In Amsterdam staan veel smalle, hoge grachtenpanden. Mensen moesten vroeger belasting betalen over het grondoppervlak van het huis. Het was dus slim om de huizen niet breed en diep te bouwen, maar wel hoog. Met verhuizen was dit erg lastig want men moest soms wel acht smalle trappen op en af. Om die reden had elk huis bovenaan de gevel een balk met een katrol. Je kon dan makkelijker bedden, piano’s en stoelen optakelen. Maar de piano of het bed moest dan natuurlijk wel door het raam passen.
Wat denk jij, past een plank van 1,80 meter bij 3 meter door een raam van 1,60 meter bij 1,20 meter?
Om dit te kunnen uitrekenen heb je stelling van Pythagoras nodig. Hoe de stellling werkt ga je leren in dit hoofdstuk.
De kubuswoningen in het centrum van Rotterdam zijn een opvallende en kleurrijke verschijning. De woningen zijn bedacht door de architect Piet Blom. In het volgende korte filmpje van YouTube krijg je een beetje een idee hoe het er binnen in zo'n kubuswoning uit kan zien.
Als je het filmpje hebt gezien, vraag je je vast af of jij in zo'n kubuswoning zou willen wonen. Wat is leuk? Wat is minder leuk? Voor het beantwoorden van die vraag is het handig als je iets weet over de doorsnede en inhoud van ruimtelijke figuren. Ook dat ga jij leren in dit hoofdstuk.
Leerdoelen
Leerdoelen
Aan het eind van dit hoofdstuk:
kun je rechthoekige, gelijkbenige en gelijkzijdige driehoeken herkenen
kun je de eigenschappen van rechthoekige, gelijkbenige en gelijkzijdige driehoeken benoemen
kun je een rechthoekige, gelijkbenige en gelijkzijdige driehoek tekenen
kun je de rechthoekszijden en langste zijde van een rechthoekige driehoek aanwijzen;
weet je dat we de langste zijde in een rechthoekige driehoek ook wel de schuine zijde noemen
weet je dat in iedere rechthoekige driehoek de stelling van Pythagoras geldt;
weet je hoe je met de stelling van Pythagoras in een rechthoekige driehoek een zijde kunt uitrekenen als twee zijden gegeven zijn;
weet je hoe je van een willekeurige driehoek kunt uitzoeken of het een rechthoekige driehoek is.
Voorkennis
Om de opdrachten in dit thema goed te kunnen maken, moet je goed kunnen rekenen met kwadraten en wortels.
Eindproducten
Aan het eind van onderdeel Pythagoras geef je samen met een klasgenoot antwoord op de hoofdvraag van dit thema: 'Past de plank door het raam?' Dat doen jullie door antwoord te geven op een aantal deelvragen.
Overleg met jullie docent hoe hij de antwoorden op de vragen beoordeeld.
Ter afsluiting van het onderdeel Doorsnede en inhoud ga je samen met een klasgenoot een artikel maken met als titel 'Wonen in een kubuswoning'. In het artikel beschrijven jullie de voordelen en de nadelen van het wonen
in een kubuswoning. Natuurlijk komen er in het artikel een aantal afbeeldingen die de voordelen en nadelen illustreren.
Beoordeling
Het artikel laten jullie beoordelen door jullie docent. Jullie docent beoordeelt het artikel op de volgende punten:
tekst: is wat jullie over de kubuswoning schrijven correct
afbeeldingen: bevat het artikel minstens vier afbeeldingen die de voor- en nadelen van het wonen in een kubuswoning illustreren?
Een driehoek is een vlak figuur met drie hoeken en drie zijden.
Je ziet driehoek ABC.
In plaats van driehoek ABC schrijf je ook wel ΔABC.
De zijden van de driehoek zijn AB ,BC en AC.
De hoeken van de driehoek zijn / A, / B en / C.
In iedere driehoek geldt dat de drie hoeken samen 180ºzijn.
Voorbeeld
Van de driehoek ABC is / A = 132º en / B = 20º.
Hoe groot is / C ?
Welk van de volgende figuren zijn rechthoekige driehoeken? Schrijf de letter op.
Hoe herken je dat deze driehoeken rechthoekige driehoeken zijn?
4
Rechthoekige driehoeken
Hoeveel rechthoekige driehoeken zie je in het figuur hiernaast?
Hoeveel rechthoekige driehoeken zie je in het figuur hiernaast?
