vooral in het Noorden en het Zuiden zijn er Rederijkers. De K.P.G.R.V. (Koninklijk Provinciaal Groninger Rederijkers Verbond) is een Rederijkerskamer opgericht in Groningen. De leden doen aan grote toneelstukken, er wordt veel poëzie voorgedragen en voor de jeugd word les gegeven in de theater- en poëziekunst. Ook in Vlaanderen bestaat de cultuur van Rederijkers ook nog. In Vlaanderen heb je bijvoorbeeld de rederijkerskamer Bloeyende Wijngaerd in Berchem en de de rederijkerskamer in Langhoirs Victorinen in Poperinge.

Toetsen!

Toets:De Rederijkers

Toets:Schrijf een gedicht

Toets:Functies in de rederijkerskamer

  • Het arrangement Rederijkers is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Rens van Casteren
    Laatst gewijzigd
    2018-04-17 18:45:49
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    De Rederijkers

    Schrijf een gedicht

    Functies in de rederijkerskamer

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van