Koraalriffen

Startpagina

Inleiding

Onze tropische oceanen worden al miljoenen jaren gekeleurd door grote koraalriffen. Deze riffen vormen niet alleen de prachtige kleurijke tuinen van onze zeeen/oceanen, maar zijn ook een thuis voor een ontelbaar aantal verschijnendheid aan verschillende soorten vissen en andere dieren. Maar hoelang zullen onze koraalriffen het nog uithouden als ons klimaat blijft veranderen? En is klimaatverandering de enigste reden waarom koraalriffen zo snel verdwijnen? Kom hier alles te weten over onze koraalriffen en wordt een echte (zee)ster!

 

Start

Je kunt hier alles te weten komen over koraalriffen, maar wat is nu precies een koraalrif? klik hier en kom erachter.

klik hier en kom te weten waar koraalriffen voorkomen.

Er huizen zich een ontelbaar aantal diersoorten in koraalriffen, klik hier om meer te weten te komen over de bekendste bewoners van deze riffen!

Helaas verdwijnen de koraalriffen in een zeer snel tempo. Maar waardoor komt dit nu eigenlijk en kunnen we de verdwijning van koraalriffen voorkomen? Klik hier en kom het te weten.

Wie ben ik? En heb je vragen of wil je meer informatie? Klik hier.

 

Halsband Anemoonvis in de Grote Oceaan.
Halsband Anemoonvis in de Grote Oceaan.

Wat is een koraalrif

Een koraalrif is opgebouwd uit tal van verschillende soorten koralen.

Een koraal zelf is opgebouwd uit koraalpoliepen, deze kleine levende wezentjes behoren tot de klasse van de bloemdieren (Anthozoa) en vallen onder de stam van de neteldieren.

Koraalpoliepen zijn sessiele organismen, dit houdt in dat deze diertjes na hun larvale stadium, waarin ze vrij rondzwemmen in de zee/oceaan, ze zichzelf vast vestigen aan rotsen in ondiep water. Dit doen ze doormiddel van een behuzing te bouwen, die uit klakskelet bestaat. Als de poliep zich eenmaal heeft vastgezet kan het zich niet meer verplaatsen.

De poliep begint zich nu te vermeerderen en groeit uiteindelijk uit tot een koraal. Net zoals alle bomen bij elkaar een bos vormen, vormen alle verschillende soorten koralen bij elkaar een koraalrif.

Bekijk hieronder ook de presentatie en de kennisclip, om een nog beter beeld te krijgen over wat nu precies een koraalrif is.

Kennisclip: Koraalrif

Voorkomen koraalriffen

Koraalriffen komen voor in tropische zeeen/oceanen. Dit omdat de koralen houden van warme wateren met een temperatuur die ligt tussen de 25 en 29 graden celsius. Door deze temperaturen kunnen de koraalpoliepen zich het beste ontwikkelen en kan het koraal het snelst groeien.

Echter snel groeien zit er voor koraalriffen niet in. Sterker nog, dit duurt vaak eeuwen lang! Grote koralen groeien slechts 5-25 mm per jaar. De grootste riffen die we kennen op aarde zijn dus ook al miljoenen jaren oud!

Enkele bekende koraalriffen zijn:

- ''Great Barrier reef''                      (Australie)

- Nieuw-Caledonie Barriererif        (Nieuw-Caledonie)

- Meso-Amerikaanse Barriererif     (Mexico)

- Bahamas Barriererif                    (Bahamas)

Een koraalrif in de Roze zee
Een koraalrif in de Roze zee

Fauna koraalriffen

Koraalriffen zijn het thuis voor talloze dier en vissoorten. Alleen het wereldberoemde en tevens s'werelds grootste koraalrif, het ''Great Barrier reef'' in Australie is een thuis voor:

- 400 soorten koraal

- 6 soorten zeeschildpadden

- 125 soorten haaien

- 1500 verschillende vissoorten

En denk eraan dat er nog talloze ongewervelden dieren leven bij deze koraalriffen, zoals kwallen en zeeslakken. Tot op de dag van vandaag worden er ook nog steeds nieuwe koraal, dier en vissoorten ontdekt die leven bij de koraalriffen. Deze nieuwe koraal en diersoorten kunnen van grote invloed zijn voor de mens. Dit omdat er bijvoorbeeld medicijnen van deze nieuwe organismen kunnen worden gemaakt.

In de kopjes hieronder worden de meest voorkomende en bekendste dieren die bij het koraalrif leven aanbod gebracht.

Neteldieren

Het dierenrijk is onder te verdelen in stammen. Een van deze stammen omvat de neteldieren. Onder de neteldieren vallen de kubuskwallen, de schijfkwallen, de hydroidpoliepen en de bloemdieren. Onder de bloemdieren vallen de koraaldiertjes/koraalpoliepen, waar karaalriffen uit zijn opgebouwd.

