Inleiding
Beste leerling,
Tijdens de lessen hebben jullie al het een en ander gehoord over onze voormalige kolonie Nederlands-Indië. Eerst in het kader van de VOC en later over haar positie in de twintigste eeuw.
Vandaag gaan we kijken naar een aflevering van Dertien in de Oorlog over Indië. Deze aflevering geeft ons een kijkje in onze voormalige kolonie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Wanneer de oorlog afgelopen is roept Indonesië de onafhankelijkheid uit. De Nederlanders zijn het hier echter niet mee eens en proberen haar kolonie kostte wat het kost, te behouden. Waarom was Nederlands-Indië zo belangrijk voor Nederland? Waarom gaf Nederland haar kolonie niet de vrijheid waar zij zelf in de oorlogsjaren ook naar smachtte? Wat was Nederland haar beweegreden?
Op deze vragen ga jij antwoord geven door middel van een verdiepende opdracht. Je gaat met bronnen aan de slag, dit kunnen zowel primaire als secundaire bronnen bevatten en lopen uiteen van spotprenten tot krantenartikelen. Voor meer uitleg over de opdracht ga naar het tabblad ‘Taak’.
Hoe zat het ook alweer?
De geschiedenis van de Nederlandse invloed op Indië, tegenwoordig Indonesië, telt zo’n 350 jaar. Allereerst beginnend met de Verenigd Oost-Indische Compagnie die in 1600 werd opgericht. De VOC was een handelsmaatschappij die het handelsmonopolie op Indië kreeg, zij mocht oorlog voeren, rechtspraak uitoefenen en verdragen sluiten met inheemse vorsten namens de Nederlandse
Republiek. Toen de Compagnie in 1798 werd opgeheven bleven de Nederlanders de baas in
Nederlands-Indië. Mede dankzij het Cultuurstelsel was Nederlands-Indië erg winstgevend voor
Nederland. Ook toen het cultuurstelsel in 1870 werd afgeschaft bleven de Nederlanders een flinke
vinger in de pap houden. Dit Nederlandse beleid bleef doorgaan totdat Nederland op 10 mei 1940
werd binnengevallen door de Duitsers. Vanaf dat moment had Nederlands-Indië geen contact meer
met haar moederland en was de Nederlands invloed nihil. Kort daarna vielen de Japanners onze
kolonie binnen en werd het nationalistische gevoel van de Indiërs als maar meer aangewakkerd. De
Indiërs werden nu voor een tweede keer onderworpen door een ander volk, en dit maal geen
superieur Europees volk, maar een eigen Aziatisch volk. Dat Japan zich zo doet ontpoppen als een
supermacht wakkert het nationalistische gevoel in Indië als maar aan. Slechts twee dagen na de
capitulatie van Japan roept Indonesië de onafhankelijkheid uit op 17 augustus 1945.
De bestaansverhelderende vraag bij deze opdracht is:
Stel dat er in augustus 1945 een referendum was geweest over de vraag of Indië onafhankelijk mocht
worden of niet, wat zou jij dan hebben gestemd en waarom?
Leerdoelen:
· Leerlingen kunnen aan de hand van verschillende bronnen zich inleven in de Nederlandse regering waarom zij Nederlands-Indië niet op wilde geven, en hier argumenten voor geven.
· Leerlingen kunnen aan de hand van verschillende bronnen zich inleven in de Indonesische bevolking waarom zij graag onafhankelijk wilde worden, en hier argumenten voor benoemen.
· Leerlingen kunnen werken met primaire en secundaire bronnen en deze gebruiken bij het beantwoorden van de hoofdvraag.
· Leerlingen kunnen op basis van bronnen een mening vormen over de kwestie Indonesië en kunnen hierbij hun eigen waarden en normen toepassen.
Taak
Taak
Wat is de bedoeling?
Stel je voor dat er in augustus 1945 een referendum was geweest over de vraag of Indië onafhankelijk mocht worden of niet, wat zou jij dan gestemd hebben en waarom? Voor deze opdracht is het de bedoeling dat je je echt inleeft in iemand die in 1945 in Nederland.
De opdracht
- Kijk de aflevering van 13 in de oorlog
- Schrijf een krantenartikel waarin je de lezers probeert te overtuigen van jouw mening over deze kwestie. Waarom heb jij dit standpunt ingenomen? Op welke bronnen baseer je dat?
