Als JONGE BOER NADENKEN over BIODIVERSITEIT op het BEDRIJF
Dit is een arrangement met stage-opdrachten die te maken hebben met de discussie over biodiversiteit.
Biodiversiteit is leven
Wat als er alleen maar muggen op aarde zouden zijn. Of alleen maar cactussen. Hoe zou de wereld er dan uitzien? Zou er dan wel een cyclus van leven mogelijk zijn? Nee, want de verschillende soorten leven op aarde houden gezamenlijk de natuur in balans. Samen maken ze de cyclus van een levende en productieve natuur. Die veelsoortigheid van levensvormen samen noemen we biodiversiteit.
Biodiversiteit?
Ja: "Bio" betekent leven en "diversiteit" betekent afwisseling, verschil, verscheidenheid. Biodiversiteit is een parapluterm voor alle verschillende soorten die we op aarde hebben. Het is belangrijk dat we –bijvoorbeeld- niet alleen maar meeuwen hebben, maar ook mussen, niet alleen maar grasland, maar ook zand. Variatie is belangrijk voor het evenwicht in de natuur, omdat er verschillende soorten zijn blijft de natuur in evenwicht.
Biodiversiteit is veel belangrijker dan je misschien zou denken. Door biodiversiteit hebben we landbouw, om maar eens wat te noemen. En meer dan veertig procent van de medicijnen tegen kanker komen voort uit de natuur. Biodiversiteit geeft ons schoon water, vruchtbare grond en een stabiel klimaat. Het levert ook voedsel en grondstoffen voor huisvesting, kleding, brandstof en medicijnen. Deze natuurlijke hulpbronnen zorgen dat we kunnen bestaan.
In dit arrangement kun je vier opdrachten kiezen, om zelfstandig te gaan uitvoeren en te onderzoeken tijdens jouw stage melkveehouderij. Uiteraard is het goed om hierover ook met je stagebieder in gesprek te gaan.
Er zijn vier thema's:
Land & landschap
Bodemleven en bodemstructuur
Maisland case
Hooien / Structuur winnen
Veel succes met je stage en veel plezier bij het uitvoeren van deze opdrachten.
Biodiversiteit op de boerderij
Biodiversiteitsmonitor op de boerderij
WIE - WAT- WAAR - WAAROM & HOE
WIE?
Deze stage-opdrachten zijn geschreven voor MBO-studenten Melkveehouderij, maar ook hun stagebieders kunnen ermee aan de slag. En verder natuurlijk iedereen die interesse heeft in het nadenken over meer biodiversiteit op de boerderij.
Nieuwsgierig en onderzoekend
Hoe de wijze van boeren invloed heeft op natuur en landschap.
WAT?
Dit is een leer-arrangement met 4 verschillende opdrachten, over biodiversiteit in de landbouw. Je kunt deze helemaal zelfstandig doen, bijvoorbeeld tijdens jouw MBO-stage op een melkveehouderijbedrijf. Je kunt dan overleggen met je docent/stagebegeleider welke opdracht(en) je gaat doen en in je portfolio voegt. Maar je kunt ze ook gewoon voor jezelf gaan maken als je interesse hebt in dit onderwerp.
WAAR?
Het bekijken van dit materiaal kan natuurlijk overal waar je een computer hebt staan. Maar... voor je inspiratie en het voeren van gesprekken over de onderwerpen is het handig dat je de opdrachtdocument die je wilt gaan maken, uitprint en meeneemt naar je stagebieder.
Als de opdracht klaar is bespreek je hem ook op je stagebedrijf. En met je stagebegeleider van school.
WAAROM?
De media staan er vaak vol mee. Hoe de wijze van boeren invloed heeft op natuur en landschap. En ook op de vruchtbaarheid van de bodem. Kranten staan vol met artikelen over mest en milieu, teruggang in aantallen van weidevogels, bijen en insecten. Klanten van de supermarkten hebben een mening over voedselkwaliteit en dierenwelzijn. Natuur-inclusieve landbouw is een nieuwe kreet die je veel hoort. Maar... over wat voor soort dingen heb je het dan in de praktijk? Zoveel boeren, zoveel bedrijfsvoeringen, zoveel meningen. Wat vindt jouw stagebieder? Welke keuzes maakt hij op zijn bedrijf? En wat vind jij?