Kenmerkend van neteldieren is dat ze alleen voorkomen in water. De meeste neteldieren kun je vinden in zout water maar enkele komen ook voor in zoetwater. Nog een belangrijk kenmerk van de neteldieren is dat ze hun prooien vangen met tentakels waarin netelcellen zitten. Deze netelcellen verdoven de prooi waarna het neteldier zijn vangst langzaam opeet. Koraaldiertjes/koraalpoliepen voeden zich vooral met plankton.

Omdat neteldieren geen skelet bevatten is het lastig om vast te stellen hoe lang deze dieren al op aarde voorkomen, echter zijn er wel fossiele afdrukken van neteldieren beken van 542-630 miljoen jaar geleden.

Koraalpoliepen in de Rode Zee.
Koraalpoliepen in de Rode Zee.

Koraalvissen

Koraalvissen zijn vissen die vaak felgekleurd zijn. Het gaat hierbij om vissen uit vele soorten verschillende families. Omdat koraalvissen zo fel gekleurd zijn, worden ze snel gezien door roofdieren als: haaien, dolfijnen, grote roofvissen en octopussen. Om deze reden leven koraalvissen dicht bij het koraal en gebruiken dit tevens als dekmantel, zo vormt het koraal vele holen en spleten waarin de vissen zich verschuilen. Sommige koraalvissen gebruiken het koraal zelf, omdat dit wel giftig is voor roofdieren maar niet voor de koraalvis, denk hierbij bijvoorbeeld aan de driebandanemoonvis (nemo). Koraalvissen vormen een monogaam paar en zijn vaak sterk territoriaal, en verdedigen hun leefgebied dus fel.  

De bekendste families koraalvissen kun je hieronder vinden:

- Papegaaivissen

- Anemoonvissen

- Vlaggenbaarsjes

- Snappers

- Doktersvissen

- Wimpelvissen

- Juffertjesvissen

- Rode Koraalbaars

- Poetsvissen

Ook zwemmen er bij koraalriffen verschillende soorten haaien rond. Nu zijn er meer dan honderd haaiensoorten maar behandelen we nu alleen de bekendste haaiensoorten die bij koraalriffen leven. Deze haaien worden ook wel rifhaaien genoemd. Er zijn 4 soorten:

- Caribische rifhaai

- Grijze rifhaai

- Witpuntrifhaai

- Zwartpuntrifhaai

Deze haaien voeden zich met vissen van het rif, maar ook worden inktvissen, kreeften en krabben worden niet overgeslagen. Kenmerkend voor rifhaaien is dat het geen grote haaiensoorten zijn en vaak maar een miximum lengte bereiken van 2 meter. Dit omdat de haaien door nauwe speleten en tussen het koraal moeten zwemmen.

 

 

Koppel driebandanemoonvissen in de Grote Oceaan.
Koppel driebandanemoonvissen in de Grote Oceaan.

Zoogdieren

Koraalriffen zijn ook het thuis voor enkele verschillende soorten zoogdieren. De bekendste zoogdieren van het rif zijn de dolfijnen. Vooral de langbektuimelaar of Indische tuimelaar, wordt regelmatig langs het rif gespot en voedt zich hier met schole vissen die dicht langs de koraalriffen leven. De langbektuimelaar is een groepsdier en vormt soms groepen van meer dan honderd exemplaren. Overigens is de langbektuimelaar iets kleiner dan de gewone tuimelaar en kan het een maximum lengte bereiken van 2.40 m. Het gewicht licht tussen de 120 tot 190 kg. 

Een zeldzamer zoogdier dat bij de koraalriffen leeft is de Doejong of Indische zeekoe. De Doejong met een lengte van 2,5 tot 4 meter is een plantetend zoogdier en heeft een sikkelvormige staart (denk aan de staart van een dolfijn). Met behulp van deze staart behaald en doejong soms wel een snelheid van 20 km/uur. Doejongs voeden zich met zeegras, maar omdat zeegras niet veel energie en voedingsstoffen bevat moeten ze hier een hoop van eten. Doejongs zijn dan ook vaak te vinden op grote zeegrasvelden als ze niet langs de koraalriffen zwemmen. Een volwassen exemplaar weegt tussen de 400-600 kg. 

De doejong dankt zijn naam aan de maleise vertaling van ''Duyung'' wat zeemeermin betekent. Men gaat er namelijk vanuit dat de legende van zeemeerminnen zijn onstaan door ontmoetingen tussen zeelieden en Doejongs.

Een Doejong aan het grazen op een zeegrasvlakte in de Rode zee.
Een Doejong aan het grazen op een zeegrasvlakte in de Rode zee.

Zeeschildpadden

Ongeveer 120 miljoen jaar geleden zijn zeeschildpadden ontstaan uit landschildpadden. Zeeschildpadden paren in zee, waarbij het vrouwtje met meerdere mannetjes paart. Het vrouwtje legt vervolgens haar eieren altijd op de plaats dicht waar ze zelf ook geboren is. In het donker komt het vrouwtje aan land, om hier 100 tot 200 eieren te leggen in een zelf, met haar achterpoten gegraven kuil. De eieren worden door de zon in 53 tot 75 dagen uitgebroed, hierbij speelt de temperatuur een belangrijke rol. Is het namelijk erg warm gedurende de broedperiode, worden er veel vrouwtjes geboren, is het redelijk koud gedurende de broedperiode, worden er meer mannetjes geboren.

