Nederland leeft met water is een van de vele slogans die gebruikt worden om aan te geven hoe belangrijk water voor Nederland is en Nederland voor het water. Ook voor de rest van de Wereld is water belangrijk. Het is uiteindelijk de bron van alle leven. Wat maakt Nederland nou zo uniek? Wij leven al duizenden jaren op, tussen en in het water. Dat komt door de speciale ligging. Ons land grenst niet alleen voor de helft aan de zee maar ook enkele grote rivieren monden via ons land uit in de zee.
Dit heeft voor en nadelen en daar hebben we in Nederland nu geleerd goed mee om te gaan. Dat ging niet zomaar maar dat ging "Luctor et Emergo", zoals het credo van de provincie Zeeland luidt. Doordat we wel iets met het water moesten, hebben we al snel veel geleerd. Daardoor hebben we een voorsprong op andere landen. Waardoor kon het kleine Nederland in de Gouden Eeuw zo'n grote zeevarende natie worden? We wisten al veel van varen want voor ons transport waren we in die tijd vrijwel geheel afhankelijk van water.
In dit blok gaan jullie dan ook maken met Nederland als waterland. In een periode van een aantal weken zullen jullie dit eerste blok doorlopen en kennis opdoen van het waterbeheer in algemene zin. Jullie zullen kennis maken met een stukje geschiedenis van het waterbeheer in Nederland. Ook zal aanbod komen wie anno nu de waterbeheerders zijn van Nederland. Zijn dat nog de boeren zoals de vroeger was of zijn dat nu de computers door mensenhand bestuurt? Aan het eind van dit blok zullen jullie getoetst worden.
1.2 Leerdoelen
De elementaire processen van de waterkringloop benoemen
Minimaal 3 factoren benoemen en verklaren die invloed hebben op de waterkringloop
Basale termen van watersystemen benoemen en hanteren
2 veel voorkomende problemen in het waterbeheer verklaren
uitleggen wat een waterbalans is
de verschillende bodemzones benoemen
3 verschillende grondsoorten rangschikken naar waterdoorlatendheid en vochtbergend vermogen en de verschillen verklaren
Het belang van het NAP voor het waterbeheer uitleggen d.m.v. minimaal 2 argumenten
De functie van waterpassen uitleggen
De belangrijkste bodemkundige termen benoemen en hanteren
3 factoren benoemen die effect hebben op waterinfiltratie
Uitleggen wat capillaire opstijging inhoudt
De elementaire grondwaterprocessen benoemen en hanteren
Debiet- en volumeberekeningen maken waarin verschillende eenheden voorkomen
Relatieve hoogteberekeningen uitvoeren met behulp van een referentievlak (NAP)
Met minimaal 2 argumenten het belang van goed peilbeheer uitleggen
Minimaal 2 kenmerken van klimaatverandering benemen en de consequenties hiervan op het waterbeheer benoemen en verklaren
Kan minimaal 3 methoden benoemen voor het verbeteren van waterberging/-afvoer
Maatregelen voorstellen voor een geschetst waterbeheerprobleem, gebruikmakend van zijn kennis over grondsoorten en waterbergingssystemen
uitleggen wat een indicatorsoort is
Benoemen welke thema's de waterwet regelt
De belangrijkste termen benoemen en verklaren
Uitleggen hoe de waterwet is georganiseerd (kaderwet)
De twee waterbeheerders benoemen en uitleggen waarvoor zij bevoegd gezag zijn
De samenhang van de waterwet met andere wetten uitleggen
"Water" vriend of vijand?
Water, basisbehoefte voor al het leven op aarde. Iedereen heeft er mee te maken. Om te drinken, te wassen en te koken, maar ook om tegen te schuilen, te zorgen voor goede afwatering. Water, boeiend en gevaarlijk. Wereldwijd wordt strijd tegen het water gevoerd. Tegelijk kunnen we ook enorm genieten van onze natte natuur. In onderstaande video een impressie waarin jullie kunnen zien dat het leven in een land als Nederland niet mogelijk zou kunnen zijn; zonder dijken, waterschappers, zuiveringen, gemalen, stuwen, dammen, pompen, slimme mensen en uitraard jullie als toekomstige waterbeheerders.
Wat als het dan toch fout gaat?
Nederland van boven is een productie van de VPRO waarin Nederland gefilmd is vanuit de lucht. In deze aflevering gaat het over water. Bekijk de onderstaand fragment om te kijken hoe Nederland is opgebouwd, om zich te beschermen tegen het wassende water.