Geef bij beide driehoeken hieronder aan of ze wel of geen rechte hoek hebben. Zo ja, geef aan welke hoek de rechte hoek is.
5
Zijden benoemen
Noteer de naam van een zijde door de twee hoekpunten waartussen de zijde ligt op te schijven.
Voorbeeld:
De rode zijde ligt tussen hoekpunten A en B.
De rode zijde is zijde AB
Noteer van de driehoek hiernaast de namen van de zijden. Rechthoekzijde = Rechthoekzijde = Schuine zijde =
Noteer van de driehoek hiernaast de namen van de zijden. Rechthoekzijde = Rechthoekzijde = Schuine zijde =
6
Alles bij elkaar
Bekijk de figuren hieronder. Beantwoord daarna de vragen.
Welke van de bovensataande figuren is een rechthoekige driehoek?
Welke zijden (dit zijn er twee) zijn de rechthoekzijden?
Geef aan hoe lang deze rechthoekzijden zijn.
Welke zijde is de schuine zijde?
Hoe lang is de schuine zijde?
§2 De stelling van Pythagoras
2H08 Paragraaflink Stelling van Pythagoras ..........................................................................
Deze paragraaf gaat over de Stelling van Pythagoras.
Je leert werken met rechthoekige driehoeken en hun afmetingen.
Opdracht: rechthoekige driehoeken
Voor deze opdracht krijg je van je docent een aantal knipbladen.
Op de knipbladen staan vierkanten van verschillende groottes: 3 × 3 roosterhokjes t/m 17 × 17 roosterhokjes.
De vierkanten moeten eerst allemaal worden uitgeknipt,
Daarna gaan jullie proberen met telkens drie verschillende vierkanten op een roosterblad een rechthoekige driehoek te leggen; zie voorbeeld.
Als dat lukt schrijf je de drie maten op die horen bij de vierkanten en ga je opnieuw aan de slag.
Hoeveel verschillende rechthoekige driehoeken kun je leggen met deze set vierkanten?
Je ziet een rechthoekige driehoek ABC.
Neem over en vul in:
Hoek ......... is de rechte hoek.
De zijden ..... en .....zijn rechthoekszijden.
De zijde .....is de langste zijde.
Op de zijden zijn vierkanten getekend. In elke rechthoekige driehoek geldt de stelling van Pythagoras.
Neem over en vul in:
oppervlakte vierkant I + ...... = .......
2
Driehiek ABC
Je ziet driehoek ABC.
Hoek B = 90°. AB = 6 en BC = 8.
Neem het schema hieronder over om zijde AC uit te rekenen.
Vul in: AC = ....
3
Nog een driehoek ABC
Je ziet driehoek ABC.
Hoek B = 90°. AB = 4 en AC = 6.
Neem het schema hieronder over om zijde BC uit te rekenen.
Rond af op twee cijfers achter de komma.
Vul in: BC = √..... ≈ .......
4
3 rechthoekige driehoeken
Bereken van de volgende rechthoekige driehoeken de lengte van de zijde met het vraagteken. maak gebruik van de rekenschema's.
5
Gelijkbenige driehoek
Je ziet een gelijkbenige driehoek PQR met PR = QR = 15 en SR = 12.
Je gaat de oppervlakte van de driehoek uitrekenen.
Bereken eerst met behulp van de stelling van Pythagoras de lengte van PS.
Bereken nu de oppervlakte van de driehoek.
6
Driehoek in een assenstelsel
Teken in een assenstelsel zoals hiernaast de punten A(1, 1) en B(7, 5).
Teken punt P(7, 1) en teken driehoek APB.
Bereken met behulp van de stelling van Pythagoras de lengte van lijnstuk AB.
7
Rechthoekig of niet?
Je ziet een driehoek ABC met zijden 11, 24 en 26.
Je wilt uitzoeken of de driehoek rechthoekig is.
Als de driehoek rechthoekig is, welke zijde is dan de langste zijde?
En welke hoek is dan de rechte hoek?
Neem het schema over en vul de drie zijden in.
Klopt de optelling in het schema?
Is de driehoek rechthoekig?
Deze manier van controleren of een driehoek rechthoekig is, noem je de omgekeerde stelling van Pythagoras.
8
Rechthoekige driehoek?
Teken in een assenstelsel zoals hiernaast de punten P(1, 1), Q(7, 3) en R(6, 6).