Vandaag de dag onderscheiden we 7 soorten zeeschildpadden, dit zijn:

- de Soepschildpad

- de Karetschildpad

- de Platrugzeeschildpad

- de Onechte karetschildpad

- de Kemps zeeschildpad

- de Warana

- de Lederschildpad

De lederschildpadden vormen eigenlijk een eigen tak onder de schildpaddenfamilie, maar worden zo vaak tot de zeeschildpadden meegerekend dat deze hier eigenlijk wel zodanig wordt tot benoemt. Samen vormen alle schildpadden de familie Chelonioidea.

Zeeschildpadden zijn reptielen die in alle tropische zeeen en sommige gematigde zeeen voorkomen. De onechte Karetschildpad leeft van alle soorten de meest noordelijkste leefomgeving, tot zelfs in de middelandse zee. Zeeschildpadden bewegen zich voort tussen de 3 en 30km per uur en kunnen enorme afstanden afleggen, tot wel 10.000 km!

 

Een Groene zeeschildpad aan het grazen op een zeegrasvlakte in de Rode zee.
Een Groene zeeschildpad aan het grazen op een zeegrasvlakte in de Rode zee.

Bedreiging koraalriffen

Pas enkele tientallen jaren is de bedreiging van koraalriffen een belangrijk onderwerp. Echter worden koraalriffen al veel langer bedreig. Het feit dat klimaatverandering hierin een rolspeeld kennen we allemaal. Door de redelijk snelle opwarming van de aarde, heeft het koraal onvoldoende tijd om zich hierop aan te passen en gaat uiteindelijk dood.

Minder aan bod komen de onderwerpen visserij en toerisme. Met name visserij is een grote boosdoener voor de verdwijning van koraalriffen. Zware visnetten, die zijn groot zijn dat er 7 jumbojets inpassen, slepen over de bodem van de zee/oceaan en vernielen alles wat in hun pad komt. Niet alleen het koraal wordt hiermee vernield, ook worden er belangrijke vissen weggevangen die de koraalriffen onderhouden. Denk hierbij aan papegaaivissen. Dit zijn vissen die voornamelijk dode stukken koraal weg eten waardoor er ruimte wordt gemaakt voor nieuw koraal.

Maar ook toerisme speelt een belangrijke rol. Stukken koraal worden verkocht op lokale marktjes als souvenirs en waarneer men wilt gaan zwemmen in de zee, wordt er regelmatig over de koraalriffen heengelopen en breken zo stukken koraal af die tientallen jaren oud zijn.

Alsof dit allemaal nog niet genoeg is, worden de riffen ook nog eens getijsterd door orkanen en tsunami's. Deze natuurrampen komen door de klimaat verandering steeds vaker voor.

Sepia's (Zeekatten) tijdens hun paring bij een dood rif.
Sepia's (Zeekatten) tijdens hun paring bij een dood rif.

Oefentoetsen

Oefentoets: Socrative

https://b.socrative.com/login/student/

Inlogcode: NICK9865

 

Oefentoets: Quizlet

 

Eindtoets

Contact

Hallo! Mijn naam is Nick de Knegt. Ik ben momenteel 22 jaar en studeer de lerarenopleiding Biologie aan de Hogeschool van Rotterdam.

Ik ben gek op de onderwaterwereld en alles wat er in leeft. Al vanaf mijn veertiende reis ik tijdens mijn vakanties de wereld rond, om op de mooiste plekken te snorkelen. Daarom heb ik deze site opgericht. Ik vind het zeer ernstig hoe de koraalriffen er op dit moment voorstaan en hoe snel ze verdwijnen. Door deze website hoop ik dat jullie inzicht krijgen over hoe belangrijk de koraalriffen eigenlijk zijn en wil ik de oorzaken van de verdwijning van koraalriffen aan bod brengen.

Mocht je nu nog vragen hebben over koraalriffen of wil je meer informatie? Dan kun je contact met me opnemen via onderstaand e-mail adres:

09144222hr.nl

 

Snorkelen met een groene zeeschildpad in de Rode zee.
Snorkelen met een groene zeeschildpad in de Rode zee.
  • Het arrangement Koraalriffen is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Nick de Knegt Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
    Laatst gewijzigd
    2017-10-31 11:03:19
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Koraalriffen worden ernstig bedreigd.
    Leerniveau
    HAVO 3;
    Leerinhoud en doelen
    Dynamisch evenwicht; Biologie; Zelfregulatie van ecosystemen; Samenstelling van ecosystemen; Ecosysteem;
    Eindgebruiker
    leraar
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    3 uur en 0 minuten
    Trefwoorden
    fauna, koraal, koraalrif, soorten, voorkomen

    Bronnen

    Bron Type
    Kennisclip: Koraalrif
    https://vimeo.com/235507473
    Video