- Het artikel beslaat minimaal 400 en maximaal 500 woorden.
- Gebruik minimaal vier bronnen, waarvan minimaal twee primair zijn.
- Schrijf in correct Nederlands.
Tip: Kijk de bronnen goed door voordat je aan deze opdracht begint. Kom je hierdoor misschien al op ideeën?
Voor de opdracht heb je twee lessen de tijd. Je maakt de opdracht alleen. Voor vragen kun je altijd bij de docent terecht.
Werkwijze
Werkwijze.
Hoe ga je te werk?
- Bekijk de aflevering van 13 in de oorlog
- Bekijk de bronnen op de bronnenpagina
- Bepaal welk standpunt je wilt innemen. Zou jij voor of tegen het referendum gestemd hebben?
- Kijk welke bronnen jouw standpunt onderbouwen.
- Kun je ook argumenten bedenken om mensen die een andere mening hebben dan jij te overtuigen?
- Schrijf een kladversie en laat deze eventueel lezen door een klasgenoot. Kijk ook even naar het beoordelingsformulier!
- Maak een nette definitieve versie in een tekstverwerkingsprogramma.
- Meld welke bronnen je gebruikt hebt!
- Print je eindproduct en lever het in bij de docent.
Bronnen
Bronnen
Te gebruiken websites:
· https://javapost.nl/bronnen/
Een zeer interessante website van Bert Immerzeel, een echte Indië-specialist die zeer veel kennis bezit over Nederlands-Indië en deze kennis uitgebreid deelt op zijn website. Bert heeft dankzij zijn werk veel te maken gehad met oorlogsgetroffenen en hun verhalen. Daarnaast is hij verwant aan mensen die daadwerkelijk in Indië hebben gewoond in de tijd van 1940-1946 en gebroken terug kwamen door hun kampervaringen.
Op de site zijn veel interessante bronnen aanwezig die je goed kunt gebruiken voor de opdracht. TIP: Neem een kijkje op het tabblad ‘bronnen’ en ga dan naar Delpher, Kaartencollectie KIT, Bersiapkampen, en zo verder.
· Nederlands-Indië Na de Tweede wereldoorlog, op 25 februari 2018 op Wikikids.
URL: https://wikikids.nl/Nederlands-Indië
· Nederlands-Indië, op 7 maart 2018 op Wikipedia.
URL: https://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlands-Indië
Onder het kopje Tweede wereldoorlog kijken naar ‘Japanse bezetting’ en ‘Oplaaiend nationalisme’. Kijken naar het kopje Onafhankelijkheidsoorlog.
· Ellen Henzen, Historiën ‘Van Nederlands-Indië tot Indonesië, op 15 augustus 2015.
URL: www.historien.nl/van-nederlands-indie-tot-indonesie/
Alleen het stukje lezen onder ‘Japan’ en ‘Conclusie’.
· Parlement & Politiek, Soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië in 1949
URL: https://www.parlement.com/id/vhm0l02igvut/soevereiniteitsoverdracht_aan_indonesie
Het stuk over de Indonesische onafhankelijkheid tot aan ‘Onderhandelen, vechten, onderhandelen’ is belangrijk voor de beantwoording van de probleemverhelderende vraag.
Te gebruiken krantenartikelen:
· Max Pam ‘Indië verloren, rampspoed geboren’, op 10 juni 1994 in het NRC.
URL: https://www.nrc.nl/nieuws/1994/06/10/indie-verloren-rampspoed-geboren-7227914-a208560
· Peter van Lakerveld ‘Indië verloren, de rampspoed bleef uit’, op 12 augustus 1995 in Trouw.
URL: https://www.trouw.nl/home/indie-verloren-de-rampspoed-bleef-uit~a6d9cec5/
Een artikel van Lakerveld of er wel degelijk een rampspoed ontstond toen we Indië verloren. Een indirecte bron.
Te gebruiken visuele bronnen:
· Transfer of sovereignty over Indonesia 1949
URL: https://www.youtube.com/watch?v=ZqzKOsBuUmo
Over de overhandiging van de soevereiniteit van Indonesië in 1949. Vanaf dit historische moment is Indonesië daadwerkelijk onafhankelijk. In het Engels!!