Teken ook driehoek PQR.
Bereken de lengte van de zijden van driehoek PQR. Laat de wortels in de antwoorden staan. PQ = ..... , QR = ..... en PR = .....
Controleer met de omgekeerde stelling van Pythagoras of driehoek PQR rechthoekig is.
Test jezelf
2H08 Stelling van Pythagoras - Test jezelf ...........................................................................
Je sluit de paragraaf Stelling van Pythagoras af met een toets.
Na het maken van de vragen krijg je een score en kun je de gegeven antwoorden vergelijken met de goede antwoorden.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hieronder staan de verschillende inhoudseenheden op volgorde van groot naar klein.
Elk stapje naar rechts betekent: × 1000
Elk stapje naar links betekent : : 1000
Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.
Hieronder staat een video die goed past bij dit thema.
Bekijk de video. Kun je de video goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video met een klasgenoot. Inhoud balk
Let op:
Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg.
Test jezelf
Je sluit de paragraaf Inhoud af met een toets.
Na het maken van de vragen krijg je een score en kun je de gegeven antwoorden vergelijken met de goede antwoorden.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Vooraf
Lees voor je begint de werkwijzer een keer helemaal door.
Tijd
Voor de afronding van het thema heb je 1 lesuur de tijd. Je beantwoordt de vragen samen met een klasgenoot.
Benodigheden
Computer met tekstverwerker
Papier, pen en (kleur)potloden.
Stap 1
Stap 1
Geef antwoord op de volgende vragen.
1
Een rechthoekig raam is 1,20 m bij 1,50 m. Bereken de lengte van de diagonaal. Kan een plank van 1,80 meter bij 3 meter door het raam naar binnen? Welke afmeting van de plank heeft geen invloed op je antwoord?
De breedte van een rechthoekig raam is 1,20 m. Je weet niet hoe hoog het raam is. Bereken hoe hoog het raam minimaal moet zijn, zodat een plank van 1,80 meter bij 3 meter door het raam naar binnen kan. Rond je antwoord af op twee cijfers achter de komma.
Stap 2
Stap 2
Geef nu ook antwoord op de volgende vraag.
2
Je ziet hieronder drie 'ramen' met dezelfde omtrek. Ga na of dat klopt. Zoek eens uit door welk raam de grootste plank naar binnen kan.
Stap 3
Stap 3
Geef nu ook antwoord op de volgende vraag.
3
Je hebt een plank van 1,80 meter bij 3 meter. De plank moet door een vierkant raam. Welke afmetingen moet het raam minimaal hebben zodat de plank door het raam kan.
Stap 4
Stap 4
In de praktijk worden er niet vaak platte planken verhuisd, maar bijvoorbeeld een piano of een bed. Bij het bepalen of bijvoorbeeld een bed wel of niet door een raam kan, moet je ook rekening houden met de hoogte van het bed.
4
Een tweepersoonsbed is 1,80 m breed, 2 m lang en 0,4 m hoog. Zoek eens uit of het bed door een rechthoekig raam van 1,20 m bij 1,60 m kan. Maak eerst tekening op schaal.
§8 Thema-opdracht II
Vooraf
Lees voor je begint de werkwijzer een keer helemaal door.
Tijd
Voor de afronding van het thema heb je 2 lesuren nodig.
In de inleiding van dit thema heb je kennisgemaakt met de kubuswoningen in Rotterdam. Hiernaast zie je een bouwtekening van zo'n kubuswoning. In de tekening zie je dat de kubuswoning meerdere verdiepingen heeft.
Download het werkblad kubuswoningen Op het werkblad zie je vier keer twee kubussen getekend. In een kubus kun je op verschillende plaatsen een doorsnede tekenen.
Teken in de eerste twee kubussen een doorsnede die de vorm heeft van een driehoek. De doorsnede hoeft niet horizontaal te lopen.
Teken in de tweede twee kubussen een doorsnede die de vorm heeft van een vierkant.
Teken in de derde twee kubussen een doorsnede die de vorm heeft van een rechthoek waarvan niet alle zijden even lang zijn.
Kun je een doorsnede tekenen in de vorm van een vijfhoek of een zeshoek? Zo ja, doe dat in de twee onderste kubussen.
Stap 2
Op de site www.kubuswoning.nl vind je allerlei extra informatie over deze kubuswoningen.