De opdrachten kunnen je helpen om (tijdens je stage) gesprekken op gang te brengen over melkveehouderij en biodiversiteit. Zulke gesprekken, met je stagebieder of met anderen, kunnen jou helpen bij het vormen van je eigen mening.
TIP: Gebruik dit onderwerp eens voor een gesprek tijdens de koffie...
HOE?
Je print de opdrachten en maakt ze voor bij je stage-verslag. Maar... dat maken kun je niet alleen, want je moet wel met je stagebieder in gesprek over de antwoorden, omdat die per bedrijf verschillend zijn. Heel veel van wat je leert bij je stage, dat leer je in gesprekken over het bedrijf. Waarom doet die boer het zo? En waarom doet een collega het weer anders? Wat past bij welke bedrijfssituatie? Wat past bij welke boer? Wat past bij jou?
Leerdoelen
Leerdoelen bij deze stage-opdrachten:
Je gaat met behulp van de opdracht in gesprek met de stagebieder, om deze te kunnen uitvoeren.
Je vormt (vooral tijdens de gesprekken over de opdrachten) je eigen mening over onderwerpen zoals: biodiversiteit, natuurbeheer, natuurinclusieve landbouw en het keuzes maken bij de bedrijfsvoering.
Je durft je mening te uiten in gesprekken bij de stagebieder aan tafel en ook op school.
Je verwerkt dit in je stageverslag en kunt dit eventueel mondeling presenteren.
TIPS:
1. Maak ook foto's of tekeningen, of korte filmpjes bij je verslag/presentatie.
2. Heb je ook een eigen leerdoel, dat hier niet bij staat? Verwerk dat ook in je stageverslag.
(Meer) praatjes bij de koffie?
De koffietijd op een boerenbedrijf is vaak even een moment om bij te praten, ook over het boerenbedrijf. Als je boerenzoon of boerendochter bent, dan herken je dat vast wel een beetje van thuis. Gaat dat op je stagebedrijf ook zo?
Doe je dan zelf ook lekker mee bij de gesprekken? Draag jij zelf weleens gespreksonderwerpen aan, om te vragen wat jouw stagebieder ervan vindt? Ook van het meedoen aan dat soort gesprekken kun je natuurlijk veel leren.
Hieronder vind je al enkele plaatjes en ook filmpjes. En ook verderop in dit arrangement, bij de verschillende onderwerpen, vind je korte filmpjes over onderwerpen die met je werk te maken hebben. Misschien brengen ze jou nog op goede ideeën voor gesprekken bij de koffie, met je stageboer of thuis...
Game (over?)
Nieuwsuur TV over biodiversiteit, landbouw en landschapspijn
Boerennatuur-boeren
Boeren met stieren met ballen
1. Land & Landschap
Agrarisch land in het landschap
De aandacht van de boer is meestal gericht op het land dat bij de boerderij hoort, en minder op het landschap er om heen.
Logisch, hier moet je namelijk bepalen waar en wanneer je wát doet: Waar wil je maaien, bemesten of weiden?
Toch is het óók belangrijk om buiten je eigen perceelgrenzen te kijken. Samen met je buren vorm jij het landschap, en daarmee bepaal je eigenlijk met elkaar hoe het landschap eruitziet.
Het is dus belangrijk om je bewust te zijn dat je met je bedrijf niet alleen produceert, maar dat je ook bijdraagt aan het landschap.
Voor natuur telt alleen landschap, het maakt een weidevogel niet uit van wie een perceel is, hij gaat nestelen waar de omstandigheden het beste zijn.
Land beheren kun je variëren
Waar is nog ruimte voor weidevogels als alles gemaaid wordt?