1. Neerslag. Wolken verplaatsen zich door luchtdrukverschillen landinwaarts, als een gevolg van de zwaartekracht en verliezen daar water dat terugvalt op de aarde. Dit verschijnsel wordt regen of neerslag genoemd.
2. Infiltratie. Regenwater zakt weg tot het grondwater. Grondwater verplaatst zich langzaam van gebieden met een grote hoogte en druk naar gebieden met een lage hoogte en druk. Het verplaatst zich via een watervoerende laag naar een plaats waar het afgegeven wordt aan b.v. een zee.
3. Transpiratie. Planten nemen uit de grond water op en verdampen een groot gedeelte. Ongeveer 10% van de neerslag die op de grond valt, verdampt vervolgens door de transpiratie van planten, de rest verdampt via de zeeën of oceanen.
4. Oppervlakte afvloeiing. Het regenwater dat niet in de bodem infiltreert, komt direct in het oppervlaktewater terecht, en gaat via sloten, rivieren en meren naar de zee.
5. Verdamping. Onder invloed van het zonlicht warmt het water in zeeën en oceanen op. Hierdoor verdampt een deel en stijgt op naar de atmosfeer. Daar vormt het wolken, waarna het uiteindelijk in de vorm van regen terugvalt naar de aarde. De verdamping van oceanen vormt de grootste verdamping.
6. Condensatie. Als het in contact komt met de atmosfeer, wordt de waterdamp weer vloeistof, en is dan ook zichtbaar. Het zijn de wolken.
Als je dorst hebt neem je een glas water. Maar waarom heb je eigenlijk water nodig en wat gebeurt er met al dat water in je lichaam? En waarom hebben planten water nodig? In deze verrijkingsstof verdiep je je in het binnenste van je lichaam en ontdek je waarom planten en dieren net als wij afhankelijk zijn van water.
Webquest de Storm
Bron: www.webquestdestorm.nl
Webquest De Storm
Met deze webquest kunnen leerlingen onderzoek doen naar de watersnoodramp van 1953, de strijd tegen water, de klimaatverandering, de zeespiegelstijging en leven met water. De webquest sluit aan bij de speelfilm ‘De Storm’
Ongeveer de helft van Nederland ligt onder de zeespiegel. Zonder dijken en duinen zou dat deel van ons land voortdurend onder water staan en was daar niet te leven. Waterbeheer, de manier waarop wij omgaan met water, is voor ons van levensbelang. Ons land kent een uitgebreide ‘watergeschiedenis’: van inpolderingen tot overstromingen en stormvloeden. Van dijken tot de Deltawerken. Water is ons leven!
Met deze webquest kunnen leerlingen onderzoek doen naar de watersnoodramp van 1953, de strijd tegen water, de klimaatverandering, de zeespiegelstijging en leven met water.
De webquest sluit aan bij de speelfilm ‘De Storm’.
Meer weten over . . .
Watereducatie
Groot overzicht van lesmateriaal en toetsen over water.
Nederland Waterland bundelt de bestaande waterinformatie in Nederland.
Kraanwater is...luxeproduct
Kraanwater...het klinkt zo doodnormaal. Eigenlijk is schoon drinkwater een grote luxe. Lessen over gebruik en toepassing van water.
Aan de slag met . . .
Lesmodule waterzuivering
NLT module over zuivering van afvalwater. Het bestaat uit 2 onderdelen, ontstaan van afvalwater en de zuivering daarvan. De module bevat opdrachten en vragen waar je zelfstandig mee aan de slag kunt.
NLT module over zuivering van afvalwater. Het bestaat uit 2 onderdelen, ontstaan van afvalwater en de zuivering daarvan. De module bevat opdrachten en vragen waar je zelfstandig mee aan de slag kunt.
Schoon drinkwater heb je iedere dag nodig. Om stoffen en warmte in je lichaam te vervoeren. Om als je het warm hebt, warmte kwijt te raken. En om stoffen op te lossen en nieuwe stoffen te maken in je lichaam. Als je gezond bent en voldoende water drinkt, gaan al deze processen in je lichaam vanzelf. Maar wat moet je doen als er te weinig water is, of als de omgeving te heet of te zout is? In deze verrijkingsstof leer je hoe planten, mensen en dieren zijn aangepast om in extreme omstandigheden voldoende water binnen krijgen.
