Deze pagina is bedoeld voor leerlingen die in 2 Havo/Vwo zitten. Op deze pagina ga je leren over de Koude Oorlog (1947-1991) gericht op Berlijn. De stof is te vinden bij het kopje 'Lesstof'. De stof die behandeld wordt, is leerstof voor de toets. Opdrachten over de lesstof is te vinden bij het kopje 'Test Jezelf'. Uiteraard hoort er ook een toets bij om jezelf te testen of je de stof hebt begrepen. Deze is te vinden bij het kopje 'Eindtoets'. Wil je nog een extra uitdaging? Dit is te vinden bij het kopje 'Extra Uitdaging'.
De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw. Het Kapitalisme werd geleid door de Verenigde Staten (VS). De communisten stonden voornamelijk onder leiding van de Sovjet-Unie (USSR) of waren verbonden met communistisch China.
Er zijn ook lesdoelen voor de stof:
- Aan het einde van de les kan de leerling minimaal 2 oorzaken van de Koude Oorlog benoemen.
- Aan het einde van de les kan de leerling de situatie van Berlijn in de Koude Oorlog beschrijven.
- Aan het einde van de les kan de leerling uitleggen hoe de Luchtbrug werkte.
- Aan het einde van de les kan de leerling uitleggen waarom de Berlijnse Muur werd gebouwd.
Succes!
Lesstof
Oorzaken van de Koude Oorlog
De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw. Het Kapitalisme werd geleid door de Verenigde Staten (VS). De communisten stonden voornamelijk onder leiding van de Sovjet-Unie (USSR) of waren verbonden met communistisch China.
Tegenstanders intimideerden elkaar door gebruik te maken van: propaganda,radio,tv en militair (door een wapenwedloop). De VS en Sovjet Unie hebben nooit oorlog gevoerd tegenover elkaar in die periode. Ze hebben wel wereldwijd oorlogen uitgevochten in landen die ze steunden of in landen die onder hun invloedssferen lagen.
De oorzaken voor de oorlog waren als volgt: De Amerikanen waren bang voor de verspreiding van het communisme. Tevens waren de Amerikanen bang voor een communistisch aanval. En de Russen waren ook bang voor een Amerikaanse aanval en voelden een afkeer van het kapitalisme.
Berlijn
Duitsland werd in de koude oorlog verdeeld onder de Amerikanen, Fransen, Engelsen en de Sovjets.
Berlijn werd ook verdeeld. Oost-Berlijn behoorde to de Sovjets en West-Berlijn werd weer verdeeld onder de Amerikanen, Fransen en Engelsen.
Op de afbeelding hieronder zie je de verdeling van Duitsland tijdens de Koude Oorlog.
Blokkade van Berlijn
Tussen 24 juni 1948 en 12 mei 1949 werd de verbinding tussen West-Berlijn en Oost-Berlijn geblokkeerd door de Sovjet Unie. Dit deden ze door de wegen, tunnels, metro en etc. af te sluiten.
In de nacht van 24 juni schakelde de Sovjet Unie de elektriciteitsvoorziening uit. De wegen naar Berlijn werden ook gesloten. De blokkade van Berlijn ontstond als reactie op de invoering van de D-Mark. De D-Mark was de Duitse Mark. De Duitse Mark was de officiele geldeenheid van de BRD. Tot 1948 werd de Reichsmark gebruikt in het westen en oosten van Duitsland. De Westerse geallieerden introduceerden in juni 1948 de Deutsche Mark, omdat met de Sovjets niet samen te werken viel. De nieuwe munt was nodig om een einde te gaan maken aan de zwarte markt. De Sovjetsnamen dit aan als excuus voor de Blokkade van Berlijn. Na de introductie van de D-Mark introduceerden de Socjets de Ostmark.
In de nacht schakelde de Sovjet-Unie de elektriciteitsvoorziening uit. Vroeg in de ochtend werden de toegangswegen rond West-Berlijn geblokeerd, zonder dat daarmee enige afspraak met het westen werd geschonden. Voor de elektriciteitsvoorzieningen waren er ook geen specifieke overeenkomsten afgesloten tussen het en westen en de Sovjet-Unie. De twee machten hadden onderling wel over de luchtcorridors afspraken gemaakt. Hierdoor legden de Sovjets de vliegtuigen van het westen boven de Sovjetse zone geen strobreed in de weg. Het westen moest nu 8000 geallieerde militairen en 2,2 miljoen West-Berlijners bevoorraden door de lucht. In de westerse media en regerinssteden werd de blokkade van Berlijn door de Sovjets uitgelegd als een poging om de westelijke geallieerden te dwingen West-Berlijn op te geven.