· Indonesia Declares Indepencende – op 9 september 2012.
URL: https://www.youtube.com/watch?time_continue=14&v=OSEBXjYC84k
In het filmpje ziet men verschillende uitingen van het Indische nationalisme. We zien spreuken op treinen en grote spanndoeken. Op de achtergrond hoor je een toespraak. Wederom in het Engels!!
· 13 in de oorlog – aflevering 11 Indië
URL: https://www.youtube.com/watch?v=o8o9rFWf8Ls
In de laatste vijf minuten van de aflevering zien we dat Indonesië, aan het einde van de oorlog, onafhankelijk wil worden van Nederland. Ze wil geen kolonie meer zijn en wil het eigen hef in handen nemen. Overal in Indonesië ziet men teksten en posters over de onafhankelijkheid.
Nederland daarentegen is niet bereid Indië op te geven. Er breekt een vier jaar durende oorlog uit tussen Nederland en Indonesië. In 1949 staakt het vuren en heeft Indonesië de strijd gewonnen. Indonesië is vanaf dat moment een onafhankelijk land.
· Andere Tijden Linggadjati – 30 november 2006.
URL: https://anderetijden.nl/aflevering/373/Linggadjati
Niet alleen de documentaire over het dorpje Linggadjati is erg interessant, ook de tekst die rondom het filmpje op de website staat is erg interessant en misschien nog wel belangrijker (de informatie van de aflevering en de informatie op de website komen nauw overeen).
Spotprent: • Soekarno bevrijdt Indië, door Marten Toonder
Sportprent: • Fokke en Sukke doen politionele acties. Op de afbeelding ziet men Fokke en Sukke als Nederlandse soldaten, die twee mannen (Soekarno en Hatta) aanspreken. ‘Zooo.. en waar denken de heren mee bezig te zijn?’ ‘…Zitten we een beetje de onafhankelijkheid uit te roepen soms’. Dit slaat op het feit dat Soekarno en Hatta op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid van Indonesië uitroepen.
Beoordeling
Beoordeling.
Je artikel wordt goedgekeurd als het voldoet aan de volgende eisen
- Je artikel beslaat 400-500 woorden
- Je laat zien dat je je hebt verplaatst in een Nederlander uit 1945 en niet alleen je eigen huidige mening geeft
- Je hebt minimaal vier bronnen gebruikt, waarvan minimaal twee primair
- Je hebt de bronnen vermeld
- Je hebt geschreven in correct Nederlands
- Je artikel ziet er verzorgd uit
Terugblik
Terugblik
Wat heb je geleerd de afgelopen lessen?
- Je kan aan de hand van verschillende bronnen je inleven in de Nederlandse regering waarom zij Nederlands-Indië niet op wilde geven
- Je kan aan de hand van bronnen je inleven in de Indonesische bevolking waarom zij onafhankelijk wilden worden
- Je hebt leren werken met primaire en secundaire bronnen om de hoofdvraag te beantwoorden
- Op basis van bronnen heb je een mening leren vormen over de kwestie Indonesië
- Je hebt je eigen waarden en normen leren toepassen op een historische kwestie
Docentenpagina
Docentenpagina
Taal van de website:
Nederlands
Trefwoorden:
Indonesië, Nederlands Indië, Onafhankelijkheid, Politionele acties, Referendum
Opbrengst van dit arrangement:
Krantenartikel
Extra benodigde materiaal:
Computer of laptop met internetaansluiting
Webquestmakers:
Louise Hanenburg
Maud Wigink
Dit arrangement gaat over de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië. Als inleiding hierop hebben leerlingen een les hierover gehad waarbij ze in ieder geval het fragment van 13 in de oorlog hebben moeten bekijken. De leerlingen maken een inlevingsopdracht waarbij ze zichzelf moeten verplaatsen in een Nederlander uit 1945. Welke mening zou deze gevormd hebben over de onafhankelijkheid van Indonesië?
Het arrangement is bestemd voor 3 havo/vwo en zal ongeveer 2 lessen in beslag nemen. De rol van de docent is begeleidend. Leerlingen kunnen hun opdracht het beste verwerken in een tekstverwerker.