Klik op de link om het opdrachtdocument te openen. Maak een verslag met de antwoorden van alle opdrachten. Bespreek alles met je stagebieder. Maak hier kort verslag van, verbeter eventueel je antwoorden. Voeg daarna alles bij je stageverslag.
(TIP: vraag als je klaar bent aan je stagebieder om een stukje korte feedback onder de opdrachten te zetten.)
Een kritisch natuurfilmpje. Wat vind je hiervan? (Kijk door tot het eind!)
Blaarkop-boer over biodiversiteit, vogels, nieuwe stal,bodem, natuurbeheer
2. Bodemleven en bodemstructuur
Een goede bodemstructuur is van belang voor een gezond gewas. Voldoende bodemleven en organische stof zijn belangrijk om de juiste structuur te krijgen.
Het bodemleven is heel belangrijk, het zet mest om naar deeltjes die beschikbaar zijn voor planten. Denk maar eens aan wormen die dode grasbladeren de grond in trekken.
Bodemleven zorgt ervoor dat de bodemstructuur verbeterd, hierdoor is diepe beworteling mogelijk. Met zware machines op je land rijden is niet verstandig, dit werkt juist een goede bodemstructuur tegen. De aarde die na het vergaan van plantmateriaal ontstaat noemt men humus, dit kan als voedingsbodem dienen voor planten.
Bodemleven (bron: nutrinorm.nl)
Naast alle voordelen van bodemleven voor de bodem en planten, is het ook goed voor vele vogelsoorten. Wormen o.a. (slechts een klein deel van het bodemleven) zijn een belangrijk deel van het voedsel van vogels.
Opdrachten voor in je stageverslag (BODEM)
Bemesting heeft veel invloed op het bodemleven (Cartoon: Ysbrand Galama)
Klik op de link om het opdrachtdocument te openen. Maak een verslag met de antwoorden van alle opdrachten. Bespreek alles met je stagebieder. Maak notities en verbeter eventueel je antwoorden.
(TIP: vraag als je klaar bent aan je stagebieder om een stukje korte feedback onder de opdrachten te zetten.)
Voeg alles toe aan je stageverslag.
Boer houdt zich bewust niet aan regels mestinjectie!
Onderzoek (sept 2017): Mestinjectie of bovengronds uitrijden?
Wat is een bokashi? (Mulder Agro)
Opening van een bokashikuil
3. Maisland case
Vogels op maïsland
Maïsland trekt meestal veel vogels, en dus is het van belang dat de nesten die er liggen goed beschermd worden.
Dit is moeilijk doordat er veel bewerkingen plaatsvinden in het voorjaar.
Kwetsbaar en bijna onzichtbaar, de eieren van een kievit
Klik op de link om het opdrachtdocument te openen. Maak een verslag met de antwoorden van alle opdrachten. Bespreek alles met je stagebieder. Maak notities en verbeter eventueel je antwoorden.
(TIP: vraag als je klaar bent aan je stagebieder om een stukje korte feedback onder de opdrachten te zetten.)
Voeg alles toe aan je stageverslag.
Dronefilmpje mestrijden met water (Boerenverstand)
VBBM onderzoek over mest uitrijden en mestinjectie
Over bokashi
4. Hooien / Structuur winnen
Gras dat vroeg gemaaid wordt levert eiwit en energie aan de koe, gras dat langer doorgroeit levert structuur. Van eiwit maakt de koe melk, maar structuur zorgt ervoor dat de pens gezond blijft. Structuurrijk voer zal de koe vaker herkauwen. Structuur kan er in juiste samenstelling voor zorgen dat een koe meer uit een rantsoen haalt. Structuur in het rantsoen kan prima van kruidenrijk grasland komen.
Hiervan kunnen met name ook weidevogels meeprofiteren. Zij hebben laat gemaaid gras nodig met veel structuur.
Weidevogels op paaltjes geven vaak aan dat er kuikens aanwezig zijn (tekening Y. Galama)
Opdrachten voor in je stageverslag HOOIEN / Structuur winnen
Maak een verslag van alle onderstaande opdrachten.
Bespreek alles met je stagebieder. Maak notities en verbeter eventueel je antwoorden.