Op deze site staan onder andere de volgende gegevens
hoogte kubuswoning: 22 meter.
bruto vloeroppervlakte: kubuswoning 100 m2.
ribbe kubuszijde: 7,5 meter.
bruto inhoud kubuswoning: 422 m3.
> Ga met een berekening na of het klopt dat een kubus met ribben van 7,5 m een inhoud van 422 m3 heeft?
> Wat zal bedoeld worden met bruto inhoud?
Stap 3
Bekijk het filmpje nog eens:
Schrijf nu samen met een klasgenoot een artikel met als titel 'Wonen in een kubuswoning'. In het artikel beschrijven jullie wat de voor- en de nadelen zijn van het wonen in een kubuswoning. Illustreer het artikel met minstens vier afbeeldingen.
Klaar en tevreden?
Laat het artikel beoordelen door jullie docent.
Bekijk de tent hiernaast.
De tent is 2 m breed en 1,2 m hoog.
Bereken hoe lang de het schuine gedeelte is.
Rond je antwoord af op één decimaal achter de komma.
2
Berg
Bekijk de berg hiernaast.
Bereken de hoogte van de berg.
Rond je antwoord af op één decimaal achter de komma.
3
Huis
Bekijk de afbeelding hiernaast.
Hoe breed is het afgebeelde huis?
Rond je antwoord af op één decimaal achter de komma.
Hoe hoog is het gehele huis?
Rond je antwoord af op één decimaal achter de komma.
4
Geodriehoek
Bekijk de geodriehoek hieronder.
Deze geodriehoek is in totaal 24,5 cm breed en 12,25 cm lang.
Bereken de lengte van één van de rechthoekszijden van deze geodriehoek.
Rond je antwoord af op één decimaal achter de komma.
Doe dit nu ook bij je eigen geodriehoek en meet vervolgens na met een meetlat of een andere geodriehoek of je berekening klopt.
5
Achtbaan
Bekijk de achtbaan hiernaast.
Bereken de lengte van het stijgende stuk van de achtbaan.
Rond je antwoord af op één decimaal.
Extra opgaven II: Doorsnede en inhoud
2H08.E Opgaven Inhoud en doorsnede ...................................................................................
1
Reken om:
5 m³ = … cm³
4 dm³ = … cm³
0,5 m³ = … cm³
0,2 dm³ = … cm³
2,6 m³ = … cm³
7,8 dm³ = … cm³
2
Reken om:
20.000.000 cm³ = … m³
6.000 cm³ = … dm³
700.000 cm³ = … m³
200 cm³ = … dm³
2.600.000 cm³ = … m³
17.800 cm³ =… dm³
3
Omrekenen
Je weet: 1 L = 1 dm³.
8 m³ = … L
6.500 cm³ = … L
0,07 m³ = … L
20 cm³ = … L
2,6 m³ = … L
450 cm³ =… L
4
Aquarium vullen
Een aquarium is 40 cm breed, 20 cm lang en 30 cm hoog.
Om het aquarium helemaal te vullen met water
wordt een tuinslang in het aquarium gelegd.
Uit de slang komt 1,5 liter water per minuut.
Hoe lang duurt het vullen?
5
Prisma
Hiernaast zie je een bouwplaat van een prisma.
Het grondvlak is een gelijkzijdige driehoek.
Bepaal, door te rekenen, de oppervlakte van het grondvlak.
Bepaal daarna ook de inhoud van de prisma.
6
Doorsneden
Je ziet een balk, een piramide en een cilinder, deze staan ook op het werkblad.
Teken op het werkblad in deze drie figuren een doorsnede die de figuur precies middendoor deelt.
Vergelijk jouw doorsneden met de doorsneden van een klasgenoot.
Hebben jullie dezelfde doorsneden? Zijn er meerdere mogelijkheden?
7
Blikje frisdrank
Op een blikje frisdrank staat hoeveel milliliter frisdrank in het blikje zit.
Maar klopt dat ook?
Het blikje hiernaast heeft ongeveer de vorm van een cilinder.
Volgens de verpakking is de inhoud 330 mL.
De diameter van het blikje is 6,6 cm.
De hoogte van het blikje is 10 cm.
Is de inhoud (ongeveer) 330 mL?
Het arrangement 2H08 Pythagoras, inhoud en doorsnede is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Stelling van Pythagoras
Inhoud
Stelling van Pythagoras
Doorsnede en inhoud
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.