Opdrachten en films over de aanleg, planten, vissen en filters.
Leearrangement gemaakt in wikiwijs.
Toets je waterkennis
Waterkennistoets
De Waterkennistoets geeft een schatting van het algemene kennisniveau voor belangrijke onderwerpen van watereducatie. De leerling die de toets maakt krijgt een selectie van 30 opgaven voorgelegd. De toets past zich aan de leerling aan: na een fout antwoord volgt een opgave van een lager niveau, na een goed antwoord volgt een opgave van een hoger niveau. Dit maakt de toets geschikt voor alle niveaus van 10 tot 18 jaar. Op het laatste scherm van de toets staat de uitslag: een getal tussen de 1,1 en 4,9. Dit is het gemiddelde niveau waarop de leerling de toets maakte. Het programma kent vier niveaus: Start, Basis, Gevorderd en Expert
Waterverdeler
Waterverdeler is een interactief spel waarin spelers waterbeheerders zijn in Nederland.
Water beheren? Probeer het maar eens!
Nederland en water. Dat is een haat-liefdeverhouding. We willen niet te veel, maar ook niet te weinig. Voldoende water van goede kwaliteit, daar gaat het om en daar zorgen de waterbeheerders van het rijk, de provincies en de waterschappen voor. Een uitdagende klus met soms lastige keuzes en dikwijls een beroep op creativiteit. Een taak die je alleen kunt uitvoeren als je het belang van water kent, voor ons en voor de natuur.
Waterverdeler laat u dit allemaal zelf ervaren. Stuur het rivierwater dat ons land binnenstroomt naar de gebieden waar het nodig is. Pas op voor het binnendringen van zout. Voorkom droogteschade in de zomer. Houd het IJsselmeer goed op peil. Regel het allemaal met de stuwen en sluizen in het hoofdwatersysteem.
Waterverdeler is onder de vlag van het programma WaterINNovatie (WINN) ontwikkeld door Rijkswaterstaat Waterdienst, Deltares en Tygron Serious Gaming.
De Hydrotheek is een database met ruim 30.000 bronnen op het gebied van hydrologie, aquatische ecologie, waterhuishouding en afvalwaterzuivering in Nederland. Het bijeenbrengen en beschikbaar stellen is een initiatief van de STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer).?
De d'Waalfilm is gericht op de bewoners en bezoekers van het rivierengebied. Zij krijgen een golf van verrassende informatie over de rivier, en voorpret op een wandeltocht door de ruige natuur langs het water. Bedrijven en bestuurders krijgen een verrassende, frisse tool in handen om achtergrondinformatie over eigen projecten te laten zien. Leerkrachten en scholen krijgen een schat aan toegankelijke, levendige informatie over Nederlandse rivieren en alles wat daarmee samenhangt. Tot slot heeft de d'Waalfilm twee zusjes: maasfilm.eu en amice-film.eu, die samen vertellen over heel het stroomgebied van de Maas.
Bekijk een video uit het videokanaal over de deltawerken in Nederland. Meer over deltawerken en watermanagement op Deltawerken online. Video's over rivieren en hun strijd tegen het stijgende water.
Video over rivieren en hun strijd tegen het stijgende water. Op 39 plaatsen langs de rivieren wordt hieraan gewerkt.
Duurzame school
De redactie van Duurzame school heeft een aantal arrangementen ontwikkeld in Wikiwijs. Over natuur, milieu en duurzaamheid. De arrangementen hebben een heldere didactische opbouw:
Oriëntatie, wat moet je je voorstellen bij het onderwerp.
Informatie, kennis en achtergronden over het onderwerp.
Opdrachten, aan de slag met het onderwerp.
Toetsen, wat heb je geleerd van de opdrachten.
Verder zoeken, verdieping met behulp van de internetbronnen en video's.
Natuur van Nederland
Biodiversiteit
Natuurbeheer
Wat bedoelen we met natuur? De veluwe, onze duinen, bossen of de boom in je tuin? Wat is jouw favoriete natuurplek?
Het arrangement "Water" vriend en vijand is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Water, basisbehoefte voor al het leven op aarde. Iedereen heeft er mee te maken. Om te drinken, te wassen en te koken, maar ook om tegen te schuilen, te zorgen voor goede afwatering. Opdrachten, theorie, films en toetsen over water.
