De arbeidsovereenkomst
Zodra je wit werkt heb je te maken met een arbeidsovereenkomst. Dit is een contract dat geldt tussen jou en je werkgever. Hierin staan afspraken die specifiek voor jou gelden, en afspraken en regels die bij het bedrijf horen. Omdat er dus ook specifieke afspraken in staan die alleen voor jou gelden, zoals je salaris, noemen we dit ook wel een individuele arbeidsovereenkomst. Onderdelen die in je in de individuele arbeidsovereekomst terug kunt vinden zijn:
- De NAW-gegevens
- De hoogte van je loon
- Je werktijden / het aantal uur dat je moet werken
- Duur van het contract
- Duur van de proeftijd en de opzegtermijn
- Je functie
- De bedrijfsregels
Wit of zwart werk
Als je werkt dan betaal je in de meeste gevallen loonbelasting en sociale premies. Sociale premies zijn bedragen die je betaalt om verzekerd te zijn voor bijvoorbeeld werkloosheid of ziekte. Als je loonbelasting en sociale premies betaalt dan zeggen we dat je wit werkt. In het algemeen kun je ervan uitgaan dat je wit werkt als je het salaris op je bankrekening gestort krijgt.
Als je je salaris contant uitbetaald krijgt dan werk je meestal zwart. Je betaalt dan geen belasting en sociale premies. Over het algemeen verdien je dan meer dan wanneer je wit werkt. Echter ben je niet verzekerd als je zwart werkt. Zwart werken is niet toegestaan, als je werkt moet je belasting betalen.
Naast wit en zwart werk kennen we ook grijs werk. Ook dan betaal je geen loonbelasting en sociale premies. Het verschil met zwart werken is echter dat de overheid grijs werk toestaat. Als je wel eens moet oppassen en daar een vergoeding voor krijgt dan betaal je hier geen belasting over. In dit geval staat de overheid dat doe en spreek je dus van grijs werk.
De collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
Naast de individuele arbeidsovereenkomst, afspraken die gelden tussen jou en je werkgever, kennen we ook de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO). Dit zijn afspraken en arbeidsvoorwaarden die gelden voor iedereen in dezelfde bedrijfstak. Een bedrijfstak is een groep gelijksoortige bedrijven. De horeca, supermarkten, banken, het onderwijs en kledingwinkels zijn allemaal voorbeelden van bedrijfstakken. Zij hebben allemaal hun eigen CAO.
In de supermarkt CAO (CAO voor het levensmiddelenbedrijf) staan regels en afspraken die gelden voor iedereen die in een supermarkt werkt. Het maakt dan niet uit of dat in de Jumbo of de Hoogvliet is, en of dat nu in Maastricht of Joure is.
De afspraken (voorwaarden) die in een CAO staan kun je grofweg onderverdelen in de primaire en de secundaire arbeidsvoorwaarden. De primaire arbeidsvoorwaarden gaan over het salaris, de werk- en rusttijden en de pensioensregeling. Alle andere afspraken vallen onder de secundaire arbeidsvoorwaarden. Voorbeelden hiervan zijn:
- krijg je scholingskosten vergoed?
- wat zijn de mogelijkheden voor een auto (laptop of mobiel) van de zaak?
- hoeveel verlofdagen krijg je bij trouwerijen, geboortes of sterfgevallen?
Opzegtermijn en proeftijd
Als je net ergens begint te werken dan weet je natuurlijk niet of je het werk wel leuk vindt en of het bij je past. En de werkgever weet niet hoe goed jij werkt en of jij wel bij het bedrijf past. Jullie spreken dan ook een proeftijd af. De proeftijd duurt meestal 1 maand. Zie dat als een wenningsperiode voor beide partijen.
In deze periode kun je op elk moment ontslag nemen of ontslagen worden. Er hoeft dan niet een (hele) goede reden opgegeven te worden. Als de proeftijd voorbij is en je wilt ontslag nemen, of de werkgever wil jou ontslaan, dan geldt er een opzegtermijn. Dit is de periode die je nog moet doorwerken nadat je je ontslag hebt ingediend. De werkgever heeft dan namelijk nog de tijd om een vervanger voor jou te zoeken. Andersom geldt het ook. Als de werkgever jou ontslaat na de proeftijd dan geldt er ook een opzegtermijn. Dit is een periode waain je nog mag werken, of in elk geval nog salaris ontvangt, nadat de werkgever je heeft ontslagen. In dit geval heb jij de tijd om een nieuwe baan te zoeken zonder dat je meteen zonder inkomen zit.
In sommige gevallen kan de werkgever je ook ontslaan op staande voet. Dit is bijvoorbeeld het geval bij diefstal of indien je geweld pleegt op het werk.