(TIP: vraag als je klaar bent aan je stagebieder om een stukje korte feedback onder de opdrachten te zetten.) Voeg alles toe aan je stageverslag.
Boer Gerrit doet niet aan schaalvergroting. Wat vind je daar nou van?
OVP (OnderwijsVernieuwings Programma)
Deze opdrachten zijn gemaakt na een seminar (mogelijk gemaakt vanuit het Onderwijs Vernieuwings Programma -OVP) dat werd georganiseerd op 7 november 2017, bij Nordwin College in Leeuwarden. Daar ging een groep van stageboeren, docenten, studenten en deskundigen met elkaar in gesprek over het belang van goede stageopdrachten, bij de discussie over meer biodiversiteit in de landbouw. Ysbrand Galama, zelf ook melkveehouder, maakte vervolgens deze opdrachten bij de onderwerpen die men gezamenlijk belangrijk vond voor jonge boeren.
In dit arrangement kun je vier opdrachten kiezen, om zelfstandig te gaan uitvoeren en te onderzoeken tijdens jouw stage melkveehouderij. Uiteraard is het goed om hierover ook met je stagebieder in gesprek te gaan.
Deze stage- opdrachten zijn gemaakt na een seminar over het thema: Natuurinclusief boeren in beroepspraktijkopdrachten. Dit werd georganiseerd op 7 november 2017, bij Nordwin College in Leeuwarden. De presentaties van de drie aanwezige sprekers vindt u op de volgende pagina. Daarna ging een groep van stageboeren, docenten, studenten en deskundigen met elkaar in gesprek over het belang van goede stageopdrachten, bij de discussie over meer biodiversiteit in de landbouw. Hier kwamen suggesties uit voor nieuwe opdrachten.
Ysbrand Galama, zelf ook melkveehouder, maakte vervolgens -in overleg met enkele docenten- deze opdrachten bij de onderwerpen die men gezamenlijk belangrijk vond voor jonge boeren.
De opdrachten zijn op nivo MBO 1-2 geschreven, maar ook in te zetten voor MBO 3-4. Desgewenst met enige aanpassing van u als docent of stage-begeleider. Dit materiaal kunt u naar believen aanpassen op uw eigen lessen en stagebegeleiding.
Doelstellingen:
De leerling gaat mbv de opdracht in gesprek met de stagebieder, om de opdracht te kunnen uitvoeren.
De leerling vormt (mede) door de gesprekken zijn mening over landbouw, keuzes in bedrijfsvoering en biodiversiteit.
De leerling uit zijn mening en verdedigt deze in gesprekken bij de stagebieder aan tafel en ook op school.
De leerling verwerkt dit (schriftelijk) in zijn stageverslag (en eventueel in een mondelinge presentatie hierbij).
TIPs:
1. Omdat er in dit arrangement ook informatie en filmpjes zitten die kunnen bijdragen aan de discussie tussen leerling en stagebieder over wijze van bedrijfsvoeren en biodiversiteit, is een aanrader om de link naar het arrangement ook te delen met de stagebieder(s). U kunt de leerling vragen de link te delen, of dit zelf doen.
2. Hierna volgen nog 4 documenten met de antwoordinformatie die de auteur toevoegde voor een deel van de opdrachten. Vraag uzelf af of u dit deel voor de leerlingen vindbaar/zichtbaar wilt houden, of niet.
Het arrangement Melkveehouderij & Biodiversiteit in de weide is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Opdrachten voor uitvoering tijdens stageperiode op melkveehouderijbedrijf, rond thema werken aan biodiversiteit (in de weide).
Leerniveau
MBO, Niveau 2: Basisberoepsopleiding;
Volwasseneneducatie, Niveau 1;
MBO, Niveau 3: Vakopleiding;
Volwasseneneducatie, Niveau 4;
MBO, Niveau 1: Assistentenopleiding;
Volwasseneneducatie, Niveau 3;
Volwasseneneducatie, Niveau 2;
Opdrachten voor in je stageverslag LAND