Leerniveau
MBO, Niveau 3: Vakopleiding;
MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding;
Praktijkonderwijs;
Leerinhoud en doelen
Natuur en groene ruimte;
Watervraagstukken in de wereld;
Natuurlijke hulpbronnen en bronnen van energie;
Gevolgen van klimaatverandering voor de aarde [vervallen na 2014];
Weer;
Verschillen tussen klimaten op aarde;
Nederlandse vormen van ontwikkelingshulp;
Relatie tussen Nederland en het water;
Biologie;
Broeikaseffect;
Werking van de atmosfeer [vervallen na 2014];
Arm en rijk;
Waterkringloop;
Drinkwatervoorziening op aarde [vervallen na 2014];
Waterproblematiek;
Ruimtegebruik in Nederland;
Invloed van het weer op de samenleving;
Milieu;
Werking van het broeikaseffect en gevolgen voor de mens op mondiaal niveau;
Systeem aarde;
Invloed van zeestromen op het klimaat;
Werking van de waterkringloop;
Water;
Milieugebruiksruimte als maatstaf voor duurzaamheid;
Nederland waterland [vervallen na 2014];
Leven in verschillende klimaten op aarde;
Mondiale energievraagstukken nu en in de toekomst [vervallen na 2014];
Kennis en beeldvorming over ontwikkelingsgebieden op mondiaal niveau;
Zeestromen [vervallen na 2014];
Aardrijkskunde;
Plantenteelt;
Milieuvraagstukken nu en in de toekomst [vervallen na 2014];
Bevolking en ruimte;
Watervraagstukken op verschillende ruimtelijke schalen;
Klimaat;
Ruimtelijke ontwikkeling;
Natuurkunde;
Waterbeleid;
Duurzaam gebruik van water [vervallen na 2014];
Waterbeleid in Nederland;
Waterstress in en tussen gebieden;
Ontwikkelingsgebieden;
Duurzaamheid;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
aarde en klimaat, afwatering, bedreiging en behoud van de leefomgeving, condensatie, consument en welvaart, de aarde als natuurlijk systeem en lokale effecten, deltawerken, dijken, duurzame ontwikkeling, evolutie van het leven, kenmerken van biosfeer, kenmerken van leven, kraanwater, kringloop water, kust, materialen, proces- en productietechnologie, mondiaal milieuvraagstuk, mondiaal verdelingsvraagstuk, mondiale processen en lokale effecten, nationale en regionale vraagstukken, natte natuur, natuur, natuurlijkkennisnet, neerslag, opsporen en beschermen, produceren en welvaart, regionale en lokale vraagstukken, rivieren, samenhang en verscheidenheid in de wereld, samenhang en verschillen op aarde, samenhang en verschillen op regionaal niveau, sloot, toets water, uiterwaarden, veehouderij, verbetering van de kwaliteit van leven, verdamping, vijver, waddenzee, water, watercanon, watereducatie, waterkringloop, waterland, watertoets, waterverdeler, zee
Video over rivieren en hun strijd tegen het stijgende water. Op 39 plaatsen langs de rivieren wordt hieraan gewerkt.
https://youtu.be/wgZ7w9zBtmo?rel=0
Water, basisbehoefte voor al het leven op aarde. Iedereen heeft er mee te maken. Om te drinken, te wassen en te koken, maar ook om tegen te schuilen, te zorgen voor goede afwatering. Opdrachten, theorie, films en toetsen over water.
aarde en klimaat, afwatering, bedreiging en behoud van de leefomgeving, condensatie, consument en welvaart, de aarde als natuurlijk systeem en lokale effecten, deltawerken, dijken, duurzame ontwikkeling, evolutie van het leven, kenmerken van biosfeer, kenmerken van leven, kraanwater, kringloop water, kust, materialen, proces- en productietechnologie, mondiaal milieuvraagstuk, mondiaal verdelingsvraagstuk, mondiale processen en lokale effecten, nationale en regionale vraagstukken, natte natuur, natuur, natuurlijkkennisnet, neerslag, opsporen en beschermen, produceren en welvaart, regionale en lokale vraagstukken, rivieren, samenhang en verscheidenheid in de wereld, samenhang en verschillen op aarde, samenhang en verschillen op regionaal niveau, sloot, toets water, uiterwaarden, veehouderij, verbetering van de kwaliteit van leven, verdamping, vijver, waddenzee, water, watercanon, watereducatie, waterkringloop, waterland, watertoets, waterverdeler, zee
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