De groeiende gebrek aan vertouwen en het gebrek aan communicatie tussen de twee blokken vertroebelden echter aan beide zijden de media, het publiek en beoordelingsvermogen van diplomaten. Het Westen richtte zich nog uitsluitend op de belangen van West-Berlijn en het veilig stellen van Berlijn. Op 26 juni werd door de Amerikanen een luchtbrug gestart naar West-Berlijn, gevolgd door de Britten op 28 juni.
Luchtbrug
De aanleiding van luchtbrug was doordat het Westen de D-mark invoerde, verklaarde Stalin dat het in strijd was met de gezamenlijke afspraken. Als reactie hierop sloot hij de toegangswegen naar het Westen af en startte daarmee de blokkade van Berlijn.
Er bestond geen verdrag over het gebruik van landwegen tussen het westelijk Duitsland en Berlijn. Over het gebruik van de luchtcorridors naar Berlijn echter wel. De Amerikanen hadden tijdens de Tweede Wereldoorlog ervaring opgedaan met een luchtbrug voor de bevoorrading van de troepen van Chiang Kai-shek in China over de Himalaya. De overleg tussen de Amerikanen en de Britten leidde op 25 juni 1948 tot de instelling van de Berlijnse luchtbrug. Op 26 juni landde het eerste Amerikaanse toestel op de luchthaven Tempelhof. Hiermee werd de Amerikaanse Operaties Vittles gestart. Twee dagen later volgde de Britse Operatie Plain Fare.
De Fransen hadden ook een sector in Berlijn, maar ze deden niet mee.Zij hadden hun vliegtuigen nodig in Indochina, waar zij een onafhankelijkheidsoorlog uitvochten. De operatie was riskant. De Sovjet-Unie kon besluiten om de vliegtuigen neer te gaan schieten. Maar dat gebeurde niet. De Sovjet-Unie liet wel luchtballonnen op om het luchtverkeer te verstoren.
Berlijnse muur
De Berlijnse muur was een muur die van 13 augustus 1961 tot 9 november 1989 West- en Oost-Berlijn van elkaar scheidde. De muur was het bekendste symbool van de Koude Oorlog en de deling van Duitsland
Sinds de oprichting van de DDR vluchtten veel burgers naar BRD. Dit nam steeds toe. In 1952 begon de DDR de grenzen af te sluiten met hekken, bewakingsposten en alarminstallaties. Langs de grens werd een 5 kilometer brede verboden zone ingericht. Het kon alleen betreden worden met speciale toestemming. Die toestemming werd vooral aan lokale bewoners verleend. De dwars door dichtbevolkt gebied lopende sectorgrens tussen Oost-en West-Berlijn bleef relatief open, omdat het nauwelijks te bewaken was. Via de lekkende grens verlieten tussen 1949 en 1961 ongeveer 2,6 miljoen mensen de DDR en Oost-Berlijn. In de laatste twee weken voor de bouw van de Muur vluchtten er nog 47.433 mensen. Voor Polen en Tsjechen was West-Berlijn ook een poort tot het Westen. Vele vluchtelingen waren vaak hoogopgeleide mensen en dit zorgde voor een serieuze bedreiging voor de economie van de DDR en zou uiteindelijk zelfs het voortbestaan van het land in gevaar kunnen komen.
Walter Ulbricht en de Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov besloten in 1961 een einde te maken aan de leegloop. In de nacht van 12 op 13 augustus werd begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur. Er werden op zeven plaatsen doorgangsposten opengelaten. De Muur werd door de Oost-Duitse grenspolitie zwaar bewaakt. De Muur had ook een prikkeldraad. De grenswachten hadden bevel om te schieten op mensen die de grens probeerden te oversteken. Dit betekende overigens niet dat niemand meer probeerde te vluchten. Gedurende de bijna dertig jaar dat de Berlijnse Muur bestond, zijn talrijke pogingen ondernomen om uit de DDR te ontsnappen. Hierbij zijn naar schatting ongeveer tweehonderd doden gevallen.
Val van de Muur
Het duurde ruim 28 jaar voor de inwoners van Oost-Duitlsand tot dat de Muur viel. In mei 1989 werd in Hongarije het IJzeren Gordijn aan de grens met Oostenrijk geopend. De open grens zorgde in korte tijd voor een uitstroom.
De Berlijnse Muur viel op 9 november 1989. GunterSchabowski was een van de hoogste partijleiders in de DDR. Hij hield aan het begin van de avond een bijzondere persconferentie. Het was een unieke gebeurtenis, omdat hij bereid was zonder voorwaarden vooraf vragen van journalisten te beantwoorden. In de DDR kregen journalisten altijd van tevoren van de communistische partij de vragen die ze moesten stellen. Het was verboden voor de journalisten om zelf vragen te gaan stellen. In gebroken Duits stelde een Italiaanse journalist een vraag over een nieuwe reisregeling voor de burgers van de DDR, waar veel kritiek op was gekomen.
Schabowski gaf een ingewikkeld antwoord waarin hij het beleid van de partij verdedigde. Maar toen zei hij plotseling: "Maar vandaag is, voor zover ik weet, een beslissing genomen... We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag." Onmiddellijk volgde de vraag wanneer deze regel in werking zou treden. Schabowski bladerde in zijn papieren, keek op, en zei toen: "Dat geldt - voor zover ik weet - ... vanaf nu.". Het was 18.57 uur.
Na deze uitspraak trokken Oost-Duitsers massal naar de muur om te kijken of ze naar West-Berlijn konden. De grenswachten wisten niet wat ze moesten doen. De bevelhebber van de grensovergang Bornholmer Strasse had veel mensen voor zijn hekken staan.Om 23.52 uur nam hij het besluit: “Ze (zijn leidinggevenden) bekijken het maar ... Ik gooi de grens open ... De DDR-burgers zijn vrij.” Kort hierna belde hij met een collega die ook zijn grensovergang opende. En al snel volgden er meer. De Oost-Berlijners liepen verbijsterd naar de andere kant van de grens, waar ze met applaus werden ontvangen.
Test jezef!
Toets: Koude Oorlog
0%
Je hebt de hele stof doorgenomen en bent nu bij Test Jezelf! Met deze test kan je jezelf testen om te kijken of je de stof goed kent en klaar bent voor de toets. De test bestaat uit 8 vragen. De test duurt ongeveer 10 minuten. Als je een voldoende voor de test hebt, mag je gelijk de eindtoets maken. Als je een onvoldoende hebt voor de test, moet je nog even extra oefenen en die is te vinden bij het kopje 'Extra Lesstof'. Succes!
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je bent nu bij het kopje Extra oefenen. Waarschijnlijk heb je nog moeite met de stof en wil je extra oefenen. Dit filmpje is een samenvatting van de stof. Het duurt ongeveer 4 minuten. In het filmpje is ook beeldmateriaal gebruikt ter verduidelijking. Bekijk het filmpje goed en maak daarna de eindtoets.
Extra uitdaging
Je bent snel door de stof heen gegeaan en wilt extra uitdaging. Hierbij een extra opdracht. Bekijk het volgende filmpje:
Instructie:
De opdracht is dat je een dagboekfragment gaat schrijven van minimaal 1A4. Je schrijft het als een burger van de DDR.
De volgende begrippen moeten verplicht in je dagboekfragment staan:
-DDR & BDR
- Oost- en West Berlijn
- Kapitalisme & Communisme
- Amerika
- Sovjet & Stalin
- Protest
- Berlijnse Muur
Eindtoets
Je bent bij het einde gekomen. Uiteraard hoort er ook een toets bij om jezelf te testen of je de stof hebt begrepen. De toets bestaat uit 10 vragen. De vragen bestaan uit open- en meerkeuzevragen. De eindtoets duur ongeveer 15 minuten. Succes!
Het arrangement Koude Oorlog is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Esma Apaydin
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-03-20 15:39:30
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Je bent bij het einde gekomen. Uiteraard hoort er ook een toets bij om jezelf te testen of je de stof hebt begrepen. De toets bestaat uit 10 vragen. De vragen bestaan uit open- en meerkeuzevragen. De eindtoets duur ongeveer 15 minuten. Succes!
